کلیسای مریم مقدس با دارا بودن معماری منحصر به فرد و کتیبه‌های تاریخی که بر روی سنگ و جداره‌های آن نقش بسته و تصویر سازی و نقاشی‌هایی با ابزار رنگ و روغن به سبک رئالیسم و بر گرفته از آثار بجامانده از دوران رنسانس و روم باستان ،صدها سال است که محل عبادت ارامنه شیراز است.
در جای جای این کلیسای قدیمی که گفته می شود به دست بازرگانان پرتغالی مقیم شیراز در سال 1662 میلادی در گذر تاریخی سنگ سیاه و در بافت تاریخی شیراز بنا نهاده شده، مملو از کتیبه های سنگی، کاشیکاری،گچ بری های و نقاشی های بسیار زیبا که بر روی سقف چوبی آن نقش بسته که نمونه آن در هیچ کلیسایی در ایران مشاهده نشده است.
معماری این بنا نیز در نوع خود منحصر به فرد است به گونه ای که نمای خارجی این کلیسا کاملا چهار گوش و مکعبی شکل بوده و هیچگونه اثری دال بر کلیسا بودن آن دیده نمی شود اما از داخل تالار کلیسای مریم مقدس شیراز گنبدی شکل است و این یکی از وجوه تمایز این کلیسا نسبت به نمونه های مشابه است.
از زیر سقف گنبدی شکل این کلیسا تابلو نقاشی رنگ روغنی بر روی بوم با کادربندی خاص آویزان شده که کپی از اثر شام آخر لئوناردو داوینچی نقاش ایتالیایی است و همچنین بر نقاط مختلفی از این کلیسا، تابلوهای نقاشی از حضرت مسیح و مریم مقدس نیز مشاهده می شود.
کلیسای مریم مقدس شیراز که در سال 1346 در فهرست میراث ملی ثبت شده، حال و روز خوشی ندارد به نحوی که ترک و شکاف‌هایی در دیواره،ستونها و ایوانهای آن مشاهده می شود که هر لحظه ممکن است با کوچکترین زلزله و یا بارندگی، این بنای تاریخی با قدمتی بیش از چهار قرن را با خطر جدی مواجه کند و ساختمان آن را بطور کامل فرو بریزد.
بیم آن می رود که رسیدگی نکردن به این کلیسا و سهل انگاری به تخریب کامل این میراث ملی گرانبها منجر شود.
** زمانی اندک برای آوار شدن
رئیس هیات نمایندگان کلیسای ارامنه شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: زنگ خطر تخریب کلیسای مریم مقدس شیراز به صدا در آمده و با هر بارندگی بخشی از سقف ایوان این محل فرو می‌ریزد.
هرموند آراطونیان می گوید که با هر بارانی که در طی زمستان جاری باریده بخشی از این کلیسای تاریخی فروریخته است و حتی یکی از مسیرهای دسترسی به ایوانهای این کلیسا وضعیت بسیار وخیمی پیدا کرده و مسیر آن قسمت نیز مسدود شده و عبور از کنار آن با ترس همراه است و همچنین سقف بخش ورودی این کلیسا نیز اوضاع بسیار نامناسبی دارد و در حال فروریختن است.
به گفته رئیس هیات نمایندگان کلیسای ارامنه شیراز سقف این مجموعه که نقاشی های بسیار زیبایی بر آن نقش بسته از جنس چوب است که از وضعیت بهتری نسبت به سایر قسمتهای این مجموعه برخوردار است اما ستون ها و جداره ها از جنس ملاط و گچ است که دچار تخریب و فرسایش شده بگونه ای که اگر ستونها و جداره فرو بریزد قطعا سقف نیز متلاشی و آوار خواهد شد.
او ادامه داد: شکاف‌های عمیقی در جداره ها و در بخش ورودی کلیسای مریم مقدس وجود دارد که در حال عمیق تر شدن است و همچنین نشست هایی در زمین این محوطه نیز وجود دارد و به نظر زمان زیادی تا فرو ریختن تمام این بنا نمانده و اگر هرچه سریعتر به داد آن نرسیم قطعا بزودی این اتفاق ناگوار رخ خواهد داد.
**کوتاهی همه جانبه
او معتقد است که در روند رسیدگی به وضعیت این کلیسا کوتاهی و قصور از جانب همه متولیان از جمله میراث فرهنگی فارس، جامعه ارامنه شیراز و جنوب کشور رخ داده که لازم است هرچه سریعتر این روند اصلاح و جبران شود.
رئیس هیات نمایندگان کلیسای ارامنه شیراز می‌گوید که حدود سه ماه پیش برای پیگیری وضعیت بهسازی و مرمت کلیسای مریم مقدس شیراز جلسه‌ای با حضور مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان فارس برگزار شد که در این جلسه مقرر شد کارشناسان این مرکز بازدیدی از این مجموعه داشته باشند.
** بازدید بس است،کاری کنید
آراطونیان ادامه داد: تاکنون ده‌ها بار وضعیت کلیسای مریم مقدس در طول سالهای گذشته مورد بازدید کارشناسان میراث فرهنگی استان و شهرستان شیراز و همچنین سایر مسئولان شهری قرار گرفته و قطعا میراث فرهنگی اشراف کاملی بر وضعیت این مجموعه دارد.
او می گوید که هرچند هنوز بازدیدی که در جلسه اخیر با ریاست میراث فرهنگی استان مقرر شده صورت نگرفته است اما به نظر دیگر کارشناسی و بازدید از این مجموعه نیاز نباشد و باید عملیات اجرایی مرمت و بهسازی آن سریعا آغاز شود.
** درخواست برای ترمیم ارسال نشده
وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون درخواست رسمی از مدیریت این کلیسا برای بهسازی و مرمت به شورای شهر و مجموعه مدیریت شهری شیراز انجام شده؟ گفت: متاسفانه علیرغم اینکه شورای شهر شیراز و شهرداری این شهر قول مساعد در خصوص بهسازی این مجموعه را داده‌اند اما هنوز هیچ درخواستی با این مضمون از سوی ما نشده است.
**بازدید کردیم
مصیب امیری،مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس می گوید که حدود دو ماه پیش کارشناسان میراث فرهنگی به همراه نماینده ارامنه شیراز از کلیسای مریم مقدس بازدید کرده اند و مقرر شده که برنامه ریزی برای بهسازی این محل انجام دهند.
**وضعیت کلیسا وخیم است
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس به خبرنگار ایرنا می گوید که وضعیت کلیسای مریم مقدس اصلا مناسب نیست و سریعا نیاز به بهسازی و مرمت دارد.
عبدالرضا نصیری اصل افزود: در طول سالیان گذشته چندین مرحله مرمت در این محل توسط میراث فرهنگی انجام شده اما اکنون وضعیت پایداری این بنا با خطر جدی مواجه شده و نیاز است که اقدامات سریعی در این باره انجام شود،علیرغم اینکه چندین بار درخواست تخصیص بودجه برای مرمت و بهسازی این کلیسا داده شده اما هنوز این امر محقق نشده است.
**برنامه داریم پول نه
معاون اداره کل میراث فرهنگی فارس اظهار داشت: مرمت کلیسای مریم مقدس شیراز چندین سال پیاپی جز اولویت‌های میراث فرهنگی استان فارس قرار دارد اما عدم تحقق اعتبار مورد نیاز مانع از انجام آن شده است.
نصیری اصل ی گوید که ارزش تاریخی و فرهنگی کلیسای مریم مقدس شیراز زیاد است و در شیراز نیز تنها دو کلیسای تاریخی وجود دارد که باید به وضعیت این دو اثر فرهنگی رسیدگی شود.
او می گوید که اداره کل میراث فرهنگی استان فارس برنامه کاملی در خصوص مرمت و بهسازی کلیسای مریم مقدس آماده کرده و از فردای روزی که بودجه مورد نیاز این کار تامین شود این آمادگی وجود دارد که عملیات اجرایی آن را آغاز کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دستگاه های دیگر نظیر شهرداری شیراز می توانند به مسئله بهسازی و مرمت این بنا تاریخی و فرهنگی بپردازند گفت: بله،شهرداری شیراز در سالهای اخیر به بهترین شکل به مساله حفاظت از بناهای تاریخی شیراز پرداخته و مقدار اعتباراتی که در سطح شیراز در خصوص مرمت بناهای میراثی گذاشته اند حتی از اعتبار اداره میراث فرهنگی این شهر نیز بیشتر بوده است.
وی ادامه داد: شهرداری شیراز در سالیان اخیر در امر بهسازی و مرمت بسیاری از بناهای تاریخی شیراز از جمله مسجد عتیق، مدرسه خان، بازار وکیل، سراها و خانه های تاریخی و جداره سازی آثار فرهنگی مشارکت کرده که کلیسای مریم مقدس نیز می تواند یکی از این اقدامات باشد.
کلیسای مریم مقدس همانند سایر میراث ملی کشور متعلق به همه ایرانیان است و این انتظار از مدیریت این مجموعه می رود که در پیگیری وضعیت این میراث تاریخی و فرهنگی ارزشمند تلاش بیشتری به کار گیرند.
**آمادگی داریم اما درخواستی نشده
رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این آمادگی در بدنه شورای شهر شیراز و مجموعه مدیریت شهری وجود دارد که در بهسازی و مرمت بناهای تاریخی این شهر از جمله کلیسای مریم مقدس همکاری کنند اما این مساله در گرو درخواست بهسازی خواهد بود که متولی کلیسای مذکور و هیات نمایندگان خلیفه گری ارامنه جنوب و شیراز باید انجام دهند که این درخواست تاکنون به شورای شهر شیراز ارائه نشده است.
احمد تنوری افزود: دو راه برای بهسازی این کلیسا از سوی شهرداری شیراز وجود دارد،ابتدا اینکه درخواست کنیم شهرداری لایحه ای با عنوان حمایت از حفظ این بنا به شورای شهر شیراز ارجاع دهد و دوم اینکه در قالب طرحی از سوی اعضای شورا به این مساله پرداخته شود.
**یکسال پیش اعلام آمادگی کردیم
وی ادامه داد: سال گذشته(96) با حضور تعدادی از اعضای شورای شهر شیراز بازدیدی از کلیسای مریم مقدس انجام شد که در آن بازدید به هیات نمایندگان ارامنه شیراز اعلام کردیم که آمادگی کمک برای احیا و مرمت بناهای تاریخی اقلیت های دینی از جمله این کلیسا وجود دارد اما علیرغم اینکه حدود یکسال از آن زمان می گذرد تاکنون هیات نمایندگان ارامنه شیراز درخواستی مبنی بر بهسازی و مرمت این بنا به شورای شهر شیراز ارائه نکرده است.
وی اضافه کرد: هر زمان که درخواست مرمت و بهسازی کلیسای مریم مقدس شیراز به شورای این شهر ارائه شود آمادگی وجود دارد که در کمترین زمان ممکن این طرح در دستور کار کمیسیون فرهنگی قرار گیرد و مسیر قانونی آن طی و مصوبه گرفته و از جانب فرمانداری تائید و برای اجرا به شهرداری شیراز ابلاغ شود.
وی ادامه داد: در سایر شهرهای کشور که بناهای تاریخی اقلیت‌های دینی وجود دارد مجموعه مدیریت شهری کمک برای احیا و حفظ این بناها کرده هرچند که قدمت بسیاری از این کلیساها از کلیسای مریم مقدس شیراز کمتر است.
تنوری در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: کلیسای مریم مقدس در بین کلیساهای مناطق مرکزی ایران از قدیمی ترین ها است و قدمت آن به دوران پیش از مهاجرت ارمنی ها باز می‌گردد چون به لحاظ اسناد تاریخی تجار پرتقالی مقیم شیراز بنیانگذار آن بوده اند.
وی اشاره کرد: می توان از کلیسای تاریخی مریم مقدس شیراز به عنوان یکی از مقاصد گردشگری استان فارس نیز بهره برد.
خبرنگار ایرنا طی روزهای گذشته تلاش زیادی برای برقراری تماس با رئیس هیات اجرایی خلیفه گری ارامنه جنوب کشور مستقر در کلیسای وانک اصفهان برای اطلاع از پیگیری‌های انجام شده در زمینه بهسازی کلیسای مریم مقدس شیراز انجام داد که این تلاش ها تا لحظه انتشار این گزارش بی نتیجه ماند.
گزارش از محمدامین افشارپور
9873 /1876
انتهای پیام در جای جای این کلیسای قدیمی که گفته می شود به دست بازرگانان پرتغالی مقیم شیراز در سال 1662 میلادی در گذر تاریخی سنگ سیاه و در بافت تاریخی شیراز بنا نهاده شده، مملو از کتیبه های سنگی، کاشیکاری،گچ بری های و نقاشی های بسیار زیبا که بر روی سقف چوبی آن نقش بسته که نمونه آن در هیچ کلیسایی در ایران مشاهده نشده است.
معماری این بنا نیز در نوع خود منحصر به فرد است به گونه ای که نمای خارجی این کلیسا کاملا چهار گوش و مکعبی شکل بوده و هیچگونه اثری دال بر کلیسا بودن آن دیده نمی شود اما از داخل تالار کلیسای مریم مقدس شیراز گنبدی شکل است و این یکی از وجوه تمایز این کلیسا نسبت به نمونه های مشابه است.
از زیر سقف گنبدی شکل این کلیسا تابلو نقاشی رنگ روغنی بر روی بوم با کادربندی خاص آویزان شده که کپی از اثر شام آخر لئوناردو داوینچی نقاش ایتالیایی است و همچنین بر نقاط مختلفی از این کلیسا، تابلوهای نقاشی از حضرت مسیح و مریم مقدس نیز مشاهده می شود.
کلیسای مریم مقدس شیراز که در سال 1346 در فهرست میراث ملی ثبت شده، حال و روز خوشی ندارد به نحوی که ترک و شکاف‌هایی در دیواره،ستونها و ایوانهای آن مشاهده می شود که هر لحظه ممکن است با کوچکترین زلزله و یا بارندگی، این بنای تاریخی با قدمتی بیش از چهار قرن را با خطر جدی مواجه کند و ساختمان آن را بطور کامل فرو بریزد.
بیم آن می رود که رسیدگی نکردن به این کلیسا و سهل انگاری به تخریب کامل این میراث ملی گرانبها منجر شود.
** زمانی اندک برای آوار شدن
رئیس هیات نمایندگان کلیسای ارامنه شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: زنگ خطر تخریب کلیسای مریم مقدس شیراز به صدا در آمده و با هر بارندگی بخشی از سقف ایوان این محل فرو می‌ریزد.
هرموند آراطونیان می گوید که با هر بارانی که در طی زمستان جاری باریده بخشی از این کلیسای تاریخی فروریخته است و حتی یکی از مسیرهای دسترسی به ایوانهای این کلیسا وضعیت بسیار وخیمی پیدا کرده و مسیر آن قسمت نیز مسدود شده و عبور از کنار آن با ترس همراه است و همچنین سقف بخش ورودی این کلیسا نیز اوضاع بسیار نامناسبی دارد و در حال فروریختن است.
به گفته رئیس هیات نمایندگان کلیسای ارامنه شیراز سقف این مجموعه که نقاشی های بسیار زیبایی بر آن نقش بسته از جنس چوب است که از وضعیت بهتری نسبت به سایر قسمتهای این مجموعه برخوردار است اما ستون ها و جداره ها از جنس ملاط و گچ است که دچار تخریب و فرسایش شده بگونه ای که اگر ستونها و جداره فرو بریزد قطعا سقف نیز متلاشی و آوار خواهد شد.
او ادامه داد: شکاف‌های عمیقی در جداره ها و در بخش ورودی کلیسای مریم مقدس وجود دارد که در حال عمیق تر شدن است و همچنین نشست هایی در زمین این محوطه نیز وجود دارد و به نظر زمان زیادی تا فرو ریختن تمام این بنا نمانده و اگر هرچه سریعتر به داد آن نرسیم قطعا بزودی این اتفاق ناگوار رخ خواهد داد.
**کوتاهی همه جانبه
او معتقد است که در روند رسیدگی به وضعیت این کلیسا کوتاهی و قصور از جانب همه متولیان از جمله میراث فرهنگی فارس، جامعه ارامنه شیراز و جنوب کشور رخ داده که لازم است هرچه سریعتر این روند اصلاح و جبران شود.
رئیس هیات نمایندگان کلیسای ارامنه شیراز می‌گوید که حدود سه ماه پیش برای پیگیری وضعیت بهسازی و مرمت کلیسای مریم مقدس شیراز جلسه‌ای با حضور مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان فارس برگزار شد که در این جلسه مقرر شد کارشناسان این مرکز بازدیدی از این مجموعه داشته باشند.
** بازدید بس است،کاری کنید
آراطونیان ادامه داد: تاکنون ده‌ها بار وضعیت کلیسای مریم مقدس در طول سالهای گذشته مورد بازدید کارشناسان میراث فرهنگی استان و شهرستان شیراز و همچنین سایر مسئولان شهری قرار گرفته و قطعا میراث فرهنگی اشراف کاملی بر وضعیت این مجموعه دارد.
او می گوید که هرچند هنوز بازدیدی که در جلسه اخیر با ریاست میراث فرهنگی استان مقرر شده صورت نگرفته است اما به نظر دیگر کارشناسی و بازدید از این مجموعه نیاز نباشد و باید عملیات اجرایی مرمت و بهسازی آن سریعا آغاز شود.
** درخواست برای ترمیم ارسال نشده
وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون درخواست رسمی از مدیریت این کلیسا برای بهسازی و مرمت به شورای شهر و مجموعه مدیریت شهری شیراز انجام شده؟ گفت: متاسفانه علیرغم اینکه شورای شهر شیراز و شهرداری این شهر قول مساعد در خصوص بهسازی این مجموعه را داده‌اند اما هنوز هیچ درخواستی با این مضمون از سوی ما نشده است.
**بازدید کردیم
مصیب امیری،مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس می گوید که حدود دو ماه پیش کارشناسان میراث فرهنگی به همراه نماینده ارامنه شیراز از کلیسای مریم مقدس بازدید کرده اند و مقرر شده که برنامه ریزی برای بهسازی این محل انجام دهند.
**وضعیت کلیسا وخیم است
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس به خبرنگار ایرنا می گوید که وضعیت کلیسای مریم مقدس اصلا مناسب نیست و سریعا نیاز به بهسازی و مرمت دارد.
عبدالرضا نصیری اصل افزود: در طول سالیان گذشته چندین مرحله مرمت در این محل توسط میراث فرهنگی انجام شده اما اکنون وضعیت پایداری این بنا با خطر جدی مواجه شده و نیاز است که اقدامات سریعی در این باره انجام شود،علیرغم اینکه چندین بار درخواست تخصیص بودجه برای مرمت و بهسازی این کلیسا داده شده اما هنوز این امر محقق نشده است.
**برنامه داریم پول نه
معاون اداره کل میراث فرهنگی فارس اظهار داشت: مرمت کلیسای مریم مقدس شیراز چندین سال پیاپی جز اولویت‌های میراث فرهنگی استان فارس قرار دارد اما عدم تحقق اعتبار مورد نیاز مانع از انجام آن شده است.
نصیری اصل ی گوید که ارزش تاریخی و فرهنگی کلیسای مریم مقدس شیراز زیاد است و در شیراز نیز تنها دو کلیسای تاریخی وجود دارد که باید به وضعیت این دو اثر فرهنگی رسیدگی شود.
او می گوید که اداره کل میراث فرهنگی استان فارس برنامه کاملی در خصوص مرمت و بهسازی کلیسای مریم مقدس آماده کرده و از فردای روزی که بودجه مورد نیاز این کار تامین شود این آمادگی وجود دارد که عملیات اجرایی آن را آغاز کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دستگاه های دیگر نظیر شهرداری شیراز می توانند به مسئله بهسازی و مرمت این بنا تاریخی و فرهنگی بپردازند گفت: بله،شهرداری شیراز در سالهای اخیر به بهترین شکل به مساله حفاظت از بناهای تاریخی شیراز پرداخته و مقدار اعتباراتی که در سطح شیراز در خصوص مرمت بناهای میراثی گذاشته اند حتی از اعتبار اداره میراث فرهنگی این شهر نیز بیشتر بوده است.
وی ادامه داد: شهرداری شیراز در سالیان اخیر در امر بهسازی و مرمت بسیاری از بناهای تاریخی شیراز از جمله مسجد عتیق، مدرسه خان، بازار وکیل، سراها و خانه های تاریخی و جداره سازی آثار فرهنگی مشارکت کرده که کلیسای مریم مقدس نیز می تواند یکی از این اقدامات باشد.
کلیسای مریم مقدس همانند سایر میراث ملی کشور متعلق به همه ایرانیان است و این انتظار از مدیریت این مجموعه می رود که در پیگیری وضعیت این میراث تاریخی و فرهنگی ارزشمند تلاش بیشتری به کار گیرند.
**آمادگی داریم اما درخواستی نشده
رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این آمادگی در بدنه شورای شهر شیراز و مجموعه مدیریت شهری وجود دارد که در بهسازی و مرمت بناهای تاریخی این شهر از جمله کلیسای مریم مقدس همکاری کنند اما این مساله در گرو درخواست بهسازی خواهد بود که متولی کلیسای مذکور و هیات نمایندگان خلیفه گری ارامنه جنوب و شیراز باید انجام دهند که این درخواست تاکنون به شورای شهر شیراز ارائه نشده است.
احمد تنوری افزود: دو راه برای بهسازی این کلیسا از سوی شهرداری شیراز وجود دارد،ابتدا اینکه درخواست کنیم شهرداری لایحه ای با عنوان حمایت از حفظ این بنا به شورای شهر شیراز ارجاع دهد و دوم اینکه در قالب طرحی از سوی اعضای شورا به این مساله پرداخته شود.
**یکسال پیش اعلام آمادگی کردیم
وی ادامه داد: سال گذشته(96) با حضور تعدادی از اعضای شورای شهر شیراز بازدیدی از کلیسای مریم مقدس انجام شد که در آن بازدید به هیات نمایندگان ارامنه شیراز اعلام کردیم که آمادگی کمک برای احیا و مرمت بناهای تاریخی اقلیت های دینی از جمله این کلیسا وجود دارد اما علیرغم اینکه حدود یکسال از آن زمان می گذرد تاکنون هیات نمایندگان ارامنه شیراز درخواستی مبنی بر بهسازی و مرمت این بنا به شورای شهر شیراز ارائه نکرده است.
وی اضافه کرد: هر زمان که درخواست مرمت و بهسازی کلیسای مریم مقدس شیراز به شورای این شهر ارائه شود آمادگی وجود دارد که در کمترین زمان ممکن این طرح در دستور کار کمیسیون فرهنگی قرار گیرد و مسیر قانونی آن طی و مصوبه گرفته و از جانب فرمانداری تائید و برای اجرا به شهرداری شیراز ابلاغ شود.
وی ادامه داد: در سایر شهرهای کشور که بناهای تاریخی اقلیت‌های دینی وجود دارد مجموعه مدیریت شهری کمک برای احیا و حفظ این بناها کرده هرچند که قدمت بسیاری از این کلیساها از کلیسای مریم مقدس شیراز کمتر است.
تنوری در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: کلیسای مریم مقدس در بین کلیساهای مناطق مرکزی ایران از قدیمی ترین ها است و قدمت آن به دوران پیش از مهاجرت ارمنی ها باز می‌گردد چون به لحاظ اسناد تاریخی تجار پرتقالی مقیم شیراز بنیانگذار آن بوده اند.
وی اشاره کرد: می توان از کلیسای تاریخی مریم مقدس شیراز به عنوان یکی از مقاصد گردشگری استان فارس نیز بهره برد.
خبرنگار ایرنا طی روزهای گذشته تلاش زیادی برای برقراری تماس با رئیس هیات اجرایی خلیفه گری ارامنه جنوب کشور مستقر در کلیسای وانک اصفهان برای اطلاع از پیگیری‌های انجام شده در زمینه بهسازی کلیسای مریم مقدس شیراز انجام داد که این تلاش ها تا لحظه انتشار این گزارش بی نتیجه ماند.
گزارش از محمدامین افشارپور
9873 /1876
کپی شد
