گیلان روزگاری به دریا و جنگلش معروف بود؛ دریا و جنگلی که سال‌هاست بی‌محابا توسط مردم و مسئولان درحال تخریب است. یکی از متهمان اصلی پرونده تخریب دریا و جنگل در این استان پسماند یا بحران در مدیریت پسماند است. همین چند هفته پیش بود که در جایگاه دفن زباله سراوان، زمین ۵۰۰متر رانش کرد؛ این رانش زمین یک تلنگر یا هشداری است که اگر به آن توجه‌ای نشود، در آینده شاهد فجایعی خواهیم بود و فرصت جبران آن از دست رفته است.
تغییرکاربری شالیزارها و جنگل به مسکونی، چالش دیگر گیلان است؛ به‌گفته کارشناسان یکی از آفت‌های شالیزار، باغ و جنگل‌های گیلان طرح‌های هادی روستایی است. روستاهایی که هر روز حریم آن‌ها بیشتر میشود و پیشروی عجیبی به‌سوی شالیزار، جنگل و باغ‌‌ها دارند.
این رشد بادکنکی روستاها بر اشتغال و اقتصاد آن‌ها تاثیر مطلوبی نگذاشته است. نکته دیگر این است که این ویلاها به‌صورت غیرمجاز ساخته می‌شوند و از شهرداری یا دهیاری برای آن‌ها مجوزی صادر نمی‌شود.
هنگامی که مجوزی صادر نشود، عوارضی نیز دریافت نمی‌شود. علاوه‌بر تخریب اراضی کشاورزی، هزینه ساخت این ویلا نیز به‌جای بیت‌المال به جیب دلالان ویلاسازی واریز میشود. ویلاسازی غیرمجاز یک بازی دو سر باخت برای گیلان و اهالی آن است. این روزها فاضلاب نیز بلای جان مردم گیلان شده است. فاضلابی که به‌راحتی به‌دلیل نبود سیستم فاضلاب شهری از طریق چاه‌های جذبی وارد سفره‌های زیرزمینی میشود؛ این مساله موجب افزایش بیماری‌های بسیاری از جمله سرطان دستگاه گوارش در این استان شده است.
دریا، جنگل، تالاب و آثار تاریخی بی‌نظیر، بدون شک از هر منطقه‌ای بهشتی برای ساکنانش می‌سازد اما ماجرا در گیلان کمی متفاوت است. گیلان با وجود تمامی این امکانات با مشکل بیکاری به‌ویژه جوانان تحصیلکرده و معضلات زیست محیطی مواجه است. با مصطفی سالاری، استاندار گیلان درباره چالش‌های زیست‌محیطی، راهکارهای توسعه گردشگری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری این استان به‌گفت‌وگو پرداخته‌ایم که با یکدیگر می‌خوانیم.
به‌جرات می‌توان گفت، معضلات محیط‌زیستی مهم‌ترین چالش استان‌های شمالی کشور است. مسائلی مانند پسماند، فاضلاب و تخریب جنگل‌ها؛ گیلان نیز مانند دیگر استان‌های شمالی با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند و شاید در بخشی از این مشکلات پیشتاز بوده است. چندی پیش رانش ۵۰۰ متری کوه زباله در مرکز دپوی زباله سراوان خبرساز شده بود. باتوجه به فاجعه‌های زیست محیطی این استان، برنامه استانداری برای حل این مشکلات چیست؟
در بحث پسماند سال‌هاست برنامه‌هایی برای حل معضل پسماند شهری، روستایی، صنعتی و بیمارستانی تدوین شده است. مدیریت پسماند در استان‌های شمالی به‌ویژه گیلان از حساسیت بالایی برخوردار است.
طرح‌هایی مانند واحدهای کمپوست و کارخانه‌های زباله‌سوز درحال اجرا هستند. گیلان دو تا برنامه برای بحث پسماند اجرایی کرده است. نخست طرحی در استان تدوین کرده‌ایم. این طرح قرار است با رعایت صرفه‌جویی سه واحد زباله‌سوز برای محدوده شرقی، میانی و غربی استان اجرا شود. جانمایی و ظرفیت زباله‌سوزها مشخص شده است. مناقصه یکی از این زباله‌سوزها، برگزار و پیمانکار مشخص شده است. در قراردادی منعقد شده، شروع به کار منوط به پرداخت ۳۰ میلیارد تومان شده است.
سال‌هاست که گیلان منتظر یا معطل سرمایه‌گذاری مانده است که در بحث زباله‌سوز ورود پیدا کرده و از زباله برق تولید کند و از محل فروش برق، سرمایه‌اش بازگردد. این درحالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد، این صنعت صرفه اقتصادی چندانی در بحث تولید و فروش برق ندارد. به همین دلیل دولت باید در بخش پسماند سرمایه‌گذاری انجام دهد. این سرمایه‌گذاری می‌تواند به‌صورت مشارکت با بخش خصوصی نیز باشد:
دولت دو میلیارد دلار برای بحث پسماند از صندوق توسعه ملی پیش‌بینی کرده بود و اولویت آن با استان‌های شمالی است. اما این بند از بودجه توسط نمایندگان مجلس از لایحه بودجه حذف شد. دولت در سال آینده راهکارهای متفاوتی برای بحث پسماند پیشنهاد داده که با این وجود به اعتقاد من نمی‌تواند جایگزین این دومیلیارد دلار باشد.
دولت چه منابع جایگزین دیگری را برای بحث مدیریت پسماند پیش‌بینی کرده است؟
هزار میلیارد تومان برای سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور پیش‌بینی شده و باتوجه به حجم بالای پروژه‌های مختلف این اعتبار پاسخگوی نیاز فعلی مدیریت پسماند کشور نیست.
رییس سازمان محیط‌زیست به دولت پیشنهاد داده بود که در صورت عدم اختصاص دو میلیارد دلار، فعالان محیط‌زیست برای احیای آن پیگیر شوند و اگر این راه نیز به نتیجه نرسید،دولت می‌تواند از محل صندوق توسعه ملی، تسهیلات بدون بهره به سرمایه‌گذاران بخش پسماند واگذار کند.
به اعتقاد من این اقدام برای سرمایه‌گذار توجیهی ندارد؛ چراکه درآمد کم است و میزان هزینه بازگشت نسبت به سرمایه تناسبی ندارد. دولت می‌تواند بخشی از هزینه را پرداخت کند و بخش دیگر را به سرمایه‌گذار تسهیلات بدون سودپرداخت کنیم. تعرفه فروش برق به وزارت نیرو را نیز افزایش دهیم که برای سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی داشته باشد. البته افزایش بالای تعرفه برق به‌آن معناست که دولت هزینه ساماندهی پسماند را به دوش وزارت نیرو انداخته است.
فاضلاب این روزها بلای جان مردم گیلان شده است، آمارهای نگران‌کننده‌ای از افزایش بیماری سرطان گوارش در استان‌های شمالی کشور منتشر میشود. از آنجایی‌که فاضلاب به‌صورت مستقیم سلامت مردم را نشانه رفته است، برای حل آن چه برنامه‌هایی دارید؟
ساماندهی فاضلاب نیازمند اعتبار بالایی است. البته فاضلاب نسبت به مشکل پسماند وضعیت بهتری دارد.
سیستم فاضلاب شهرک‌های صنعتی حدود ۷۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و با اختصاص بودجه پنج میلیارد تومان می‌توانیم آن را ساماندهی کنیم. اما معضل اصلی ما در بحث فاضلاب بیشتر در بخش شهری است. برای ساماندهی فاضلاب ردیف بودجه‌ای وجود دارد که البته اعتبار پیش‌بینی شده برای آن بسیار اندک است و برخی شهرها نیز ردیف بودجه‌ای ندارند. مساله این است که یک منبع بودجه‌ای قابل توجه که بتوانیم بحث فاضلاب را در کوتاه مدت و بلند مدت حل کنیم، وجود ندارد.
شهر رشت را در اولویت قرار دادیم. تلفیقی از اعتبارات ملی به‌همراه استانی را در یک برنامه زمان‌بندی قرار دادیم که توان تامین آن را داشته باشیم.
برای حاشیه دو رودخانه گوهررود و زرجوب، مطالعات کارشناسی با همراهی دستگاه‌های مختلف انجام شده است. بحث فاضلاب، زیباسازی و ساماندهی آن در اولویت قرار دارد. زرجوب هفت کیلومتر و گوهررود ۱۰ کیلومتر در طول شهر امتداد دارند. به دلایل مختلف برای شروع کار رودخانه زرجوب انتخاب شده است. امیدواریم تا سال آینده یک سوم بحث فاضلاب آن را حل کنیم. بحث زیباسازی دو کرانه اطراف را نیز در دستور کار قرار داده‌ایم. برای ساماندهی هر دو رودخانه نیازمند اعتبار بالایی هستیم که به‌تدریج تامین خواهد شد.
تالاب انزلی این سال‌ها زخمی بی‌توجهی مردم و مسئولان شده است. عدم لای‌روبی،تالاب‌خواری، ورود فاضلاب، سنبل آبی و ... مشکل این روزهای این تالاب است. برای نجات تالاب انزلی چه اقداماتی صورت گرفته است؟
بحث سنبل آبی درحال حاضر کنترل شده است و دغدغه‌‌ای در این‌باره وجود ندارد. در خصوص تالاب‌خواری من این اعتقاد را دارم چنین مساله‌ای در آنجا رخ نداده است. نکته قابل توجه اینجاست که کنوانسیون رامسر، در آن زمان محدوده مشخصی را برای تالاب پیشنهاد و مصوب می‌کند. پس از آن آب دریا حدود ۱۵ سانتی‌متر بالا می‌آید و برای مدت زمان اندکی آب گرفتگی بیش از محدوده اصلی تالاب انجام میشود. برخی دستگاه‌ها و نهادها محدوده آبگرفتگی را نیز جزو تالاب محسوب می‌کنند و اختلاف نظر روی این مساله است. همچین امکان دارد که تخلفات جزیی در بحث تالاب‌خواری رخ داده باشد اما این تصرفات گسترده نیست.
چندی پیش گزارشی درباره تالاب‌خواری برادر یکی از مسئولان استان گیلان در انزلی منتشر شد. از آنجایی‌که در بحث زمین‌خواری این اتفاق از سوی افرادی که رانت قدرت یا اطلاعات در دولت دارند، رخ می‌دهد، در بسیاری موارد پرونده آن‌ها راه به‌جایی نمی‌برد. در بحث زمین‌خواری‌های گیلان آیا به‌عنوان استاندار عزم و اراده‌ای برای برخورد قاطع با متخلفان دارید؟
در برخورد با تخلفات ملاحظه‌ای نداریم امابعضی وقت‌ها یک موضوع به اشتباه روایت و اعلام میشود اما اگر به صورت فراگیر تجاوز به محدوده تالاب شده باشد، برخورد قاطعی انجام می‌دهیم.
اما جدا از بحث مبارزه با زمین‌خواران، من معتقدم که ساکنان روستاهای پیرامون تالاب باید بیش از همه حافظ تالاب باشند. برای این کار راهکارهایی وجود دارد. امروز اینکه ما حکم کنیم، مردم از تالاب محافظت کنید، چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. راه عقلانی وجود دارد که معیشت مردم با تالاب پیوند بخورد.
استفاده از تالاب و حذف محدودیت‌های غیر‌ضروری پیرامون تالاب می‌تواند راهگشای این مساله باشد. بحث اکوتوریسم راه‌حل وابستگی معیشت روستاییان به تالاب است. در چند روز گذشته با یک شرکت ژاپنی که تجارب بسیار خوبی دربحث اکوتوریسم دارد، رایزنی‌هایی انجام شده است.
یک‌سری سازههای چوبی در مقیاس کوچک احداث می‌شوند. این سازههای چوبی به محیط‌زیست تالاب آسیبی وارد نمی‌کنند. با الگوی سازههای چوبی و سازگار با محیط‌زیست و شرایط تالاب انزلی می‌توانیم پیاده‌راه، اسکله قایقرانی، رستوران‌هاو اقامتگاه‌های شناور احداث کنیم. بودجه ۱۳ میلیارد تومانی برای احداث زیرساخت‌های این طرح پیش‌بینی کرده‌ایم و برای احداث دیگر اماکن آماده واگذاری به بخش خصوصی هستیم.
ویلاسازی آسیب بسیار جدی به شالیزارها و جنگل‌های گیلان وارد کرده است. ویلاهایی که ساخته می‌شوند و در بسیاری موارد در کمیسیون‌های مربوطه تنها جریمه می‌شوند. جریمه‌های تعیین شده نیز به‌اندازه‌ای ناچیز است که به‌هیچ وجه ابزار بازدارنده‌ای برای دلالان ساخت و ساز نیست. برای کنترل ساخت وساز و جلوگیری از تغییرکاربری غیرمجاز چه برنامه‌هایی دارید؟
به‌اعتقاد من در این بحث نیز انتفاع مردمی از جنگل و شالیزارها مطرح است. باید برنامه‌هایی برای انتفاع مالی بومیان از جنگل و شالیزار اجرا کنیم. اجازه دهیم سرمایه‌گذاران برای احداث تاسیسات گردشگری سازگار با محیط زیست به این عرصه ورود کنند. در این طرح تمامی درخت‌هایی که اطراف آن تاسیسات واقع شده‌اند، کدگذاری و پلاک کوبی می‌شوند و تصاویر آن‌ها نیز ثبت میشود. این کار به‌دلیل جلوگیری از تخریب محیط زیست و قطع درختان انجام میشود. براساس ماده ۳ قانون، می‌توانیم حق بهره‌برداری را واگذار کنیم. این کار علاوه‌بر حفظ جنگل‌ها توسعه زیرساخت‌های گردشگری و اشتغالزایی را نیز درپی دارد.
درخصوص شالیزارها چاره‌اندیشی شده است. براساس مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها برای ویلاسازی درقالب طرح بوم‌گردی مجوز صادر خواهد شد اما باید این خانه در محدوده طرح هادی روستا احداث شود. برای حمایت نیز تسهیلاتی با سود بسیار کم واگذار میشود اما در خارج از محدوده روستا به‌هیچ‌وجه اجازه ساخت داده نمی‌شود. گردشگری درحال حاضر نه‌تنها برای مردم گیلان منافع خاصی ندارد بلکه مشکلاتی مانند ساخت وساز غیرمجاز، نابودی جنگل و شالیزار، معضل پسماند و ... را نیز به دنبال داشته است.
طرح بوم‌گردی علاوه‌بر جلوگیری از تخریب محیط زیست، رونق اقتصاد و اشتغالزایی را نیز درپی دارد.
براساس قانون علاوه‌بر جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز و برخورد با متخلفان، باید منطقه تخریب شده طبق قانون به حالت اولیه خود بازگردد. این درحالی است که هیچ‌گاه شاهد اجرای این بند از قانون نبوده‌ایم. برای اجرای کامل قانون احیای جنگل‌ها، چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در دوره‌ای که گیلان هستم برای ویلاسازی و تغییرکاربری به‌هیچ وجه مجوزی صادر نمی‌شود. ساخت و سازهای غیرمجاز که متوقف هستند و تلاش می‌کنیم با آن‌ها برخورد قاطعی شود. البته در بحث ساخت و ساز غیرمجاز اتفاق‌هایی که در استانی مانند مازندران رخ داده، در گیلان نیفتاده است. باید قبل از حاد شدن مساله جلوی آن را گرفت. طرح احداث پنج هزار اقامتگاه بوم‌گردی می‌تواند جلوی ساخت و ساز غیرمجاز را بگیرد.
این اقامتگاه‌های بوم‌گردی سازه‌هایی گیلکی، هماهنگ با سازه‌ها و معماری بومی از جنس چوب و گل بوده و از مصالح مدرن در نمای آن استفاده نشده است. البته داخل اقامتگاه‌ها مدرن و برای اجرای آن هدف‌گذاری ۱۸ ماهه انجام شده است.
احداث پنج هزار اقامتگاه بوم‌گردی، انقلابی در صنعت گردشگری گیلان محسوب میشود اما از آنجایی‌که گیلان نیز مانند دیگر استان‌های کشور از سایت جامع گردشگری برخوردار نیست، برای حل این مشکل نیازمند اقدامات کارشناسی هستید. نظر شما در این‌باره چیست؟
به‌دنبال تهیه و تدوین اپلیکیشنی هستیم که امکان نصب آن روی تلفن همراه وجود داشته باشد. در این برنامه شما می‌توانید به هر طریقی با هواپیما، قطار، اتوبوس یا خودرو شخصی به گیلان سفر کنید. می‌توانید به آدرس تمامی اقامتگاه‌های بوم‌گردی دسترسی داشته باشید یا از طریق این اپلیکیشن اقدام به رزرو اتاق کنید. همچنین در این اپلیکیشن تمامی مناطق گردشگری استان نیز معرفی میشود.
پتانسیلی به نام منطقه آزاد در گیلان وجود دارد، پتانسیلی که می‌تواند اقتصاد استان را شکوفا کند. اسکله‌هایی که می‌تواند ترانزیت آسیا میانه را تحت تاثیر قرار دهد. چرا تاکنون این اتفاق برای گیلان رخ نداده است؟
در منطقه آزاد در بندر کاسپین اسکله کوچکی پیش‌بینی شده که درحال احداث است و تا پایان خرداد به بهره‌برداری خواهد رسید. در این اسکله می‌توانیم از مزیت منطقه آزاد استفاده کرده و طرح‌های گردشگری را اجرا کنیم. به‌عنوان نمونه افرادی که تمایل به خرید قایق تفریحی دارند، می‌توانند بدون پرداخت عوارض گمرک، قایق تفریحی خریداری کرده و از معافیت‌های مالیاتی منطقه آزاد استفاده کنند. تنها به سرمایه‌گذار اسکله برای نگهداری ماهیانه شارژی پرداخت می‌کنند. دامنه تردد آن‌ها تمامی آب‌های روبه‌روی استان است که این مساله را مصوب کرده‌ایم.
همچنین اسکله شماره دو انزلی خارج از محدوده منطقه آزاد اما به عنوان اسکله ضمیمه وجود داشته باشد. در این اسکله ضمیمه نیز تمامی آن معافیت‌ها لحاظ شود. این طرح موجب توسعه گردشگری و اشتغالزایی خواهد شد.
چه فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در گیلان وجود دارد و نکته مهم اینجاست که چه مشوق‌هایی برای جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در استان در نظر گرفته‌اید؟
در بخش کشاورزی، تولید محصولاتی مانند برنج، چای، زیتون، فندق و ابریشم و صنایع بسته‌بندی و تبدیلی نیز فرصت دیگر سرمایه‌گذاری استان است.
از سرمایه‌گذاران در حوزه گردشگری برای احداث هتل، مجتمع‌های‌گردشگری،دهکده‌های گردشگری پیرامون تالاب‌ها و با رعایت الزامات زیست‌محیطی دعوت می‌کنم.
۱۱ منطقه برای احداث تله‌کابین پیش‌بینی شده که فرصت جذابی برای سرمایه‌گذاری است. جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در گیلان، واگذاری زمین در برخی پروژه‌ها و تسریع در صدور مجوزهاست.
48
