دانشجویان مشکلات مربوط به درج اسامی در مقالات را چگونه پیگیری کنند؟/ توضیحات معاون دانشگاه تهران

جی پلاس؛ معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه تهران راه‌های پیگیری مشکلات دانشجویی در درج اسامی در مقالات را تشریح کرد.

ایلنا نوشت؛ «مهدی فکور» معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه تهران خصوص خودکشی یک دانشجو در دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشکدگان فنی در صبح روز شنبه ۱۲ آذر ماه ۱۴۰۱ که گفته می‌شود این مسئله پس از اختلاف با این دانشجو بر سر درج اسامی در یک مقاله صورت گرفته است، توضیح داد: اتفاقی که افتاد حقیقتا خوشایند نبود و از دو جنبه ما این اتفاق را بررسی کردیم؛ نخست بررسی مربوط به خود اتفاق است که چه چیزی بین استاد و دانشجو رخ داده است و اینکه گفت‌وگویی که بین آنها انجام شده، چه بوده است؟ چرا که استاد مورد بحث از استادان برجسته ماست و مقاله‌ای که تدوین شده بود، در یکی از بهترین مجلات سابمیت شده است.

فکور تصریح کرد: بررسی دوم، بررسی کلی و عام قضیه است. موضوع نوشتن مقاله و ثبت پتنت و دستاوردهای پژوهشی، آیین نامه‌های مختلفی دارد. یک دستاورد پژوهشی مشمول آیین نامه‌های مالکیت معنوی می‌شود و آنجا تعیین شده است که اسامی چه افرادی باید در مقاله باشد. استا راهنما و مشاور چه نقشی دارند، دانشجو در این کار نقشش چیست و چه کسانی کار را حمایت کرده‌اند و پول داده‌اند تا پژوهش به ثمر برسد و چه نقشی باید به آن‌ها داد؟ به عنوان نمونه تعیین شده است که نویسنده مسئول، حتما باید استاد باشد.

او با تاکید بر اینکه معضلاتی زیادی در حالتی که نویسنده مسئول، دانشجو باشد پیش می آید، گفت: دانشجو بعد از مدتی فارغ التحصیل می‌شود و می‌رود و دیگر پاسخگوی موضوعات نیست. اگر اتفاقی بیفتد یا سرقت ادبی صورت گرفته باشد، ما به استاد مراجعه می‌کنیم و استاد می‌گوید من نویسنده مسئول نبودم و دانشجو نویسنده مسئول بوده که ممکن است در چنین شرایطی ما به دانشجو دسترسی پیدا نکنیم بنابراین باید آیین نامه‌ای داشته باشیم تا نویسنده مسئول استاد باشد و ما چنین آیین نامه‌ای را داریم. 

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تهران در مورد اینکه باید اسم چه کسی در مقاله اول باشد، اظهار کرد: می‌گویند باید توافقی بین دانشجو و استاد صورت بگیرد. البته بهتر است اسم دانشجو اسم اول مقاله باشد و بعد از آن تعیین می‌شود که اسم استاد کجا قرار بگیرد. در آیین نامه‌های ترفیع و ارتقای هیات علمی نیز این اختلافات را برطرف کرده‌ایم و می‌گوییم اگر اسم دانشجو اول باشد و استاد بخواهد ترفیع بگیرد، اسم دانشجو را حذف می‌کنیم و نام او در مرتبه دوم قرار می‌گیرد یا اگر اسم استاد در مقاله اول باشد و دانشجویی بخواهد در استعدادهای درخشان مقاله اش را استفاده کند، اسم استاد در رده دوم قرار می‌گیرد. این تناقضی که وجود دارد را ما با راهکارهایی حل کرده‌ایم که هم دانشجو و هم استاد از حقوق مقاله بهره ببرند. 

او افزود: باید این قوانین رعایت شود و اگر ما برای کار پژوهشی حمایتی دریافت می‌کنیم و مقاله‌ای چاپ می‌شود حتما باید در قسمت تقدیر و تشکر ذکر شود و مشخص کنند که کارفرما چه کسی بوده است.اگر افرادی مشارکت کمی در مقاله‌ای دارند و کار آزمایشی و تجربی در مقاله برعهده داشته‌اند، باید از آن‌ها تقدیر و تشکر شود ولی اگر سهم آنها بالاتر از این بود حتما باید نام‌شان در مقاله قرار بگیرد. ما به طور کلی آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی داریم، اما در مورد این موضوع خاص و دانشجویی که آن حادثه برایش اتفاق افتاد باید از همه لحاظ بررسی شود. 

فکور در پاسخ به این سوال که اگر دانشجو با چنین مشکلی برخورد کرد، مشخصا باید به کدام بخش از دانشگاه خود مراجعه کند، گفت: وقتی مشکلی پیش می آید، یا فرایند مقاله نویسی در حال اجراست که باید در تعامل با استاد حل شود و اگر حل نشد ما کمیته اخلاق در پژوهش داریم که دانشجو می تواند به این کمیته مراجعه کند و در این کمیته افراد صاحب نظر پژوهشی که همه افراد دانشگاه آن‌ها را قبول دارند در این کمیته حضور دارند و اگر در مورد موضوع خاصی نظری می‌دهند، واقعا همه نظر این افراد را قبول دارند. 

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه تهران ادامه داد: افراد کمیته اخلاق در موارد خاص موضوع را به ما ارجاع می‌دهند و ما اتفاق و بحث پیش آمده را بررسی می‌کنیم و اعلام نظر می‌شود و توضیح می‌دهیم که اگر این اتفاق افتاده، استاد باید چه می‌کرده یا حق دانشجو چه بوده که باید رعایت می‌شده و… این در موردی است که مقاله هنوز چاپ نشده، اما وقتی مقاله‌ای چاپ شده باشد و به طور مثال استاد، نام دانشجو را در مقاله ذکر نکرده باشد یا دانشجویی مقاله‌ای را به اسم خودش چاپ کند، ما موارد را برسی می‌کنیم و به کمیته انتظامی تخلفات اعضای هیات علمی یا دانشجویی ارجاعش می‌دهیم.