شیراز در گردشگری «استقلال» ندارد. تکلیف شمار گردشگرانی که به شیراز می آیند را اصفهان و یزد روشن می کنند؛ آن هم با تعداد کم هتل هایشان. در واقع شیراز پس از مشهد از نظر در اختیار داشتن هتل های 4 و 5 ستاره، دومین شهر توسعه یافته ایران به شمار می رود. یزد و اصفهان، با فاصله زیادی از شیراز قرار دارند ولی وقتی قرار است تورهای ایرانگردی به ایران بیایند، چون ظرفیت هتل های اصفهان و یزد پر می شود، تورهای بیشتر لغو می شوند. این گونه، ظرفیت هتلهای شیراز خالی می ماند. این است که برخی کارشناسان گردشگری میگویند، برای شیراز باید راهکار دیگری در پیش گرفت. اینکه گردشگرانی جذب کرد که هدفشان از سفر به ایران، فقط سفر به شیراز باشد و نه همه شهرهای ایران. اصفهان فقط از نظر تاریخی و فرهنگی می تواند گردشگر جذب کند. یزد هم همین طور. فارس اما توانایی این را دارد که افزون بر جاذبه های تاریخی، در حوزه های مذهبی، درمانی، ادبی و طبیعت گردی هم مقصد گردشگران خارجی باشد. این است که به نظر بسیاری از کارشناسان، باید تمرکز را روی این بخش ها گذاشت تا گردشگرانی که لزوما قصد تماشای سراسر ایران را ندارند، صرفا به شیراز بیایند. این بخش ها اما با مشکلات بسیاری درگیر هستند و رقبای توانمندی دارند روی دست شیراز بلند می شوند؛ به ویژه در بخش درمانی که همیشه حیاط خلوت شیراز بود و اکنون افزون بر خارجیها، شهرهای دیگر ایران هم دارند برای جذب گردشگرانی که روزی مقصدشان شیراز بود، نقشه می کشند.
زیرساخت های مورد نیاز و ناکافی
آن قدر که جان شیراز به گردشگری وابسته است، دو شهر اصفهان و یزد نیاز به توسعه هتل ها و جذب گردشگر ندارند. در فارس اما گردشگری به عنوان بالقوه ترین راه درآمدزایی و اشتغال زایی به شمار می رود. فارس اما نه راه های توسعه یافته دارد و نه فرودگاهی که بتوان از آن به بسیاری از شهرهای بزرگ جهان پرواز کرد. اکنون که فارس دارای یک استاندار عمرانی است، بسیاری امیدوار هستند که در این زمینه تحولی صورت بگیرد. آقای اسماعیل تبادار هم در راستای اطمینان بخشی نسبت به اینکه به فکر توسعه عمرانی فارس است، در نخستین بازدید خود از پایانه پروازهای خارجی فرودگاه شیراز دیدن کرد. پایانه در دست ساختی که پیشرفت فیزیکی قابل توجهی دارد و استاندار گفته با توجه به نبود مشکل مالی، این پایانه تا 20 ماه آینده به بهره برداری می رسد. همین طور نیاز است که راههای استان توسعه پیدا کند. محمد علی افشانی، استاندار پیشین فارس قول داده بود که آزادراه شیراز به اصفهان را نهایتا تا سال 97 به بهره برداری برساند. اکنون، این پروژه که گفته می شود وضع خوبی از نظر فیزیکی دارد، به عنوان یک پروژه نیمه تمام به استاندار تازه فارس میراث رسیده است. توسعه زیرساخت ها اگرچه یک نیاز است ولی کافی نیست. هرچقدر هم که فارس دارای زیرساخت های توسعه یافته باشد، بدون کارهای نرم افزاری، یعنی برنامه برای جذب گردشگر، کاری از پیش نمی رود. این البته اتفاقی است که زیاد نمی افتد. یعنی کار زیادی برای جذب گردشگر انجام نمی شود. درست همان گونه که فارس هتل های بیشتری از شهرهای دیگر دارد، ولی ظرفیت های آن خالی می ماند. موید محسن نژاد، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید که یکی از مهمترین نیازهای فارس در بحث گردشگری «بازاریابی» است: «گردشگری در فارس چند جانبه است و صرفا به ابعاد تاریخی و فرهنگی محدود نمی شود. منتها گردشگری نیاز به بازاریابی دارد که بخش خصوصی باید به این حوزه وارد شود. ما می توانیم در کشورهایی چون افغانستان و پاکستان و... میز گردشگری داشته باشیم که دولت این کار را نمی کند ولی بخش خصوصی می تواند وارد شود».
معاون گردشگری میراث فارس همچنین از این می گوید که بدون توسعه زیرساخت ها، نمی توان گردشگری را در فارس توسعه داد: «ما همچنین به زیرساخت هایی مانند هتل، راه های توسعه یافته و... نیاز داریم و این نشان می دهد که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری به تنهایی از پس توسعه گردشگری بر نمی آید و همه دستگاه ها باید پای کار بیایند».تاکید محسن نژاد بر جذب گردشگر از کشورهایی چون افغانستان و پاکستان نشان دهنده این است که اتفاقا این کشورها می توانند کشورهای هدف توسعه ابعاد غیر تاریخی - فرهنگی در فارس باشند. برای نمونه شیراز میزبان حرم مطهر شاهچراغ (ع) است. به این شیوه می توان شیعیان عراق، افغانستان، پاکستان، کویت و عمان را برای گردشگری زیارتی به شیراز جذب کرد. این گونه گردشگران معمولا هدفشان سفر به سراسر ایران نیست و اگر بخواهند به شهر مذهبی دیگری بروند، آن شهر مشهد خواهد بود که خود از نظر زیرساخت های گردشگری، شهر توسعه یافته ای به شمار می رود. توان تاریخی شیراز در گردشگری اما بخش دیگری هم هست؛ گردشگری پزشکی و درمانی. این طور که به نظر می رسد شیراز دارد قافیه را در این بخش هم به شهرهای دیگر می بازد. نمونه اش، وضع شهر سلامت شیراز.
یک زمین بایر به نام شهر سلامت
شیراز قطب پزشکی شیراز به شمار می رود؛ از تهران هم توسعه یافته تر است. این را همه می دانند. نیازی نیست که توانایی این شهر را در پیوند اعضا، از دست و پا گرفته تا کلیه و پوست و کبد یادآوری کنیم. همین طور امکانات این شهر در بخشهای دیگر را. در سال های اخیر اما در روی پاشنه دیگری می چرخد.
نه تنها دبی، ترکیه و مالزی تلاش می کنند گردشگران عرب حوزه خلیج فارس را به خود جذب کنند بلکه شهرهایی چون مشهد و تبریز و اصفهان هم حالا حرف هایی برای گفتن دارند. برای نمونه اصفهان فاز یک شهر سلامت خود را به بهرهبرداری رسانده ولی شهر سلامت شیراز، تاکنون یک زمین بایر است. به قول محمد ابراهیم مطلع، مدیرعامل شرکت شهر سلامت شیراز این شهر فعلا در آستانه تامین زیرساخت ها است؛ زیرساخت هایی چون آب، برق، گاز و... . سال ها است که تابلویی از شهر سلامت شیراز در بزرگراه شیراز- سپیدان نصب شده ولی هرگز این «شهر» در آن زمین ساخته نشده. تا اینکه استاندار پیشین فارس، پارسال از جذب سرمایه گذار برای این پروژه خبر داد. این طور که اکنون آقای مطلع به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید، جذب فاینانس خارجی برای این پروژه در انتظار تایید بانک مرکزی است: «به نظر می رسد که چنانچه کارها بدون مشکل پیش برود، بتوانیم تا 4 سال آینده فاز یک این پروژه را به بهره برداری برسانیم و به این شیوه می توانیم نسبت به توسعه گردشگری پزشکی و درمانی در شیراز امیدوار باشیم».
تا 4 سال دیگر که قرار باشد این پروژه به جایی برسد، جهان گردشگری تغییرات چشمگیری را تجربه می کند. کشورهایی چون ترکیه و مالزی، همین الان نه تنها بازار کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را از دست ایران و شیراز
در آورده اند بلکه با تبلیغات گسترده تلاش می کنند شهروندان ایرانی را هم به سمت خود بکشانند.
در جهانی که سالانه میلیون ها نفر وقت و پول خود را صرف سفر به نقاط مختلف می کنند، سهم شیراز در سال 95 نزدیک به 127 هزار نفر بوده است. این رقم البته به خودی خود امیدوار کننده است چون سال پیش از آن 119 هزار نفر به شیراز سفر کرده بودند و در 6 ماه اول سال 96 هم، این طور که معاون گردشگری میراث فارس می گوید، سفر گردشگران خارجی به فارس 7 درصد نسبت به پارسال بیشتر شده. این رشد البته با توانایی فارس همخوانی ندارد. اگرچه برای همین گردشگران هم کشورها و شهرهای دیگر نقشه می کشند.
46
