بایدهای نقشه راه سیاست خارجی دولت چهاردهم/ ضرورت اتخاذ سیاست تنش صفر و دوری از دشمن محوری

نصرت الله تاجیک، دیپلمات بازنشسته و استاندار پیشین هرمزگان در یادداشتی برای جماران نوشت: این چینش و با هر دلیل و انگیزه ای آقای مسعود پزشکیان از میان نامزدهای جبهه اصلاحات تایید شده باشد، با توجه به ویژگیهای شخصیتی او یقینا فرصتی است تا بار دیگر امید مردم زنده و آنها با خروج از انفعال و شرکت در انتخابات پیش رو،  بازیگردان برای تحولات تدریجی شده و اوضاع کشور و خودشان را از این بن بست خارج کنند.

او با سابقه ایی روشن رئیس بیمارستان، چند دوره نماینده مجلس شورای اسلامی و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ‌بوده و به لحاظ فردی، مدیری مشورت پذیر، اهل خرد جمعی، پاک ‌دست، متواضع، صادق و روراست با مردم، اخلاق گرا و معتقد به ایران برای ایرانیان، منصف و شجاع است.

پزشکیان هیچ ابائی ندارد بگوید کدام کارها را بلد است و کدام را بلد نیست و نیاز به کار کارشناسی قوی دارد. این خصیصه بسیار مهمی است که کارشناسان و مدیرانی که با وی کار خواهند کرد از بلاتکلیفی و دخل و تصرف بیش از حد در مطالب تخصصی و از جمله مسائل مهم اقتصادی و سیاست خارجی ، رها می شوند و باعث میشود امور توسط تکنوکراتها که قلب حکمرانی خوب هستند و نه صرفا تصمیمات سیاسی اداره شود.

 اما به نامزدی وی و ورود به مبارزه انتخاباتی دوره چهاردهم ریاست جمهوری از دریچه دیگری نیز می توان نگریست. اصلاح طلبان با توجه به اوضاع کنونی کشور و شرایط بد مردم در فشارهای سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی در این دوره تصمیم گرفتند که در انتخاباتی وارد شوند که صندوق معنا دار و اصلاح طلبان دارای نامزد خود باشند.

با این توضیحات و با توجه به اوضاع و تحولات منطقه ای در خاورمیانه و خلیج فارس و بین المللی و تاثیر سیاست خارجی کشور ، به دلیل اقتصاد سیاسی ضعیف که فروش نفت به سفره مردم وصل شده ، بر زندگی روزمره مردم طبعا یکی از مهمترین اولویتهای دولت چهاردهم سر و سامان دادن به سیاست خارجی است تا هم تنش ها را کم  و هم اقتصاد را روان کند.  طبعا مردم منتظرند آقای پزشکیان رئوس برنامه های خود و مخصوصا سیاست خارجه را هر چه سریعتر اعلام کند تا با آگاهی به پای صندوق بروند  

اتخاذ سیاست تنش صفر و دوری از دشمن محوری، دیگر یک انتخاب نیست بلکه ضرورت امنیت ملی برای وحدت سرزمینی و به منظور کسب حداکثری منافع ملی و حل سریعتر مشکلات داخلی و خارجی از طریق همکاریهای منطقه ای و بین المللی ، بهبود اوضاع اقتصادی و کسب اعتماد عمومی تلقی می شود.

 موازنه برقرار کردن در سیاست کاربردهای متفاوت و انواع گوناگونی دارد، این نوع سیاست بر اساس ایجاد توازن میان نیروها، قدرت‌ها ، بازیگران و ذینفعان داخلی ، منطقه ای و بین‌المللی است که برای تاثیر گذاری روی یک کشور و یا استفاده از همکاریهای مشترک در حال رقابت بوده و آن کشور در جهت تامین منافع و مصالح خود و در امان ماندن از پیامدهای این قبیل رقابت‌ها، اقدام به ایجاد توازن و عملکرد یکسان میان آن بازیگران می‌کند.

در سیاست متوازن با رویکرد منفعتی،  کشور بازیگر بدون تعیین خط قرمز با تمامی طرفها و بازیگران وارد تعامل و همکاری میشود.  از منظر روانشناختی توازن در سیاست خارجی با رویکرد ایجابی برای جلب منفعت بیشتر از درون رقابت پذیری و بازیگری فعال سامان پیدا می کند.  

هم اکنون که با توجه به تشدید فقر منابع در سطح جهانی و مشکلات زیست محیطی ناشی از آن، تنها روش تامین حداکثری منافع ملی این است که سیاست خارجی کشور با رویکرد اقتصادی و همکاریهای توسعه ای طراحی و اجرا شود.

 زیرا هم اکنون با تغییراتی در سطح ملی، منطقه ای و جهانی و به هم خوردن توازن قوا در داخل و خارج و همزمانی شرایط سخت داخلی و خارجی کنونی و نیز وقوع همزمان تغییر توازن بین نیروهای داخلی روبرو هستیم که التهابات اجتماعی شهریور 1401 یک نمونه و نوک کوه یخی بود که باعث کاهش انسجام ملی شد که به نوبه خود اجرای سیاست خارجی را سخت کرده است.

از یک سو کشورهای منطقه و چرخش رقبای ایران به سوی قدرتهای نوظهور اقتصادی برای شتاب دادن به روند توسعه کشور هایشان را شاهد هستیم و از سوی دیگر تعاملات جهانی که شاهد تغییر کیفیت و جهت گیری رقابتهای بین المللی برای دستیابی به انرژی از یک طرف و متقابلا بازار فروش کالای مطمئن از طرف دیگر در سایه رقابتهای ژئوپلیتیکی آمریکا و روسیه و نیز مسابقه اقتصادی بین آمریکا و چین هستیم که اوضاع را بیش از پیش لرزان و تیره و تار میکند.  

بنابراین در چنین فضایی نیاز به تعامل و نوعی از رابطه متوازن با کشورهای منطقه و دنیا داریم که:

•  پاسخگوی شرایط جدید منطقه ای و بین المللی باشد. الان در صحنه بین المللی دو یا چند قدرت مانند دوران جنگ سرد در برابر هم قرار نگرفته اند، بلکه عموما و برای کسب منافع اقتصادی در کنار هم هستند و یارگیری  را نه از طریق سیاسی و امنیتی بلکه همکاریهای اقتصادی دنبال میکنند.

•  با اتخاذ سیاست تنش صفر و توازن در سیاست خارجی از تعارضات موجود در نظام بین الملل به نفع منافع ملی استفاده حداکثری بکند.

•  بدون عدول از اصول ، به تمام نیروها، قدرت‌ها یا بازیگران و ذینفعان با یک نظر بنگرد و بر اساس اصل نه شرقی نه غربی فاصله خود را با همه به یک میزان حفظ کند. اما نه به صورت سلبی بلکه به طور ایجابی و منفعت محور از طریق همکاریهای مشترک توسعه ای و اقتصادی.

•  مهمترین مسائل خارجی کشور یعنی موضوع هسته ای ، تحریم ها که نه اقتصاد کشور بلکه تمدن ایرانی را نشانه گرفته را در یک زمان معقول سر و سامان داده و حل و فصل کند تا هم این بند از پای توسعه کشور گشوده و هم زمینه ساز همکاری مشترک و گره خوردن منافع ایران و بازیگران منطقه ائی و بین المللی شود تا شاهد سرمایه گذاری خارجی ، تولید اشتغال سریع و ریل گذاری توسعه شویم. انشاالله!