چرا دوران امامت امام جواد(ع) از جنجالی ترین دوران تاریخ تشیع است؟/علت اینکه رهبر انقلاب، امام جواد(ع) را مبتکر بحث آزاد اجتماعی می دانند، چیست؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس،  امام جواد علیه السلام  که تنها فرزند امام رضا (ع) هستند، در سال 195 ه. ق در شهر «مدینه» به دنیا آمدند. برخی تولد آن حضرت را در 10 یا 15 ماه رجب و برخی دیگر نیز آن را ماه مبارک رمضان دانسته اند. قول مشهور 10 رجب است که شیخ طوسی در مصباح المتهجد نقل کرده است.

نام ایشان «محمد» و کنیه شان «ابوجعفر» و مشهورترین القاب آن حضرت «تقی» و «جواد» است. مادرشان «سبیکه» که از خاندان «ماریه قبطیه» همسر رسول خدا (ص) به شمار می رفت، از نظر اخلاقی در درجه والایی قرار داشت و برترین زنان زمان خود بود؛ به گونه ای که امام رضا(ع) از او به عنوان بانویی منزه و پاکدامن و بافضیلت یاد می کردند.

از القاب دیگر امام جواد (ع)، «زکی»، «مرتضی»، «قانع»، «رضی»، «مختار»، «متوکل»، «منتخب» و «ترجمان القرآن» است. ایشان نخستین امام از سه امام شیعیان است که در خردسالی به امامت رسیدند. از این رو، ایشان در دوران امامت خود با دشواری های منحصر به فردی مواجه بودند. عهده دار شدن منصب ولایت در خردسالی، دستاویز مغرضانی شد که با جریان امامت در خاندان رسول خدا (ص) مخالف بودند. اگرچه از منظر شیعه که موضوع امامت را یک موهبت الهی می داند، امر امامت ایشان جای هیچ گونه تردیدی نداشت، اما جریان های فکری به ویژه فرقه معتزله، در ایجاد تردید نسبت به آن اهتمامی خاص می ورزید. برخی از آن ها از قبیل فرقه معتزله از حمایت مأمون و معتصم برخوردار بودند. این امر در کنار گسترش جهان اسلام و ورود اعتقادات و باورهای مذاهب و ادیان دیگر، ترجمه آثار فلاسفه یونان بر پیچیدگی اوضاع می افزود. گذشته از این، شرایط عمومی شیعیان در این روزگار بود که پس از سالیان دراز فرصت ابراز عقیده در مورد امامت امامان را به دست آورده بودند. همین امر موجب تلاش فرقه های گوناگون برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی به منظور تغییر نگرش آنان نسبت به ادامه جریان امامت شد.

 بنابراین دوران امامت ایشان، یکی از جنجال برانگیزترین دوران تاریخ شیعه به دلیل مواجه شدن شیعیان با مسئله ای تازه بود که تا آن زمان سابقه نداشت.

و دیگر از خصائص امام جواد علیه السلام این است:

فضائل و مکارم اخلاقی امام جواد (ع) به گونه ای بود که همگی حتی مخالفان و دشمنان بدان اعتراف کرده و با دیدن آن خصال برجسته ناخودآگاه مجذوب آن وجود الهی شده، زبان به مدح و ستایش می گشودند. زهد امام جواد (ع) نیز مانند دیگر فضایل ایشان نمود بسیار داشت. با اینکه مدتی در کاخ مامون زندگی می کرد و خلیفه نیز سعی داشت او را به سوی مظاهر مادی جلب کند ولی ایشان به هیچ وجه بدانها دلبستگی نداشت. امام جواد مومن را به سه نیاز واقعی اش توجه می دهد: توفیق خدایی، واعظ نفسانی و قبول نصیحت، برای هر چیزی زینتی می شمرد و از متوجه شدن انحصاری به زینت های مادی هشدار می دهد.

امام جواد علیه السلام برای تربیت شیعیان و مسلمانان در زمینه های مختلف اخلاقی و تربیتی، بیاناتی دارد که توجه به آنها برای شیعیان شایسته و لازم است. ایشان به تاخیر انداختن توبه، امروز و فردا کردن، اصرار بر گناه و ایمن شدن از مکر خدا برحذر می دارد. ( ر.ک. بحارالأنوار، ج ۷۲، ص ۶۵، ح ۳)

علمای شیعه همگی بر فضل، بزرگواری، علم، حلم و دیگر کمالات آن حضرت تصریح کرده اند و ایشان را همچون جدشان رسول خدا (ص) و علی ابن ابی طالب علیه السلام جامع خوبیها شمرده اند. علمای بزرگ اهل سنت نیز همگی بر فضیلت و برتری امام (ع) بر اهل زمان خود اعتراف کرده اند.

و همچنین منقول است در کتاب انسان ۲۵۰ ساله، بیانات مقام معظم رهبری مدظله العالی رهبر انقلاب درباره حضرت امام محمدتقی‌ جوادالائمه(ع) می فرماید:

جوادالائمه علیه‌ السلام مبتکر بحث آزاد اجتماعی

بحث آزاد کار خوبی است، من موافقم با بحث آزاد؛ از اول هم موافق بودم. این نکته‌ی اول که بحث آزاد را ما رد نمی‌کنیم بلکه استقبال هم می‌کنیم. مبتکر بحث آزاد اجتماعی امام جواد صلوات‌الله‌علیه است. البته قبل از امام جواد هم در زمان ائمه بحث زیاد می‌شد، اما اینی‌که حالا بنشینند جمعا صحبت کنند امام جواد اول بار این کار را کردند.

او امام و پیشاهنگ حرکت ملت ایران بود

زندگی امام جواد علیه‌السلام، الگویی برای جوانان

زندگی امام جواد علیه‌السلام هم الگوست. امام جواد علیه‌السلام -امامی با آن همه مقامات، با آن همه عظمت- در بیست‌وپنج سالگی از دنیا رفتند. این نیست که ما بگوییم؛ تاریخ می‌گوید؛ تاریخی که غیر شیعه آن را نوشته است. آن بزرگوار، در دوران جوانی و خردسالی و نوجوانی، در چشم مأمون و در چشم همه، عظمتی پیدا کردند. اینها چیزهای خیلی مهمی است؛ اینها می‌تواند برای ما الگو باشد.

درس بزرگ امام جواد(ع)

امام جواد علیه السلام مانند دیگر ائمه‌ معصومین علیهم السلام برای ما اسوه و مقتدا و نمونه است. زندگی کوتاه این بنده‌ی شایسته‌ی خدا، به جهاد با کفر و طغیان گذشت. در نوجوانی به رهبری امت اسلام منصوب شدند و در سالهایی کوتاه، جهادی فشرده، با دشمن خدا کردند به طوری که در سن 25 سالگی یعنی هنوز در جوانی، وجودشان برای دشمنان خدا غیر قابل تحمل شد و ایشان را با زهر شهید کردند. همان‌طوری که ائمه‌ی دیگر ما علیهم‌السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، این امام بزرگوار هم گوشه‌ مهمی از جهاد همه جانبه‌ اسلام را در عمل خود پیاده کردند و درس بزرگی را به ما آموختند. آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرتهای منافق و ریاکار قرار می‌گیریم، باید همت کنیم که هوشیاری مردم را برای مقابله‌ با این قدرتها برانگیزیم. اگر دشمن، صریح و آشکار دشمنی بکند و اگر ادعا و ریاکاری نداشته باشد، کار او آسان‌تر است. اما وقتی دشمنی مانند مأمون عباسی چهره‌ای از قداست و طرفداری از اسلام برای خود می‌آراید، شناختن او برای مردم مشکل است. در دوران ما و در همه‌ی دورانهای تاریخ، قدرتمندان همیشه سعی کرده‌اند وقتی از مقابله‌ی رویاروی با مردم عاجز شدند دست به حیله‌ی ریاکاری و نفاق بزنند.و درادامه باید گفت: که ازطرفی باتوجه به تاریخ اسلام و تشیع، هیچ نهضت و حرکتی را نمی توان یافت که در آن سیاست از دیانت جدا باشد. این امر به ویژه در حرکت ائمه (ع) به چشم می خورد. زندگی و مبارزات امام جواد (ع)، نیز مؤید همین واقعیت است. آن حضرت، دوران امامت خویش را در زمان دو تن از خلفای عباسی ( مأمون و معتصم)، سپری کردند؛ در حالی که تحت کنترل غیر مستقیم حکومت قرار داشتند.

هم‌زمانی بیشترین سال های امامت ایشان با خلافت مأمون خلیفه عباسی و قاتل پدر بزرگوارشان امام رضا (ع) از یک سو و کمی سن آن حضرت در آغاز امامت و همچنین فعالیت مذاهب و فرقه های انحرافی، امام را برای رهبری شیعیان، ناگزیر به اتخاذ روشی همراه با «تقیه» و مبارزه مخفی ساخت. به همین دلیل امام مبادرت به ایجاد تشکیلات سری و پنهانی کردند که فقط اصحاب سرّ به آن راه داشتند. امام برای تحقق هدف راهبردی خود که همانا رهبری جامعه شیعیان و در امان نگه داشتن آنان از جور و ستم حکام وقت بود، گذشته از تشکیلات پنهانی، از نهضت هایی که علیه خلفا فعالیت داشتند نیز حمایت می کردند و با اعزام نمایندگان و وکلای مقیم و موقت، بر عملکرد مأموران حکومتی نظارتی غیر مستقیم داشتند و گاه با ارسال نامه هایی این مأموران را تشویق به انجام اعمال خیر در راستای مصلحت شیعیان می کردند، ضمن آن که از طریق این نامه ها با شبکه وکلا و شیعیان در سراسر قلمرو اسلامی در ارتباط بودند.

گذشته از فعالیت های مخفیانه، امام (ع) با شرکت در مناظرات و جلسه های پرسش و پاسخ، به شکلی علنی در جهت تنویر افکار عمومی و روشن کردن اذهان مردم و اهل اندیشه می کوشیدند. بنابر این می توان گفت امام روش «مبارزه مخفی» و «فعالیت فرهنگی همراه با تقیه» را به عنوان تاکتیک اصلی برای تحقق هدف راهبردی خود به عنوان امام شیعیان برگزیدند و با به کار گیری این روش موفق شدند از گسستگی و فروپاشی جامعۀ تشیع در شرایط خاص آن دوران جلوگیری به عمل آورند و زمینه را برای پذیرش امامانی که پس از ایشان در سنین کودکی به امامت رسیدند، فراهم کنند. روش امام جواد (ع) در مبارزه با حاکمیت نامشروع خلفا، مؤید این واقعیت است که در هیچ شرایطی و به هیچ بهانه ای وظیفه مبارزه با ظلم و تلاش برای تحقق حکومت عدل الهی از مسلمانان ساقط نمی شود.