صالحی در اختتامیه جشنواره نقد کتاب: منتقد کتاب باید فرصت دیده شدن را به آثار خوب بدهد

به گزارش جماران، آئین اختتامیه سیزدهمین جشنواره نقد کتاب عصر امروز دوشنبه ۲۹ آذرماه با حضور جمعی از اصحاب قلم و فعالین حوزه نقد مکتوب و با سخنرانی سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همت مؤسسه خانه کتاب در محل پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری در تهران برگزار شد.

صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد در این برنامه با اشاره به قالب و فرمت نقدهای حوزه کتاب که فرصت‌هایی را برای نقد آثار مکتوب پدید آورده است، گفت: سابق بر این در قالب‌بندی نقد کتاب، دو نوع نقد شفاهی و مکتوب را سراغ داریم؛ نقدهای شفاهی این امکان را می‌دهد که منتقد و منقد در گفتگویی رودررو با یکدیگر قرار گیرند که این مسئله موجب می‌شود که هم موضوع کلام به صورت شفاف اعلام شود و هم در پینگ‌پنگ کلام‌های منتقد و منقد، عملاً سنتزهایی ایجاد شود.

وی اضافه کرد: نقد مکتوب هم این حسن را داشته که نویسنده با تمرکز بیشتر بتواند آنچه را به عنوان نقد در خصوص کتاب به در نظرش می‌آید، عرضه کند. اکنون به نظر می‌آید که ترکیب دوگانه‌ای پدید آمده و علاوه بر ترکیب شفاهی و مکتوب در حوزه نقد، گونه سومی هم در شبکه‌های مجازی در حال رویش است.

به گفته معاون فرهنگی وزیر ارشاد، فرمت جدید نقد مانند هر فرصت دیگری قابلیت رصد را دارد و می‌توان بیشتر از آن استفاده کرد و محاسن و نیکویی‌هایی که در هر دو گونه شفاهی و مکتوب وجود دارد، در قالب جدید بارورتر شود.

صالحی ادامه داد: ما در مسیری که در حوزه نقد داشته‌ایم، امروز به این ابزار جدید رسیده‌ایم که به طور عام به حوزه نقد و به طور خاص به حوزه نقد کتاب کمک می‌کند و می‌توانیم بیش از گذشته از آن بهره ببریم. نکته دیگر این است که چه در نقد مکتوب و چه در نقد شفاهی، عمده تأکید بر وجوه آسیب‌شناسانه اثر مورد نقد قرار دارد اما در حوزه کتاب می‌توان به این نکته هم توجه داشت که در میان انبوه کتاب‌های کم‌فایده و یا بی‌فایده، کتاب‌های خوب گم نشوند.

وی در توضیح بیشتر این نکته یادآور شد: روزگاری بود که تعداد کتاب‌های خوب چندان نبود که به لحاظ آماری بشود به آن اتکا کرد و سخت می‌شد آثار خوب را پیدا کرد. امروزه هم این اتفاق در حال روی دادن است اما با این تفاوت که کتاب‌های خوب در میان انبوهی از کتاب‌ها که بعضاً فایده‌ای ندارند، مدفون می‌شوند. دیدن کتاب‌های خوب و دادن فرصت برای دیده شدن آنها البته با معیارهای نقد، می‌تواند یکی از رسالت‌های منتقد کتاب باشد.

صالحی در پایان گفت: انبوهی از علاقه‌مندان علم و فرهنگ در میان این کتاب‌ها دچار سردرگمی‌هایی می‌شوند و این پرسش همواره برایشان مطرح می‌شود که چه اثری خوب است که بخوانند. متأسفانه این نکته در فضای ادبیات نقد ما کمتر مورد توجه بوده است.

در این مراسم همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن اسلامی اردکانی دبیر سیزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب در سخنانی با بیان اینکه ناقدان کسانی که تولیدات فرهنگی جامعه را می‌سنجند و سره را از ناسره جدا می‌کنند، تأکید کرد: اگر نقد در جامعه نباشد، معنایش این است که یا همه چیز بسامان است و یا هیچ چیز بسامان نیست و چون معمولاً جامعه‌ای نیست که همه چیزش بسامان باشد، پس احتمالاً همه چیز نابسامان است.

وی اضافه کرد: ما در عین حال که نقد را می‌ستاییم، ظرفیت آن را نداریم. ناقد باید حرفه‌ای عمل کند و سعی کند نقد را پیشه خودش قرار دهد. نقد هم نیازمند استمرار و پایایی است و جشنواره نقد کتاب می‌کوشد این سنت را پدید آورد.

اسلامی اردکانی، محتوای پربار، ساختار منسجم و زبان درست را سه ویژگی نقد حرفه‌ای عنوان کرد و یادآور شد: ناقد آدم پوست‌کلفت، سمج و پیگیری است و به رغم برگزاری چنین جشنواره‌هایی و اهدای چنین جوایزی، اصولاً نباید از کسی انتظار تشکر داشته باشد.

دبیر سیزدهمین جشنواره نقد کتاب همچنین در گزارشی آماری از این دوره از جشنواره گفت: امسال ۱۰۶۰ اثر به جشنواره نقد کتاب ارسال شد که در مقایسه با دوره قبل که به ۶۴۰ اثر رسیده بود، ما شاهد رشد نزدیک به دو برابری در آثار دریافتی بودیم. از این تعداد ۲۴۹ اثر به مرحله نهایی داوری راه یافت که از بین آنها ۲۳ مقاله برای معرفی با عنوان برگزیده و یا شایسته تقدیر، انتخاب شدند.

به گفته وی، در برخی از گروه‌های داوری سیزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب از جمله گروه فلسفه، تعداد مقالات زیاد، رقابت تنگاتنگ و داوری هم سخت بود اما در برخی از گروه‌ها از جمله ۵ گروه علوم قرآن و حدیث، ادبیات عرب، روانشناسی و علوم تربیتی، علوم سیاسی و ایران و اسلام، هیچ اثر انتقادی قابل توجهی حائز رتبه نشد.

در این مراسم همچنین ابراهیم افشار یکی از برگزیدگان سیزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب به بیان پاره‌ای از ویژگی‌های یک نقد خوب در حوزه آثار مکتوب پرداخت.

منبع: مهر