گفت وگو با یک مرجع تقلید، آن هم درباره عید باستانی نوروز، استرس زیادی را به جانم انداخته بود. با آیت الله ها، زیاد گفت وگو کرده ام، اما نه درباره نوروز.
چگونه باید بپرسم تا با واکنش تند روبرو نشوم؟ چه بپرسم که در شأن یک مرجع تقلید باشد؟ چگونه رفتار کنم که به کسی برنخورد؟
این دست سوالها، همه ذهنم را مشغول کرده بود تا اینکه روز مصاحبه فرا رسید. کسی که قرار را تنظیم کرده بود تاکید کرد گفت وگو کوتاه و مختصر باشد، آن هم در مسیر راه.
گفته بودند که آقا به علت کسالت نمی تواند زیاد صحبت کند. بعد از این گفتگو هم باید در جلسه علمی روزانه ای که در دفترش برگزار می شود، شرکت کند.
مقابل منزل آیت الله العظمی شبیری زنجانی، منتظر ایستاده بودیم تا از منزل بیرون بیاید. فکر می کردم چگونه گفتگو را شروع کنم که ناگهان در منزل باز شد و آیت الله درحالی که عصایش را آرام بلند می کرد و بر زمین می گذاشت، بیرون آمد. آرام به من، محافظ و راننده سلام کرد و سوار خودروی پرایدی شد که مقابل در خانه پارک شده بود.
آیت الله العظمی شبیری زنجانی متولد ۹ اسفندماه ۱۳۰۶ است. اصالتا اهل زنجان است. پدرشان آیت الله «سید احمد زنجانی» از علمای بزرگ قم و امام جماعت مدرسه فیضیه بوده است. افرادی مانند امام خمینی(س) که از رفقای صمیمی او بوده اند، در نماز جماعتش شرکت می کرده اند.
آیت الله العظمی شبیری بعد از اتمام دوره ابتدائی وارد حوزه علمیه شده و از محضر استادانی مانند حضرات آیات سید «صدرالدین صدر»، «محقق داماد» و سید «حسین طباطبایی بروجردی» بهرمند شده است.
در سال ۱۳۷۳ وقتی که آیت الله العظمی اراکی دار فانی را وداع گفت، نام آیت الله العظمی شبیری زنجانی به عنوان یکی از گزینه های هفتگانه مرجعیت شیعه مطرح شد.
مردم کوچه و بازار بیشتر تصویر نماز جماعتهای ایشان در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها را در ذهن دارند. حوزوی ها بر چهره علمی وی به ویژه در علم رجال تاکید می کنند و سیاسیون هم، او را به عنوان مرجعی مستقل، آزاده، آرام و دارای قدرت رایزنی های بی سر و صدا با حاکمیت می شناسند.
صندلی عقب خودرو، کنار حضرت آیت الله نشستم. سلام کردم. با لحنی آرام گفت: «سلام علیکم، مشرّف»
نمی دانم چه شد که دیگر از استرس هیچ خبری نبود. تا آیت الله تسبیح را از جیبش بیرون آورد از او پرسیدم: شما در نوروز، عیدی هم می دهید؟
سری تکان داد و گفت: بله
-مرحوم والد هم اهل رسم و رسوماتی مانند عیدی دادن و یا عید دیدنی بودند؟
نوروز که می شد فامیل و اعاظم قم، برای عیادت ایشان می آمدند. البته ایشان هم برای عیادت آقایان می رفتند اما عیدی نوروز چندان در خانه ما مرسوم نبود. بیشتر در عید سعید غدیر عیدی می دادند.
کمی به آقا نزدیکتر شدم و پرسیدم: گروهی از مذهبی ها بر این باورند که نباید با آیینی مثل نوروز همراهی کرد چرا که تصریحی در این باره در روایات وجود ندارد و بهتر است که به جای آن بیشتر به اعیاد اسلامی توجه شود. نظر شما چیست؟
درباره نوروز هم روایاتی داریم.
-گفته می شود این روایات معتبر نیست؟
می شود رجاءً به همین روایات هم عمل کرد. البته شریعت کلیاتی را فرموده که برخی از آیین های نوروز با این کلیات مطابق است. مثلا در شریعت بر انجام صله رحم خیلی تاکید شده، بر محبت و احترام ومهربانی و صله دادن تاکید شده، روایات زیادی برای اصلاح بین افراد داریم. اینها همه سنتهایی است که در نوروز به آن عمل می شود.
خودرو به چراغ قرمز چهارراه بیمارستان قم رسید. از این چهارراه تا دفتر آیت الله فاصله زیادی نیست. لبخند و پاسخهای حاج آقا نه تنها استرسی برایم باقی نگذاشت، بلکه به من جرأت داد تا با آرامش خاطر و با صراحت بپرسم: شریعت با شادی مخالف است؟
آیت الله با همان لحن و تُنِ صدای قبل پاسخ داد: اگر کسی گفته شریعت با شادی مخالفت است، اشتباه کرده. شریعت با شاد بودن به شکل حلالش مشکلی ندارد. شریعت با ظلم، مردم آزاری، اسراف و این شکل مسائل مخالف است. البته اینکه در فضای عمومی مواد محترقه منفجر کنند کار خوبی نیست اگر موجب اذیت دیگران یا آسیب به دیگران یا آسیب جدی به خودش شود حرام هم هست اینکه خرافات وارد این مراسم ها شود کار صحیحی نیست با دورِ هم بودن، میهمانی رفتن و هدیه به یکدیگر دادن و سفر کردن نه تنها مخالف نیست بلکه به آن تشویق می کند.
– اگر قرار باشد به شاگردانتان درباره نوروز توصیه ای داشته باشید به آنها می گویید با مردم همراه شوند یا اینکه از آنها می خواهید در پر رنگ شدن نوروز نقشی نداشته باشند؟
طلبه ها هم با مردم همراه اند. طلبه باید هم در غم و هم در شادی کنار مردم باشد. آنها هم مثل بقیه نیاز به تفریح و مسافرت دارند. من از طلبه ها می خواهم مردم را به انجام صله رحم تشویق کنند و خودشان هم عامل به این فریضه الهی باشند.
-نمی شود به بهانه وجود افراد بدحجاب در خانواده های فامیل صله رحم را انجام نداد؟
به دید و باز دید اقوام بروید اما سعی کنید به گناه نیفتید.
خودرو، روبروی دفتر ایستاد. سراسیمه از آیت الله پرسیدم: چه توصیه ای به مردم درباره نوروز دارید؟
آیت الله العظمی شبیری زنجانی درحالی که خودش را برای پیاده شدن آماده می کرد گفت: اگر قرار است مسافرت بروند الان فرصت مناسبی است اما توصیه می کنم که مکانهای زیارتی و معنوی را برای مسافرت انتخاب کنند. سعی شود به سفری که در معرض گناه قرار گرفتن در آن است نروند. از این فرصت برای اصلاح بین مومنان استفاده کنند و تلاش کنند که دلها به هم نزدیکتر شود. به شکرانه این شادی سهمی را هم برای فقرا در نظر بگیرند که رسیدگی به امور فقرا از عبادات تراز اول است.
آیت الله خداحافظی کرد و وارد دفتر شد.
فرصت گفتگو خیلی زود تمام شد. یکبار تمام آنچه را که رخ داده بود به سرعت مرور کردم. آیت الله العظمی شبیری اهل گفتگو است، آرام سخن می گوید و سخت می شود با پرسش عصبانیش کرد.
باورم شد که با مرجع تقلید هم می شود، درباره عید باستانی نوروز گفتگو کرد.
