روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی جامع در خصوص تحولات اخیر در عربستان به ماجرای خلع ولیعهد عربستان و توطئه های پشت پرده آن پرداخت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: زمانی به «محمد بن نایف» به عنوان پادشاه بعدی عربستان گفته می شد که چه باید بکند. تا اینکه او یک شب در ماه ژوئن بر خلاف اراده اش به قصری در شهر «مکه» احضار شد و ساعت ها تحت فشار قرار گرفت که از ادعایش برای در اختیار گرفتن تاج و تخت عقب نشینی کند.
تا سپیده دم او توجیه شده بود و عربستان سعودی خبر ولیعهدی «محمد بن سلمان» پسر 31 ساله پادشاه را منتشر کرد.
حامیان شاهزاده جوان از انتصاب این فرد به عنوان یک رهبر با اهداف بلندپروازانه خوشحال شدند اما به گفته مقامات کنونی و سابق آمریکا و افرادی مرتبط با خانواده سلطنتی عربستان، از 21 ژوئن که این تغییرات رخ داد اطلاعاتی به بیرون درز کرده که محمد بن سلمان این توطئه را از پیش طراحی کرده بود و این انتقال قدرت سخت تر از چیزی بوده که عموم بتوانند آن را تصور کنند.
به گفته یک فرد وابسته به خانواده سلطنتی، به برخی از شاهزادگان ارشد برای تقویت حمایت از تغییرات ناگهانی در خط جانشینی، گفته شد که محمد بن نایف به علت اعتیاد به موادمخدر شایستگی پادشاهی این حکومت را ندارد.
تصمیم به کنار گذاشتن محمد بن نایف و برخی از نزدیکان او از قدرت مقامات بخش مبارزه با تروریسم در آمریکا را نگران کرده که معتمدترین کانال های آنها در عربستان از بین رفته و باید به دنبال کانال های جدیدی در درون حاکمیت عربستان باشند.
و در اختیار گرفتن کلکسیونی از قدرت توسط محمد بن سلمان شاهزاده جوان، وضعیت خانواده سلطنتی عربستان را که تاکنون با اجماع و احترام به بزرگان هدایت می شد، با ابهام مواجه کرده است.
«کریستین کوتز» کارشناس امور خاور میانه در موسسه «بیکر» در دانشگاه «رایس» که در زمینه سیاست حوه خلیج فارس مطالعه می کند، گفت: «شما ممکن است در حال حاضر شاهد تمرکز قدرت در یک شاخه و در فردی باشید که جوان تر از بسیاری از عموزاده ها و پسران پادشاهان پیشین است که ممکن است موقعیتی را ایجاد کند که در آن خانواده سلطنتی دچار نابسامانی شود.»
دیپلمات ها، عوامل اطلاعاتی و حتی اعضای خانواده سلطنتی به سختی می توانند به حلقه های درونی نفوذ کنند. اما از ماه گذشته که نیویورک تایمز گزارش داد که محمد بن نایف در حبس خانگی به سر می برد، مقامات آمریکا و نزدیکان شاهزادگان ارشد گزارش های مشابهی ارائه کرده اند که چگونه شاهزاده بزرگ تر توسط برادرزاده اش تحت فشار قرار گرفته است. همه این افراد به شرط ناشناس ماندن صحبت کرده اند تا ارتباط آنها با خارج و داخل قطع نشود.
در پاسخ به سوال نیویورک تایمز، بیانیه ای که توسط یک مقام ارشد عربستان صادر شده است هر گونه فشار بر محمد بن نایف انکار شده و تاکید شده است که شورای بیعت به عنوان نهادی متشکل از شاهزادگان ارشد، این تغییرات را با توجه به منافع کشور تصویب کرده است.
در این بیانیه آمده است: محمد بن نایف اولین فردی بود که با ولیعهد جدید بیعت کرد و اصرار داشت که این لحظه فیلم برداری و پخش شود. در این بیانیه گفته شده که ولیعهد مخلوع روزانه در قصر خود در شهر «جده» پذیرای میهمانان بسیاری بود و با پادشاه و ولیعهد جدید بیش از یک بار دیدار کرده بود.
جنگ شاهزادگان در سال 2015 و زمانی آغاز شد که ملک سلمان بر تخت نشست و قدرت فوق العاده ای به پسر مورد علاقه خود اعطا کرد.
محمد بن سلمان به عنوان معاون ولیعهد - دومین فرد احتمالی برای پادشاه شدن - و همچنین به عنوان وزیر دفاع و وزیر شورای اقتصاد و توسعه منصوب شد و نظارت بر انحصار غول نفتی آرامکو را هم به دست گرفت.
محمد بن سلمان با سفر به چین، روسیه و آمریکا پرونده کاری خود را وزین تر کرد؛ جایی که او با «مارک زاکربرگ» مدیر فیس بوک ملاقات کرد و در کاخ سفید با «دونالد ترامپ» شام خورد. او همچنین «چشم انداز 2030» به عنوان طرح بلندپروازانه برای کاهش وابستگی اقتصاد عربستان به نفت را رهبری می کند.
طرفداران محمد بن سلمان او را به عنوان فردی سخت کوش مورد تقدیر قرار می دهند.
اما منتقدانش او را فردی عجول و تشنه قدرت می دانند و می گویند این کشور را وارد جنگ پرهزینه و شکست خورده یمن کرده؛ جنگی که تاکنون بسیاری از غیرنظامیان را قتل عام کرده است. آنها همچنین منتقد بحران قطر هستند که هیچ پایانی برای آن تصور نمی شود.
این شاهزاده به قیمت سرکوب دیگر خویشاوندان مسن تر خود از جمله محمد بن نایف 57 ساله به قدرت رسیده است. این در حالی است که محمد بن نایف در زمان حضور در وزارت کشور عربستان، برچیدن القاعده در این کشور پادشاهی را رهبری کرده بود. در حالی که او پرونده پرباری از دید مردم - حتی پس از ولیعهد در سال 2015 - ندارد، همین اقدامات کم هم طرفدارانی برای او در آمریکا و دیگر کشورهای غربی و عربی دست و پا کرده است.
با جودی که حذف او از قدرت بسیاری را شوکه کرد، برای این کار مدت ها برنامه ریزی شده بود.
به گفته برخی مقامات آمریکایی و منابع خانواده سلطنتی عربستان، در شب 20 ژوئن گروهی از شاهزادگان ارشد و مقامات امنیتی به فرمان ملک سلمان در کاخ «صفا» در مکه گرد هم آمدند.
این اقدام پیش از تعطیلات عید فطر صورت گرفت که بسیاری از اعضای خانواده سلطنتی در مکه به سفرهای خارجی می روند. به گفته تحلیلگران، این تعطیلات بیشترین مزیت را برای این تغییرات داشت و به مثابه کودتا در شب کریسمس می ماند.
به گفته مقامات آمریکایی و منابع خانواده سلطنتی عربستان، قبل از نیمه شب به محمد بن نایف گفته شد که او قرار است به دیدار پادشاه برود و به اتاق دیگری هدایت شد؛ جایی که مقامات دربار سلطنتی گوشی های او را گرفتند و او را وادار کردند از پست های خود به عنوان وزیر کشور و ولیعهد چشم پوشی کند.
در ابتدا او از پذیرش این اقدامات خودداری کرد. اما شب هنگام این شاهزاده دیابتی که از اثرات ناشی از ترور ناکام سال 2009 رنج می برد، در نهایت خسته شد.
در همین حال مقامات دربار سلطنتی با اعضای شورای بیعت تماس گرفتند. به برخی از آنها گفته شد که محمد بن نایف به مواد مخدر اعتیاد دارد و شایستگی پادشاه شدن را ندارد.
سال ها بود که دوستان نزدیک محمد بن نایف در مورد سلامتی او ابراز نگرانی کرده و اشاره کرده بودند که نشانه هایی از بیماری «اختلال استرس پس از سانحه» را دارد. این وضعیت او را به سمت درمان هایی سوق داده بود که این شبهه را در برخی از دوستان او ایجاد کرده بود که او معتاد است.
«بروس ریدل» مقام سابق سی آی ای و یکی از مسئولان کنونی موسسه بروکینگز گفت: «من به شواهدی دست یافته ام که نشان می دهد ترور نافرجام به او آسیب هایی بیشتر از آنچه گفته می شد، و او به مصرف مسکن هایی روی آورده بود که بسیار اعتیاد آور بودند. من فکر می کنم که مشکل به تدریج بدتر شده است.»
یکی از مقامات آمریکایی و یک مشاور سلطنتی گفت محمد بن نایف مخالف تحریم قطر بود و همین موضع گیری احتمالا به سقوط او شتاب داد.
در نهایت قبل از سپیده دم، محمد بن نایف با استعفا موافقت کرد و ویدئویی محمد بن سلمان را در حال بوسیدن دست او نشان داد.
محمد بن نایف پس از آن به کاخ خود در جده بازگشت، و از ترک آنجا منع شد.
چند روز بعد مقامات سی آی ای مراتب نگرانی خود را خلع نایف با کاخ سفید در میان گذاشتند.
میزان حمایت از محمد بن سلمان در خاندان آل سعود هنوز مشخص نیست. خبرگزاری عربستان گزارش داد 31 عضو از 34 عضو شورای بیعت از این تغییر استقبال کرده اند، اما تحلیلگران می گویند بسیاری از شاهزادگان مردد به رای دادن علیه فرمان پادشاهی بودند.
ملک سلمان و پسرش هیچ یک در اجلاس اخیر گروه 20 در شهر «هامبورگ» آلمان شرکت نکردند؛ این در حالی بود که یکی از این دو در سه دور پیشین این اجلاس شرکت کرده بودند. تحلیلگران می گویند نزاع در خاندان آل سعود این مردان را در خانه نگاه داشته بود و یا اینکه آنها نمی خواستند به دلیل بحران قطر با انتقادات دیگر کشورها مواجه شوند.
سعودی هایی که از این تغییرات شوکه شده اند می گویند اگر نابسامانی داخل خاندان به خارج نفوذ کند و این پادشاهی را دچار هرج و مرج کند، آنها بازنده خواهند بود.
ترجمه: زهرا طحانیان
