جی پلاس/ به مناسبت سالروز رحلت؛
سید ماجد بحرانی؛ فقیهی که ادیب و شاعر بود
ابوعلی بحرانی یا سید ماجد بحرانی از شاگردان شیخ بهایی بود که خود به مقام فقاهت رسید. او علاوه بر اینکه محدث بود شعر نیز می گفت. بزرگانی مانند ملا محسن فیض کاشانی در مکتبش پرورش یافتند.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی سید ماجد بن هاشم بحرانی اختصاص دارد.
زندگینامه سید ماجد بن هاشم بحرانی
جمال الدین ماجد بن هاشم بن علی حسینی مشهور به ابوعلی بحرانی و سید ماجد بحرانی (متوفی ۱۰۲۸ق/۱۶۱۹م)، فقیه، محدّث و شاعر شیعی. شیخ بهایی استاد وی بوده است. از شاگردان وی می‌توان ملامحسن فیض کاشانی را نام برد. کتاب الرسالة الیوسفیة نوشته اوست که درباره اعتقادات شیعه و نیز احکام نماز است.
اطلاعات فردی
سید ماجد بن هاشم بحرانی
لقب ابوعلی بحرانی
تاریخ وفات ۲۱ رمضان ۱۰۲۸ق
محل دفن حرم شاهچراغ
شهر وفات شیراز
اطلاعات علمی
استادان شیخ بهایی محمد بن احمد ابن خاتون
شاگردان ملامحسن فیض کاشانی
محل تحصیل بحرین اصفهان
تألیفات الرسالة الیوسفیة، رساله‌ای در مقدمه واجب
سایر امام جمعه بحرین، قضاوت
مجدالدین علی بن عبدالله بن محمد بن هیصم، مشهور به اِبْنِ هِیصَم (درگذشته نیمه اول سده ۶ق)، ادیب، شاعر و فقیه شیعی که در اواخر سده ۵ و اوایل سده ۶ق ظاهراً در هرات می‌زیسته است.
ولادت و وفات
او در روستای جد حفص در منطقه بحرین به دنیا آمد[۱] و در کودکی یک چشم خود را از دست داد.[۲]
بحرانی در شب ۲۱ رمضان ۱۰۲۸ق/ ۲۲ اوت ۱۶۱۹م درگذشت و در جوار احمد بن موسی به خاک سپرده شد.[۳] او در بحرین به تحصیل علوم دینی پرداخت[۴] و در تحصیل چنان کوششی از خود نشان داد که برخی از منابع او را در مذاهب مختلف فقهی مجتهد دانسته‌اند.[۵]
اساتید و شاگردان
گویا وی مدتی نیز در اصفهان تحصیل کرده و از جمله از شیخ بهایی بهره برده است.[۶] از دیگر استادان او می‌توان به محمد بن احمد ابن خاتون (متوفی ۱۰۳۸ق/۱۶۲۹م) اشاره کرد.[۷]
برخی از شاگردان ابوعلی عبارتند از:
ملامحسن فیض کاشانی
محمد بن حسن بحرانی
محمد بن علی مقشاعی
زین‌الدین علی بن سلیمان بحرانی
احمد بن عبدالسلام بحرانی
سید عبدالرضا بحرانی
احمد بن جعفر بحرانی
جمال‌الدین فسایی
جعفر بن کمال‌الدین بحرانی[۸]
مناصب
بحرانی مدتی امامت جمعه بحرین را عهده‌دار شد و به علاوه متولی منصب قضاوت آنجا شد. او سپس راهی شیراز شد و آن شهر را که تا آن زمان کمتر مورد توجه طلاب علوم دینی بود، حوزه درس و بحث خویش قرار داد و به عنوان شیخ‌الاسلام شیراز شناخته شد.[۹]
بحرانی همچنین امامت جمعه و نیز منصب قضاوت شیراز را عهده‌دار شد و تا پایان عمر در آنجا ماند.[۱۰]
جایگاه علمی
شیخ یوسف بحرانی او را محققی پردقت و ادیبی شاعر دانسته، اشاره می کند که وی سخنوری بلیغ بود.[۱۱] سید علی خان مدنی او را در شعر بسیار توانا دانسته، به ذکر برخی از اشعار او پرداخته است.[۱۲]
او با شاعر هم‌عصر خود ابوالبحر خطی، ارتباطی نزدیک داشت و آن دو از شعر یکدیگر بهره‌مند می‌شدند.[۱۳]
برخی از دیدگاههای فقهی و اصولی بحرانی همچون مبحث نذر، در مقایسه با نظرات فقهای بزرگی چون سید مرتضی و ابن زهره، مورد توجه علما بوده است.[۱۴] از برخی نظرات فقهی وی می‌توان به اعتقاد او به وجوب نماز جمعه، اشاره کرد.[۱۵]
آثار
الرسالة الیوسفیة، درباره اعتقادات شیعه و نیز احکام نماز[۱۶] این رساله را محمد اشرف، شاگرد شیخ بهایی شرح کرده که نسخه‌ای از آن در کتابخانه گلپایگانی موجود است.[۱۷]
رساله‌ای در مقدمه واجب[۱۸]، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه مرعشی یافت می‌شود.[۱۹]
مقالة فی العام المخصص، در علم اصول که آقابزرگ نسخه‌ای از آن را در سامرا نشان داده است.[۲۰]
المقامات، که آقابزرگ دو نسخه از آن معرفی کرده است.[۲۱]
دیوان بزرگ شعر[۲۲] که نسخه‌ای از آن در کتابخانه حکیم در نجف برجای مانده است.[۲۳]
قصیده‌ای از او.[۲۴]
پانویس
1. لؤلؤة البحرین، ص۱۳۶.
2. نجوم السماء فی تراجم العلماء، ص۳۵.
3. انوار البدرین، ص۸۸؛ قس: لولوة البحرین، ص۱۳۸.
4. سلافة العصر، ص۴۹۲.
5. فارس‌نامه ناصری، ص۱۱۵۱.
6. نک: الوافی، ج۱، ص۲۸-۲۹؛ نیز لولوة البحرین، ص۱۳۵-۱۳۶؛ الذریعة، ج۶، ص۱۲، ج۱۲، ص۲۱۰.
7. روضات الجنات، ج۶، ص۷۵.
8. الوافی، ج۱، ص۲۸-۲۹؛ روضات الجنات، ج۶، ص۷۵؛ نجوم السماء فی تراجم العلماء، ص۳۷؛ انوار البدرین، ص۸.
9. امل الامل، ج۲، ص۲۲۶؛ بحارالانوار، ج۱۰۶، ص۱۳۶؛ سلافة العصر، ص۴۹۲.
10. سلافة العصر، ص۴۹۲؛ نیز نک: امل الامل، ج۲، ص۲۲۵-۲۲۶.
11. سلافة العصر، ص۴۹۲.
12. برای نمونه، نک: ص ۴۹۲-۴۹۶؛ نیز خلاصة الاثر، ج۳، ص۳۰۷.
13. لولوة البحرین، ص۱۳۶-۱۳۷؛ روضات الجنات، ج۶، ص۷۳.
14. روضات الجنات، ج۶، ص۷۶.
15. ریاض العلماء، ج۵، ص۵.
16. برای نسخ متعدد خطی، نک: مرعشی، ج۶، ص۲۳۳؛ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی، ج۱۶، ص۴۵۰؛ الذریعة، ج۲۵، ص۳۰۰-۳۰۱.
17. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی آیت‌الله العظمی گلپایگانی، ج۳، ص۱۳۳.
18. فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ص۷۳.
19. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرعشی، ج ۴، ص ۳۱۹، ج ۱۵، ص۲۰۷؛ نیز الذریعة، ج ۲۱، ص۴۰۲.
20. الذریعة، ج ۲۱، ص۴۰۲.
21. الذریعة، ج ۲۲، ص ۸.
22. نک: سلافة العصر، ص ۴۹۲
23. فهرست المخطوطات المصوره (الادب)، ج ۱، ص۱۸۹.
24. برای دیگر آثار منتسب به وی، نک: ریاض العلماء، ج۵، ص۵؛ انوار البدرین، ص۸۷.
منابع
آقابزرگ، الذریعه.
استادی، رضا، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی آیت‌الله العظمی گلپایگانی، قم، ۱۴۰۲ق.
افندی، عبدالله، ریاض العلماء، به کوشش احمد حسینی و محمود مرعشی، قم، ۱۳۶۹ش.
بحرانی، سلیمان، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، به کوشش احمد حسینی و محمود مرعشی، قم، ۱۴۰۴ق.
بحرانی، یوسف، لؤلؤة البحرین، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۶ق.
بلادی بحرانی، علی، انوار البدرین، قم، ۱۴۰۷.
حرعاملی، محمد، امل الامل، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.
خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، قم، ۱۳۵۱ش.
علی‌خان مدنی، سلافة العصر، تهران، ۱۳۴۶ق.
فسایی، حسن، فارس‌نامه ناصری، به کوشش منصور رستگار فسایی، تهران، ۱۳۶۷ش.
فیض کاشانی، ملامحسن، الوافی، اصفهان، ۱۴۰۶ق.
کشمیری، محمدعلی، نجوم السماء فی تراجم العلماء، قم، ۱۳۹۴ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
محبی دمشقی، محمدامین، خلاصة الاثر، قاهره، ۱۲۸۴ق.
مدنی، منیرمحمد، فهرست المخطوطات المصوره (الادب)، قاهره، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
مرعشی، خطی.
مرکزی، خطی.
منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی
دیدگاه تان را بنویسید