آیا ترکیه به محور عربی ضد ایرانی می پیوندد؟/ کشورهای حاشیه خلیج فارس هم اردوغان را از مخمصه نجات نمی دهند

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب به سفر دوره ای اردوغان رئیس جمهور ترکیه به کشورهای حاشیه خلیج فارس پرداخت و نوشت:«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه از روز گذشته-یکشنبه- سفر دوره ای خود به کشورهای حاشیه خلیح فارس از جمله بحرین، عربستان سعودی و قطر می شود را آغاز کرد و این سفر به منظور رسیدن به چندین هدف سیاسی و اقتصادی برای نجات اقتصاد ترکیه است که با بحران های بی سابقه ای رو به رو است که آن را در لبه پرتگاه قرار می دهد و نیز شکستن محاصره اروپایی است.

زمان سیاسی این سفر دوره ای قابل توجه است همانطور که قابل توجه است که این سفر دوره ای سه کشور حاشیه خلیج فارس دیگر یعنی کویت، امارات و سلطنت عمان را مستثنی کرد. همانطور که اردوغان در کنفرانسی مطبوعاتی در فرودگاه«آتاتورک» در آنکارا پیش از ترک ترکیه گفت، نیروهای ترکیه در آستانه سیطره بر شهر«الباب» سوریه هستند و روابط ترکیه و دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهور ترکیه در ماه های آینده در بستر توافق بر سر ایجاد مناطق امن در سوریه رو به بهبودی می رود.

اردوغان که شامه بسیار حساسی درباره دگرگونی های اوضاع سیاسی در منطقه و ترکیب ائتلاف های جدید بر اساس بادهای آن دارد، به خوبی می داند که ترامپ می خواهد محور«اعتدال» عربی را احیا کند و ائتلافی سنی در منطقه برای مواجهه با ایران شیعه ایجاد کند به همین دلیل به سرعت بار سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس که محور این ائتلاف خواهند بود، بست.

به معنای دیگر، اردوغان رئیس جمهور ترکیه می خواهد که خودش را به عنوان«ستون چادر» در این ائتلاف ارائه کند و نیز می خواهد خود را به عنوان جایگزینی برای مصر ارائه کند که تمایل بیشتری به ائتلاف روسیه، ایران و سوریه دارد و روابطش با بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان و قطر به دلایلی که جای شرح دادنش این جا نیست، به شدت متشنج است.

این پیشنهاد اردوغان در میان میزبانان خود در کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستانی ها گوش شنوایی پیدا خواهد کرد به ویژه آن که در سه جبهه سوریه، یمن و عراق وارد جنگ نیابتی با ایران شده است لیکن پیشنهادی مجانی نیست و اردوغان در مقابل آن چیزی می خواهد.

گزارش های منتشر شده  درباره اقتصاد ترکیه در چندین روزنامه متخصص در این زمینه مانند «فایننشال تایمز» و نیز گزارش های صندوق بین المللی پول تاکید می کنند که «بهار اقتصاد ترکیه به پایان رسید» و این کشور در آستانه بحران مالی و اقتصادی با هم است؛ لیره ترکیه در حالت فروپاشی است و دو سوم ارزش خود را طی بیست ماه گذشته از دست داد و به میانگین بی سابقه ای از زمان روی کار آمدن حزب «عدالت و توسعه» به قدرت در سال 2002 رسید و هر دلار برابر با چهار لیره شده است.همه دخالت های بانک مرکزی ترکیه که چند روز پیش 1.5میلیارد دلار پول تزریق کرد تا از این فروپاشی جلوگیری شود در رسیدن به این اهداف شکست خورد.

صندوق بین المللی پول در گزارشش که اوایل سال منتشر کرد تصریح کرد که « مه آلود بودن بیشتر صحنه سیاسی ترکیه و افول گردشگری (نزدیک به 35 درصد) و افزایش میزان بدهی ها، همه بر اقتصاد کشور تأثیر منفی می گذارد به طوری که انتظار می رود میانگین رشد به 2.99 درصد در سال جاری(2017)کاهش پیدا کند آن هم پس از آن که در سال 2009 به 10 درصد رسید.ترکیه از زمان کودتای نظامی در تابستان گذشه در هرج و مرج سیاسی به سر می برد و بازداشت های گسترده که صد هزار نفر از جمله نمایندگان را شامل شد و نیز مصادره بسیاری از آزادی های بیان شدت گرفته است.

بخش گردشگری که 36 میلیارد دلار در سال به خزانه واریز می کرد، بیشترین رنج ها را به دلیل عملیات های تروریستی که دو پایتخت ترکیه: سیاسی،آنکارا و اقتصادی،استانبول را هدف قرار داد، متحمل شده است.این بخش 8 درصد از اشتغال کارگران در کشور را تشکیل می دهد. از سوی دیگر ترکیه به دلیل تروریسم دیگر مکان مورد علاقه برای سرمایه گذاران خارجی به شمار نمی رود.

اردوغان به راه حل های مطرح شده که بارزترین آنها افزایش بهره برای نجات لیره باور ندارد زیرا وی بر این باور است که این اقدام باعث کاهش میانگین رشد می شود لیکن این میانگین کاهش پیدا می کند چه بهای بهره را بالا ببرد چه نبرد.

راه حل هایی که اردوغان پیشنهاد می کند می گوید ترک ها طلا و ارزهای خارجی را بفروشند و لیره ترکیه بخرند و باور راسخ دارد که توطئه ای بین المللی علیه ترکیه به رهبری غرب وجود دارد که بارزترین سلاح آن کاهش ارزش لیره است و هر کسی که دلار یا یورو را نگه دارد«خائن» به شمار می آورد. وی این نظریه اش را مطرح کرد که «هیچ تفاوتی میان تروریستی که تفنگ به دست دارد و تروریست دیگر که دلار یا یورو را در دست می گیرد وجود ندارد زیرا هر دوی آنها به دنبال انحراف ترکیه از اهدافش هستند.»

در سایه پیش بینی های زیاد درباره فروپاشی زودهنگام اقتصاد ترکیه رئیس جمهور این کشور برای درخواست کمک به کشورهای حاشیه خلیج فارس پناه می برد و کمکی که می خواهد این است که بازارهای خود را به روی کالاهای ترکیه باز کنند و نیز ده ها میلیارد دلار به عنوان سرمایه گذاری به این کشور تزریق کنند لیکن چگونه این کالاها پس از بسته شدن همه مرزهای سوریه و عراق که باعث می شود از ورود این کالا به کشورهای خلیج فارس به شکل زمینی جلوگیری شود، به این کشورها برسد.سیاست های خود اردوغان در سوریه نقش بزرگی در این زمینه بازی کرد.

بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فارس با کسری بودجه و مشکلات مالی بزرگی این روزها به دلیل کاهش ذخایر مالی خود در نتیجه کاهش بهای نفت ، به سر می برند و تدابیر ریاضتی بر ملت های خود تحمیل می کنند و از بازارهای مالی و بانک های جهانی قرض می گیرند. عربستان  وارد جنگ فرسایش مالی و بشری در یمن شده است و قطر نیز بار سنگین مالی اضافی در اثر هزینه های زیر ساخت های تاسیسات جام جهانی که هر هفته نیم میلیارد دلار است(هزینه نهایی به 150 میلیارد دلار می رسد) بر دوشش سنگینی می کند، این علاوه بر بار هزینه مالی هم پیمانان سیاسی اش در لیبی و مصر(جنبش اخوان)است، جدای از اینها کسری بودجه سالیانه است.لیکن اوضاع مالی بحرین نیاز به شرح ندارد.

نمی دانیم برای چه اردوغان در این سفر دوره ای از رفتن به ابوظبی سر باز می زند زیرا روابط ترکیه و امارات اخیرا و پس از سفر شیخ عبدالله بن زاید وزیر خارجه امارات به آنکارا بهبود پیدا کرده است. گفته می شود که این دیدار در از بین بردن مهمترین مانع که باعث تنش در روابط دو طرف شده، نتیجه بخش بوده است.این مانع شامل وجود دو اماراتی مخالف در استانبول (که باور بر این است که از اخوان هستند)می شود و دولت اردوغان با دور کردن آنها از اراضی ترکیه به جایی نامعلوم (باور بر این است که انگلیس باشد یا قطر)موافقت کرده است.اینها را گزارش های رسانه ای اخیرا ترویج کرده و مسکوت مانده است.

اردوغان عراق و ایران را به لحاظ اقتصادی از دست داد و روابطش با اتحادیه اروپا به دلیل پیامدهای بحران پناهندگان سوری متشنج شد، حالا آیا کشورهای حاشیه خلیج فارس جایگزین خوبی برای جبران خواهند شد؟

پاسخی به جز انتظار نداریم، سفر دوره ای در اول راه خود است اگر چه تردید های زیادی درباره موفقیت آن داریم. اگر دشوار است برای ما که موضع گیری های اردوغان دمدمی مزاج و ناپایداری ائتلاف هایش را در نهایت را پیش بینی کنیم ولی بر این باوریم که سه کشوری که به آنها سفر می کند« حلقه نجات» اقتصادی و چه بسا سیاسی که وی دنبالش است را در اختیار ندارند.