عماد افروغ ازنمایندگان مجلس هفتم شواری اسلامی در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران درباره لزوم پرداختن به اندیشه امام خمینی (س) سخن گفت. وی که از نظریه پردازان سرشناس محسوب می شود معتقد است که در سال 90 کارنامه موفقی در پرداختن به اندیشه امام نداشتیم و هر جا از اندیشه امام فاصله گرفتیم با ناکامی رو برو رو بوده ایم. همچنین وی معتقد است که در سال پیش رو باید در تمامی ابعاد سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و .. به فهم درست از دیدگاه و اندیشه امام خمینی (س) برسیم تا بتوانیم اندیشه ایشان را بهتر و بیشتر ترویج کنیم .
گفت و گوی پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران با عماد افروغ را در پی می خوانید :
به عنوان سوال اول بفرمایید که به نظر شما در سال جاری چه اندازه به اندیشه امام (س) پرداخته شد؟
سوال سختی است به این دلیل که در سال جاری گروه های متفاوت رفتارهای متفاوتی نیز داشته اند . برخی هم به نظر ، یعنی هم به اندیشه و آرای امام خمینی (س) توجه داشتند و هم در عمل اندیشه امام را مورد توجه قرار دادند. برخی نیز درنظر به اندیشه امام توجه داشتند ولی در عمل توجهی نداشتند ، یعنی بین قول و عملشان رابطه ای نبود و برخی نیز نه در عمل و نه در نظر عنایتی به اندیشه های امام نداشتند. به هر حال باید گفت اندیشه امام ابعاد مختلف فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی زیادی دارد ، حال ممکن است در برخی جهات توجه تمام عیاری به این ابعاد صورت گرفته باشد و در جای دیگر توجه چندانی نشده باشد . به طور مثال فکرمی کنم در آن چیزی که به جوهرو اندیشه امام کم لطفی و بی توجهی شده است بحث نسبت اخلاق و سیاست است . متاسفم که برخی با استناد به آراء امام (س) برداشتی خلاف جوهر اندیشه امام داشتند. چه زمانی امام قدرت را هدف دانستندکه عده ای برداشت خود را به امام مستند می کنند ؟
معتقدم این جفا در اندیشه امام (س) است که این افراد یا مفهوم مصلحت در اندیشه امام را خوب درک نکردند و مفهوم احکام حکومتی را به درستی درک نکردند و یا به این مسئله توجه نداشتند که اهداف غایی سیاست در اندیشه امام چیست . امام (س) وقتی سیاست را به سیاست شیطانی_ حیوانی و الهی_ انسانی دسته بندی می کنند مشخص است که منظورشان از سیاست شیطانی سیاستی است که با مکر و نیرنگ همراه است . منظورشان از سیاست حیوانی نیز سیاستی است که فقط دل مشغولی نیازهای معیشتی و و دنیوی دارد ولی وقتی بحث سیاست الهی - انسانی را مطرح می کنند پایه اخلاق و معنویت و ارزش های متعالی را به میان می کشند . در هر حال فکر می کنم آن طور که باید و شاید در تمام ابعاد و لایه ها به اندیشه های امام هم در عمل و هم در نظر توجه نشده است.
نتیجه این بی توجهی را چه می دانید ؟
هر جا که ما از اندیشه های امام (س) فاصله گرفتیم ناکام بودیم و این ناکامی هم نتایج خودش را دارد. من ناکامی را با ملاک های جوهری ارزیابی می کنم نه با ملاک های صوری و این خود جای تامل دارد که ملاک های ارزیابی ما چیست؟ آیا ملاک های محتوایی است و یا ملاک های صوری و ابزاری ؟ بنده از اندیشه امام نوعی محتوا گرایی، فرهنگ گرایی و اخلاق گرایی را برداشت می کنم تا پول گرایی و تمدن گرایی . کسی مخالف تمدن نیست اما باید دید تمدن گرایی با چه هزینه ها و ابزاری است. قدر مسلم در حرف و در نظر صحبت از اندیشه امام می شود اما باید ببینیم در عمل به چه اندازه پایبند اندیشه امام هستیم. هر کسی ، در هر مقامی هر کاری می خواهد می تواند انجام دهد ولی به امام نسبت ندهد. مصیبت ما اینجاست که عده ای افکار و اعمال خود را به امام (س) نسبت داده و تهمت و افترا می زنند و بد اخلاقی می کنند . پرونده سازی می کنند و گمان می کنند این یک عمل اخلاقی و انقلابی است. کاش این کارها به نام اسلام و اندیشه امام صورت نمی گرفت .
راهکار پرهیز از این بداخلاقی ها و پرداختن به اندیشه امام (س) چیست؟
معتقدم باید مراقبت های جدی در دستور کار قرار بگیرد و حساسیت های بیشتر شود. بارها گفته شده که قوه قضاییه باید با اقتدار بیشتری عمل کند . همیشه یک نکته و یک حرف میزنم و می گویم این انقلاب اسلامی شعارهای عمده ای را در دستور کار خود قرار داده است و اخلاقیات و معنویات جزو ذاتیات انقلاب است . چطور اگر یک مسئله امنیتی و سیاسی پیش آید مدعی العموم وارد می شود ولی چرا در مورد بی اخلاقی ها وارد نشود؟
اگر در سال 90 ناکامی داشتیم به دلیل بی توجهی به اندیشه امام (س) هم در عمل و هم در نظر بوده و اگر توفیق داشتیم به دلیل توجه به اندیشه امام (س) درعمل و نظر بوده است.
به نظر شما در سال 90 در کدام جنبه ها به اندیشه امام خمینی (س) بیشتر پرداخته شده است؟
در بعد استقلال سیاسی که از افتخارات ما است و به گونه ای نیز سعی کردیم در برقراری رابطه، اسیر شرق و غرب نباشیم از جنبه های مثبت توجه به اندیشه های امام (س) است، اما در بعد سیاست داخلی و همچنین دربعد توجه به تمام گروههایی که در زیر چتر اندیشه های امام تعریف می شوند و در بعد اجتماعی و اقتصادی آنچنان که رضایت بخش است منطبق با اندیشه امام عمل نکردیم. بارها گفتیم و بارها نوشتیم نباید چتر فراخ انقلاب اسلامی که با اندیشه امام خمینی پیوند خورده را تنگ کنیم . نباید روز به روز تفسیر پایینی از انقلاب و خط امام (س) به دست دهیم که باعث طرد گروه های مختلفی که ملتزم به اندیشه های امام هستند و این را در عمل و نظر ثابت کردند شویم. نباید افراد را از قطار انقلاب پیاده کنیم و بعد فریاد بزنیم که خودشان از قطار پیاده شدند. دقت کنیم که یکی از مولفه های اندیشه های امام آزادی بیان و تفکر است و این آزادی هم در یک بستر گفتمانی خاص تعریف شده است. ما در این زمینه در سال گذشته کارنامه موفقی نداشتیم . .
در هر حال از بعد آزادی بیان و آزادی های سیاسی توسط گروه های مختلف و مشارکت دادن به آنها و وحدت در عین کثرت متاسفانه کارنامه موفقی نداشتیم و فکر می کنم بخشی از معضلات ناشی از این ماجرا است. در ابعاد اقتصادی نیز وضع به همینگونه است. شعار امام خمینی (س) در بحث اقتصاد ، خودکفایی اقتصادی است و خودکفایی در وهله اول در تولید معنا خواهد داشت. آیا ما در تولید خودکفا هستیم؟ جواب خیر است. میزان صادرات در سال جاری و سال های گذشته حکایت از این می کند که در خود کفایی اقتصادی بی توجه هستیم.
در ابعاد فرهنگی نیز امام (س) بنای این را نداشتند که جلوی شکوفایی فرهنگی را بگیرند و یا فرهنگ دستور العملی و از بالا به جامعه تحمیل شود. متاسفانه شاهد این تراوشات خود جوش فرهنگی مردم نیستیم و همه چیز حالت فرم ، ابزار و صورت به خود گرفته است. یعنی صورت گرایی سکه رایج شده و افرادی که صبغه فرهنگی ندارند و با فرهنگ ، جوهر و لایه های آن آشنا نیستند سمت فرهنگی را عهده دار می شوند و برعکس کسانی که صبغه فرهنگی دارند سمت های غیرفرهنگی را عهده دار می شوند.
شخصا معتقدم این موضوع آنچنان که باید و شاید با روح اندیشه های امام سازگار نیست . حداقل دو شعاری که از ارکان رکین این انقلاب است یعنی اخلاق و عدالت اجتماعی که جزء ذاتیات انقلاب است رعایت نمی شود .امام (س) در یکی از سخنرانی های خود می فرمایند : "هدف حکومت عرفان به خدا است ". یعنی در واقع دو هدف برجسته در اندیشه امام عدالت اجتماعی و معرفت خداست. وقتی بحث معرفت به خدا وجود دارد پای اخلاق نیز به میان می آید . ما شاهد این بودیم که مقام معظم رهبری در صحبت های خود در نماز جمعه به این مسئله اشاره کردند که ما در خصوص عدالت اجتماعی و اخلاق کارنامه موفقی نداشتیم.
رفتار رسانه ها را در خصوص بسط اندیشه های امام در سال جاری چگونه دیدید؟
نکته ای را در این جا باید عرض کنم. بخشی از این بی اخلاقی ها از طریق رسانه هاست . گاهی رسانه ها خود رسما اقدام به این بد اخلاقی ها می کنند که هر کدام وابسته به جریانات سیاسی هستند و گاهی نیز بازتاب دهنده بد اخلاقی رسانه های دیگر هستند. به نظرم این توجیه که برخی رسانه ها می گویند که ما صرفا اخبار را منتشر می کنیم قابل قبول نیست .اگر قرار است جامعه اخلاقی تر شود در بازتاب ها هم باید اخلاق رعایت شود و هم به رسانه های که مستقیما بد اخلاقی می کنند و هم رسانه های که به جای نقد یک فکر، تخریب شخصیت می کنند باید این هشدار را داد و هم به رسانه های که انتقال دهنده بداخلاقی هستند باید گفت که اخبار را لطیف تر انتقال دهند . اگر فردی در یک سخنرانی موضع خصمانه گرفت رسانه ها با ظرافت رسانه ای آن را پوشش دهند و لزوما نباید عین عبارت را منتقل کرد . می توان به صورت مضمونی تر کار کرد و هنر یک رسانه اخلاقی این است که هم اخبار را انتقال دهد و هم به گونه ای انتقال ندهد. بی اخلاقی که در بستری از سیاست زدگی صورت می گیرد هیچ ربطی به اندیشه های امام و انقلاب اسلامی ندارد و ما را از انقلاب و آرمان های انقلابی دور می کند . باید با مهارت جلوی بد اخلاقی های مستقیم و علنی رسانه های وابسته به جریانات سیاسی را گرفت.
آقای افروغ به نظر شما در سال پیش رو باید چگونه اندیشه امام را ترویج کنیم تا بیشتر به آن پرداخته شود؟
گام اول فهم دقیق از اندیشه های امام است. سره از ناسره کردن و وسیله از هدف جدا کردن است . اگر ذاتیات اندیشه و منطق درونیات اندیشه امام (س) را خوب فهم کنیم گام اول را برداشتیم. چه در سیاست ، فرهنگ ، اقتصاد و .. امام (س) دغدغه های فرهنگی و اقصادی و سیاسی زیادی داشتند . دغدغه های سیاسی ایشان هم مربوط به سیاست داخلی و هم سیاست خارجی بود. سیاست خارجی نیز مبتنی بر نه شرقی ونه غربی و مبتنی بر جهانی شدن اسلام و جامعیت اسلام در سطح جهانی بود. در سطح داخلی نیز امام (س) دغدغه وحدت در عین کثرت و دغدغه عدم حذف گروهی توسط گروه دیگر را داشتند. امام هیچ گاه به یکدست شدن جامعه اعتقاد نداشتند.
در بحث اقتصاد نیز امام تاکید ویژه ای بر تولید و خود کفایی داشتند . باید به راهکارهای خودکفایی و افزایش تولید اندیشید. تولید و توزیع دو اندیشه جداگانه است . امام (س) به عدالت اجتماعی و جنگ فقر و غنا بسیار اعتقاد داشتند. این به چه معنا است؟ کشوری که تولید فاخری ندارد نمی تواند تحقق بخش عدالت اجتماعی باشد . کسی می تواند تحقق بخش عدالت اجتماعی باشد که با خود عادلانه برخورد کرده باشد . کسی که خود عادل نیست چگونه می تواند تحقق بخش عدالت اجتماعی باشد؟ کسی که نتوانسته قوه قهریه خود را تحت انقیاد و اطاعت خرد دربیاورد چگونه می تواند در گام اول عادلانه برخورد کرده و در گام دوم تحقق بخش عدالت اجتماعی باشد؟
در بعد فرهنگی و اخلاقی نیز نباید اجازه دهیم که ذاتیات انقلاب و اندیشه امام (س) دستخوش تفسیرهای جناحی قرار گیرد . نباید اجازه دهیم که کشور به گونه ای هدایت و مدیریت شود که اخلاق فرعی و ابزاری شود. در بهترین حالت قدرت و سیاست ابزاری در دست دولتمردان بیش نیست یعنی باید بدانند که هدف غایی چیز دیگری است یعنی اخلاق ، معنویت و عدالت اجتماعی که با تاخر خود جهت فعل سیاسی مشروط محسوب می شوند . این ها را باید بشناسیم و برای هر کدام از شناسایی های خود راهبردهای عملی اتخاذ کنیم . در این بین ما استراتژی و برنامه می خواهیم که برنامه تمام عیار باشد. باید سایه اخلاق و معنویت در سیاست ما متجلی باشد. مرحله اول شناخت لایه ها و مرحله دوم تبدیل این لایه ها به برنامه و مرحله سوم عمل است . در عمل نیز باید سیاست های راهبردی زیادی داشته باشیم و نهاد های ناظر نیز وجود داشته باشند. بخشی از این نظارت مربوط به بدنه حکومت و بخشی مربوط به نهاد های مدنی است . باید بستر را به گونه ای فراهم کنیم که نهاد های مدنی ما مستقل تر شده و کمتر وارد تصدی گری شوند و به نقش نظریه پردازی و نظارت خود واقف باشند. کمک کنند که روز به روز نهادهای متشکل مدنی چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی توسعه بیشتری پیدا کنند و هر کسی به خود اجازه ندهد به نام انقلاب و اندیشه های امام (س) منافع گروهی و جناحی خود را دنبال کند. بنابراین یکی فرد است یکی تدوین استراتژی و دیگری تدوین نظارت است و بنده در وهله اول نظارت را متوجه نهادهای مدنی می دانم و در وهله دوم بخشی از قدرت دولتی است که باید به نظارت خود بیشتر توجه کند . اگر مجلس در راس باشد ضمانت بخش نظارت های مدنی نیز هست اما اگر مجلس وظیفه خود را خوب انجام ندهد بر نظارت نهادهای مدنی سایه می افکند.
