زیبایی بهار ایلام از دریچه چشمان دختر مخمل پوش تاریخ

به گزارش ایرنا، می خواهم تو را به تماشای تکه ای از بهشت خداوند در روی زمین مهمان کنم، تو را به یک سرزمین عجیب و جادویی که نظیرش را در داستان ها فقط می توان مشاهده کرد، ببرم.
با من آماده سفر شو به مکانی که ذهن خیال پرداز هر آدمی دوست دارد آنجا را برای یکبار هم که شده از نزدیک به تماشا و نظاره بنشیند.
من در این سفر کوتاه اما خیال انگیز راهنمای سفرت می شوم و تو را با خود به سرزمین تاریخی و به یادگار مانده از دل تاریخ سیروان می برم.
شهرستان سیروان که عامه مردم آن را با همان نام قدیمی و کهن شیروان می شناسند، این روزها همچون دخترکی نورس لباسی از مخمل سبز با گل های ریز و درشت رنگارنگ بر تن کرده و برای دیده متحیر مردمان مشغول دلبری و دلربایی کردن است.
این زیبای مخمل پوش یادگاری گران قدر از اعصار و قرون بسیار دور است که مقهور تحولات و توسعه شهرنشینی و زندگی ماشینی نشد و همچنان طراوت خیره کننده خود را حفظ کرده است.
سیروان به حق بهشتی گمشده و گمنام است که هرگاه پای بر آن دیار می گذاری گویی به یک سرزمین افسانه ای و رویایی آمده ای که نظیرش را فقط در قصه ها و کارتون ها می توان دید و یافت.
در سیروان همزیستی مسالمت آمیز طبیعت و انسان ترکیبی بی بدیل ایجاد کرده که گویی این دو از یک پیکر واحد و ناگسستنی هستند، کلونی های روستایی در دل دشت های سرسبز با حفظ طبیعت ساخته شده اند و تا چشم کار می کند دشت های سرسبز و باغات پرثمر را می توان مشاهده کرد.
حتی در نقاط شهری هم معماری سنتی و قدیمی غالب اصلی ساختمان سازی است و به ندرت خانه های آپارتمانی و چندین طبقه ای را می توان یافت و بلندمرتبه سازی در این زیست بوم طبیعی جایگاهی ندارد.
شهرستان سیروان ترکیبی خوش فرم و زیبا از طبیعت، تاریخ، نمادهای دینی، سازه های سنتی کنونی است که آنرا از دیگر نقاط ایلام و حتی شاید ایران متمایز کرده است.
سیروان در این موقع از سال دارای تنوع آب و هوای سرد و معتدل است که در منطقه لومار هوا معتدل و در محدوده کارزان با توجه به رشته کوه های مانشت و قلارنگ سرد و زمستانی است و در حالیکه در برخی نقاط شهرستان گل ها و درختان جوانه زده اند و به شکوه نشسته اند اما در مقابل قله کوه ها همچنان پوشیده از برف و مه است.
از لحاظ موقعیت اقلیمی دو رشته کوه چرمین و لنه از یک سو و مانشت و سیوان از دیگر سو شهرستان سیروان را همچون یک دره وسیع در برگرفته اند و وجود رودخانه های شیروان و سیمره و چشمه سارهای جاری از دل کوه ها، جنگل های بلوط و بنه منطقه را به دشتی سرسبز از مزارع، علفزارها، مراتع، جنگل و باغات میوه تبدیل کرده است.
صدای دلنواز رودخانه و جویبارها با بوی علف و گیاه تازه، صدای قیل و قال رمه های از چرا بازگشته، لباس های محلی رنگارنگ زنان و دختران روستایی همه و همه نشان از وجود حیات و سرزندگی در روستاهای شهرستان سیروان دارد و حتی در سال های اخیر آغوشش برای روستاییان به شهر رفته با مهاجرت معکوس باز شده و آنها را به گرمی پذیرفته و زمینه اشتغال روستایی را برای آنها فراهم کرده است.
بخشی از مردمان این دیار با گویش کلهری، مناطقی عربی و عده ای نیز با گویش کردی اما با زیر لهجه جذاب و شیرین متعلق به ایل خزل تکلم می کنند.
به علت وجود آثار و ابنیه های تاریخی، مذهبی، جاذبه های طبیعی زیبا با تنوع اقلیمی متفاوت کوه و جنگل و از همه مهم تر بافت سنتی زندگی مردمان این دیار، شهرستان سیروان را به یکی از قطب های مهم و نگین گردشگری استان ایلام و حتی غرب کشور بدل ساخته که در طول سال به ویژه تعطیلات نوروزی پذیرای هزاران مسافر و گردشگر داخلی و خارجی است.
شهر تاریخی سیروان، تنگه های سازبن و شمشه، قبرستان باستانی آهنگران یا آسن گران، قلعه های تاریخی، وجود قبور مطهر چندین تن از امام زاده ها، باغات میوه، مزارع و کشتزارهای برنج و گندم، صیفی جات، کوه تلاقی توامان کوه، جنگل، مرتع و مزارع، احداث روستاها با بنای بومی محلی در دل مراتع و دشت های سرسبز، همه و همه سیروان را به یک چشم انداز جذاب و چشم نواز تبدیل کرده است.

** قبرستان آهنگران (آسن گران به زبان محلی)
گورستان آهنگران با پیشینه حدود پنج هزار ساله یکی از آثار تاریخی با ارزش استان ایلام است که در 2 کیلومتری روستای سراب کارزان از توابع همین بخش قرار گرفته و بر اساس کاوش های باستان شناسی قدمت این مقبره های خانوادگی به عصر آهن باز می گردد.
در این قبرستان نزدیک به ۱۰۰ قبر کشف شده است که در هر قبر اعضای یک خانواده به صورت دسته جمعی دفن شده اند و سنگ قبرهای این قبرستان یک تکه و بسیار بزرگ است که هر سنگ قبر بین یک تا پنج تن وزن دارد که به صورت خشکه چین (بدون ملات)، دایره وار و به شکل هرم روی هم قرار گر فته اند.
سنگ گورها بدون حفر زمین بر روی سطح زمین چیده شده است، نحوه دفن ها در این گورستان به صورت نامنظم است که البته این گورستان تاریخی بارها توسط حفاران غیر مجاز حفاری شده و اشیا داخل قبرها به سرقت رفته است.
قبرستان آهنگران یکی از آثار باستانی شاخص استان ایلام و شهرستان سیروان است که در ایام نوروز می تواند بعنوان یکی از مناطق گردشگری میزبان گردشگران و مهمانان نوروزی باشد.

** تل شیروان
تل شیروان یکی از آثار تاریخی سیروان و چهارمین اثر ثبت شده در آثار ملی ایران است که در کنار رودخانه سیروان و در نزدیکی شهر تاریخی سیروان واقع شده است.
تل شیروان مربوط به دوره ی ماقبل تاریخ عصر حجر یا عصر سنگی است و در لایه های بالایی آن آثاری مربوط به دوره ی ساسانی نیز به چشم می خورد.
این اثر باستانی به علت ارتفاع و مشرف بودن بر شهر تاریخی سیروان و همچنین آب و هوای بکر این منطقه یکی از تفرجگاه های ساسانی در فصل بهار بوده است که البته تاکنون مورد کاوش قرار نگرفته و برخلاف قدمت دیرین خود هنوز برای گردشگران داخلی و خارجی و حتی بومی گمنام و بکر مانده است.

** شهر تاریخی سیروان
شهر تاریخی سیروان به عنوان مرکز ایالت ماسبذان یکی از شهرهای به جای مانده از دوره ساسانی استان ایلام است که در شهرستان سیروان واقع است که به خاطر وجود منابع آبی روزگاری از رونق و آبادانی برخوردار بوده است.
شهر تاریخی سیروان (شیروان) در حوزه شمالی استان ایلام و شمال‌شرقی شهر ایلام در دامنه‌های اطراف و لایه‌های زیرین سراب کلان واقع در شهرستان سیروان به صورت نیمه مدفون با بقایای آثار معماری ارزشمند موقعیت کنونی این شهر است.
این شهر در دوران شکوه و عظمت خود مرکز ایالت ماسبذان از شهرهای مهم و آباد ایران در دوره ساسانی بوده و وجود پل ها، راه‌ها، محوطه‌ها، قلعه های فراوان و سکونت‌گاه های باستانی در این محوطه گویای اهمیت این شهر است و بعد تسخیر ایران توسط مسلمانان شهر تاریخی سیروان تا قرن چهارم هجری همچنان به حیات باشکوه خود ادامه داده است.
اما در زمان حکومت آل بویه به دلیل انتقال مراکز حکومتی از غرب ایران، بغداد، تیسفون، همدان به نواحی شرق ایران اطلاعاتی در مورد سیروان و دیگر نواحی حاشیه غربی زاگرس در آثار مورخان دیده نمی‌شود.
امروزه در ویرانه‌های این شهر می‌توان کیفیت شهرسازی و ذوق معماری عصر ساسانی را مشاهده کرد و روستای فعلی سراب کلان روی بناهای متعدد و مختلف باقی مانده از این شهر تاریخی ساخته شده است.
ساختار معماری شهر تاریخی شیروان قرابت نزدیکی با دیگر بناهای به جای مانده از دوره ساسانی همچون شهر باستانی سیمره (دره شهر) و قلعه‌های موجود در پشته‌های کبیر کوه از جمله قلعه شیخ مکان و بهرام چوبین و نیز پل چم آب دارد.

** قلعه و تنگه سازبن
در شهرستان سیروان تنگه ای با نام سازبن قرار گرفته که با توجه به وجود قلعه ای باستانی با همین نام بر روی تیغه های ورودی آن و نیز جریان رودخانه ای منشعب از رودخانه سیمره در درون این تنگه می توان به اهمیت آن در روزگاران دور پی برد.
تنگه و قلعه سازبن در شمال روستای ورگچ و در قسمت شرقی شهر لومار قرار دارد و این قلعه یکی از آثار به ثبت رسیده ملی است که موقعیت، جنس مصالح بکار رفته و همچنین شکل قلعه و وجود شکارگاه های بکر و طبیعت چشم نواز بیانگر این موضوع است که روزگاری از مراکز نظامی و تفریحی شاهان و حاکمان عهد ساسانی بوده است.
با گذشت قرن ها از ساخت اما دیوارها، ستون ها و ... این قلعه همچنان باقی مانده است و با توجه به موقعیت جغرافیای و مکان ساخت آن بر روی دیواره های کوه آن را به یکی از قلعه های منحصر به فرد دوران ساسانی تبدیل کرده است.
تنگه سازبن در شمال روستای ورگچ از توابع شهرستان سیروان واقع شده است؛ این تنگه در فصل بهار به یکی از زیباترین مناطق استان تبدیل می‌شود و در این فصل پذیرای مسافران زیادی از گوشه و کنار استان است.
تنگه و قلعه سازبن در منطقه سیروان به جرات یکی از نقاط بسیار زیبا و بکر استان ایلام است که با طبیعت بدیع و دل انگیز تنگه چشم هر گردشگری محسور و مجذوب زیبایی اش می شود.
اما نکته قابل تامل اینکه این منطقه زیبا با وجود پتناسیل های قوی برای تبدیل به یک قطب گردشگری فاقد امکاناتی هچون جاده دسترسی مناسب و محل اسکان گردشگران است هرچند هم‌اکنون به یکی از نقاط پربازدید در ایام سال تبدیل شده است.
وجود دیوارها و باورهایی از عهد باستان بر دیوارهای تنگه و عرض رودخانه در دل کوه جذابیت ویژه ای را ایجاد می کند که نگاه بیننده را به خود متحیر می سازد و به جز راه های سخت گذر طبیعی تنها راه ورود به تنگه استفاده از قایق است که بر زیبایی های این مکان بکر و دیدنی افزوده است.

** روستای تاریخی و هدف بوم گردی سراب کلان
روستای سراب‌کلان که بر روی بافت شهر تاریخی سیروان و در 12 کیلومتری جنوب غربی شهر لومار و 55 کیلومتری جنوب شرقی شهر ایلام قرار دارد و این روستا از جنوب به کوه سیوان و از شمال شرقی به تپه کلاه کلان محدود می شود.
طبق مطالعات و کاوش های باستان شناسی این روستا دارای قدمت بیش از ۱۴۰۰ تا 1600 ساله است و با توجه به آثار تاریخی و بناهای قدیمی به جای مانده و موقعیت طبیعی و جغرافیایی منطقه و بر اساس گمانه زنی های تاریخی این مکان تفریحگاه انوشیروان ساسانی بوده است.
کشف آثار و بقایای شهر مدفون شده سیروان (ماسبذان) در جوار روستای سراب کلان نشان از قدمت طولانی سکونت انسان در این روستا دارد و وجود بقایای پل ها، راه ها و قلعه های باستانی اهمیت این روستا را دوچندان کرده است.
در وسط روستا مجموعه اتاق‌های به هم پیوسته‌ای به صورت یک تل بزرگ دیده می‌شود که بر فراز آن پی اتاق های منظم مربع شکل طبقات بالایی ساختمان مشخص و معلوم است و طبقه یا طبقات پایین که به عنوان انبار و کاهدان مورد استفاده اهالی قرار می گرفت، هنوز سالم و پابرجا باقی مانده است.
هنوز هم برخی از آثار و بقایای شهر مزبور مانند پل و قلعه در حوالی روستا قابل مشاهده است و برخی از آثار آن مانند وسایل خانه و ابزارآلات نیز در زیر خانه های روستاییان مدفون است لذا روستای سراب کلان علاوه بر زیبایی های طبیعی اهمیت تاریخی ویژه ای دارد.
روستای کوهستانی سراب کلان به دلیل برخورداری از چشم اندازهای جذاب و متنوع طبیعی مانند جنگل، رودخانه و کوهستان های سرسبز و پوشیده از گیاهان دارویی و گل های رنگارنگ، شرایط مناسبی را برای بازدید گردشگران از این روستا را به ویژه در فصل بهار فراهم آورده است.

** تنگه های برنجان و شمشه
تنگه برنجان در پایین تر از روستای چم شیر منطقه عرب رودبار قرار گرفته که رودخانه سیمره از آن می گذرد و زیبای ها و جاذبه های این تنگه و همچنین وجود قایق تفریحی در این تنگه این روزها چشم هر گردشگر را به خود خیره کرده است.
تنگه شمشه نیز از مکان‌های زیبای طبیعی سیروان است که کوه چرمین را به دو قسمت تقسیم می‌کند و هوای مناسب آب زلال آن در دو فصل بهار و تابستان برای هر بازدید کننده ای خاطره انگیز است.
این محل در محل برش عرضی کوه لنه که سبب خروج رودخانه زنگوان از آن به سمت زهکش رودخانه چرداول شده است به خاطر تأثیرات آب بر سنگ های آهکی بستر خود شکل‌های زیبایی به صورت استخر، رودخانه ای شکل داده که همراه با آثار قدیمی که بر دیواره‌های اطراف تنگه به جای مانده دارای جذابیت قابل توجهی است.
وجود چشمه آب شیرین و رود زیبایی که از وسط تنگه می‌گذرد و بناهای تاریخی و همچنین وجود پرندگان گوناگون در این منطقه زیبایی بخصوصی به آن داده است که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می‌کند.

** بقاع متبرکه
وجود بقعه ها و حرم مطهر چند تن از امامزادگان مدفون در شهرستان سیروان این منطقه را از لحاظ گردشگری مذهبی و دینی غنی ساخته و همه ساله در طول ماه های مختلف سال زائران زیادی برای زیارت این قبور مطهر به سیروان سفر می کنند.
امام زاده صورت بانو یکی از زنان گرامی منتسب به خاندان رسالت در روستای گوراب و بقعه دیگر امامزاده ها چون سید علی در بلندی مشرف به شهر لومار و محله درویشان و رودخانه سیمره، عباس عرب رودبار در روستای چم شیر که بقعه آن به لحاظ ساختار تاریخی ثبت ملی شده، عباس شیروان در کنار روستای عباس آباد و مشرف به رودخانه سیروان، محمد باقر در جنوب روستای سفید خانی، حاجی حاظر در بین روستاهای لرینی و سراب کلان ، زید بن علی که بر روی تپه ای مشرف به رودخانه سیمره ساخته شده است.
به گزارش ایرنا، سفر ما به دل تاریخ و طبیعت در دل دشت سرسبز و زیبای سیروان به پایان نرسیده و این ها که در این سطور خواندی تنها یکی از هزاران توی سیروان است و تو هر بار که به این دیار کهن و ناشناخته سفر کنی تازه های زیادی را کشف می کنی و به ناشناخته های زیادی دست می یابی.
سفر به روستاهای این منطقه که در دل مراتع سرسبز قرار گرفته اند، نان داغ ساجی، شلکینه، دوشاب، روغن و کره محلی، صدای بره ها و بزغاله ها، ماکیان و گله های اسب و قاطر، کوه های مه گرفته و برفی، غل غل چشمه ها و جویباران، شرشر آبشارها، خروش رودخانه ها، سرمای متبوع و دلپذیر تو را به یک سرزمین افسانه ای ورای قصه ها و داستان ها دعوت می کند.
تا بهاری خاطره انگیز را در شهرستان بکر و زیبای سیروان بگذرانی و بدون شک چشم نوازی های منطقه و خونگرمی مردم مهربانش تو را نمک گیر خود کرده و باز هم و بازهم به کرات برای دیدار از این زیبای ناشناخته به سیروان یادگار مانده از اعصار و قرون دیرین سفر خواهی کرد.
7172/6119