پل خان از آثار دوره صفوی در فارس است که برروی رودخانه کر همچنان جلوه گری می کند و با اینکه قسمت های عمده آن فرو ریخته اما از نظر معماری ارزشمند است و زیبایی خاص خود را دارد. این پل در زمان حکومت شاه عباس صفوی در سال 1021 هجری قمری و به دستور امام قلی خان فرزند ا...وردی خان حاکم فارس ساخته و به نام خان نیز معروف شد. طول این پل تاریخی به 115 متر و عرض آن به 5/5 متر می رسد و از سنگ و ساروج ساخته شده و دارای 13 دهانه طاقی است.
این پل تا قبل از دهه 40 تنها راه ارتباطی شیراز- اصفهان بود که با ساخت پل فلزی در نزدیکی آن، عبور و مرور از روی آن متوقف شد. پل خان در سال 1351 به شماره 929 در فهرست ملی به ثبت رسیده است و بارها نیز مورد مرمت قرار گرفت اما طبق نظر کارشناسان در حال حاضر نزدیک به 60 درصد از این اثر تاریخی تخریب شده است و باید تدابیر جدی تری برای حفاظت و مرمت و حتی بازسازی آن اندیشیده شود.
در این رابطه مردانی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان مرودشت با اشاره به مرمت های متعددی که سنوات قبل برروی این پل تاریخی انجام شده، گفت: تنها در سال گذشته حدود 50 میلیون تومان صرف مرمت این پل تاریخی شد اما طبق برآوردهای صورت گرفته، مرمت کامل این بنای ارزشمند به 200 میلیون تومان نیاز دارد.
به گفته وی، سال گذشته 2 دهانه این پل که به شدت آسیب دیده بود مورد مرمت و استحکام بخشی قرار گرفت اما امسال پرونده مرمتی این اثر ملی گشوده نشد.
مردانی تاکید کرد: طبق برنامه ریزی های به عمل آمده، مرمت پل خان در اولویت پروژه های مرمتی سال آینده است و امیدواریم با جذب اعتبارات مناسب، این سازه تاریخی را هرچه سریع تر مرمت کنیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان مرودشت افزود: مرمت این بنای تاریخی با مصالح بومی و طبق استانداردها انجام می شود.
گفتنی است رودخانه کر قرن هاست از میان دشت مرودشت عبور می کند. در حاشیه این رودخانه دست کم 76 اثر تاریخی بازمانده از دوره های مختلف تاریخی اعم از آسیاب آبی، پل و بند تاریخی، سیستم های آبیاری و
کانال های انحرافی آب به سمت اراضی کشاورزی، بازارچههای تاریخی و... وجود دارد.
براساس اسناد تاریخی موجود در مسیر رودخانه کر در دوره های مختلف تاریخی تاسیسات و ساختارهایی ایجاد شده است که هم به لحاظ معماری و هم به لحاظ تاریخی دارای ارزش است .
بر اساس آمارهای موجود در مجموع در این محدوده 62 آسیاب آبی تاریخی فعالیت می کرده است .
همچنین در این محدوده دو بند (سد) بازمانده از دوران هخامنشی، دو سد هم از دوره دیلمی و چهار بند بازمانده از دوره اسلامی متعلق به دوره صفوی،
دیده می شود.
بنا بر این گزارش هخامنشیان روی رودخانه کر در فارس بندهای تاریخی بسیاری ساخته بودند، این بندها برای آبیاری زمین های پیرامون تخت جمشید ایجاد شده بود. با اینکه آثاری از تمامی سدهای ساخته شده در زمان هخامنشی ها در دست نیست اما برخی از بندها که تا به امروز روی آن رودخانه به جای مانده است دارای پایه های هخامنشی هستند.
46
