گاپ یا پروژه آناتولی بزرگ نام طرحی است که از سه دهه قبل در شرق ترکیه با هدف تامین ۲۵٪ منابع آب و سی درصد نیاز برقی کشور ترکیه آغاز گردیده است.
همه دولتهای ترکیه در سی سال گذشته اولویت این مگا پروژه را مستمرا و با حساسیت بالا حفظ کرده اند.
در شرایط تغییرات وسیع اقلیمی و گرم شدن زمین و کاهش نزولات، خشکسالی های پی در پی و افزایش بیابانها و گسترش سریع پدیده ریزگردها پیش بینی و اجرای طرح گاپ نشان از استراتژی قوی و دیرینه ترکها برای امنیت آب و تامین منابع و استفاده ژئوپلتیک از اهرم آب دارد.
روز گذشته (۹۶/۴/۱۸) اولین جلسه کمیته امنیت آب در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با موضوع ارزیابی پروژه آناتولی بزرگ (موسوم به گاپ) باحضور مسولانی از سازمان حفاظت محیط زیست و مدیران وزارت نیرو برگزار گردید.
احداث ۲۲ سد و ۱۹ نیروگاه ذیل پروژه گاپ تعریف شده است. تعداد ۸ سد تاکنون به پایان رسیده و بیش از دودهه است که در شرق ترکیه مورد بهره برداری است.
سد اتاتورک ۲۳ سال پیش به اتمام رسید این سد معادل کل سدهای احداث شده در ایران ظرفیت ذخیره آب دارد.
ترکها ۲۳ میلیارد دلار طی دو دهه گذشته هزینه کرده‌اند.
با اجرای کامل گاپ بیش از شش میلیون هکتار از اراضی عراق و سوریه (در پایین دست سدها) تبدیل به بیابان میشوند. خطر خشک شدن هورالعظیم در خوزستان نیز یکی دیگر از پیش بینی‌های کارشناسان محیط زیست است.
با خشک شدن تالاب‌های پایین دست مناطق طرح گاپ در کشورهای عراق و سوریه و بخشی از خوزستان افزایش و تشدید پدید ریزگردها نیز در ارزیابی‌ها دیده شده است.
اختلافات دولتهای سوریه و عراق با ترکیه بطور جداگانه پیرامون آب و طرح گاپ از تنش در گذشته به منازعات دیپلماتیک تبدیل شده است.
شرکت‌های اسراییلی سرمایه گذاریهای وسیعی را از دو دهه قبل در بخش سدسازی و آب در ترکیه درون طرح گاپ کلید زده اند.
۸۵٪ از کل شرکت‌های پیمانکاری در این مگا پروژه را شرکت‌های اسراییلی تشکیل داده اند.
در سالهای پیش رو، پروژه آناتولی بزرگ (گاپ) تهدید بزرگ آبی خاورمیانه در دو بخش ژئوپلتیک و محیط زیست برای کشورهای منطقه خواهد بود.
نشانه های قوی از برتری جویی و سلطه منطقه ای با اهرم آب در این طرح بلند پروازانه بوضوح دیده میشود.
بتدریج، علاوه بر ابعاد انسانی و زیست محیطی اب، بعد امنیتی آن نیز آشکار می‌گردد.
مصوبات شورای عالی امنیت ملی برای آب تهران بمنظور تقویت هماهنگی بین دستگاههای ذیربط و تشکیل کمیته امنیت آب در مجلس شورای اسلامی نشان از اهتمام ویژه مسولان به موضوع آب در همه سطوح دارد.
