اگر تاکنون رفت و آمدهای دیپلماتیک مانند حضور وزیر خارجه عمان در تهران همزمان با بالا گرفتن تنش در دریای سرخ و افزایش زد و خوردهای میان گروه های مقاومت با آمریکا در سوریه و عراق و پیام رسانی با واسطه میان تهران و واشنگتن در عدم گسترش دامنه جنگ موثر بوده هیچ ضمانتی وجود ندارد که تداوم جنگ در غزه مانند جرقه ای در انبار باروت عمل نکند.
پایگاه خبری جماران، سارا معصومی: دو ماه پس از هفت اکتبر که عملیات طوفان الاقصی با طراحی، برنامه ریزی و اجرای شاخه نظامی حماس و پشتیبانی دیگر گروه های مقاومت فلسطینی معادله های امنیتی، نظامی و اطلاعاتی رژیم اسرائیل و به تبع آن ایالات متحده را بر هم زد، دامنه جنگ برخلاف بسیاری از بیم ها و پیش بینی های اولیه، گسترده نشده اما تبعات آن به مرزهای فلسطین و فلسطین اشغالی هم محدود نمانده است. از لبنان تا سوریه، از دریای سرخ تا عراق همه به نوعی درگیر آتشی شده اند که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل خیال متوقف کردن آن در نوار غزه را ندارد.
از همان نخستین ساعات آغاز عملیات حماس و به دنبال آن حمله های بی امان رژیم اسرائیل به نوار غزه و سرکوب فلسطینی ها در کرانه باختری، نگاه ها به سمت تهران و واشنگتن چرخید. آیا جمهوری اسلامی ایران از طوفان الاقصی آگاه بود؟ آیا دست تهران به نفع یکی از اضلاع محور مقاومت بر روی ماشه می رود؟ آیا خروجی اتاق فکرهای برگزار شده در بیروت و تهران یکسان و تغییر دهنده معادله در میدان جنگ خواهد بود؟ کدام اهرم های فشار برای وادار سازی تل آویو به توقف جنگ در غزه به کار گرفته خواهد شد و آیا کارآیی در این شرایط دارد؟
در آنسوی میدان یعنی ایالات متحده صحنه شفاف تر بود. واشنگتن از همان نخستین دقایق تمام قد پشت تل آویو ایستاد، نه در لفاظی های سیاسی کم گذاشت و نه از حمایت های تسلیحاتی و تجهیزاتی حتی اعزام نیرو به منطقه دریغ ورزید.
نمایندگان دولت جو بایدن همزمان با برگزاری تورهای منطقه تلاش کردند دو هدف همزمان را تامین کنند: کمک به اسرائیل برای رسیدن به اهداف تعیین کرده در غزه تحت عنوان پرطمطراق «دفاع از خود» و مدیریت تنش در منطقه با توسل به اهرم های بازدارنده و البته تعامل و پیام رسانی دیپلماتیک با محوریت عدم تمایل امریکا برای گسترش جنگ و هشدار درباره اقدام هایی که تحریک کننده باشند.
با طولانی شدن جنگ در غزه و پای کار آمدن انصارالله یمن در هدف قرار دادن منافع اسرائیل و البته هدف قرار گرفتن پایگاه های آمریکایی در سوریه و عراق توسط دیگر گروه های مقاومت، کاخ سفید روز دوشنبه اعلام کرد که آمریکا ممکن است یک گروه ضربت دریایی را مامور کند تا کشتی‌های تجاری را در دریای سرخ همراهی کنند.
به گزارش یورونیوز، این خبر یک روز پس از حمله موشکی و پهپادی به سه کشتی تجاری در تنگه باب المندب منتشر می‌شود. حملات اخیر به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ، یکی از اصلی‌ترین مسیرهای رفت و آمد دریایی جهان را هدف گرفته است. بنا به داده‌های دولت آمریکا روزانه هشت میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت از دریای سرخ راهی بازارهای جهانی می‌شود. مقصد بسیاری از کشتی‌های تجاری که از دریای سرخ و تنگه باب المندب عبور می‌کنند اروپا، ایالت متحده و چین است. اهمیت رفت و آمد دریایی در دریای سرخ تنها به بخش انرژی محدود نمی‌شود چراکه هر سال میلیون‌ها تن محصول کشاورزی و دیگر کالاها نیز از این مسیر روانه بازارهای جهانی می‌شود.
احتمال استقرار چنین گروه ضربت دریایی را جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده اعلام اما تاکید کرد که واشنگتن فعالانه در حال رایزنی با متحدان خود در این باره است و هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است. به گفته این مقام آمریکایی، گسیل گروه ضربت دریایی به دریای سرخ پاسخی «طبیعی» به حملات اخیر محسوب می‌شود. او مأموریت دادن به گروه ضربت دریایی برای محافظت از رفت و آمد کشتی‌های تجاری را مسبوق به سابقه دانست و در همین راستا به تامین امنیت کشتی‌های تجاری در نزدیکی ساحل سومالی اشاره کرد.
مهم ترین بخش سخنان مشاور امنیت ملی آمریکا جایی بود که ایران را به عنوان حامی مالی نیروهای حوثی مسئول نهایی حمله به کشتی‌ها در دریای سرخ دانست. او در این باره ادعا کرد: «سلاح‌ها را ایران تأمین می‌کند. ما باور داریم که ایران طرف نهایی مسئول در این ماجرا است.»
نیویورک تایمز در گزارشی در این باره نوشت: «این پهپادها در بخش‌هایی از یمن تحت کنترل شبه‌نظامیان حوثی که از حمله 7 اکتبر به رهبری حماس علیه اسرائیل، مجموعه‌ای از حملات را به اهداف اسرائیلی و آمریکایی انجام داده‌اند، ردیابی شدند. حوثی ها گفتند که مصمم هستند تا زمانی که اسرائیل حملات خود به حماس در غزه را متوقف نکند، از حرکت کشتی های اسرائیلی در دریای سرخ جلوگیری کنند. سالیوان گفت که معتقد نیست هر سه کشتی تجاری که روز یکشنبه مورد هدف قرار گرفتند با اسرائیل ارتباط داشته باشند و افزود که هدف قرار دادن آنها حتی اگر چنین بود توجیه نمی شد. به گفته سالیوان این سه کشتی به 14 کشور مختلف مرتبط بودند و همین امر آن را به یک مسئله برای کل جهان. هر کشوری که برای حفظ اقتصاد خود به تجارت دریایی متکی است، مرتبط می کند. مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرد که «ایالات متحده اقدام مناسب را با مشورت با متحدان در زمان و مکانی که ما انتخاب کنیم، انجام خواهد داد.»
نیویورک تایمز در ادامه این گزارش به انتقاد جمهوری خواهان از دولت بایدن اشاره کرده و می نویسد که سوال آنها از کاخ سفید این است که چرا اقدامات بیشتری برای مقابله با چنین تجاوزاتی از سوی گروه هایی که آنها نیروهای نیابتی ایران می خوانند، انجام نداده است؟
سناتور لیندسی گراهام، جمهوریخواه اخیرا در سخنانی در این باره گفته بود : »دولت بایدن به ایران می گوید این کارها را نکن و ایران و نیروهای نیابتی این کشور هم همان کارها را می کنند. این تذکرهای شفاهی کارساز نیستند.»
دان بیکن، عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا نیز در حساب کاربری خود در شبکه ایکس(توییتر سابق) نوشت: «دولت بایدن حوثی ها را از فهرست تروریست ها حذف کرد و این یک اشتباه بود. حالا آنها به ما در دریای سرخ حمله می کنند.»
سناتور جمهوریخواه دب فیشر نیز در این باره نوشت: «تلاش های بی رمق دولت برای جلوگیری از حملات به نیروهای ایالات متحده شکست خورده است. حملات به آمریکایی ها پاسخی قوی و قابل اعتماد می طلبد.زمان آن فرا رسیده است که رئیس جمهور بایدن اشتباه خود را اصلاح کند و حوثی ها را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کند.»
داگ لامبورن، نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا نیز با تکرار ادعاهای موجود درباره نقش ایران در این حملات نوشت: «ایران و نیروهای نیابتی این کشور با آتش بازی می کنند. حملات نزدیک به نیروهای آمریکایی در خاورمیانه، چه در زمین و چه در دریا، قابل تحمل نخواهد بود.»
انتقاد مخالفان از بایدن بالا گرفت
تنوع و تعدد حملات اخیر علیه پایگاه های آمریکا در منطقه یا منافع اسرائیل در رسانه های آمریکایی بازتاب بسیاری داشته و پولیتیکو نیز در گزارشی در این باره نوشته است: درگیری میان نیروهای ایالات متحده با حوثی های یمن در دریای سرخ که چند ساعت طول کشید برخی از مقامات آمریکایی را به این نتیجه رسانده که دولت جو بایدن عمدا این حملات را کم اهمیت جلوه می دهد. در حالی که نیروهای حوثی در یمن موشک‌ها و پهپادهای خود را به سمت سه کشتی تجاری جداگانه پرتاب کردند، یو اس اس کارنی توانست سه پهپاد را ساقط کند.
سخنگویان وزارت دفاع و مقامات ارشد دولت، از جمله جیک سالیوان گفته اند که ایالات متحده نمی تواند ارزیابی کند که کارنی هدف این حملات بوده است. این رویه در هفته های گذشته هم وجود داشت و پس از حملات پهپادی و موشکی قبلی حوثی‌ها به کشتی‌های تجاری در هفته‌های گذشته، پنتاگون ادعا کرد که مقامات باور ندارند حوثی‌ها کشتی‌های جنگی آمریکا را هدف گرفته‌اند. اما چهار مقام آمریکایی که در جریان این تحولات قرار دارند و به شرط عدم افشای نام سخن گفته اند می گویند که نیروهای دریایی ایالات متحده به وضوح در دریای سرخ و خلیج فارس در معرض تهدید قرار دارند. یکی از مقامات وزارت دفاع آمریکا به پولیتیکو می گوید: «اگر کشتی‌های ما ببینند چیزی در حال نزدیک شدن به آنها یا به سمت آنها است، آن را به عنوان یک تهدید ارزیابی کرده و آن را ساقط می‌کنند. این چالش ها در منطقه برای ما کم سابقه است.»
یک مقام آمریکایی دیگر ادعا می کند که دولت آمریکا برای جلوگیری از تشدید تنش ها در منطقه، وخامت وضعیت در دریای سرخ را کم اهمیت جلوه می دهد. او به پولیتیکو می گوید: مردم این مسئله را هم مربوط به جنگ غزه می دانند و درباره آن حرفی نمی زنند.
پولیتیکو به نقل از مقام دوم آمریکایی می نویسد: «جامعه اطلاعاتی نمی داند که آیا کارنی ( کشتی جنگی آمریکایی) هدف بوده است یا خیر و دولت تلاش کرده با تاکید بر این موضوع از تشدید غیرضروری تنش جلوگیری کند. البته ما درباره اقدام علیه نیروها یا گروه های شبه نظامی که می توانند تهدیدی برای نیروهای ما باشند، تردید نداریم.»
برخی از مقامات وزارت دفاع به صراحت گفته اند که افزایش حملات به کشتی های تجاری در دریای سرخ به خودی خود نشان دهنده تشدید اوضاع است. دریاسالار کریستوفر گریدی، نایب رئیس ستاد مشترک، حملات به کشتیرانی بین المللی در دریای سرخ را یک اتفاق بزرگ خواند و گفت: «این به معنای گسترش دامنه جنگ و فراتر رفتن آن از حوزه میان اسرائیل و حماس است. این فقط مشکل ایالات متحده نیست. بلکه یک مشکل بین المللی است. بی شک دست ایران هم پشت این ماجرا دیده می شود بنابراین به نظر می رسد که عده ای عمدا تلاش می کنند تشدید بحران را نمایش بدهند.»
پولیتیکو در ادامه این گزارش ادعا کرده که ایالات متحده به همه حمله هایی که به پایگاه های این کشور در هفته های اخیر در سوریه و عراق شده پاسخ داده است. همزمان دولت احتمال پاسخ دادن به حملات حوثی ها را هم رد نکرده است. جیک سالیوان در واکنش به ماجراهای اخیر در دریای سرخ از گفت و گو و مذاکره با سایر کشورها در مورد ایجاد «نوعی گروه ضربت دریایی» سخن گفته است. البته گروه مشابهی در حال حاضر وجود دارد که همان نیروی دریایی چند ملیتی با مشارکت بیش از 38 کشور مستقر در بحرین با تمرکز بر مقابله با تروریسم و دزدی دریایی است. مقامات سابق امنیت ملی معتقدند که دولت بایدن باید اقدامات بیشتری را انجام دهد تا حوثی‌ها را از حمله به کشتی‌ها در دریای سرخ و دیگر گروه‌های مورد حمایت ایران را از انجام حملات بیشتر به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه باز دارد. جان میلر، فرمانده سابق ناوگان پنجم ایالات متحده، معتقد است که آمریکا این موضوع را چندان جدی نگرفته و حملات چه در دریا و چه در عراق و سوریه تا حد زیادی بی پاسخ مانده اند.
انصارلله یمن : هدف حملات ما تنها کشتی های اسرائیلی است
در میان اصرار دولت آمریکا مبنی بر اینکه هدف نهایی پهپادهای شلیک شده از جانب انصارلله یمن را نمی داند، محمد البخیتی، عضو دفتر سیاسی جنبش انصارالله گفت: «عملیات نظامی ما در دریای سرخ و دریای مکران تنها کشتی‌های اسرائیلی را هدف قرار می‌دهد. عملیات نظامی ما علیه رژیم اشغالگر تا توقف جنایت‌های این رژیم علیه فلسطینیان ادامه داشته و گسترش خواهد یافت. اگر کشورها در انجام وظایف انسانی خود برای توقف جنایت نسل‌کشی در غزه کوتاهی کرده‌اند به آنها توصیه می‌کنیم که از عاملان این جنایت‌ها حمایت نکنند.»
پیشتر محمد علی القادری، فرمانده دفاع سواحل یمن گفته بود: «تا زمانی که تجاوزات اسرائیل علیه برادران پایدار ما در نوار غزه متوقف شود، ما به کشتی‌های اسرائیلی اجازه دریانوردی دریاهای سرخ و مکران را نخواهیم داد».
پاسخ ایران : واشنگتن فرافکنی نکند
«جمهوری اسلامی ایران نیروی نیابتی در منطقه ندارد. ایران در حمله های صورت گرفته به پایگاه های آمریکایی در عراق و سوریه نقش نداشته است. گروه های مقاومت از ما دستور نمی گیرند.» این جملات چکیده واکنش های تهران در دو ماه اخیر نسبت به اتهام هایی بوده که رژیم اسرائیل، ایالات متحده یا کشورهای غربی متوجه ایران کرده اند.
در آخرین مورد، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه صبح روز چهارشنبه در واکنش به اتهامات سالیوان که مدعی دخالت ایران در حمله انصارالله به کشتی‌های اسرائیلی شده، اعلام کرد: «اظهار نگرانی آمریکا نسبت به مقوله امنیت در منطقه در حالی‌که واشنگتن در حال حمایت تمام عیار از جنگ و جنایت و نسل‌کشی فلسطینی‌ها توسط رژیم صهیونیستی در غزه و کرانه غربی است، بیشتر به یک طنز تلخ شبیه بوده و نشانه نفاق آشکار دولت آمریکاست. جمهوری اسلامی ایران در منطقه نیروی نیابتی نداشته و گروه‌های مقاومت در کشورهای منطقه کاملاً مستقل و بنا بر صلاحدید و تصمیم خود در ارتباط با امنیت کشورهای خود و یا حمایت از ملت مظلوم فلسطین عمل می‌کنند.»
در کنار سخنان ناصر کنعانی مبنی بر رد هرگونه دست داشتن ایران در عملیات های صورت گرفته علیه پایگاه های آمریکایی در منطقه، امیر سعید ایروانی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل تاکنون چند نامه به رئیس شورای امنیت و همچنین دبیرکل سازمان ملل با محوریت رد این قبل ادعاها نوشته است. در آخرین مورد این نامه نگاری ها، سفیر دائم ایران تأکید کرده که جمهوری اسلامی ایران در هیچ اقدام یا حمله‌ای علیه نیروهای نظامی آمریکا حضور نداشته و طرح این ادعاهای بی‌اساس را تلاشی عمدی از سوی ایالات متحده، کشور اشغالگر، برای توجیه و جرم‌زدایی تجاوزکارانه و نقض جدی قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل متحد در جمهوری عربی سوریه و منطقه می‌داند.
اکنون تنها فاکتور مشخص در این معادله این است که با طولانی شدن جنگ در غزه مدیریت تنش هم برای ایالات متحده و هم برای بازیگرانی که در چند هفته اخیر خویشتن داری نشان دادند سخت تر خواهد شد. اگر تاکنون رفت و آمدهای دیپلماتیک مانند حضور وزیر خارجه عمان در تهران همزمان با بالا گرفتن تنش در دریای سرخ و افزایش زد و خوردهای میان گروه های مقاومت با آمریکا در سوریه و عراق و پیام رسانی با واسطه میان تهران و واشنگتن در عدم گسترش دامنه جنگ موثر بوده؛ هیچ ضمانتی وجود ندارد که تداوم جنگ در غزه مانند جرقه ای در انبار باروت عمل نکند.
