آژانس سازمان ملل متحد با نام آنروا، که ستون اصلی کمک‌رسانی به غزه بوده است، اکنون با تهدید ممنوعیت فعالیت از سوی رژیم اسرائیل مواجه شده است.
به گزارش جماران، نیویورک تایمز نوشت نوشت: آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل متحد (آنروا) نقش بسیار مهم و حیاتی برای فلسطینی‌ها دارد. این آژانس به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای بشردوستانه در غزه عمل می‌کند و خدمات اساسی مانند تأمین غذا، آب و دارو را به صدها هزار نفر از ساکنان غزه ارائه می‌دهد؛ افرادی که بیش از یک سال جنگ را تحمل کرده‌اند. اما برای دولت اسرائیل، این آژانس پوششی خطرناک برای حماس است، گروه مسلح فلسطینی که حمله غافلگیرانه سال ۲۰۲۳ به اسرائیل را رهبری کرد. اکنون، قانون‌گذاران اسرائیلی با تصویب دو لایحه که قرار است این ماه اجرایی شوند، زمینه را برای ممنوعیت فعالیت این آژانس فراهم کرده‌اند.
ممنوعیت فعالیت آنروا توسط اسرائیل: پیامدهای انسانی
مقامات سازمان ملل هشدار داده‌اند که در صورت اجرای این قوانین توسط مقامات اسرائیلی، هیچ گروه دیگری قادر به جایگزینی آنروا نخواهد بود و فعالیت‌های حیاتی انسانی این آژانس در غزه متوقف خواهد شد؛ آن هم در شرایطی که کارشناسان از تهدید قحطی در بخش‌هایی از این منطقه خبر می‌دهند. سازمان ملل اعلام کرده است که در حال آماده‌سازی برای تعطیلی عملیات‌های آنروا در غزه و کرانه باختری تحت اشغال اسرائیل است. «جیمی مک‌گولدریک»، که تا ماه آوریل عملیات بشردوستانه سازمان ملل در غزه و کرانه باختری را نظارت می‌کرد، اظهار داشت: «تعطیلی آنروا تأثیر عظیمی بر شرایطی خواهد گذاشت که همین حالا نیز فاجعه‌بار است. اگر هدف اسرائیل این است که توانایی ما برای نجات جان‌ها را از بین ببرد، باید پرسید که این تفکر چیست و هدف نهایی آن کدام است؟»
آنروا، آژانس اصلی سازمان ملل برای کمک به فلسطینی‌ها، جایگاه ویژه‌ای در میان سایر آژانس‌های بین‌المللی دارد. این آژانس با ۳۰,۰۰۰ کارمند – که بیشتر آن‌ها فلسطینی هستند – خدماتی مانند مدارس، کلینیک‌های پزشکی، مراکز آموزش شغلی، بانک‌های غذا و حتی جمع‌آوری زباله را برای شش میلیون فلسطینی در غزه، اردن، لبنان، سوریه و کرانه باختری ارائه می‌دهد. از زمان آغاز جنگ در غزه، آنروا به محور اصلی واکنش بین‌المللی به بحران تبدیل شده است. این آژانس با ۵,۰۰۰ کارمند که همچنان در منطقه فعالیت می‌کنند، نظارت بر ارسال کمک‌ها، اداره پناهگاه‌ها، کلینیک‌های پزشکی و توزیع کمک‌های غذایی را بر عهده دارد. علاوه بر این، زباله‌ها و فاضلاب را پاکسازی کرده و سوخت مورد نیاز بیمارستان‌ها، چاه‌های آب و تقریباً تمام سازمان‌های امدادی دیگر در غزه را تأمین می‌کند. «سامی ابو درویش»، ۳۰ ساله، که در یک اردوگاه پناهندگان در جنوب غزه زندگی می‌کند، گفت: «جهان ما را رها کرده است. ما هیچ چیزی جز کمک‌هایی که از آنروا دریافت می‌کنیم برای زنده ماندن نداریم. اگر این کمک‌ها متوقف شود، چه خواهیم کرد؟»
انتقاد اسرائیل از آنروا: ادعاهای حمایت از حماس
رابطه اسرائیل و آژانس آنروا دهه‌هاست که پرتنش بوده است. این تنش در سال گذشته به اوج خود رسید، زمانی که اسرائیل ۱۸ نفر از کارکنان این آژانس را به شرکت در حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ متهم کرد. همچنین، اسرائیل مدعی شده است که حماس از مدارس آنروا برای مخفی کردن نیروهای خود استفاده می‌کند. یک تحقیقات سازمان ملل نشان داد که ۹ نفر از کارکنان ممکن است در این حمله دست داشته باشند، و در نتیجه، این آژانس آن‌ها را اخراج کرد. با این حال، مقامات سازمان ملل بیشتر اتهامات اسرائیل را رد کرده و تأکید کرده‌اند که دولت اسرائیل از ارائه مدارک کافی برای این اتهامات خودداری کرده است.
در اواخر اکتبر، پارلمان اسرائیل با اکثریت آرا قانونی را تصویب کرد که فعالیت‌های آنروا را در اراضی اشغالی ممنوع می‌کند. این ممنوعیت قرار است در ماه جاری، ۹۰ روز پس از تصویب قانون، اجرایی شود. با این حال، ابهامات زیادی درباره آینده این قانون وجود دارد. این قانون به‌طور مشخص به فعالیت‌های آنروا در غزه یا کرانه باختری اشاره نکرده است، و دولت اسرائیل نیز درباره نحوه یا احتمال اجرای این قانون در این مناطق موضع روشنی نگرفته است. «شارن هاسکل»، معاون وزیر خارجه اسرائیل، در اواخر دسامبر در گفتگو با خبرنگاران از توضیح درباره رویکرد دولت نسبت به آنروا در این مناطق خودداری کرد. او تنها بیان کرد که مقامات فلسطینی باید به مسائل مربوط به آنروا در کرانه باختری رسیدگی کنند و در عین حال این آژانس را به پناه دادن به تروریست‌ها(مبارزان) در غزه متهم کرد.
هشدار سازمان ملل درباره پیامدهای تعطیلی آنروا
مقامات سازمان ملل اعلام کرده‌اند که به دلیل قوانین جدید، که تعامل مقامات اسرائیلی با آنروا را ممنوع می‌کند، در حال آماده‌سازی برای تعطیلی فعالیت‌های خود در غزه و کرانه باختری هستند. این آژانس تأکید کرده است که برای هرگونه کمک‌رسانی یا تردد کارکنان در غزه و بخش‌هایی از کرانه باختری، باید با ارتش اسرائیل هماهنگی داشته باشد. «لوئیز واتریج»، یکی از مقامات ارشد آنروا در غزه، گفت: «اگر نتوانیم این اطلاعات را به‌طور روزانه با مقامات اسرائیلی به اشتراک بگذاریم، جان کارکنان ما در خطر خواهد بود.» او همچنین اشاره کرد که تاکنون بیش از ۲۵۰ نفر از کارکنان آنروا در جنگ غزه جان خود را از دست داده‌اند.
قانون‌گذاران اسرائیلی که پشت این قانون قرار دارند، ابراز امیدواری کرده‌اند که این قانون به‌طور مؤثری آژانس آنروا را از غزه و کرانه باختری حذف کند. برخی از آن‌ها اعلام کرده‌اند که مهلت ۹۰ روزه برای اجرای این قانون به‌منظور فراهم کردن فرصت برای جایگزینی آنروا با گروه‌های امدادی دیگر تعیین شده است. «یولی ادلشتاین»، رئیس کمیته پارلمانی که لوایح مربوط به آنروا را تهیه کرده، گفت: «ما به دولت و در واقع به کل جهان ۹۰ روز فرصت دادیم. هر کسی که واقعاً به جمعیت فلسطینی‌ها اهمیت می‌دهد، اجازه دهد گروه‌هایی که می‌توانند کمک کنند، وارد عمل شوند.»
به گفته مقامات آنروا، اسرائیل به‌تدریج از همکاری با این آژانس فاصله گرفته است. این مقامات اعلام کرده‌اند که ارتش اسرائیل مانع استفاده آنروا از گذرگاه‌های مرزی بین اسرائیل و شمال غزه شده است، منطقه‌ای که در ماه‌های اخیر تحت حملات شدید اسرائیل قرار داشته است. همچنین، محموله‌های کمکی آنروا در جنوب غزه بارها غارت شده است. این موضوع باعث شده است که این آژانس از ابتدای دسامبر ارسال کمک‌ها از یک گذرگاه مرزی کلیدی در جنوب را متوقف کند. این وضعیت، به گفته «لوئیز واتریج»، ناامیدی مردم غزه را عمیق‌تر کرده است.
«ایناس الحیلا»، زنی ۳۱ ساله، گفت که او و سه فرزندش در اوایل جنگ خانه خود را در مرکز غزه ترک کرده‌اند و اکنون در یک چادر در اردوگاهی تحت مدیریت آنروا زندگی می‌کنند. او اظهار داشت که این آژانس برای فرزندانش غذا، شیر خشک و پوشک فراهم می‌کرد. اما حتی این اقلام اساسی اخیراً کمیاب شده‌اند و او را مجبور کرده‌اند تا برای خرید آن‌ها از فروشندگان واسطه، با قیمتی چند برابر قیمت معمول، در صف‌های طولانی بایستد. او گفت: «آنروا همیشه تنها امید ما برای یافتن شغل، غذا و آرد بوده است. این آژانس منبعی حیاتی برای ما و فرزندانمان است، همان‌طور که برای والدین و پدربزرگ و مادربزرگمان بود.»
نقش تاریخی آنروا از ۱۹۴۹ تا امروز
سازمان ملل، آنروا را در سال ۱۹۴۹ برای کمک به میلیون‌ها فلسطینی که در جریان جنگ پیرامون تأسیس رژیم اسرائیل در سال ۱۹۴۸ آواره شدند، تأسیس کرد. بسیاری از اسرائیلی‌ها این آژانس را به تداوم درگیری متهم می‌کنند. برخی نیز معلمان آنروا را به آموزش نفرت نسبت به اسرائیل به کودکان فلسطینی متهم می‌کنند، اما سازمان ملل این ادعاها را رد کرده است.
از زمان تصویب قوانین ممنوعیت فعالیت آنروا، دولت اسرائیل انتقادهای خود از این آژانس را شدت بخشیده و مدعی شده است که گروه‌های امدادی بسیاری آماده جایگزینی آن هستند. ایالات متحده یکی از کشورهایی است که اسرائیل را تحت فشار قرار داده تا به آنروا اجازه ادامه فعالیت دهد. واشنگتن که مدت‌ها تأمین‌کننده اصلی بودجه این آژانس بوده، در ژانویه پس از اتهامات اسرائیل کمک‌های مالی خود را متوقف کرد. مقامات آمریکایی در اکتبر به اسرائیل هشدار دادند که ممنوعیت فعالیت آنروا «واکنش‌های بشردوستانه در غزه را در این لحظه حساس به شدت مختل خواهد کرد.»
روایت فلسطینی‌ها از وابستگی به آنروا: امیدی در میان بحران
در غزه، آنروا به دلیل ارتباط عمیق با جامعه محلی، نقش محوری در واکنش‌های امدادی ایفا کرده است. پیش از جنگ، این آژانس اعلام کرده بود که ۲۸۸ مدرسه تحت مدیریت آن، ۳۰۰,۰۰۰ دانش‌آموز، تقریباً نیمی از کودکان در سن مدرسه غزه، را آموزش می‌دادند. همچنین، ۲۲ کلینیک پزشکی آن سالانه ۲.۶ میلیون مراجعه بیمار را مدیریت می‌کردند. «یاسر ابو العسل»، ۳۹ ساله، با یادآوری خاطراتش گفت: «پدربزرگ و مادربزرگم همیشه می‌گفتند: تو خدا را داری و کمک‌های آنروا را.» او توضیح داد که خانواده‌اش پیش از جنگ برای آموزش و مراقبت‌های پزشکی و از زمان آغاز درگیری برای تأمین غذا تنها به این آژانس وابسته بوده‌اند. او افزود: «حالا احساس می‌کنم حتی همان کمک‌ها نیز در حال از بین رفتن است.»
مدارس و کلینیک‌های آنروا: خدمات حیاتی در مناطق فلسطینی
آنروا در بخش‌هایی از کرانه باختری نیز نقش حیاتی ایفا می‌کند و به ۹۰۰,۰۰۰ فلسطینی خدمات ارائه می‌دهد. بازدید اخیر از اردوگاه پناهندگان قلندیا در کرانه باختری و شرق اورشلیم نشان داد که آنروا چگونه به‌عنوان یک نهاد شبه‌دولتی فعالیت می‌کند. در این محله فقیر و پرجمعیت، که حداقل ۱۶,۵۰۰ نفر جمعیت دارد، آنروا چهار مدرسه، یک مرکز آموزش شغلی، یک کلینیک پزشکی و خدمات جمع‌آوری زباله را اداره می‌کند. تمام این خدمات به‌صورت رایگان ارائه می‌شوند. اردوگاه قلندیا یکی از عملیات‌های آنروا است که احتمالاً به دلیل قوانین جدید تعطیل خواهد شد. مدارس آنروا در کرانه باختری به ۵۰,۰۰۰ دانش‌آموز خدمات ارائه می‌دهند. در مقابل، مدارس دولتی این منطقه، که عمدتاً توسط دولت تشکیلات خودگردان فلسطین اداره می‌شوند، با ۶۵۰,۰۰۰ دانش‌آموز در آستانه فروپاشی قرار دارند. معلمان این مدارس در سال‌های اخیر به دلیل دستمزد پایین بارها دست به اعتصاب زده‌اند.
جمیله لافی، ۴۰ ساله، دو فرزند در مدارس آنروا و یک فرزند در مرکز آموزش شغلی این آژانس در قلندیا دارد. تمام اعضای خانواده او نیز از کلینیک‌های پزشکی آنروا استفاده می‌کنند. او گفت: «کلاس‌های آنروا شلوغ هستند، اما ما هیچ جایگزینی نداریم.» و افزود: «ما توانایی مالی برای فرستادن فرزندانمان به جای دیگری را نداریم. بدون آنروا، نمی‌دانم چگونه باید زنده بمانیم.»
