امروز اسپانیا خود را برای یک چالش بی سابقه ای برای وحدت منطقه ای خود آماده می کند؛ زیرا دولت منطقه ای کاتالونیا همه پرسی را برای استقلال برگزار می کند که توسط دادگاه قانون اساسی کشور به حالت تعلیق درآمده و ضربات ویرانگری از سوی دولت مرکزی در مادرید به آن وارد آمده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، گاردین در گزارشی نوشت: «کارلس پوجدمونت» رئیس دولت محلی کاتالونیا می گوید که 5.3 میلیون نفر واجد شرایط رای گیری هستند و قول داده است تا 48 ساعت پس از پیروزی، اعلام استقلال کند. کارلس پوجدمونت به تظاهرات کنندگان گفت باور دارد کاتالونیا نخستین گام خود را برای ایجاد یک ملت مستقل برمی دارد. پوجدمونت در تظاهرات روز جمعه گفت: پیروزی قطعی است. روز یکشنبه لباس های مخصوص همه پرسی به تن کنید و خانه ها را ترک کنید.
اما مقامات اسپانیا که همه پرسی جدایی کاتالونیا در روز یکشنبه را غیر قانونی اعلام کرده اند، اصرار می کنند که رای گیری صورت نگیرد.
پس از 10 روز مبهم که طی آن دولت اسپانیا مقامات دولتی کاتالونیا را دستگیر کرد، وب سایت های همه پرسی را مسدود کرد و میلیون ها برگه رای را توقیف کرد، دولت اسپانیا گفته است مطمئن است دستگاه انتخاباتی را از بین برده است.
«ماریانو راخوی» نخست وزیر اسپانیا وعده داده است که از رای گیری جلوگیری می کند چون با قانون اساسی اسپانیا در تضاد است.
پلیس اسپانیا شب گذشته برای جلوگیری از برگزاری همه پرسی، بیش از نیمی از حوزه های رای گیری را بست.
1300 مدرسه از مجموع ۲۳۱۵ حوزه رای گیری پلمپ شده است. صدها نفر از طرفداران استقلال کاتالونیا در اسپانیا از شب گذشته مدارسی را که برای حوزه های رای گیری در نظر گرفته شده، اشغال کرده‌اند.
امروز یکشنبه قرار است همه پرسی برای استقلال این منطقه برگزار شود و این افراد می خواهند اطمینان یابند که این اماکن برای رای گیری استفاده می شوند؛ چیزی که دولت مرکزی قصد جلوگیری از آن را دارد.
پلیس به آنها دستور داده بود که مدارس را خالی کنند. به پلیس منطقه کاتالونیا نیز گفته شده همکاری کند ولی از زور استفاده نکند.
علاوه بر اعزام نیروهای پلیس برای جلوگیری از برگزاری همه پرسی، برنامه نقشه یاب گوگل که اماکن رای گیری را نشان می دهد حذف شده است.
«کارلوس باستارته» سفیر اسپانیا در انگلیس هشدار داده است که اروپا هم اکنون نظاره گر «کودتایی آرام و کم هزینه» توسط دولت محلی کاتالونیا است.
«مبهم» بهترین واژه برای توصیف وضعیت کاتالونیا به نظر می رسد.
دولت راخوی، تمام ابزارهای قانونی برای مخالفت با برگزاری همه پرسی را در دست دارد: دادگاه قانون اساسی اسپانیا به‌عنوان عالی ترین مرجع قضایی این کشور، تصمیم مقام های کاتالونیا برای مراجعه به آراء عمومی را غیرقانونی خوانده است. به این ترتیب و دست کم از منظر حقوقی، دولت اسپانیا می تواند با استفاده از نیروهای نظامی و انتظامی، جلوی اجرای این تصمیم را بگیرد.
اعزام ماموران پلیس دولت مرکزی به کاتالونیا، سرپیچی پلیس محلی از اجرای دستورات مادرید و دو دستگی شهروندان در حمایت از همه پرسی، همزمان با عملیات گسترده نیروهای انتظامی برای پلمب کردن حوزه های رای گیری سوال های بسیاری را درباره وضعیت کاتالونیا در روز همه پرسی و پس از آن برای ناظران ایجاد کرده است.
اکنون اصل توانایی دولت منطقه ای در برگزاری همه پرسی با اما و اگرهایی مواجه است. معلوم نیست واکنش شهروندان استقلال طلب به مداخله دولت مرکزی چه خواهد بود؟ تظاهرات مسالمت آمیز؟ حمله به پلیس یا حتی اشغال ساختمان های دولتی؟
از سوی دیگر، حتی در صورت برگزاری رفراندوم هم وضعیت آن چنان روشن نخواهد بود. در صورت پیروزی رای آری، احتمالا خیابان های شهر «بارسلون» محل جشن و شادی استقلال طلبان خواهد بود. با این حال احتمال وقوع درگیری های گسترده با پلیس به هیچ وجه دور از ذهن نیست.
چرا کار به همه پرسی کشید؟
کاتالونیا بدون شک عوامل لازم را برای داشتن یک «ملت» دارد: مردمی با زبان، فرهنگ، تاریخ و اقتصاد متفاوت از کشور مادر، اسپانیا. خودمختاری این منطقه هم در کشور یکپارچه اسپانیا به دلیل همین ویژگی ها محقق شده است. اما کسب استقلال و ساختن یک دولت-ملت جدید حتی در کشور دموکراتیکی مثل اسپانیا کار ساده ای نیست.
منطقه خودمختار کاتالونیا در سال ۲۰۰۶ و براساس مصوبه پارلمان اسپانیا، وضعیت جدیدی پیدا کرد. پارلمان اسپانیا در قانون خود درباره تعیین وضعیت این منطقه خودمختار، از مردم کاتالونیا به عنوان یک «ملت» نام برد؛ امری بی سابقه در کشوری که از زمان جنگ های داخلی در دهه ۳۰ قرن گذشته، با چالش استقلال طلبی بخش هایی از مناطق خود درگیر بوده است.
خودمختاری گسترده کاتالونیا اما چهار سال بیشتر دوام نیاورد. حزب محافظه کار «مردمی» از دادگاه قانون اساسی اسپانیا خواست تا مصوبه مجلس ناظر بر وضعیت جدید کاتالونیا را به دلیل مغایرت با قانون اساسی باطل اعلام کند. عالی ترین مرجع قضایی اسپانیا هم با این درخواست موافقت کرد. احزاب سیاسی خواهان افزایش خودمختاری کاتالونیا پس از این رای اعلام کردند تنها راه دستیابی به حقوق «ملت کاتالونیا» استقلال از اسپانیا است.
در سال ۲۰۱۴ یک همه پرسی نمادین برای استقلال کاتالونیا برگزار شد و تنها ۳۳ درصد شهروندان صاحب حق رای کاتالونیا در این همه پرسی شرکت کردند و «آری نمادین» با ۸۰ درصد آراء پیروز شد.
بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ هم یک عامل دیگر بروز این بحران سیاسی بی سابقه در اسپانیا به شمار می رود. ۹ سال پیش و همزمان با آغاز بحران جهانی اقتصادی، کاتالونیا به عنوان یکی از ثروتمندترین مناطق اسپانیا از این نابسامانی در امان نماند. با این حال عملکرد دولت های سوسیالیست و محافظه کار مادرید در قبال اقتصاد این منطقه، انتقاد و خشم شهروندان کاتالونیا را به شدت برانگیخت. بسیاری از طرفداران استقلال کاتالونیا – که پویاترین اقتصاد اسپانیا به شمار می رود- معتقدند در صورت جدایی از اسپانیا، این منطقه شرایط مالی و اقتصادی بسیار بهتری را تجربه خواهد کرد.
هیاهویی برای هیچ؟
برخی کارشناسان معتقدند همه پرسی استقلال کاتالونیا، فارغ از شیوه برگزاری و نتیجه آن برای سیاستمداران مادرید و بارسلون مصرف داخلی دارد.
روزنامه لوموند فرانسه در سرمقاله روز جمعه خود همه پرسی استقلال را «همه پرسی برای هیچ» خوانده و با اشاره به مخالفت گسترده کشورها و نهادهای اروپایی با مراجعه به آراء عمومی، سیاستمداران دو طرف منازعه را به هوشیاری دعوت کرده است.
