مدیر تحقیقات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) قم با اشاره به انتشار کتاب «تحریر الاصول» تقریر درس خارج اصول امام خمینی(س) گفت: شاید در بین همه تقریراتی که تا کنون چاپ شده شخصیت فلسفی و مسلط بر علوم عقلیِ آیت الله جوادی آملی بر همه بزرگواران دیگر غلبه داشته و این عاملی برای اولویت دادن به چاپ این تقریر بود.
حجت الاسلام و المسلمین محمد کاظم تقوی در گفت و گو با خبرنگار جماران، در خصوص کتاب «تحریر الاصول» تقریر درس خارج اصول امام خمینی(س) توسط آیت الله العظمی جوادی آملی اظهار داشت: حضرت امام تقریبا به مدت 20 سال در قم تدریس خارج اصول داشته اند و از سال 24 تا 43 سه دوره خارج اصول تدریس کرده اند.
مدیر تحقیقات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) قم ادامه داد: در این دوره شاگردان متعددی از درس های امام استفاده کردند. دوره اول که تا سال 30 طول کشید بیشتر خصوصی بود. آن دروس با حضور شهید مطهری و آیت الله منتظری شروع شد و سپس حدود 10 نفر به آن اضافه شدند. اما دهه 30 اوج درس های خارج اصول امام بود و اکثر شاگردان برجسته امام که چهره های مطرح پس از انقلاب هم بوده اند، مثل مرحوم آیت الله فاضل، آیت الله صانعی، آیت الله توسلی و آیت الله هاشمی رفسنجانی در آن درس ها شرکت می کردند. آیت الله العظمی جوادی آملی هم یکی از شاگردان درس خارج اصول امام است که از سال 34 تا سال 40 یک دوره کامل درس امام را شرکت کردند.
وی یادآور شد: یک فرهنگ علمی و آموزشی که در حوزه ها وجود دارد بحث تقریر نویسی است؛ یعنی شاگردان مباحث استاد را به قلم خودشان می نویسند. با توجه به اینکه امام دهه ها سال در حوزه علمیه قم و نجف تدریس فقه و اصول داشت، شاگردان امام تقریرهای مختلفی نوشته اند. ما در بخش کتابخانه پژوهشی مؤسسه نسخه های خطی از این تقریرات داریم. یک نمونه آن تقریرات فلسفه امام توسط مرحوم فلسفی بود که چاپ شد و بقیه عمدتا تقریرات فقهی و اصولی است.
تقوی با بیان اینکه دفتر قم مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی تا کنون موفق شده که تقریرات متعددی را چاپ کند، تصریح کرد: از همان دوره حضور امام در قم، اولین تقریری که از درس ایشان چاپ شد به نام «تهذیب الاصول» به قلم آیت الله سبحانی است. اما بعد از رحلت امام دومین تقریری که منتشر شد «تنقیح الاصول» از مرحوم آیت الله تقوی اشتهاردی در چهار جلد است. سومین تقریری هم که مؤسسه موفق به چاپ شد کتاب دو جلدی «معتمد الاصول» به قلم مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی بود. تقریر بعدی «جواهر الاصول» به قلم مرحوم آیت الله لنگرودی است؛ که ایشان به رحمت خدا رفت و دوره کامل منتشر نشد.
وی گفت: قبل از تقریر آیت الله جوادی آملی، تقریر اصول کامل امام همان «تنقیح الاصول» مرحوم تقوی اشتهاردی است. تا اینکه در شورای پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قم تقریر آیت الله جوادی آملی حائز اهمیت تشخیص داده شد و قرار شد در بخش پژوهشی این مؤسسه آماده شود. از سال 88 مشغول این کار بودیم و محققین مؤسسه کارهای خود را انجام دادند و کارهای لازم در مؤسسه انجام شد. برای اینکه خود آیت الله جوادی آملی نظر نهایی را داشته باشند ما از حدود سه سال پیش تقریر را تحویل ایشان دادیم؛ که هم بخش فقه و اصول بنیاد اسراء یک بار دیگر با دست خط ایشان تطبیق دادند و نهایتا آیت الله جوادی آملی این کتاب را ملاحظه و تأیید کردند و به عنوان یک دوره تقریرات درس خارج اصول امام در یک دوره چهار جلدی چاپ شد.
مدیر تحقیقات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) قم اظهار داشت: علمای اصول، به خصوص در دوره های اخیر، بعضی از بحث ها و مطالب فلسفی را وارد علم اصول کرده اند. یعنی هم استادی که می خواهد در مرحله خارج تدریس اصول داشته باشد باید به مباحث فلسفی مسلط باشد و هم اگر شاگردی می خواهد آنها را تقریر کند باید به فلسفه مسلط باشد؛ تا حرف استاد را خوب فهم کند و به قلم بیاورد. شاید در بین همه تقریراتی که تا کنون چاپ شده شخصیت فلسفی و مسلط بر علوم عقلیِ آیت الله جوادی آملی بر همه بزرگواران دیگر غلبه داشته و این عاملی برای اولویت دادن به چاپ این تقریر بود.
وی ادامه داد: مباحث فلسفی و عقلی که در اصول مطرح است و امام هم بسیار جدی به این مباحث می پرداخت و وجهه قوی فلسفی و تسلط آیت الله جوادی آملی بر علوم عقلی یکی از علل انتخاب این تقریرات بود. البته مرحوم حاج احمد آقا اوایل دهه هفتاد هم به آیت الله جوادی آملی اصرار کردند که اجازه چاپ این تقریرات را بدهند، اما ایشان از روی تواضع علمی پاسخ دادند دیگران نوشته اند و نیازی به چاپ این کتاب نیست. تا اینکه در سال 88 مجددا ما اصرار کردیم و ایشان قبول کردند.
تقوی با تأکید بر اینکه بحث و محتوای این کتاب ها از امام و بیان و قلم از شاگردان است، تصریح کرد: نوشتن این تقریرات در سال 39 تمام شد. اما در این سال ها در دست تقریرکننده محترم بود و ایشان دفترها را صحافی کرده بود و در کتابخانه شخصی خودش بود. ما سال 88 این دفترها را از ایشان گرفتیم و تا سال 94 کارهای آن در مؤسسه تمام شد. با توجه به اشتغالات زیاد و کتاب های متعدد تفسیری و عرفانی و فلسفی که باید ملاحظه کنند، این کتاب در نوبت بود تا توانستیم آن را به چاپ برسانیم. امیدواریم این اثر بتواند به شناخت بهتر آراء و مبانی و نوآوری های اصولی حضرت امام در مجامع علمی و حوزوی مفید باشد.
مدیر تحقیقات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) قم افزود: علاوه بر نظرات امام، علاقه ما این بود که خود آیت الله جوادی آملی اگر نظرات متفاوتی دارند در حاشیه کتاب بیاورند. فرصت ایشان اجازه این کار را نداد. البته پیش گفتاری که حاوی مبانی و نظرات آیت الله جوادی آملی در علم اصول است به قلم آقای سعید جوادی آملی نوشته شد. این کتاب هم می تواند اشارات مجملی به نظرات و مبانی اصولی آیت الله جوادی آملی و نوآوری های ایشان داشته باشد که حوزویان و صاحب نظران استفاده کنند و هم یک تقریر متفاوت، مفید و علمی از آراء و نظرات امام را در اختیار حوزه های اجتهادی و فقاهتی قرار می دهد.
