کارشناسان بخش کشاورزی استان کرمان می گویند: این استان 183 هزار کیلومتر مربعی که 11 درصد خاک کشور را به خود اختصاص داده با وجود شرایط اقلیمی و جغرافیایی خشک و کویری سالانه حدود 6 و نیم میلیون تن محصولات زراعی در آن برداشت می شود.
آنان در گفت و گو با ایرنا افزودند: علاوه بر این سالانه 130 تا 150 هزار تن پسته، 200 هزار تن خرما و 85 واریته انواع مرکبات در این استان تولید می شود که طی سالهای متمادی خشکسالی این بخش را بشدت تحت تاثیر قرار داده است.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان می گوید: خشونت خشکسالی در این استان طی سال زراعی جاری بخصوص در حوزه باغی و زراعی بیش از پیش خود را نشان داده است.
محمدرضا پورخاتون خشکسالی را پدیده ای طبیعی، آرام و مرموز دانست و گفت: ماهیت این پدیده نسبت به سایر حوادث طبیعی کمتر شناخته شده است.
وی افزود: قرار گرفتن کرمان بر روی کمربند خشک دنیا و نوسانات شدید بارش و پراکنش نامناسب آن از ویژگی های ذاتی این استان است.
پورخاتون متوسط بارندگی سالانه استان کرمان را 120 میلی متر اعلام و اظهار داشت: این میزان در سال زراعی جاری تاکنون حدود 40 میلی متر بوده است.
وی ادامه داد: بر اساس بررسی های انجام شده استان کرمان به طور مداوم در 40 درصد سال های مورد مطالعه دچار خشکسالی بوده که با توجه به روند حرکتی خشکسالی ها در 30 سال اخیر، این استان درگیر سه دوره خشکسالی بوده است.
وی ادامه داد: طولانی ترین دوره خشکسالی مربوط به دوره اخیر است که این دوره از سال 77 آغاز و هم اکنون نیز ادامه دارد.
پورخاتون تصریح کرد: خشکسالی فعلی نسبت به سایر دوره های خشکسالی این استان دارای تداوم و شدت بیشتری است و موجب کمبود شدید منابع آبی و کاهش آب های زیرزمینی و آب های سطحی شده است.
پورخاتون اظهار داشت: دمای بالا، رطوبت ناچیز موجود در هوا و پوشش ابری اندک موجب افزایش تبخیر آب و تعرق و کاهش آب در خاک شده که در نهایت کاهش عملکرد تولید محصولات کشاورزی را در پی داشته است.
وی تصریح کرد: کمبود بارندگی و برداشت بیش از حد آب از سفره های زیرزمینی موجب بیلان منفی آب های زیرزمینی شده است، بطوری که سالانه در استان کرمان با اضافه برداشت 900 میلیون متر مکعب از سفره های آب های زیر زمینی روبرو هستیم.
وی گفت: بیشتر دشت های استان کرمان با خطر شور شدن آب به دلیل پیش روی سفره های آب شور مواجه شده است.
پورخاتون تاکید کرد: دشت های شمالی و غربی استان بویژه دشت های منطقه رفسنجان، زرند و سیرجان از مناطق حاد استان کرمان در بخش کمبود آب هستند.
وی تاکید کرد: سالانه حداقل 2 تا سه هزار هکتار از باغات شمال استان کرمان به دلیل کمبود آب رها یا خشک می شود و پیش بینی می شود از حدود 15 سال گذشته تاکنون بیش از 15 هزار هکتار از باغات در این استان رها و خشک شده باشد.
وی از تقویت و بکارگیری مبانی علمی هواشناسی در کشاورزی کشور، تشکیل، تقویت، حمایت و بکارگیری جدی تشکل های مردمی در امر خشکسالی و گسترش و تقویت ارتباط با محققان علمی - اجرایی بین المللی و مراکز فعال در کشورهای پیشرفته مرتبط با خشکسالی به عنوان اقدامات سازمان جهادکشاورزی در مقابله با پیامدهای خشکسالی نام برد.
وی ادامه داد: هماهنگی و سازماندهی واحدهای مختلف دولتی مرتبط با خشکسالی در قالب برنامه های خشکسالی توام با وظایف شفاف و مسئولیت های مشخص، تهیه طرح جامع خشکسالی کشور و ارائه مقابله با خشکسالی کلی برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت، جلوگیری از بیلان منفی برداشت از آب های زیرزمینی و منطقی کردن برداشت و در صورت امکان افزایش ذخایر آبی آن ها از دیگر اقدامات در ارتباط با مقابله با پیامدهای خشکسالی است.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان اظهار کرد: کشاورزان با اجرای روش های نوین آبیاری می توانند از همان مقدار آبی که در کشاورزی استفاده می کنند حداکثر محصول را برداشت کنند.
وی گفت: به منظور استفاده صحیح از آب های موجود می توان بخشی از منابع آب را که تبخیر شده و از دسترس خارج می شود کاهش دهیم و آب صرفه جویی شده را در بخش های دیگر مورد استفاده قرار دهیم.
وی تصریح کرد: آب را باید در جایی مصرف کرد که بهره وری آن زیادتر باشد.
پورخاتون از کشت محصولاتی که نیاز کمتری به آب دارند با تعیین الگوی کشت مناسب در دشت های استان به عنوان یکی از راه های مقابله با خشکسالی و مدیریت منابع آبی یاد کرد.
وی گفت: استفاده دوباره از آب های تلف شده و اضافی در آبیاری، ایجاد انگیزه برای استفاده از سامانه های آبیاری نوین در کشاورزی از دیگر راهکارهای مدیریت منابع آبی در استان کرمان است.
وی اقدامات انجام شده در جهاد کشاورزی شمال استان کرمان را در زمینه مقابله با آثار و پیامدهای خشکسالی مطلوب ارزیابی کرد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان افزود: 900 میلیون مترمکعب بیلان منفی سفره های آب زیرزمینی شمال این استان به طور سالانه و طبق آمار شرکت آب منطقه ای است.
وی تاکید کرد: ورودی سفره های آب زیرزمینی با بارندگی های اندک تامین نمی شود و کف شکنی و تغییر چاه های آب توسط کشاورزان موجب کاهش سطح آب های زیر زمینی می شود.
وی با اشاره به کاهش بیلان منفی سفره های آب زیرزمینی با توجه به ثابت بودن میزان بارندگی در استان، گفت: کشاورزان بیشترین استفاده را از سفره های آب زیر زمینی می کنند.
وی تاکید کرد: حدود 92 درصد آب استحصالی شمال استان کرمان در بخش کشاورزی مصرف می شود.
وی کل حجم استحصالی آب شمال استان کرمان را 6.5 میلیارد مترمکعب اعلام کرد و گفت: بیش از پنج میلیارد متر مکعب در بخش کشاورزی استفاده می شود.
این کارشناس با بیان این که بیش از 90 درصد آب کشاورزی از آب های زیر زمینی تامین می شود تصریح کرد: کمتر از 10 درصد آب مورد استفاده کشاورزان از طریق استحصال آب های سطحی است.
وی از اجرای آبیاری نوین در باغات و مزارع کشاورزی استان کرمان به عنوان راهی برای ساماندهی و ارتقای راندمان آب این استان نام برد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان با بیان این که راندمان آبیاری تحت فشار در بخش آبیاری قطره ای بیش از 70 درصد است گفت: در بخش آبیاری بارانی این راندمان حدود 60 درصد و راندمان آبیاری سنتی به طور متوسط در استان 30 تا 35 درصد است.
وی افزود: وقتی مزرعه با شیوه سنتی آبیاری می شود حدود 65 تا 70 درصد آب هدر می رود و هدر رفت آب در شیوه های نوین آبیاری حدود 30 درصد است.
وی با بیان این که راهی جز افزایش راندمان آب بخش کشاورزی استان کرمان وجود ندارد گفت: اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار اقدامی مهم در این راستا است.
وی سطح آبیاری تحت فشار شمال استان کرمان را 50 هزار هکتار اعلام کرد و گفت: این وسعت نسبت به سطح زیر کشت حدود 20 درصد از این سطح است.
وی با بیان این که شوری آب یکی از مشکلاتی آب کشاورزی استان کرمان است اظهار کرد: این مشکل به دلیل پایین رفتن سطح آب زیر زمینی و بیلان منفی تعدادی از دشت ها اتفاق می افتد.
وی شوری آب در شمال استان کرمان را بین 700 میکروموس بر سانتیمتر تا 12 هزار میکروموس بر سانتیمتر، متغیر دانست و تاکید کرد: شوری 12 هزار میکروموس بسیار بالاست.
پورخاتون گفت: برخی مناطق شمال استان کرمان به دلیل بالا بودن شوری آب امکان اجرای سامانه های تحت فشار را ندارند.
وی سطح زیر کشت شمال استان کرمان را 530 هزار هکتار اعلام کرد و گفت: در 250 هزار هکتار از این اراضی امکان اجرای آبیاری تحت فشار وجود دارد.
وی بر حفظ اشتغال در کشاورزی، و افزایش بهره وری و توسعه کشت های گلخانه ای تاکید کرد و گفت: کشاورزان باید با وجود کمبود آب سطح زیر کشت باغات را کاهش دهد تا عملکرد در واحد سطح پایین نیاید.
** بحران کم آبی در کرمان از مرحله خشکسالی گذشته و اکنون بحث اقلیم مطرح است
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان نیز گفت: معضل کم آبی در استان کرمان از مرحله خشکسالی گذشته و اکنون بحث تغییر اقلیم مطرح است.
علی باقری با اشاره به شرایط سخت خشکسالی در استان کرمان افزود: اکنون شرایط آنقدر دشوار شده که علوفه ای برای دام وجود ندارد.
وی با بیان اینکه اقلیم استان کرمان خشک بود و اینک به سمت شرایط کویری پیش می رود اظهار کرد: میزان علوفه تولیدی مراتع سال به سال در حال کاهش شدید است و به تبع آن تعداد دام نیز باید کاهش پیدا کند.
وی تصریح کرد: تامین امنیت غذایی جامعه یکی از وظایف سازمان جهاد کشاورزی است و و عواملی مانند جنگ، خشکسالی و غیره نمی تواند این وظیفه را تحت الشعاع قرار دهد.
وی به اجرای برنامه های کوتاه و بلند مدت در راستای کاهش و مدیریت تاثیرات خشکسالی بر بخش دام استان کرمان اشاره و تصریح کرد: 26 هزار تن جو طی سال گذشته با قیمت 980 هزار تومان در راستای این هدف بین دامداران استان کرمان توزیع شد.
باقری گفت: برنامه های بلندمدت نیز برای مقابله با خشکسالی در بحث تامین گوشت استان کرمان با استفاده از نژادهای پربازده در دام در حال اجرا است.
وی تاکید کرد: در تولید شیر نیز استفاده از دام سبک شیرده با استفاده از نژادهای بز شناخته شده که بازده خوبی در تولید شیر دارند مورد تاکید است.
وی با بیان اینکه استفاده از گاوهای 2 منظوره شیری و گوشتی به منظور صرفه جویی در مصرف علوفه در استان کرمان در دستور کار قرار دارد اظهار کرد: در بخش تامین گوشت مرغ نیز نژادهای پربازده و معروف دنیا به منظور صرفه جویی در بخش های مختلف که بیشتر به مصرف آب بر می گردد وارد استان شده است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان بر نظارت زنجیره های تولید مواد خام دامی از مزرعه تا سفره ها توسط سازمان جهاد کشاورزی اشاره کرد و گفت: باید هزینه های تولید را در خط تولید با کاهش بیماری ها و تلفات و تامین نهادها کاهش دهیم و هزینه های بعد از تولید را نیز با فراوری کم کنیم.
وی تعداد دام سبک استان کرمان شامل گوسفند و بز را بین سه میلیون و 900 تا چهار میلیون راس عنوان کرد و گفت: درصدد کاهش این آمار و جایگزینی نژادهای مقرون به صرفه هستیم.
باقری گفت: حدود 130 هزار راس گاو و گوساله نژادهای پربازده در استان کرمان هویت گذاری شده است.
وی اظهار کرد: قاچاق دام اقتصاد، دامپروری و سلامت استان را تهدید می کند گفت: راهی جز هویت گذاری دام در سامانه ای مشخص نداشتیم.
وی با بیان اینکه تامین علوفه مورد مصرف دام میزان آب زیادی احتیاج دارد گفت: بنابراین توصیه نمی کنیم تامین کننده علوفه باشیم.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان افزود: سیاست کلی ما بر این است از نژادهای پر بازده دام با تعداد اندک در استان کرمان استفاده شود و تامین و علوفه مورد نیاز دام را از سایر استانها و حتی خارج از کشور تامین کنیم که به نوعی وارد کردن آب مجازی است.
وی با بیان اینکه یکی از وظایف ما تولید عسل، ملکه و ژله رویال است که وابسته به وجود تولیدات گیاهی و گل است گفت: در این بخش نیز به سمت اصلاح نژاد و تولید ملکه های پربازده رفته ایم.
** بی توجهی به طرح های آبخوانداری پخش سیلاب در استان کرمان
مسئول بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان نیز با نگاهی تحقیقاتی و پژوهشی که البته لازمه رفع این معضل است خشکسالی را در استان مورد بحث قرار می دهد.
پیمان معدنچی از اجرای طرح آبخوانداری و پخش سیلاب در این استان به عنوان نمونه ای از اقدامات انجام شده مرکز تحقیقات در راستای مهار سیلاب ها و روان آبها اشاره کرد.
وی ادامه داد: کشاورزان ساکن در مناطق اجرای طرح پخش سیلاب، اقرار دارند با اجرای این طرح آب چاههای کشاورزی آنها 2 برابر شده است.
وی گفت: هزینه ای به منظور اجرای طرح های آبخوانداری و پخش سیلاب در استان کرمان تخصیص داده نمی شود.
معدنچی با بیان اینکه ذخیره آب به صورت زیرزمین از تبخیر آن جلوگیری می کند در حالی که آب در شرایط دیگر نگهداری مجدد شرایط تبخیر را پیدا می کند و از دسترس خارج می شود.
وی با بیان اینکه عملیات سدسازی و محاسن این اقدام را انکار نمی کنم گفت: اجرای اینگونه طرحها در بسیاری از مواقع استان را نجات داده اما آبخوانداری راه بهتری است و 40 سال تجربه تحقیقاتی در پس این کار نهفته است.
مسئول بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان تاکید کرد: نخستین ایستگاه آبخوانداری و پخش سیلاب آب باریک بم در استان کرمان احداث شد و اکنون یک دشت لم یزرع به جنگلی سرسبز بدون نیاز به آبیاری تبدیل شده و پذیرای گونه های گیاهی و جانوری مختلف است.
وی با اشاره به تغییرات آب و هوایی در آب باریک بم به دلیل اجرای ایستگاه آبخوانداری و پخش سیلاب گفت: جنگلکاری این محدوده جلوی تخریب سیلاب سال گذشته را در این منطقه گرفت.
معدنچی از مسئولان خواست در راستای اجرای این طرح ها در کرمان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی این استان را یاری کنند.
وی رسالت بخش تحقیقات و آبخیزداری را حفاظت از آب و خاک و انجام امور تحقیقاتی در حوزه های آبخیز استان عنوان و اظهار کرد: اقداماتی که در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان انجام می شود از جنس پژوهش است .
وی ادامه داد: خوب است بخش اجرایی نیز اقدامات خود را با پژوهش و تحقیقات همراه کند و این مجموعه از اجرای طرح های اجرایی با پشتوانه تحقیقاتی استقبال می کند.
وی با تاکید بر اینکه خشکی و خشکسالی با یکدیگر تفاوت دارند و کشور ما در کمربند خشک و بیابانی دنیا قرار گرفته و این موضوعی همیشگی است گفت: خشکسالی پدیده ای است که گاهی رخ می نماید.
مسئول حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان ادامه داد: تعریف خشکسالی از دید دانشمندان این است که در یک دوره طولانی میزان نزولات جوی از میزان مقدار میانگین نزولات بلندمدت بالای 40 سال در هر منطقه کمتر باشد.
وی خشکسالی را در بخش هایی مانند هواشناسی، کشاورزی، هیدرولوژی، اقتصادی، اجتماعی دانست گفت: باید درگام اول پدیده خشکسالی که گریبان استان کرمان را گرفته بدرستی شناخت.
وی از خشکسالی به عنوان پدیده ای خزنده و تدریجی نام برد و افزود: شناخت خشکسالی مولفه های مختلف دارد و در وهله نخست باید آمار و اطلاعاتمان را در بحث خشکسالی در استان کرمان تکمیل کنیم که این اقدام توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان انجام شده است.
معدنچی گفت: با اقدامات و پژوهش های انجام شده اکنون ما می توانیم اطلاعات توزیع مکانی شدت خشکسالی در مناطق استان را در اختیار مدیران ذیربط قرار دهیم.
وی تصریح کرد: کمبود آب و خشکسالی موجب بروز آفات در گیاهان و برخی مشکلات زیست محیطی می شود در همین راستا مرکز تحقیقات 2 پایان نامه دکترا و 2 طرح را در زمینه خشکسالی اجرا کرده است.
وی تصریح کرد: امکانات، آمار اطلاعات و متخصصان خوبی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان وجود دارد که می توان با استفاده از این نیروهای تخصصی اقدامات مفید و تاثیرگذاری در بخش پژوهش و ارائه راهکارها در زمینه تطبیق با شرایط خشکسالی به منظور به حداقل رساندن خسارات وارده این شرایط خاص با حمایت مسئولان انجام داد.
مسئول بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان با تاکید بر اینکه پژوهش های انجام شده در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان فقط محدود به کتابخانه ها نیست گفت: تحقیقات انجام شده در این مرکز در بخش های مختلف کاربردی و تاثیرگذار است.
وی با اشاره به اینکه در بخش کشاورزی مسائل پیچیده ای وجود دارد تصریح کرد: به طور معمول کشاورزان ترجیح می دهند همان کاری را انجام دهند که پدران آنها انجام می داده اند و کمتر به اجرای طرح های نوین اعتماد می کنند.
وی افزود: کشاورزان به دلیل اینکه به محصول بیشتر برسند آب بیشتری مصرف می کنند و این اقدام در مناطق مختلف استان کرمان موجب نشست زمین شده است.
معدنچی اظهار کرد: کشاورزان آنطور که باید آموزش ندیده اند و تفاوت کشاورز امروز با نسل های گذشته در استفاده از ادوات مدرن تر است اما اصل کار آنها با نسل های قبل تفاوتی نکرده و این امر موجب وارد شدن ضرر به جامعه می شود.
وی افزود: برداشت آب از دشت های استان کرمان در بخش کشاورزی بسیار زیاد است و در برخی از دشت ها نیز بدون مطالعه، آب موجود به کویر می رود و از دسترس خارج می شود.
وی تاکید کرد: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان بر روی 6 نقطه از دشت هایی که آب زیر قشری در جهت شیب و به سمت کویر حرکت می کند مطالعه انجام داده است.
مسئول حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان تاکید کرد: با احداث سدهای زیر زمینی بدون هزینه های هنگفت می توان آبی که به سمت کویر حرکت می کند و از دسترس انتفاع بشر خارج می شود را در دسترس قرار دهیم.
وی ادامه داد: احداث سدهای زیرزمینی نیز بعد از مکان یابی و تحقیقات می تواند انجام شود.
دشت هایی که نشست می کنند از انتفاع خارج می شوند و خطرات جانبی در محیط زیست ایجاد می کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان هم با بیان اینکه سطح باغات تحت پوشش این سازمان 80 هزار و 924 هکتار است، گفت: از این میزان پنج هزار و 449 هکتار به علت کمبود و گاها نبود آب، خشک و فاقد برداشت شده است.
سید یعقوب موسوی با بیان اینکه 161 هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات زراعی جنوب کرمان است، گفت: در زمینه توسعه آبیاری، نوار تیپ در سطح 51 هزار و 350 هکتار از اراضی زراعی جنوب کرمان در دولت تدبیر و امید انجام شده است.
وی ادامه داد: در حوزه تولید محصولات گندم، کلزا، حبوبات و ذرت که به عنوان الگوی توسعه آبیاری تحت فشار به شمار می روند، در صورت تامین منابع مورد نیاز، توسعه 80 درصدی آبیاری تحت فشار در این محصولات تا پایان برنامه ششم در دستور کار قرار خواهد گرفت.
موسوی افزود: توسعه استفاده از مالچ پلاستیکی در سطح 36 هزار و 500 هکتار، توسعه خاک ورزی حفاظتی در سطح 44 هزار و 85 هکتار، توسعه کشت نشائی در سطح 21 هزار و 300 هکتار، توسعه کشت های خطی و ردیفی به منظور تسهیل در آبیاری و صرفه جویی در زمان آبیاری در سطح 63 هزار و 400 هکتار و بهبود تغذیه گیاهی با استفاده از کودهای آلی به میزان 327 هزار و 312 تن از اقدامات انجام شده بخش زراعت سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در مبارزه با خشکسالی طی دولت تدبیر و امید بوده است.
موسوی تصریح کرد: طی چهار سال گذشته سطح زیر کشت محصولات آب بَر و آسیب پذیر در جنوب کرمان، 27 هزار هکتار کاهش یافته است.
وی افزود: تولید نهال سالم و استاندارد با شرایط کنترل محیط در سطح 2 هکتار با ظرفیت تولید سالانه 350 هزار اصل نهال، اجرای طرح های توسعه زیتون و گونه های با مصرف پایین آب سالانه در سطح 20 هکتار، تهیه و توزیع نهال سالم کشت بافتی و پیوندی نخیلاتی و گیاهان سردسیری در منطقه، اجرای طرح های حذف و جایگزینی و اصلاح باغات بصورت سالانه، توسعه کشت گیاهان دارویی با مصرف پایین آب سالانه در 30 هکتار و توسعه کشت های گلخانه ای و کشت های باغی در محیط های کنترل شده از جمله اقدامات سازمان جهاد کشاورزی در بخش باغات بوده است.
وی تصریح کرد: 14 هزار حلقه چاه مجاز و 9 هزار و 400 حلقه چاه غیر مجاز در جنوب کرمان وجود دارد که برداشت بی رویه از این چاهها منابع اب این منطقه را در آستانه نابودی قرار داده است .
وی به خشکسالی های اخیر اشاره کرد و گفت: اجرای طرح سامانه های نوین آبیاری، مطالعه جامع در زمینه آثار و تبعات خشکسالی بر وضعیت منطقه، احیا و مرمت قنوات و چشمه ها، انتقال آب از طریق لوله های پلی اتیلن، احداث استخر ذخیره آب و مدیریت صحیح در استفاده از منابع آب از طریق ایجاد تشکل آب برآن، از جمله خدمات سازمان جهاد کشاورزی در مقابله با معضل خشکسالی است.
3029/ 7450/ 5054
انتهای پیام آنان در گفت و گو با ایرنا افزودند: علاوه بر این سالانه 130 تا 150 هزار تن پسته، 200 هزار تن خرما و 85 واریته انواع مرکبات در این استان تولید می شود که طی سالهای متمادی خشکسالی این بخش را بشدت تحت تاثیر قرار داده است.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان می گوید: خشونت خشکسالی در این استان طی سال زراعی جاری بخصوص در حوزه باغی و زراعی بیش از پیش خود را نشان داده است.
محمدرضا پورخاتون خشکسالی را پدیده ای طبیعی، آرام و مرموز دانست و گفت: ماهیت این پدیده نسبت به سایر حوادث طبیعی کمتر شناخته شده است.
وی افزود: قرار گرفتن کرمان بر روی کمربند خشک دنیا و نوسانات شدید بارش و پراکنش نامناسب آن از ویژگی های ذاتی این استان است.
پورخاتون متوسط بارندگی سالانه استان کرمان را 120 میلی متر اعلام و اظهار داشت: این میزان در سال زراعی جاری تاکنون حدود 40 میلی متر بوده است.
وی ادامه داد: بر اساس بررسی های انجام شده استان کرمان به طور مداوم در 40 درصد سال های مورد مطالعه دچار خشکسالی بوده که با توجه به روند حرکتی خشکسالی ها در 30 سال اخیر، این استان درگیر سه دوره خشکسالی بوده است.
وی ادامه داد: طولانی ترین دوره خشکسالی مربوط به دوره اخیر است که این دوره از سال 77 آغاز و هم اکنون نیز ادامه دارد.
پورخاتون تصریح کرد: خشکسالی فعلی نسبت به سایر دوره های خشکسالی این استان دارای تداوم و شدت بیشتری است و موجب کمبود شدید منابع آبی و کاهش آب های زیرزمینی و آب های سطحی شده است.
پورخاتون اظهار داشت: دمای بالا، رطوبت ناچیز موجود در هوا و پوشش ابری اندک موجب افزایش تبخیر آب و تعرق و کاهش آب در خاک شده که در نهایت کاهش عملکرد تولید محصولات کشاورزی را در پی داشته است.
وی تصریح کرد: کمبود بارندگی و برداشت بیش از حد آب از سفره های زیرزمینی موجب بیلان منفی آب های زیرزمینی شده است، بطوری که سالانه در استان کرمان با اضافه برداشت 900 میلیون متر مکعب از سفره های آب های زیر زمینی روبرو هستیم.
وی گفت: بیشتر دشت های استان کرمان با خطر شور شدن آب به دلیل پیش روی سفره های آب شور مواجه شده است.
پورخاتون تاکید کرد: دشت های شمالی و غربی استان بویژه دشت های منطقه رفسنجان، زرند و سیرجان از مناطق حاد استان کرمان در بخش کمبود آب هستند.
وی تاکید کرد: سالانه حداقل 2 تا سه هزار هکتار از باغات شمال استان کرمان به دلیل کمبود آب رها یا خشک می شود و پیش بینی می شود از حدود 15 سال گذشته تاکنون بیش از 15 هزار هکتار از باغات در این استان رها و خشک شده باشد.
وی از تقویت و بکارگیری مبانی علمی هواشناسی در کشاورزی کشور، تشکیل، تقویت، حمایت و بکارگیری جدی تشکل های مردمی در امر خشکسالی و گسترش و تقویت ارتباط با محققان علمی - اجرایی بین المللی و مراکز فعال در کشورهای پیشرفته مرتبط با خشکسالی به عنوان اقدامات سازمان جهادکشاورزی در مقابله با پیامدهای خشکسالی نام برد.
وی ادامه داد: هماهنگی و سازماندهی واحدهای مختلف دولتی مرتبط با خشکسالی در قالب برنامه های خشکسالی توام با وظایف شفاف و مسئولیت های مشخص، تهیه طرح جامع خشکسالی کشور و ارائه مقابله با خشکسالی کلی برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت، جلوگیری از بیلان منفی برداشت از آب های زیرزمینی و منطقی کردن برداشت و در صورت امکان افزایش ذخایر آبی آن ها از دیگر اقدامات در ارتباط با مقابله با پیامدهای خشکسالی است.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان اظهار کرد: کشاورزان با اجرای روش های نوین آبیاری می توانند از همان مقدار آبی که در کشاورزی استفاده می کنند حداکثر محصول را برداشت کنند.
وی گفت: به منظور استفاده صحیح از آب های موجود می توان بخشی از منابع آب را که تبخیر شده و از دسترس خارج می شود کاهش دهیم و آب صرفه جویی شده را در بخش های دیگر مورد استفاده قرار دهیم.
وی تصریح کرد: آب را باید در جایی مصرف کرد که بهره وری آن زیادتر باشد.
پورخاتون از کشت محصولاتی که نیاز کمتری به آب دارند با تعیین الگوی کشت مناسب در دشت های استان به عنوان یکی از راه های مقابله با خشکسالی و مدیریت منابع آبی یاد کرد.
وی گفت: استفاده دوباره از آب های تلف شده و اضافی در آبیاری، ایجاد انگیزه برای استفاده از سامانه های آبیاری نوین در کشاورزی از دیگر راهکارهای مدیریت منابع آبی در استان کرمان است.
وی اقدامات انجام شده در جهاد کشاورزی شمال استان کرمان را در زمینه مقابله با آثار و پیامدهای خشکسالی مطلوب ارزیابی کرد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان افزود: 900 میلیون مترمکعب بیلان منفی سفره های آب زیرزمینی شمال این استان به طور سالانه و طبق آمار شرکت آب منطقه ای است.
وی تاکید کرد: ورودی سفره های آب زیرزمینی با بارندگی های اندک تامین نمی شود و کف شکنی و تغییر چاه های آب توسط کشاورزان موجب کاهش سطح آب های زیر زمینی می شود.
وی با اشاره به کاهش بیلان منفی سفره های آب زیرزمینی با توجه به ثابت بودن میزان بارندگی در استان، گفت: کشاورزان بیشترین استفاده را از سفره های آب زیر زمینی می کنند.
وی تاکید کرد: حدود 92 درصد آب استحصالی شمال استان کرمان در بخش کشاورزی مصرف می شود.
وی کل حجم استحصالی آب شمال استان کرمان را 6.5 میلیارد مترمکعب اعلام کرد و گفت: بیش از پنج میلیارد متر مکعب در بخش کشاورزی استفاده می شود.
این کارشناس با بیان این که بیش از 90 درصد آب کشاورزی از آب های زیر زمینی تامین می شود تصریح کرد: کمتر از 10 درصد آب مورد استفاده کشاورزان از طریق استحصال آب های سطحی است.
وی از اجرای آبیاری نوین در باغات و مزارع کشاورزی استان کرمان به عنوان راهی برای ساماندهی و ارتقای راندمان آب این استان نام برد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان با بیان این که راندمان آبیاری تحت فشار در بخش آبیاری قطره ای بیش از 70 درصد است گفت: در بخش آبیاری بارانی این راندمان حدود 60 درصد و راندمان آبیاری سنتی به طور متوسط در استان 30 تا 35 درصد است.
وی افزود: وقتی مزرعه با شیوه سنتی آبیاری می شود حدود 65 تا 70 درصد آب هدر می رود و هدر رفت آب در شیوه های نوین آبیاری حدود 30 درصد است.
وی با بیان این که راهی جز افزایش راندمان آب بخش کشاورزی استان کرمان وجود ندارد گفت: اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار اقدامی مهم در این راستا است.
وی سطح آبیاری تحت فشار شمال استان کرمان را 50 هزار هکتار اعلام کرد و گفت: این وسعت نسبت به سطح زیر کشت حدود 20 درصد از این سطح است.
وی با بیان این که شوری آب یکی از مشکلاتی آب کشاورزی استان کرمان است اظهار کرد: این مشکل به دلیل پایین رفتن سطح آب زیر زمینی و بیلان منفی تعدادی از دشت ها اتفاق می افتد.
وی شوری آب در شمال استان کرمان را بین 700 میکروموس بر سانتیمتر تا 12 هزار میکروموس بر سانتیمتر، متغیر دانست و تاکید کرد: شوری 12 هزار میکروموس بسیار بالاست.
پورخاتون گفت: برخی مناطق شمال استان کرمان به دلیل بالا بودن شوری آب امکان اجرای سامانه های تحت فشار را ندارند.
وی سطح زیر کشت شمال استان کرمان را 530 هزار هکتار اعلام کرد و گفت: در 250 هزار هکتار از این اراضی امکان اجرای آبیاری تحت فشار وجود دارد.
وی بر حفظ اشتغال در کشاورزی، و افزایش بهره وری و توسعه کشت های گلخانه ای تاکید کرد و گفت: کشاورزان باید با وجود کمبود آب سطح زیر کشت باغات را کاهش دهد تا عملکرد در واحد سطح پایین نیاید.
** بحران کم آبی در کرمان از مرحله خشکسالی گذشته و اکنون بحث اقلیم مطرح است
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان نیز گفت: معضل کم آبی در استان کرمان از مرحله خشکسالی گذشته و اکنون بحث تغییر اقلیم مطرح است.
علی باقری با اشاره به شرایط سخت خشکسالی در استان کرمان افزود: اکنون شرایط آنقدر دشوار شده که علوفه ای برای دام وجود ندارد.
وی با بیان اینکه اقلیم استان کرمان خشک بود و اینک به سمت شرایط کویری پیش می رود اظهار کرد: میزان علوفه تولیدی مراتع سال به سال در حال کاهش شدید است و به تبع آن تعداد دام نیز باید کاهش پیدا کند.
وی تصریح کرد: تامین امنیت غذایی جامعه یکی از وظایف سازمان جهاد کشاورزی است و و عواملی مانند جنگ، خشکسالی و غیره نمی تواند این وظیفه را تحت الشعاع قرار دهد.
وی به اجرای برنامه های کوتاه و بلند مدت در راستای کاهش و مدیریت تاثیرات خشکسالی بر بخش دام استان کرمان اشاره و تصریح کرد: 26 هزار تن جو طی سال گذشته با قیمت 980 هزار تومان در راستای این هدف بین دامداران استان کرمان توزیع شد.
باقری گفت: برنامه های بلندمدت نیز برای مقابله با خشکسالی در بحث تامین گوشت استان کرمان با استفاده از نژادهای پربازده در دام در حال اجرا است.
وی تاکید کرد: در تولید شیر نیز استفاده از دام سبک شیرده با استفاده از نژادهای بز شناخته شده که بازده خوبی در تولید شیر دارند مورد تاکید است.
وی با بیان اینکه استفاده از گاوهای 2 منظوره شیری و گوشتی به منظور صرفه جویی در مصرف علوفه در استان کرمان در دستور کار قرار دارد اظهار کرد: در بخش تامین گوشت مرغ نیز نژادهای پربازده و معروف دنیا به منظور صرفه جویی در بخش های مختلف که بیشتر به مصرف آب بر می گردد وارد استان شده است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان بر نظارت زنجیره های تولید مواد خام دامی از مزرعه تا سفره ها توسط سازمان جهاد کشاورزی اشاره کرد و گفت: باید هزینه های تولید را در خط تولید با کاهش بیماری ها و تلفات و تامین نهادها کاهش دهیم و هزینه های بعد از تولید را نیز با فراوری کم کنیم.
وی تعداد دام سبک استان کرمان شامل گوسفند و بز را بین سه میلیون و 900 تا چهار میلیون راس عنوان کرد و گفت: درصدد کاهش این آمار و جایگزینی نژادهای مقرون به صرفه هستیم.
باقری گفت: حدود 130 هزار راس گاو و گوساله نژادهای پربازده در استان کرمان هویت گذاری شده است.
وی اظهار کرد: قاچاق دام اقتصاد، دامپروری و سلامت استان را تهدید می کند گفت: راهی جز هویت گذاری دام در سامانه ای مشخص نداشتیم.
وی با بیان اینکه تامین علوفه مورد مصرف دام میزان آب زیادی احتیاج دارد گفت: بنابراین توصیه نمی کنیم تامین کننده علوفه باشیم.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان افزود: سیاست کلی ما بر این است از نژادهای پر بازده دام با تعداد اندک در استان کرمان استفاده شود و تامین و علوفه مورد نیاز دام را از سایر استانها و حتی خارج از کشور تامین کنیم که به نوعی وارد کردن آب مجازی است.
وی با بیان اینکه یکی از وظایف ما تولید عسل، ملکه و ژله رویال است که وابسته به وجود تولیدات گیاهی و گل است گفت: در این بخش نیز به سمت اصلاح نژاد و تولید ملکه های پربازده رفته ایم.
** بی توجهی به طرح های آبخوانداری پخش سیلاب در استان کرمان
مسئول بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان نیز با نگاهی تحقیقاتی و پژوهشی که البته لازمه رفع این معضل است خشکسالی را در استان مورد بحث قرار می دهد.
پیمان معدنچی از اجرای طرح آبخوانداری و پخش سیلاب در این استان به عنوان نمونه ای از اقدامات انجام شده مرکز تحقیقات در راستای مهار سیلاب ها و روان آبها اشاره کرد.
وی ادامه داد: کشاورزان ساکن در مناطق اجرای طرح پخش سیلاب، اقرار دارند با اجرای این طرح آب چاههای کشاورزی آنها 2 برابر شده است.
وی گفت: هزینه ای به منظور اجرای طرح های آبخوانداری و پخش سیلاب در استان کرمان تخصیص داده نمی شود.
معدنچی با بیان اینکه ذخیره آب به صورت زیرزمین از تبخیر آن جلوگیری می کند در حالی که آب در شرایط دیگر نگهداری مجدد شرایط تبخیر را پیدا می کند و از دسترس خارج می شود.
وی با بیان اینکه عملیات سدسازی و محاسن این اقدام را انکار نمی کنم گفت: اجرای اینگونه طرحها در بسیاری از مواقع استان را نجات داده اما آبخوانداری راه بهتری است و 40 سال تجربه تحقیقاتی در پس این کار نهفته است.
مسئول بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان تاکید کرد: نخستین ایستگاه آبخوانداری و پخش سیلاب آب باریک بم در استان کرمان احداث شد و اکنون یک دشت لم یزرع به جنگلی سرسبز بدون نیاز به آبیاری تبدیل شده و پذیرای گونه های گیاهی و جانوری مختلف است.
وی با اشاره به تغییرات آب و هوایی در آب باریک بم به دلیل اجرای ایستگاه آبخوانداری و پخش سیلاب گفت: جنگلکاری این محدوده جلوی تخریب سیلاب سال گذشته را در این منطقه گرفت.
معدنچی از مسئولان خواست در راستای اجرای این طرح ها در کرمان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی این استان را یاری کنند.
وی رسالت بخش تحقیقات و آبخیزداری را حفاظت از آب و خاک و انجام امور تحقیقاتی در حوزه های آبخیز استان عنوان و اظهار کرد: اقداماتی که در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان انجام می شود از جنس پژوهش است .
وی ادامه داد: خوب است بخش اجرایی نیز اقدامات خود را با پژوهش و تحقیقات همراه کند و این مجموعه از اجرای طرح های اجرایی با پشتوانه تحقیقاتی استقبال می کند.
وی با تاکید بر اینکه خشکی و خشکسالی با یکدیگر تفاوت دارند و کشور ما در کمربند خشک و بیابانی دنیا قرار گرفته و این موضوعی همیشگی است گفت: خشکسالی پدیده ای است که گاهی رخ می نماید.
مسئول حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان ادامه داد: تعریف خشکسالی از دید دانشمندان این است که در یک دوره طولانی میزان نزولات جوی از میزان مقدار میانگین نزولات بلندمدت بالای 40 سال در هر منطقه کمتر باشد.
وی خشکسالی را در بخش هایی مانند هواشناسی، کشاورزی، هیدرولوژی، اقتصادی، اجتماعی دانست گفت: باید درگام اول پدیده خشکسالی که گریبان استان کرمان را گرفته بدرستی شناخت.
وی از خشکسالی به عنوان پدیده ای خزنده و تدریجی نام برد و افزود: شناخت خشکسالی مولفه های مختلف دارد و در وهله نخست باید آمار و اطلاعاتمان را در بحث خشکسالی در استان کرمان تکمیل کنیم که این اقدام توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان انجام شده است.
معدنچی گفت: با اقدامات و پژوهش های انجام شده اکنون ما می توانیم اطلاعات توزیع مکانی شدت خشکسالی در مناطق استان را در اختیار مدیران ذیربط قرار دهیم.
وی تصریح کرد: کمبود آب و خشکسالی موجب بروز آفات در گیاهان و برخی مشکلات زیست محیطی می شود در همین راستا مرکز تحقیقات 2 پایان نامه دکترا و 2 طرح را در زمینه خشکسالی اجرا کرده است.
وی تصریح کرد: امکانات، آمار اطلاعات و متخصصان خوبی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان وجود دارد که می توان با استفاده از این نیروهای تخصصی اقدامات مفید و تاثیرگذاری در بخش پژوهش و ارائه راهکارها در زمینه تطبیق با شرایط خشکسالی به منظور به حداقل رساندن خسارات وارده این شرایط خاص با حمایت مسئولان انجام داد.
مسئول بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان با تاکید بر اینکه پژوهش های انجام شده در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان فقط محدود به کتابخانه ها نیست گفت: تحقیقات انجام شده در این مرکز در بخش های مختلف کاربردی و تاثیرگذار است.
وی با اشاره به اینکه در بخش کشاورزی مسائل پیچیده ای وجود دارد تصریح کرد: به طور معمول کشاورزان ترجیح می دهند همان کاری را انجام دهند که پدران آنها انجام می داده اند و کمتر به اجرای طرح های نوین اعتماد می کنند.
وی افزود: کشاورزان به دلیل اینکه به محصول بیشتر برسند آب بیشتری مصرف می کنند و این اقدام در مناطق مختلف استان کرمان موجب نشست زمین شده است.
معدنچی اظهار کرد: کشاورزان آنطور که باید آموزش ندیده اند و تفاوت کشاورز امروز با نسل های گذشته در استفاده از ادوات مدرن تر است اما اصل کار آنها با نسل های قبل تفاوتی نکرده و این امر موجب وارد شدن ضرر به جامعه می شود.
وی افزود: برداشت آب از دشت های استان کرمان در بخش کشاورزی بسیار زیاد است و در برخی از دشت ها نیز بدون مطالعه، آب موجود به کویر می رود و از دسترس خارج می شود.
وی تاکید کرد: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان بر روی 6 نقطه از دشت هایی که آب زیر قشری در جهت شیب و به سمت کویر حرکت می کند مطالعه انجام داده است.
مسئول حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان تاکید کرد: با احداث سدهای زیر زمینی بدون هزینه های هنگفت می توان آبی که به سمت کویر حرکت می کند و از دسترس انتفاع بشر خارج می شود را در دسترس قرار دهیم.
وی ادامه داد: احداث سدهای زیرزمینی نیز بعد از مکان یابی و تحقیقات می تواند انجام شود.
دشت هایی که نشست می کنند از انتفاع خارج می شوند و خطرات جانبی در محیط زیست ایجاد می کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان هم با بیان اینکه سطح باغات تحت پوشش این سازمان 80 هزار و 924 هکتار است، گفت: از این میزان پنج هزار و 449 هکتار به علت کمبود و گاها نبود آب، خشک و فاقد برداشت شده است.
سید یعقوب موسوی با بیان اینکه 161 هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات زراعی جنوب کرمان است، گفت: در زمینه توسعه آبیاری، نوار تیپ در سطح 51 هزار و 350 هکتار از اراضی زراعی جنوب کرمان در دولت تدبیر و امید انجام شده است.
وی ادامه داد: در حوزه تولید محصولات گندم، کلزا، حبوبات و ذرت که به عنوان الگوی توسعه آبیاری تحت فشار به شمار می روند، در صورت تامین منابع مورد نیاز، توسعه 80 درصدی آبیاری تحت فشار در این محصولات تا پایان برنامه ششم در دستور کار قرار خواهد گرفت.
موسوی افزود: توسعه استفاده از مالچ پلاستیکی در سطح 36 هزار و 500 هکتار، توسعه خاک ورزی حفاظتی در سطح 44 هزار و 85 هکتار، توسعه کشت نشائی در سطح 21 هزار و 300 هکتار، توسعه کشت های خطی و ردیفی به منظور تسهیل در آبیاری و صرفه جویی در زمان آبیاری در سطح 63 هزار و 400 هکتار و بهبود تغذیه گیاهی با استفاده از کودهای آلی به میزان 327 هزار و 312 تن از اقدامات انجام شده بخش زراعت سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در مبارزه با خشکسالی طی دولت تدبیر و امید بوده است.
موسوی تصریح کرد: طی چهار سال گذشته سطح زیر کشت محصولات آب بَر و آسیب پذیر در جنوب کرمان، 27 هزار هکتار کاهش یافته است.
وی افزود: تولید نهال سالم و استاندارد با شرایط کنترل محیط در سطح 2 هکتار با ظرفیت تولید سالانه 350 هزار اصل نهال، اجرای طرح های توسعه زیتون و گونه های با مصرف پایین آب سالانه در سطح 20 هکتار، تهیه و توزیع نهال سالم کشت بافتی و پیوندی نخیلاتی و گیاهان سردسیری در منطقه، اجرای طرح های حذف و جایگزینی و اصلاح باغات بصورت سالانه، توسعه کشت گیاهان دارویی با مصرف پایین آب سالانه در 30 هکتار و توسعه کشت های گلخانه ای و کشت های باغی در محیط های کنترل شده از جمله اقدامات سازمان جهاد کشاورزی در بخش باغات بوده است.
وی تصریح کرد: 14 هزار حلقه چاه مجاز و 9 هزار و 400 حلقه چاه غیر مجاز در جنوب کرمان وجود دارد که برداشت بی رویه از این چاهها منابع اب این منطقه را در آستانه نابودی قرار داده است .
وی به خشکسالی های اخیر اشاره کرد و گفت: اجرای طرح سامانه های نوین آبیاری، مطالعه جامع در زمینه آثار و تبعات خشکسالی بر وضعیت منطقه، احیا و مرمت قنوات و چشمه ها، انتقال آب از طریق لوله های پلی اتیلن، احداث استخر ذخیره آب و مدیریت صحیح در استفاده از منابع آب از طریق ایجاد تشکل آب برآن، از جمله خدمات سازمان جهاد کشاورزی در مقابله با معضل خشکسالی است.
3029/ 7450/ 5054
کپی شد
