مهمترین نکاتی که تیم اطلاع رسانی یک رئیس جمهور باید به آن توجه داشته باشند چیست؟ نعمتی انارکی عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما پاسخ می دهد: تیم های اطلاع رسانی دولت های گذشته تجربه موفقی نداشته اند، آن ها نتوانسته اند وظایف اطلاع رسانی خود را با دقت، شفافیت و سرعت انجام دهند، چون یا شناخت چندانی نداشته اند و یا در انتشار اخبار معذوریت داشته اند، لذا پیشنهاد می کنم که تیم اطلاع رسانی دولت جدید، پس از اینکه دولت مستقر شد، از افرادی تشکیل شود که با علم اطلاع رسانی، با شیوه ها، تکنیک ها، باید ها و نبایدها و با جامعه آشنا باشند، بتوانند به سرعت اطلاع رسانی کنند، علاوه بر آن در امر اطلاع رسانی، دخالت های سلیقه ای اشخاص نباید جایی داشته باشد، باید قدرت پاسخگویی درست و به موقع را به حاشیه ها و شایعات داشته باشد.
به گزارش جماران؛ به نقل از شفقنا، یک عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما می گوید: حاشیه های زندگی یک مسئول مانند رئیس جمهور مثل شرکت در یک راهپیمایی، حضور در یک هیئت عزاداری، خرید از یک فروشگاه، حضور در بین مردم با کمترین بگیر و به بندهای غیر ضروری برای مردم جذاب است و حاوی پیام است که من هم از جنس شما هستم و نه بیشتر، بنابراین نفس چنین رفتارهایی می تواند مخاطب گسترده ای جذب کند اما باید دقت شود که انتشار گسترده یک رفتار مثل حضور در یک جمع به مدت چند شب، احتمال دارد اثر اقناعی آن را کاهش دهد، وقتی یک نوع رفتار به دفعات نشان داده شود، می‌تواند به افول محبوبیت هم منجر شود، چون ایجاد نوعی هیاهوی کاذب است.
داود نعمتی انارکی، عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما و کارشناس رسانه در بیان ارزیابی عملکرد حوزه اطلاع رسانی اخبار دکتر مسعود پزشکیان از بعد از اعلام نتایج دور دوم انتخابات می گوید: اطلاع رسانی نسبت به فعالیت ها، سیاست ها، اقدامات، برنامه های پیش رو و آنچه که در یک مجموعه انجام می شود، یک ضرورت است که نقش مهمی در شفاف سازی دارد. به اعتقاد من هرچه میزان اطلاع رسانی نسبت به سیاست ها و اقدامات بیشتر باشد و با مکانیزم صحیحی انجام شود، آنچه که به عنوان اصل شفاف سازی مطرح است تحقق خواهد یافت. باید گفت که حلقه مفقوده بین آنچه که انجام می شود و بروز شایعات، همین اصل اطلاع رسانی است.
او ادامه می دهد: به اعتقاد من نحوه اطلاع رسانی تیم راهبردی رئیس جمهور منتخب هرچند نقاط مثبتی هم داشته مانند حضور رئیس شورای راهبردی در تلویزیون و توضیح نسبت به فعالیت کمیته هایی که شکل گرفته است، اما با ایرادهایی هم همراه بوده است، مثلا در خصوص شاخص هایی که برای انتخاب افراد تعیین شده، توضیحی منتشر نشده که این شاخص ها بر چه مبنایی بوده و یا اینکه توضیح داده نشده که منظور از جوانگرایی در انتخاب ها چیست، تجربه و دانش افراد در چه فرآیندی قرار می گیرد، یا اینکه توضیح داده نشده که در این تیم راهبردی سهم گروه ها چقدر بوده و… .
نعمتی انارکی می گوید: می توان اطلاع رسانی را در دو شکل تعریف کرد، اول؛ اطلاع رسانی نسبت به تصمیماتی که اتخاذ می شود، کارهایی که برای انتخاب وزرای پیشنهادی انجام می شود و کلا برنامه هایی که در دستور کار است و مردم نیز باید در جریان آن قرار گیرند. دوم اطلاع رسانی به مردم در خصوص برخی رویدادهایی که جنبه حاشیه ای پیدا می کنند، مانند خرید کردن دکتر پزشکیان از سوپر مارکت که در واقع تیم اطلاع رسانی ایشان قصد دارد به نوعی مردمی بودن و زندگی عادی و نرمال وی را نشان دهد که عمدتا با تهیه فیلم های کوتاه و انتشار آن در فضای مجازی تحقق می یابد.
او ادامه می دهد: به اعتقاد من در نفس قضیه اشکالی نیست، چرا که می تواند نشان دهنده زندگی عادی یک مسئول باشد، زندگی مانند دیگران و مردم نیز با چنین گزارش هایی ارتباط برقرار می کنند، مشروط بر اینکه واقعی بودن این رفتارها ملموس باشد، تداعی گر نقش آفرینی شخصیت مورد نظر نباشد. در دنیای مدرن امروزی چنین رفتارهایی متداول است، خرید یک نخست وزیر یا رئیس جمهور از سوپر مارکت، با دوچرخه سرکار رفتن، حضور در رستوران ها و با مردم غذا خوردن، رانندگی و رفتارهایی دیگر که فیلم این رفتارها عمدتا در فضای مجازی منتشر می شود و برای بیننده نیز باورپذیر است چون چنین رفتارهایی واقعی است و به یک فرهنگ در جوامع پیشرفته تبدیل شده است، متاسفانه چون در جامعه ما چنین رفتارهایی عمدتا یا نبوده یا با کنترل های شدید همراه بوده، شاید باورپذیری آن زیاد نباشد، اما اگر به فرهنگ پذیرفته شده در بین مسئولان تبدیل شود، باورپذیر می شوند.
این استاد ارتباطات می گوید: در مجموع عرض کنم که حاشیه های زندگی یک مسئول مانند رئیس جمهور مثل شرکت در یک راهپیمایی، حضور در یک هیئت عزاداری، خرید از یک فروشگاه، حضور در بین مردم با کمترین بگیر و به بندهای غیر ضروری و خیلی موارد دیگر، برای مردم جذاب است و حاوی پیام است که من هم از جنس شما هستم و نه بیشتر، بنابراین نفس چنین رفتارهایی خارج از عرف نیست و می تواند مخاطب گسترده ای جذب کند چون در چارچوب بر انگیختن احساسات است، اما باید دقت شود که انتشار گسترده یک رفتار مثل حضور در یک جمع به مدت چند شب، احتمال دارد اثر اقناعی آن را کاهش دهد، وقتی یک نوع رفتار به دفعات نشان داده شود، می‌تواند به افول محبوبیت هم منجر شود، چون ایجاد نوعی هیاهوی کاذب است. تاکید مجدد کنم که چنین رفتارهایی باید در جامعه ما نیز فرهنگ شود و مسئولان به آن تن‌دهند. حتی چه اشکالی دارد اگر روزی به عنوان روز همدلی مسئولان با مردم تعریف شود که در آن روز مسئولان مانند مردم عادی به زندگی اجتماعی و فردی خود بپردازند.
با این اوصاف مهمترین نکاتی که تیم اطلاع رسانی یک رئیس جمهور باید به آن توجه داشته باشند چیست؟ نعمتی انارکی پاسخ می دهد: تیم های اطلاع رسانی دولت های گذشته تجربه موفقی نداشته اند، آن ها نتوانسته اند وظایف اطلاع رسانی خود را با دقت، شفافیت و سرعت انجام دهند، چون یا شناخت چندانی نداشته اند و یا در انتشار اخبار معذوریت داشته اند، لذا پیشنهاد می کنم که تیم اطلاع رسانی دولت جدید، پس از اینکه دولت مستقر شد، از افرادی تشکیل شود که با علم اطلاع رسانی، با شیوه ها، تکنیک ها، باید ها و نبایدها و با جامعه آشنا باشند، بتوانند به سرعت اطلاع رسانی کنند، علاوه بر آن در امر اطلاع رسانی، دخالت های سلیقه ای اشخاص نباید جایی داشته باشد، باید قدرت پاسخگویی درست و به موقع را به حاشیه ها و شایعات داشته باشد.
او ادامه می دهد: تیم اطلاع رسانی دولت باید یک فرآیند ارتباطی مناسب و دو سویه ای را هم با رسانه ها و هم گروه های مرجع و هم مردم برقرار کند. با اطلاع رسانی صحیح می توانند پیش فرض های ذهنی مخاطبان را بر سر باورپذیری پیام ها تقویت و یا تغییر دهند. باید قادر باشند با متغیرهای بدنام کننده ای که می توانند یک نظام اطلاع رسانی را به حاشیه کشاند مقابله کنند، در مجموع تیم اطلاع رسانی باید از حرفه ای های رسانه، خبر و روابط عمومی تشکیل شود. افرادی که صرفا به دنبال اقدامات پوپولیستی نباشند، چرا که جامعه نیازمند اطلاع رسانی درست سازمان ها و نهادهاست، مرجعیت خبر نهادی مثل نهاد ریاست جمهوری باید تیم اطلاع رسانی حرفه ای آن نهاد باشد.
فرقانی: ترکیب عملگرایی با چارچوب نظری، لازمه عملکرد صحیح در اطلاع رسانی اخبار رئیس جمهور است
فرقانی با اشاره به عملکرد حوزه اطلاع رسانی اخبار رئیس جمهور منتخب می گوید: در کنار عملگرایی به یک چارچوب نظری و فکری در حوزه رسانه ها و ارتباطات نیاز هست تا مثل چتر بر فراز تیم رسانه ای عمل کند و بتواند آن برونداد تیم رسانه ای مبنای نظری و علمی هم داشته باشد و نه صرفاً جنبه عملگرایی صرف. چراکه تلفیق و ترکیب نظریه و عمل در حوزه رسانه ها و ارتباطات برای هر تیم خبری مهم و ضروری است.
محمد مهدی فرقانی، استاد ارتباطات و روزنامه نگاری در بیان ارزیابی عملکرد حوزه اطلاع رسانی اخبار دکتر پزشکیان از بعد از اعلام نتایج دور دوم انتخابات می گوید: اگرچه همه فیلم ها و اخبار منتشر شده از دکتر پزشکیان را ندیدم و امکان اظهار نظر قطعی وجود ندارد با این حال تا حدودی برخی از آن ها را بعد از انتخاب ایشان به عنوان رئیس جمهور منتخب دیده ام. انتشار فیلم هایی چون خرید در سوپرمارکت، حضور مکرر در هیات ها و حضور در کنار مردم و… از سوی تیم اطلاع رسانی ایشان دو جنبه دارد. اول؛ آقای پزشکیان از جنس مردم و در میان آنهاست و هیچ تظاهری در رفتارشان نیست. به عبارتی همان کاری را می کنند که در سال های قبل انجام می دادند. یعنی پیامشان این است که رسیدن به مقام ریاست جمهوری تغییری در شخصیت و رفتار ایشان ایجاد نکرده و این پیامی مثبت برای جامعه است.
او ادامه می دهد: با این حال تنها پرداختن به این جنبه از رفتار و عملکرد دکتر پزشکیان برای افکار عمومی کافی نیست. چرا که افکار عمومی یکدست و دارای تنها یک رویکرد نیست و باید برای گروه های دیگر اجتماعی هم پیام هایی داشته باشد. به این معنا برای آن هایی که رای ندادند و آن هایی که با انگیزه های مختلف رای دادند پیامی داشته باشد و نشان دهد که آقای رئیس جمهور غیر از جنبه مردمی بودن، خاکی بودن و… یک جنبه روشنفکرانه و توجه به گروه های مختلف اجتماعی هم در رفتار، کردار و سخنانشان هست.
فرقانی با اشاره بر تاکید رئیس جمهور بر نظر نخبگان و کارشناسان در امور مختلف کشور می گوید: ارزش و اهمیت ایشان برای دیدگاه های کارشناسی و نخبگان اگرچه خودش را در کمیته های مشورتی نشان می دهد ولی اگر تیم اطلاع رسانی رئیس جمهور بخواهد حرفه ای عمل کند باید تعادل و توازنی بین جنبه های مختلف رفتار، شخصیت و جنبه های مسئولیت اجتماعی رئیس جمهور برقرار کند و به آن جنبه هایی که می تواند نظر گروه های مختلف اجتماعی با سلیقه ها و دیدگاه های متفاوت و گوناگون را پوشش دهد، بپردازد. به عبارتی تکیه صرف بر نمایش جنبه های مردمی ایشان کافی نیست و تمرکز بر روی یک جنبه سبب مغفول ماندن سایر جنبه ها از دید افکار عمومی می شود.
او تاکید می کند: معتقدم نباید تنها یک رویکرد پوپولیستی در انتشار اخبار مربوط به رئیس جمهور درنظر گرفته شود و باید یک موازنه ای بین علائق، مطالبات، نیازهای گروه های مختلف اجتماعی با آنچه از رئیس جمهور منتشر می شود، درنظر گرفت تا هم افراد رای دهنده و هم افرادی که رای نداده اند اقناع شوند که آقای پزشکیان رئیس جمهوری متفاوت خواهد بود.
فرقانی با اشاره به تاثیر شرایط زمانی بر روی نحوه اطلاع رسانی تیم خبری رئیس جمهور و برنامه های ایشان می گوید: البته بلافاصله بعد از انتخابات، ما در آستانه ماه محرم قرار گرفتیم و طبیعتاً مناسک محرم و مراسم مربوط به عزاداری ها و شور، عشق و علاقه عمومی به این مراسم بر برنامه های رئیس جمهور و روی نحوه اطلاع رسانی تیم ایشان تاثیرگذاشت. با این حال الان که از ایام محرم در حال فاصله گرفتن هستیم، تیم اطلاع رسانی می تواند به سمت اقناع گروه های متکثرتری از جامعه گام بردارد. علاوه بر آن در این ایام نیاز هست تا رسانه های حامی دکتر پزشکیان هم فعال برخورد کنند و جنبه های مغفول مانده را به پرسش و پاسخ بگذارند و برای افکار عمومی منتشر کنند.
فرقانی تاکید می کند: من مطمئنم که دکتر پزشکیان با این نوع برجسته سازی ها موافق نیستند. با این حال به نظر می رسد نوعی کلیشه سازی در نگاه تیم رسانه ای ایشان حاکم است که آن ها را مقداری از خلاقیت، نوآوری و ساختن چارچوب های تصویری جدید دور می کند. لذا باید این کلیشه سازی کنار برود و خلاقیت بیشتری در پردازش تصویر ذهنی در جامعه دخالت داده شود. اگرچه این تیم به دنبال نشان دادن وجه مردمی رئیس جمهور هستند ولی آن برونداد ستاد خبری، تنوع طیف مخاطبان رئیس جمهور منتخب را پوشش نمی دهد و به نظر می رسد که به یک طیف از مخاطبان توجه کرده است.
او ضمن تاکید بر اینکه ترکیب عملگرایی با چارچوب نظری، لازمه عملکرد صحیح خبری رسانه ای رئیس جمهور منتخب است، می گوید: در کنار عملگرایی به یک چارچوب نظری و فکری در حوزه رسانه ها و ارتباطات نیاز هست تا مثل چتر بر فراز تیم رسانه ای عمل کند و بتواند آن برونداد تیم رسانه ای مبنای نظری و علمی هم داشته باشد و نه صرفاً جنبه عملگرایی صرف. چراکه تلفیق و ترکیب نظریه و عمل در حوزه رسانه ها و ارتباطات برای هر تیم خبری مهم و ضروری است.
