اقتصادی کردن مصرف با توسعه آبیاری نوین کشاورزی سمنان

به گزارش ایرنا، بحران آب در سال‌های گذشته استان سمنان را با خطراتی مواجه کرد که مهم‌ترین آن کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی بود که نیاز آبی بخش‌های آشامیدنی، کشاورزی و صنعت و خدمات در این استان را برجسته‌تر از گذشته نشان می‌دهد.
در استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود که 87 درصد در بخش کشاورزی، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آب آشامیدنی مصرف می شود، با توجه به سهم 87 درصدی بخش کشاورزی از منابع آب تولیدی در استان سمنان به منظور مقابله با بحران کم آبی توجه به افزایش بهره وری در مصرف آب در این بخش از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در سال‌های اخیر اهمیت این امر بر مردم و مسوولان بیش از پیش آشکار شد، تا جایی که دولت تصمیم به ارائه یارانه و کمک‌های بدون‌عوض در بخش تجهیز سامانه‌های آبیاری تحت فشار گرفت و کشاورزان هم از این موضوع استقبال خوبی داشتند.
کسری مخزن آب زیرزمینی در استان سمنان به 143 میلیون متر مکعب در سال می رسد و گزارش‌هایی که تاکنون درباره بحران آب در سمنان انتشار یافته است، عامل اصلی بحران آب را خشکسالی ها قلمداد کردند، در حالی که بر اساس آمار، عامل اصلی بحران آب اضافه برداشت‌های مستمری است که توسط چاه‌های عمیق از آبخوان اصلی دشت‌ها باعث شده است، یعنی به نوعی عامل اصلی برهم خوردن تعادل چرخه تغذیه و برداشت آب در حقیقت، بی‌توجهی به مساله مدیریت منابع آب در طول سال ها بوده است.
پیامدهای جبران ناپذیر بحران آب مانند شور شدن آب، نشست زمین و ایجاد شکافها در سطح دشتها، پدیده بیابانزایی به خاطر کاهش منابع زیرزمینی در دست ها و سایر مشکلات زیست محیطی را به همراه دارد، به همین منظور در سال های اخیر استفاده از روش های تحت فشار به منظور افزایش بهره وری مصرف آب در دستور کار قرار گرفته است، اما با این حال هنوز روش سطحی شایع ترین نوع آبیاری است، از مهمترین دلایل این امر می توان به هزینه های بالا و مشکلات اجرای روش های ابیاری نوین و تحت فشار اشاره کرد .
توسعه پایدار روش های آبیاری تحت فشار در ایران با توجه به مشخصات خاص خود می تواند یکی از راهکارهای مناسب در جهت بهبود بهره وری مصرف آب کشاورزی و بهبود وضعیت بهره وری آبیاری باشد و با وجود سهم 87 درصد آب تولیدی سمنان در بخش کشاورزی، می توان با رویکری منسجم و فراگیر از سوی کشاورزان و مسوولان استانی بخش قابل توجهی از مشکلات را در شرایط کم آبی برطرف کرد.
از 198 هزار هکتار موجود اراضی کشاورزی استان سمنان تا قبل از روی کارآمدن دولت یازدهم تنها در 20 هزار هکتار سامانه های نوین آبیاری تجهیز شد و در فروردین ماه 95 دکتر روحانی به این استان ، تجهیز بیش از 20 هزار هکتار دیگر از این اراضی کشاورزی به سامانه های آبیاری مصوب شد .
تجهیز 198 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سمنان به سامانه های نوین آبیاری صرفه جویی بیش از 50 میلیون متر مکعب آب را به همراه داشته و در کاهش هدر رفت آب در این استان کویری و گرم و خشک موثراست، 44 هزار بهره بردار در سمنان در بخش کشاورزی فعالیت می کنند که تجهیز اراضی کشاورزی به سامانه های نوین آبیاری می تواند بخش قابل توجهی از هدر رفت آبی استان را برطرف کند.
در این گزارش در رابطه با اهمیت تجهیز اراضی کشاورزی سمنان به سامانه های نوین آبیاری از کشاورزان، صاحبنظران و استادان دانشگاه گفت وگویی انجام شد که این افراد با تاکید بر استفاده از سامانه های نوین آبیاری در کاهش هدر رفت آب ، به تخصیص اعتبار برای تجهیز بیش از دهها هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به این سامانه ها در چند سال آینده برای کاهش افت سطح آبهای زیرزمینی تاکید کردند.
جواد دهرویه، از گندم کاران شهرستان سمنان گفت: میزان محصولات تولیدی با تجهیز زمین های زراعی شهرستان به سامانه های نوین آبیاری به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و در سال زراعی گذشته بیش از 30 درصد افزایش تولید محصول داشته ایم.
وی خاطرنشان کرد:دولت با تسهیلات ارزان قیمت زمینه خوبی برای اصلاح آبیاری زمین های کشاورزی را آغاز کرده است و باغداران استان به خاطر حمایت های همه جانبه دولت قدردان مسوولان هستند.
وی تصریح کرد:در سال زراعی 93-94 با آبیاری غرقابی در یک هکتار بیش از 800 کیلو گندم برداشت کردم در حالی که در سال زراعی 94-95 با تجهیز زمین های کشاورزی به سامانه های نوین آبیاری، بیش از هزار کیلو در هکتار گندم برداشت شد.
وی تصریح کرد: اصلاح الگوی کشت و استفاده از فناوری های جدید می تواند علاوه بر افزایش تولید در کاهش هدررفت آب موثر باشد و بنده از همه کشاورزان می خواهم در کمترین زمان ممکن نسبت به تجهیز اراضی کشاورزیشان به سامانه های نوین آبیاری اقدام کنند.
سعید محمدیان، از پسته کاران دامغانی در گفت وگو با ایرنا گفت: دامغان از مناطق کویری و نیمه خشک استان سمنان به شمار می رود و دولت یازدهم در چند سال گذشته قدم های موثری برای کاهش هدر رفت آب در اراضی کشاورزی برداشته است.
وی تصریح کرد: ارایه تسهیلات ارزان قیمت از دستاوردهای مهم دولت یازدهم است و بنده نیز با دریافت این تسهیلات الگوی کشت جدیدی را برای ادامه تولید محصولات کشاورزی انتخاب کردم.
محمدیان اضافه کرد: در سال زراعی 91-92 با آبیاری غرقابی تنها 200 کیلوگرم پسته به ازای یک هکتار از اراضی کشاورزی برداشت کردم در حالی که با تجهیز زمین کشاورزی به سامانه های نوین آبیار میزان تولید به سه برابر افزایش یافت.
وی ادامه داد: در مناطق بیابانی سمنان با افت سطح آب چاه ها در چند سال گذشته شاهد بیابانزایی و پدیده گرد و خاک و ریزگرد بوده ایم و تغییر الگوی کشت رویه مثبتی برای کاهش هدر رفت آب است.
مدیرعامل آب منطقه ای استان سمنان با بیان اینکه منابع زیر زمینی آب استان 143 میلیون متر مکعب کمبود دارد، گفت: مهمترین دلیل این امر حفاری بی‌رویه چاه به دلیل خشکسالی سال های اخیر است.
ایرج حیدریان گفت: حفر بی رویه چاه و برداشت فراوان از آنها باعث شده تا تراز برداشت و واریز در منابع آبی زیرزمینی استان به شدت به هم بخورد و امروز شاهد دشت های بی آب باشیم.
وی با بیان این که نیمی از 26 دشت موجود استان سمنان در محدوده بحرانی و برداشت ممنوع قرار گرفته دارد، گفت: هرگونه برداشت آب در این دشت ها ممنوع است و 13 دشت دیگر نیز با وضعیت نه چندان مطلوب روبرو هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای سمنان با اشاره به سخنان رهبرانقلاب در بحث تبیین شعار سال، گفت: همان‌طور که همه مسوولان تاکید دارند تنها 10 درصد صرفه جویی و کاهش مصرف در بخش کشاورزی کشور بسیاری از مشکلات را رفع می کند اما همچنان این امر رخ نداده است.
حیدریان، در رابطه با سیاست های آب منطقه ای سمنان در زمینه مقابله با برداشت بی رویه و سوء استفاده از منابع آبی، اظهارداشت: اعمال مدیریت و نظارت دقیق، صحیح و همه جانبه بر منابع آب و جلوگیری از قانون شکنی برخی افراد ناآگاه و سودجو برای اجرای سیاست ها و اهداف راهبردی نظام و احقاق حقوق عموم مردم نیازمند تعامل همکاری و هماهنگی مسئولان قضایی با ماموران و کارکنان مربوط در صنعت آب است.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: در سال 95 حدود 430 میلیارد ریال برای تجهیز 10 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان سمنان به سامانه های نوین آبیاری هزینه شد.
سید حسن میرعماد ادامه داد: همزمان با سفر دکتر روحانی رئیس جمهوری به سمنان در فروردین 96 در پنج هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان، سامانه آبیاری تحت فشار با اعتبار 47 میلیارد تومان اعتبار نصب شد.
وی اظهارداشت: به منظور مقابله با آثار سوء خشکسالی، توسعه آبیاری تحت‌فشار در استان سمنان بدون محدودیت انجام می‌شود و کشاورزان استان در صورت علاقه‌مندی می‌توانند از تسهیلات دولتی برای توسعه آبیاری مکانیزه در باغات یا اراضی کشاورزی خود بهره‌مند شوند.
میرعماد با بیان این که توسعه آبیاری نوین به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی از سیاست‌های مهم و جدی دولت است، خاطرنشان کرد: سمنان همواره از این سیاست مهم دولت یازدهم بهره زیادی برده و تجهیز چندین هزار هکتار از اراضی کشاورزی و باغی سمنان به سامانه های نوین به دلیل استقبال کشاورزان این استان اتفاق افتاده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان ، محدودیت آب را یکی از مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی در استان سمنان عنوان کرد و گفت: مصرف بهینه منابع آبی از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان جهاد کشاورزی است و طرح‌های زیادی مانند احداث استخرهای ذخیره آب، لایروبی قنات ها، انتقال آب کشاورزی به اراضی از طریق لوله‌های انتقال آب و ساماندهی آبیاری با همکاری کشاورزان این استان اجرایی شده است.
فرماندار میامی گفت: 510 هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان در سال 96 به منظور افزایش بهره وری و تولید محصولات به سامانه آبیاری نوین تجهیزشدند.
محمدمهدی کریمی افزود : در سال 95 اجرای سامانه تحت فشار برای یک هزار و 155 هکتار از اراضی کشاورزی میامی مصوب شد که در 645 هکتار از این مقدار اجرا شد، با توجه به اهمیت سامانه آبیاری تحت فشار و صرفه جویی درمصرف آب، تاکنون بیش از یکهزار هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان به سامانه آبیاری تحت فشار مجهز شده است.
فرماندار میامی با بیان این که 88 درصد جمعیت این شهرستان روستانشین هستند ، افزود : باید با اصلاح الگوی کشت و راه اندازی سامانه های نوین آبیاری برای رونق کسب و کار در این منطقه قدم های جدی برداشته شود.
کریمی اضافه کرد : میامی در بخش های پرورش انواع پرندگان، گیاهان دارویی، پرورش شتر مرغ، پرورش مرغ بومی، بسته بندی محصولات کشاورزی از ظرفیت های قابل توجهی برخوردار است و بخش خصوصی می تواند در این بخشها سرمایه گذاری کند.
فرماندارمیامی گفت: این شهرستان با برخورداری از آب و هوای مساعد و منابع آبی فراوان و خاک حاصلخیز یکی از قطب های تولید محصولات راهبردی مانند گندم، جو، چغندرقند و دیگر محصولات در استان سمنان به شمار می رود.
فرماندار شاهرود گفت: از سال 72 تا کنون 6هزار هکتار زمین کشاورزی به سامانه آبیاری قطره ای تجهیز شده که 2هزار هکتار آن در سه سال گذشته انجام شده است، با توجه به بحران پیش آمده در تامین آب ، انتظار می رود تدابیر لازم برای صرفه جویی اندیشیده شود، باید از کشت محصولات با نیاز آبی بالا کاسته شده و محصولاتی که نیاز آبی کمتر داشته و بازار خوبی دارند، جایگزین شوند.
سید محمدرضا هاشمی گفت: براساس یکی از مصوبه های دولت تدبیر و امید قرار شد 6 هزار هکتار از زمین های استان به سامانه های نوین آبیاری تجهیز شوند که این نشان توجه دولت در این زمینه است.
هاشمی از آمادگی جهاد کشاورزی برای ارایه خدمات مورد نیاز کشاورزان در زمینه آبیاری نوین خبر داد و گفت: به هر میزان که کشاورزان در خواست داشته باشند ، امکان اجرا وجود داشته و از کمک های دولتی بهره مند خواهند شد.
وی توجه به امر آموزش و ترویج را در کاهش مصرف و هدر رفت آب موثر خواند و گفت: در شهرستان شاهرود مرکز تحقیقات کشاورزی و منایع طبیعی استان سمنان و نیز دانشکده کشاورزی با بیش از 17 استاد ممتاز وجود دارد که باید از این توانمندی استفاده بهینه شود.
فرماندار شاهرود با بیان این که، سطح زمین های زراعی شاهرود 18 هزار هکتار است و 24 درصد محصولات باغی استان سمنان در شاهرود تولید می شود، ادامه داد: میزان تولید محصولات زراعی شاهرود سالانه 230 هزار تن و محصولات باغی 155 هزار تن است که 50 درصد از تولیدات باغی استان را شامل می شود.
استاندار سمنان گفت: دولت به منظور حمایت از کشاورزان برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار 60 میلیون ریال وام بدون‌عوض و 60 میلیون ریال نیز تسهیلات کم بهره پرداخت می کند.
محمدرضا خباز افزود: به منظور تشویق کشاورزان مهریزی برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار، کشاورزانی که بهره وری آبیاری را بیش از 80 درصد افزایش داده و 90 درصد در مصرف آب صرفه جویی کنند دولت به ازای هرهکتار اراضی کشاورزی 60 میلیون ریال وام بدون‌عوض در اختیار کشاورزان واجد شرایط قرار می دهد.
وی ادمه داد: علاوه بر این میزان وام بدون عوض همچنین 60 میلیون ریال تسهیلات مناسب و کم بهره نیز در اختیار کشاورزان قرار می گیرد و تمامی کشاورزان واجد شرایط باید برای اطلاع از نحوه دریافت مراجعه و اقدام کنند.
خباز خاطرنشان کرد: به گفته کارشناسان با راه اندازی سامانه های نوین آبیاری علاوه بر افزایش تولید محصول، در هکتار شاهد صرفه جویی 70 درصدی در مصرف آب خواهیم بود.
استاندار سمنان با اشاره به اینکه اکنون کم تر از 20 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان سمنان به سامانه های آبیاری تحت فشار قرار گرفته و باید بخاطر شرایط اقلیمی سمنان شاهد این افزایش باشیم، از کشاورزان سخت کوش خواست تا اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار را در شرایط اقلیمی و کم آب استان سمنان، جدی بگیرند.
زمین های کشاورزی استان سمنان 198هزار هکتار و تعداد بهره برداران این بخش هم 44 هزار نفر است، میزان تولیدات کشاورزی استان سمنان در مجموع بیش از یک میلیون و 660 هزار تن است که شامل 331 هزار تن تولیدات باغی و 734 هزار تن تولیدات زراعی است.
تولیدات محصولات گلخانه ای در استان سمنان 15 هزار و 29 تن است که با توجه به کویری بودن و کمبود منابع آبی، توجه به تولیدات گلخانه ای یکی از راه های برون رفت از مشکلات فعلی بخش کشاورزی سمنان است.
7339/6103 گزارش: محمدرضا یوسف نژاد ** تنظیم و انتشار: مصطفی دهقان
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادها در استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@ کانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه کنید.