نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های توسعه است پژوهش باید در تصمیم سازی و اجرا اثرگذار باشد

رئیس مرکز پژوهش و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: نوع و سطح فعالیت های پژوهشی یکی از شاخص های اصلی توسعه و پیشرفت هر جامعه  است.

به گزارش ایلنا از رشت، بیست و نهمین نشست تخصصی توسعه در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان با موضوع «تبیین رویکردها و نقش پژوهش و آینده‌نگری در توسعه کشور» با سخنرانی فرهاد دژپسند رئیس مرکز پژوهش و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه کشور  با حضور نماینده مردم شهرستان صومعه سرا در مجلس شورای اسلامی،  مدیران و معاونان و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی و صاحب نظران و پژوهشگران در سالن اجتماعات سازمان برگزار شد.

در ابتدای این نشست کیوان محمّدی رئیس سازمان  مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان با اشاره به استمرار برگزاری جلسات ماهیانه توسعه از مرداد ماه 94 تاکنون گفت: این جلسات به پیشنهاد و ابتکار معاونین و مدیران سازمان به فاصله کمتر از دو ماه بعد از احیا برگزار می شود.

وی یکی از پیامدهای نشست های تخصصی توسعه را همکاری بسیاری از کارشناسان در تدوین برنامه ششم توسعه استان دانست و ادامه داد: مجموعه مباحث مطرح شده در ذیل 33 کمیته جمع آوری و تدوین شد و در نهایت برنامه ششم توسعه استان شکل گرفت و هم اکنون نیز به صورت ماهیانه ادامه دارد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان، هدف اولیه از برگزاری این جلسات را رسیدن به همسانی و همفکری درخصوص دستاوردهای توسعه در قالب کارشناسان و مدیران سازمان دانست و تصریح کرد: به مرور این جلسات گسترش پیدا کرد و در حال حاضر بسیاری از مدیران و مسئولان مباحث توسعه را دنبال می کنند.

نوع و سطح فعالیت های پژوهشی یکی از شاخص های اصلی توسعه و پیشرفت هر جامعه ای است

در ادامه رئیس مرکز پژوهش و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور در سخنانی با بیان اینکه پژوهش و خلق فناوری از اساسی ترین الزامات تحقق پیشرفت و توسعه متوازن و پایدار در کشورهاست، گفت: قدرت و استقلال کشورها حتی در زمینه های اقتصادی بر پژوهش و تولید علم و فناوری استوار است.

فرهاد دژپسند نوع و سطح فعالیت های پژوهشی را یکی از شاخص های اصلی توسعه و پیشرفت هر جامعه ای دانست و افزود: مقوله پژوهش نباید به عنوان یک امر رای ساز و توجه آور مد نظر قرار گیرد، بلکه پژوهش فرصت های مغتنم را به یک جریان در مسیر تعالی جامعه و رشد و توسعه کشور تبدیل می کند.

وی با بیان اینکه پژوهش یک الزام برای جهش در مسیر رشد و توسعه تلقی می شود، تصریح کرد: دانش بنیانی یکی از رویکردهای پنجگانه سیاست های اقتصاد مقاومتی است و مقام معظم رهبری، رئیس جمهور و همه صاحبنظران عرصه سیاستگذاری به مقوله دانش بنیان به عنوان یک رکن نگاه می کنند. در واقع دانش بنیانی یک شاهرگ حیاتی است که مولفه های موثر در فرآیند رشد و توسعه را تغذیه می کند و به معنای واقعی کلمه می تواند بنیان های حرکت دانش بنیان جامعه را استحکام ببخشد.

دژپسند دانش بنیان کردن را به منزله تکرار عبارت دانش پژوهی ندانست و ادامه داد: همه فرآیندهای تصمیم سازی و تصمیم گیری باید مسلح به پژوهش شود و به جایی برسیم که اگر هر پیشنهادی در فرایند تصمیم گیری قرار بگیرد، ابتدا مطالعه ای راجع به ضرورت ها، نتایج و مشکلات آن انجام شود. آن زمان می توانیم به شکل گیری جامعه دانش بنیان امیدوار باشیم؛ نه اینکه تعداد طرح های عمرانی ما طی هفت سال 2.5 برابر شود.

رئیس مرکز پژوهش و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور اضافه کرد: در دنیای پرشتاب کنونی کسب مزیت رقابتی نه با اتکا به مواد اولیه و نیروی کار ارزان بلکه از طریق به روزرسانی فناوری های موجود و خلق فناوری های جدید و پیشرفته امکان پذیر است و این امر صرفا در مسیر توسعه علم، فناوری و پژوهش میسر می شود.

وی توسعه فعالیت های علمی و پژوهشی را عامل اصلی تبدیل مزیت های طبیعی و نسبی به مزیت های رقابتی، بزرگ شدن اقتصاد، تعامل سازنده در سطح بین الملل و در نتیجه تحقق رشد اقتصادی مطلوب دانست و گفت: موفقیت در این زمینه ها در صورتی امکان پذیر است که در برنامه ریزی های هدفمند و کلان کشور توجه خاصی به امر پژوهش و فناوری و توسعه همه جانبه علمی صورت بپذیرد.

دژپسند ادامه داد: اگر قرار باشد ایده های خلق الساعه بدون انجام مطالعه و پژوهش به اجرا درآید، بی تردید شکل گیری جامعه دانش بنیان سراب است لذا همه دستگاه های ملّی و محلی باید کارهایشان را منوط به شکل گیری جریان پژوهشی کنند.

رئیس مرکز پژوهش و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، «علم و فناوری» و «اقتصاد» را دو انتظار تعیین شده در چشم انداز 1404 برشمرد و تاکید کرد: نمی توانیم الگوی سایر کشورها شویم، مگر اینکه به این دو امر برسیم. قطعا دستیابی به علم و فناوری و اقتصاد کمک بزرگی می کند که از حصار مزیت نسبی به مزیت رقابتی پویا متصل و از مسیر توسعه واحدهای صنعتی به جریان توسعه صنعتی هدایت شویم. تجربه ثابت کرده کشورهایی می توانند این مسیر را طی کنند که این گام را برداشته باشند.

وی با بیان اینکه لازمه حرکت سریع برای دستیابی به موقعیت مناسب در عرصه بین الملل حرکت با نورافکن است، خاطرنشان کرد: سرعت تغییرات فنی، اقتصادی و اجتماعی داشتن چشم انداز های بلندمدت تر را الزامی کرده است. حرکت به سوی آینده نیز به سرعت تغییر و بهبود اوضاع بستگی دارد و لذا دورنگری به بصیرتی بیشتر از برنامه ریزی کوتاه مدت نیازمند است.

دژپسند، با بیان اینکه دولت تدبیر و امید به امر پژوهش توجه و تحکم دارد، متذکر شد: ایجاد جامعه ای نوآور متشکل از شهروندان پذیرای نوآوری و ارائه دهنده نوآوری، ارتقای رفاه و کیفیت زندگی شهروندان بر پایه فناوری ها و نوآوری ها، خلق ثروت بر پایه فناوری ها و نوآوری های رقابت پذیر و متمایزکننده بنگاه های ایرانی در عرصه جهانی و خلق دانش نوین و مورد استفاده جهانی اهداف چهارگانه نظام علم، فناوری و نوآوری در حوزه پژوهش است لذا برنامه پیشنهادی برای علم و فناوری در دولت دوازدهم بر پایه ضرورت فراهم آوردن ملزومات رسیدن به این اهداف است.

رئیس مرکز پژوهش و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، عدم توجه کافی به طرف تقاضای علم و فناوری، نبود یک الگوی مناسب مدیریت پژوهشی در مراکز پژوهشی، سهم نامناسب پژوهش از تولید ناخالص داخلی، کمرنگ بودن نقش بخش‌خصوصی در نظام پژوهشی و فناوری کشور و تعدد مراکز تصمیم گیری و سیاستگذاری و مشخص‌نبودن نظام تقسیم کار ملی در حوزه علم و فناوری را از جمله چالش ها در مسیر پژوهش و فناوری دانست و اظهار کرد: باید بتوانیم زوج قیمت – کیفیت را در محصولات‌مان ایجاد کنیم، زیرا هیچ کشوری برای صادرات ما فرش قرمز پهن نمی کند.

دژپسند با تصریح بر اینکه صادرات علم و فناوری دارای فواید بسیار زیاد برای کشور است، خاطرنشان کرد: دانشگاه برای اینکه به راه حل درست همه مسائل برسد، باید فاصله خود را با نظام اجرایی و بنگاه داری اقتصادی کشور بکاهد و این بیگانگی را از بین ببرد.

وی لایحه بودجه 97 را نمود برنامه های دولت دوازدهم دانست و افزود: گسترش پارک های علم و فناوری یکی از مقولات بسیار مهم است که به دانش بنیان شدن جامعه کمک می کند.

دژپسند اضافه کرد: در راستای اجرای قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مبنی بر حمایت از توسعه اقتصاد دانش بنیان و حمایت از نوآوری و پژوهش، 3هزار و 900 میلیارد تومان در اختیار معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور قرار گرفته است.

وی با مقایسه رتبه ایران و 16 کشور حوزه چشم انداز، یادآور شد: در اقتصادهای پیشرفته و کشورهای صادرات محور، بیشترین سهم تامین مالی پژوهش ها مربوط به شرکت ها و بنگاه های صنعتی است و بیشترین سهم پژوهش ها را نیز پژوهش های تجربی و بعد از آن پژوهش های کاربردی تشکیل می دهد، اما در ایران تامین مالی هزینه های پژوهشی ساختاری کاملا متفاوت دارد لذا باید بدون وقفه به توسعه پژوهش بیاندیشیم و احساس نیاز به پژوهش را بالا ببریم.

رئیس مرکز پژوهش و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، هدف از آینده نگری را پیش بینی آینده محتوم ندانست و بیان کرد: هدف ما روشن کردن اقدامات کنونی در پرتو آینده های ممکن است. زیرا در آینده نگری فرض بر این است که آینده ها متعدد هستند و در انتخاب میان آنها آزادیم.

پژوهش باید در تصمیم گیری، تصمیم سازی و اجرا اثرگذار باشد

سید کاظم دلخوش نماینده مردم شهرستان صومعه سرا در مجلس شورای اسلامی، نیز در این نشست ضمن قدردانی از ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان  جهت برگزاری مستمر نشست‌های ماهیانه توسعه گفت: پژوهش بایدها و نبایدها در انجام یک کار است.

وی با بیان اینکه پژوهش باید در تصمیم گیری، تصمیم سازی و اجرا اثرگذار باشد، تصریح کرد: متاسفانه انتصابات در کشور براساس شایسته سالاری نیست و در بخش های مدیریتی هیئتی عمل می شود.

دلخوش با تأکید بر این که در امر مهم پژوهش بایستی متخصصان علم پژوهش ورود کنند، خاطر نشان کرد: در بخش قانونگذاری هنور جایگاهی برای پژوهش و پژوهشگری دیده نشده است.

وی با بیان اینکه امروز چندصد پروژه نیمه کاره روی دست دولت باقی مانده است، گفت: نظرات شخصی و سلیقه ای اجازه نمی دهد که پژوهش نقش خودش را ایفا کند.

نماینده صومعه سرا در مجلس، با اشاره به قانون هدفمندی یارانه ها، خاطرنشان کرد: در ماده 10 قانون هدفمندی یارانه ها آورده شده بود که یارانه ها به هر کسی تعلق نگیرد بر این اساس قانون هدفمندی یارانه ها بر اساس آن چیزی که قانونگذار مصوب کرده بود، اجرا نشد.

پژوهش باید در راستای حل چالش های استان باشد

کیمیا تنهایی، مدیر مرکز آموزش و پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان نیز در ادامه، به ارائه گزارش عملکرد این مرکز پرداخت و گفت: تکمیل سامانه مرکز آموزش و پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان با ایجاد تالارهای مجازی برای فراگیران و پژوهشگران استان یکی از اقدامات مهم بعد از احیاست.

وی با بیان اینکه پژوهش باید در راستای حل چالش های استان باشد، عنوان کرد: کارگروه تدوین سند پژوهش و فناوری برنامه ششم تشکیل شده است.

تنهایی، پیگیری اقدامات اجرایی سند برنامه ششم براساس شرح وظایف گروه پژوهش و آینده نگری سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان را یکی دیگر از فعالیت ها دانست و خاطرنشان کرد: ایجاد شبکه همکاری های پژوهشی دستگاه های اجرایی و مراکز علمی و پژوهشی، ایجاد انجمن غیر دولتی پیشرفت علم و فناوری استان و تدوین اساسنامه با حضور بخش خصوصی و دولتی و بررسی عملکرد طرح های پژهشی به منظور بهره گیری از نتایج و کاربردی کردن آن نیز در این مرکز صورت گرفته است.