پوتین امروز به خوبی متوجه عزم راسخ جهانی برای مقابله با اقدامات خودسرانه روسیه در جهت بر هم زدن صلح بینالملل، شده است.
به گزارش جماران؛ از زمان تاسیس بریکس توسط، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در سال 2009 تا امروز در همه نشستها، رهبران هر 5 کشور عضو حضور داشتهاند. اما نشست اخیر که در چهارشنبه، یکم شهریور به میزبانی و ریاست دورهای آفریقای جنوبی و برای اولین بار بعد از همهگیری کرونا برگزار میشود، تفاوت فاحشی با نشستهای پیشین خود دارد.
ماه گذشته، پل ماشانیل؛ معاون رئیس جمهوری آفریقای جنوبی در رابطه با نشست پیش روی بریکس گفت: «میدانیم که موظف به رعایت حکم دادگاه کیفری بینالمللی هستیم، ما نمیخواهیم کسی را دعوت و سپس دستگیر کنیم، بنابراین خرسند میشویم که پوتین به نشست بریکس نیاید.»
همچنین چند روز قبل از این اظهار نظر، سریل رامافوسا؛ رئیس جمهوری آفریقای جنوبی در یک درخواست رسمی خواستار حضور لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه به جای ولادیمیر پوتین شد که این درخواست آن زمان توسط مقامات روسیه رد شد.
اما در نهایت صدور حکم دادگاه کیفری بینالمللی برای پوتین به جرم جنایت علیه بشریت، اعدام اسیران جنگی، بمباران مناطق غیر نظامی، تجاوز و به اسارت گرفتن زنان و کودکان، وی را مجبود کرد که در خانه بماند و به صورت ویدئو کنفرانس در این نشست حضور داشته باشد.
آفریقای جنوبی عضو رسمی دادگاه کیفری بینالمللی است و در صورت صدور حکم موظف به اجرای آن است و در غیر این صورت به جرم همکاری با مجرم در معرض اتهامِ مشارکت و همکاری با مجرم قرار میگیرد. اما نکته مهم آن است که ریشه و منافع اقتصادی و بینالمللی بسیاری از کشورهای جهان در همکاری با ایالات متحده و غرب نهفته است و شاید این مسئله دلیل اصلی پیغام مستقیم مقامات آفریقای جنوبی برای شرکت نکردن پوتین در این نشست باشد.
تصور پوتین بر این بود که حمله به خاک اوکراین همانند وقایع 2008 گرجستان و 2014 کریمه با واکنش نرم و ملاحظه جهانی همراه میشود. اما پوتین این بار واقعیتهای صلح نظام جهانی را دست کم گرفت. پوتین امروز به خوبی متوجه عزم راسخ جهانی برای مقابله با اقدامات خودسرانه و امپریالیستی روسیه در جهت بر هم زدن صلح بینالملل، شده است. روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین بارها کشورهای اروپایی به خصوص انگستان را تهدید به حمله اتمی کرده است اما امروز رهبر آن نمیتواند به کشورهای عضو دادگاه کیفری بینالمللی سفر کند. این مسئله بیش از پیش زمینههای عدم مشروعیت بیشتر رئیس جمهوری روسیه را فراهم کرده است.
علاوه بر این حکم دادگاه کیفری باعث شده تا کشورهایی نظیر چین تبعات و پیامدهای اقدامات مشابهه حمله روسیه به خاک اوکراین را ارزیابی کرده و مد نظر قرار دهند.
در نشست فعلی سران بریکس، ولادیمیر پوتین در سخنرانی تصویری خود گفت: «این نهاد آرمانهای اکثریت جهان را نمایندگی میکند.» در حالی که بحث و موضوع اصلی نشست فعلی بر سر گسترش این بلوک 5 عضوی است، اما یکی از مهمترین اعضای این نهاد نمیتواند در اجلاس آن شرکت کند.
تضاد درونی و ساختاری نهادهای غیر غربی، روز به روز بیشتر میشود. به غیر از هند باقی اعضا در گروه دموکراسیهای جهان شناخته نمیشوند. این در حالی است که دو عضو آن یعنی چین و روسیه در دسته کشورهای کاملا غیر دموکراتیک جهان به حساب میآیند.
چین و روسیه علاقهای به مشارکت دموکراتیک در جامعه جهانی نداشته و ندارند و تنها توجه آنها به همکاری اقتصادی مورد نظر و مطلوب خود است. اما پوتین امروز در انزوای دوره حیات سیاسی خود به سر میبرد. تحریمهای آمریکا و کشورهای اروپایی، زمینگیر شدن ارتش روسیه در خاک اوکراین و عدم پیش روی قابل توجه ارتش این کشور، کودتای نافرجام و شبهه برانگیز و در نهایت فرسایشی شدن روند جنگ اوکراین، شرایط روسیه را به سمتی سوق داده است که پیامدهای اصلی و عواقب مهم آن برای حاکمیت و جامعه روسیه در آینده بیشتر مشخص میشود.
همچنین اعضای اصلی بریکس، همانند اتحادیه اروپا و به خصوص ناتو دارای ریشهها و دلایل بنیادین برای اتحاد نیستند. به صور معمول در اکثر معاهدات چند جانبه خارج از بلوک غرب، روسیه، هند و چین حضور دارند. اما این کشورهای ریشههای تاریخی همگرایی با یکدیگر ندارند. هند و چین در حال حاضر یکدیگر را به عنوان بزرگترین تهدید و خطر ملی به حساب میآورند. صدها کیلومتر منطقه مرزی مورد مناقشه و تصرف بخشهایی از مناطق مورد ادعای هند توسط ارتش چین اگرچه تا امروز به یک جنگ گسترده تبدیل نشده اما در بلند مدت با افزایش رقابتهای اقتصادی و نزدیکتر شدن مناطق و حوزههای نفوذ و مورد مناقشه و حضور این دو کشور در ائتلافهای بلوک مقابل هم، امکان هر رخدادی را پیش بینی پذیر میکند.
در نهایت نهادی که با هدف ایجاد اتحاد اقتصادی میان اقتصادهای نوظهور شکل گرفته است اما ماهیت اصلی آن همانند سازمان شانگهای به بلوک بندی در مقابل نهادها و ساختارهای اقتصادی، بینالمللی غربی باز میگردد، امروز مجبور به رعایت احکامی است که نهادی برخاسته از بلوک و جهان غرب آن را صادر کرده است.