به تازگی دو طرح پژوهشی با مشارکت سازمان بهداشت جهانی (WHO) و دفتر بهبود تغذیه برای به‌روز کردن داده‌های مصرف و تامین داده‌های معتبر و دقیق برای سیاست‌گذاری و تدوین سیاست‌های غذایی در راستای ارتقای سلامت جامعه در انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور انجام شده است.
جی پلاس، هدف از انجام طرح اول، تعیین میزان مصرف نمک، قند و شکر و شناسایی منابع آنها در سطح شهر تهران است و طرح دوم نیز با هدف تعیین الگوی کمی و کیفی مصرف روغن و چربی‌های خوراکی خانوارها در شش استان کشور انجام شده است.
نتایج این مطالعات نشان می‌دهد:
- میزان نمک دریافتی ۱۰٫۹ گرم / روز است.
- سهم نمک اضافه‌شده در موقع پخت غذا یا نمکدان در تامین سدیم دریافتی بیش از نیمی از کل دریافت را تشکیل می‌دهد (۵۴ درصد).
- بعد از نمک طعام مهم‌ترین منابع غذایی تامین سدیم، نان و پنیر هستند.
- متوسط نمک دریافتی روزانه در بیش از ۸۰ درصد نمونه‌ها بالاتر از مقدار توصیه‌شده ۵ گرم / روز است.
- متوسط دریافت قند کل ۱۰۲ گرم / روز بود که حدود ۱۸ درصد از کل انرژی دریافتی را تشکیل می‌داد.
- مهم‌ترین منابع تامین قند کل در رژیم غذایی انواع نوشابه، قند و شکر، کیک و شیرینی و انواع آب‌نبات بود.
- روغن های غالب مصرفی در شش استان مورد بررسی عبارت بودند از روغن‌های خانوار، مایع و مخصوص سرخ‌کردن. این روغن‌ها بیش از ۷۰ دصد از کل روغن دریافتی را تشکیل می‌دادند.
- میانگین کل دریافت انواع روغن و چربی‌های خوراکی در استان‌ها به این ترتیب کاهش یافت: خوزستان، لرستان، خراسان جنوبی، آذربایجان غربی، فارس و سمنان.
- روغن خانوار بالاترین سهم را در تامین اسیدهای چرب ترانس دارد. بدین ترتیب مشخص می‌شود که روغن خانوار همچنان یکی از منابع اصلی اسیدهای چرب ترانس در رژیم غذایی خانوارهای ایرانی است.
- بالاترین سهم دریافت اسیدهای چرب اشباع از روغن‌های خانوار و مخصوص سرخ‌کردن است. روغن مخصوص سرخ‌کردنی وارد بازار مصرف شده و روند روزافزون مصرف این روغن باید مورد توجه مسئولان بهداشتی قرار گیرد زیرا این روغن توسط برخی خانواده‌ها برای مصارف پخت و پز استفاده می‌شود در صورتی که هدف از تولید آن فقط سرخ‌کردن مواد غذایی در مدت زمان معین و دفعات محدود (۲-۳ بار) بوده است.
بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سکته، چاقی، دیابت و سرطان مسئول ۶۰ درصد مرگ و میر در دنیا هستند. در حالی که طی ۱۰ سال آینده در دنیا، بار بیماری‌های مزمن ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت که این رقم برای منطقه خاورمیانه نزدیک ۲۵ درصد خواهد بود. همچنین‌این منطقه دومین رتبه در چاقی و بالاترین درصد شیوع دیابت یعنی ۱۴ درصد در دنیا را به خود اختصاص داده است.
در ایران نیز بیماری‌های قلبی - عروقی مهم‌ترین علت مرگ و میر، بیماری و ناتوانی بوده و در حدود ۵۰ درصد علل مرگ و میر در سال را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین شیوع پرفشاری خون ۱۲٫۵ درصد گزارش شده است. به علاوه، تقریبا ۵۰-۷۰ درصد از جمعیت ۲۰-۷۵ ساله ایرانی چاق یا دارای اضافه‌وزن هستند.
غذا، رژیم غذایی و وضعیت تغذیه‌ای از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های مزمن هستند. رژیم‌های غذایی نامناسب (شامل دریافت مقادیر بالای چربی، شکر و نمک) و عدم تحرک از مهم‌ترین عوامل در بروز بیماری‌های متابولیک مانند افزایش فشارخون، اضافه‌وزن / چاقی، افزایش قند و چربی‌های خون هستند. از سوی دیگر، سازمان بهداشت جهانی، همواره مثلثی با سه ضلع شکر، نمک و چربی را از جمله مواردی دانسته که کشورهای مختلف باید در کاهش مصرف این اقلام، اقدامات جدی انجام دهند. آخرین اطلاعات موجود در زمینه الگوی مصرف چربی و روغن‌ها، قند و شکر در سطح ملی مربوط به دهه گذشته است (۱۳۸۱- ۱۳۷۹).
منبع: ایسنا
