ساخت مجتمع تجاری بتنی روبروی امامزاده جعفر یزد / تهدید تازه برای میراث جهانی

سال 92 بود که سه خانه تاریخی در محله امامزاده جعفر یزد تخریب شدند، همان سال فعالان میراث فرهنگی اعلام کردند که چندهکتار از بافت تاریخی یزد به بهانه توسعه محوطه امامزاده جعفر در این بافت تاریخی در خطر تخریب است.

تجاری‌سازی در بافت تاریخی یزد

حال با گذشت چهار سال از این اتفاق، در حالی که سرانجام پرونده ثبت جهانی این شهر به نتیجه رسیده و شهر یزد نخستین شهر جهانی ایران در فهرست یونسکو به شمار می‌رود، چند روزی می‌شود که اخباری مبنی بر ساخت یک مجتمع تجاری، در خیابان قیام یزد و باز هم در نزدیکی امامزاده جعفر به گوش می‌رسد.

ساختمانی که هر روز قد می‌کشد و بادگیرهای خشتی ساختمان‌های اطراف خود را محو می‌کند. تصاویر منتشر شده از اسکلت بتنی این ساختمان، آن نیز در میان بناهای خشتی یزد که زیبایی‌شان چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند، سبب شده است تا این تصور ایجاد شود که طرح توسعه امامزاده جعفر از سر گرفته شده و بار دیگر کلنگ‌ها برای تخریب این شهر خشتی که حالا جهانی شده است، بالا می‌روند.

نگرانی‌ها زمانی شدت می‌گیرد که هنوز دو هفته از معارفه علی اصغر مونسان، رییس تازه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نگذشته است و این فرض وجود دارد که در بحبوحه تغییرات سازمان، ضوابط زیر پا گذاشته شود.

ساخت و ساز با مجوز میراث فرهنگی

ساشا ریاحی مقدم، سرپرست معاونت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، معتقد است این ساخت و ساز با مجوز از میراث‌فرهنگی صورت گرفته است. او درباره این موضوع به «قانون» می‌گوید: « پیش از این در محل ساختمان در حال ساخت، یک گاراژ قدیمی قرار داشت که در این پروژه بقایای آن حفظ شده و بخش‌های دیگر نوسازی شده است.طرح مجتمع بر اساس ضوابط میراث فرهنگی بوده و پایگاه میراث فرهنگی یزد، آن را تایید کرده است».

تایید نامه این مجتمع تجاری، آن‌گونه که مدیر پایگاه میراث فرهنگی یزد به «قانون» می‌گوید، متعلق به دو سال قبل بوده‌است؛ درحالی که پرونده این شهر تاریخی 9 سال پیش در فهرست میراث موقت جهانی قرار گرفته بود.

با این حال مجتبی فرهمند نیز اعتقاد دارد تنها اسکلت این ساختمان قرار است بتنی باشد و نمای مجتمع تجاری مطابق جزییات خیابان قیام و به سبک بافت تاریخی خواهد بود.

همچنین به‌گفته مدیر پایگاه میراث فرهنگی یزد، این ساختمان در دو طبقه ساخته می‌شود که هماهنگ با ارتفاع مجاز ساخت و ساز در محوطه بافت تاریخی است.

نمی توان از کسب و کار مردم جلوگیری کرد

سید محمدرضا سید حسینی، معاون عمرانی استانداری یزد، معتقد است نمی توان به دلیل ثبت جهانی، از کسب و کار مردم جلوگیری کرد. او نیز مانند سایر مسئولان، ساخت این مجتمع تجاری را مطابق ضوابط میراث فرهنگی می‌داند و به «قانون» می‌گوید: « اداره کل میراث فرهنگی به این طرح مجوز داده است، اگر خلاف ضوابط میراث فرهنگی باشد، این اداره می‌تواند از ادامه کار پروژه جلوگیری کند.

حساسیت مسئولان استان نسبت به حفظ بافت تاریخی یزد از فعالان میراث‌فرهنگی و خبرنگاران بیشتر است، خودمان پرونده ثبت جهانی شهر را آماده کردیم و نمی‌گذاریم با ساخت یک ساختمان، این پرونده خدشه‌دار شود».

اظهارات سید حسینی در حالی است که شهریور سال گذشته در نشست خبری استاندار یزد به مناسبت هفته دولت اعلام کرده بود:« بافت تاریخی نیز مانند بافت جدید شهر است و شهر زاینده و پویاست و امکان دارد همان‌گونه که در بافت جدید تخریب رخ می‌دهد،‌ در بافت قدیمی نیز شاهد تخریب‌هایی باشیم».

اما و اگرهای 9 ساله پرونده یزد

بافت تاریخی یزد به مساحت عرصه 743 هکتار و مساحت حریم پنج هزار هکتار در سال 84 به ثبت ملی رسید.

سال 87 بود که مسئولان به‌دنبال ثبت جهانی یزد پرونده‌ای را آماده و به یونسکو ارسال کردند. پس از گذشت ۹ سال از ارسال پرونده یزد برای ثبت جهانی، انتظارها به پایان رسید و یزد به‌عنوان نخستین شهر ایران در یونسکو به‌ثبت رسید. مهم‌ترین دلیل طولانی‌شدن ثبت جهانی یزد، ساخت‌وسازهای غیراصولی در این شهر بود.

به‌گفته برخی از مسئولان شورای جهانی، بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) ایراداتی را به این پرونده وارد کرده است که شامل ساخت سازه‌های بتنی و غیرخشتی در بافت خشتی شهر یزد از جمله در محله زرتشتیان، ضوابط ساخت‌وساز در شهر یزد و نبود مدیریت یکپارچه مرتبط ، افزایش حریم باغ ثبت‌جهانی شده دولت‌آباد و ضابطه‌مند شدن ساخت و سازهای واقع در حریم این اثر، می‌شود.