تراکم چیست؟ فرض کنید شما در یک آپارتمان که در یک کوچه 10 متری واقع شده است زندگی می‌کنید اگر در این کوچه به طور متوسط 20 قطعه تفکیکی موجود باشد و در هر قطعه ساختمانی 4 طبقه و هر طبقه 2 واحد وجود داشته باشد حدوداً 160 خانواده در این کوچه زندگی می‌کنند. تصور کنید که روز اول مهر هر خانواده تصمیم بگیرد فرزند دانش آموز خود را با اتومبیل شخصی خود به مدرسه برساند! شما در این کوچه ساعت 8 صبح با حجم انبوه اتومبیل و رفت و آمد مواجه می‌شوید، پس یکی از مهم‌ترین مسائلی که بسیاری از افراد ساکن در شهر با آن روبرو هستند مساله تراکم است. همه ما هر روز چند بار واژه تراکم را می‌شنویم ولی معنای درست آن را که در شهرسازی استفاده می‌شود نمی‌دانیم .تراکم به عنوان مقیاس اندازه‌گیری، جایگاه ویژه و گسترده‌ای در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های شهری دارد.
تراکم‌ها بر‌اساس نوع و جنس واحد اندازه‌گیری به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) تراکم جمعیتی که با واحد نفر در هکتار مشخص می‌شود. ب) تراکم ساختمانی که معمولاً به صورت درصد بیان می‌شود. متأسفانه امروزه در تمامی شهرهای کشور شاهد افزایش تراکم ساختمانی و بالتبع افزایش تراکم جمعیتی در عرصه‌های شهری هستیم که شهر زنجان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و این امر مشکلات عدیده‌ای را در پی داشته است. اگر بخواهیم دقیق‌تر بیان کنیم باید بدانیم محلاتی همچون اعتمادیه ، شهرک کارمندان ، سعدی شمالی و.... برای ساختمان‌هایی با تراکم 60 الی 120 درصد اختصاص یافته بودند یعنی نهایتاً دو طبقه .بالتبع کلیه خدمات و زیرساخت‌های مورد نیاز ( در صورت تامین صد در صدی ) برای چنین حجمی از ساختمان و جمعیت اجرا شده است اما امروزه شاهد افزایش تراکم تا 2 یا 3 برابر وضع موجود هستیم. برای مثال کوی اعتمادی دارای 938 عرصه مسکونی و پیش‌بینی 2 طبقه برای هر عرصه و با در نظر گرفتن بعد خانوار 3.5 برای هر خانوار ، پذیرای جمعیت تقریبی 6500 نفر است از این رو کلیه خدمات و زیرساخت‌ها اعم از معابر و دسترسی غالبا 8 متری ، انشعابات آب ، برق ، گاز ، خدمات آتش نشانی و.... برای چنین حجمی پیش‌بینی شده است اما امروزه با افزایش بیش از دو برابری تراکم تا 240 و 300 درصد ( 4 و 5 طبقه ) و قابلیت افزایش جمعیت تا حدود 13000 نفر، سبب از بین رفتن توازن میان این دو عامل گشته و مشکلات فراوانی را در دو برهه زمانی ایجاد می‌نماید.
1 . زمان‌های عادی: در این اوقات ساکنین به سبب عدم توازن زیرساخت با تراکم ساختمانی و جمعیتی ساکن دچار مشکلاتی از قبیل افزایش ترافیک ، افت فشار آب ، آلودگی، افزایش ارتفاع ساختمان باتوجه به عرض کم معابر ، عدم آفتابگیری ساختمان‌های جبهه پشتیو موارد بسیار دیگر می‌گردند.
2. در زمان بحران: با توجه به وجود احتمال بروز خطر و سوانح ( زلزله ، انفجار و... ) در هر زمانی ، این سوال و مشکل خطور می‌نماید که وضعیت امداد رسانی ، آوار برداری، خدمات‌رسانی خسارات جانی و مالی و... در این مناطق چگونه است . آیا محلات جوابگوی بحران پیش آمده و مدیریت هستند ؟
در علم شهرسازی می‌توان با تعریف کردن تراکم برای نواحی شهر، اقدام به کنترل جمعیت و ساخت و ساز‌ها در آن شهر نمود. یکی دیگر از استفاده‌هایی که می‌توان از شاخص تراکم کرد ساماندهی عملکرد‌های موجود در یک شهر در نواحی مختلف آن شهر است. از طریق تراکم می‌توان به حوزه‌ها و هسته‌های یک شهر نفوذ کرد و می‌توان فهمید که آیا این حوزه‌های شهری در ارتباط با هم درست عمل می‌کنند یا خیر . از این رو به نظر می‌رسد می‌توان با تبعیت از طرح تفصیلی و یا در مواردی اصلاح طرح تفصیلی، از رخداد بسیاری از مشکلات جلوگیری نمود که خود مستلزم توجه بیش از پیش مسئولان به این امر است.
8068/7312
دریافت کننده: حسن اکبری** انتشار دهنده: اسماعیل جهانبخش
انتهای پیام تراکم‌ها بر‌اساس نوع و جنس واحد اندازه‌گیری به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) تراکم جمعیتی که با واحد نفر در هکتار مشخص می‌شود. ب) تراکم ساختمانی که معمولاً به صورت درصد بیان می‌شود. متأسفانه امروزه در تمامی شهرهای کشور شاهد افزایش تراکم ساختمانی و بالتبع افزایش تراکم جمعیتی در عرصه‌های شهری هستیم که شهر زنجان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و این امر مشکلات عدیده‌ای را در پی داشته است. اگر بخواهیم دقیق‌تر بیان کنیم باید بدانیم محلاتی همچون اعتمادیه ، شهرک کارمندان ، سعدی شمالی و.... برای ساختمان‌هایی با تراکم 60 الی 120 درصد اختصاص یافته بودند یعنی نهایتاً دو طبقه .بالتبع کلیه خدمات و زیرساخت‌های مورد نیاز ( در صورت تامین صد در صدی ) برای چنین حجمی از ساختمان و جمعیت اجرا شده است اما امروزه شاهد افزایش تراکم تا 2 یا 3 برابر وضع موجود هستیم. برای مثال کوی اعتمادی دارای 938 عرصه مسکونی و پیش‌بینی 2 طبقه برای هر عرصه و با در نظر گرفتن بعد خانوار 3.5 برای هر خانوار ، پذیرای جمعیت تقریبی 6500 نفر است از این رو کلیه خدمات و زیرساخت‌ها اعم از معابر و دسترسی غالبا 8 متری ، انشعابات آب ، برق ، گاز ، خدمات آتش نشانی و.... برای چنین حجمی پیش‌بینی شده است اما امروزه با افزایش بیش از دو برابری تراکم تا 240 و 300 درصد ( 4 و 5 طبقه ) و قابلیت افزایش جمعیت تا حدود 13000 نفر، سبب از بین رفتن توازن میان این دو عامل گشته و مشکلات فراوانی را در دو برهه زمانی ایجاد می‌نماید.
1 . زمان‌های عادی: در این اوقات ساکنین به سبب عدم توازن زیرساخت با تراکم ساختمانی و جمعیتی ساکن دچار مشکلاتی از قبیل افزایش ترافیک ، افت فشار آب ، آلودگی، افزایش ارتفاع ساختمان باتوجه به عرض کم معابر ، عدم آفتابگیری ساختمان‌های جبهه پشتیو موارد بسیار دیگر می‌گردند.
2. در زمان بحران: با توجه به وجود احتمال بروز خطر و سوانح ( زلزله ، انفجار و... ) در هر زمانی ، این سوال و مشکل خطور می‌نماید که وضعیت امداد رسانی ، آوار برداری، خدمات‌رسانی خسارات جانی و مالی و... در این مناطق چگونه است . آیا محلات جوابگوی بحران پیش آمده و مدیریت هستند ؟
در علم شهرسازی می‌توان با تعریف کردن تراکم برای نواحی شهر، اقدام به کنترل جمعیت و ساخت و ساز‌ها در آن شهر نمود. یکی دیگر از استفاده‌هایی که می‌توان از شاخص تراکم کرد ساماندهی عملکرد‌های موجود در یک شهر در نواحی مختلف آن شهر است. از طریق تراکم می‌توان به حوزه‌ها و هسته‌های یک شهر نفوذ کرد و می‌توان فهمید که آیا این حوزه‌های شهری در ارتباط با هم درست عمل می‌کنند یا خیر . از این رو به نظر می‌رسد می‌توان با تبعیت از طرح تفصیلی و یا در مواردی اصلاح طرح تفصیلی، از رخداد بسیاری از مشکلات جلوگیری نمود که خود مستلزم توجه بیش از پیش مسئولان به این امر است.
8068/7312
دریافت کننده: حسن اکبری** انتشار دهنده: اسماعیل جهانبخش
کپی شد
