الجزیره بررسی کرد: آیا دکترین هسته ای روسیه تغییر کرده است؟

به گزارش جماران، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه روز یکشنبه گفت: روسیه در حال اصلاح دکترین خود در مورد استفاده از تسلیحات هسته ای به عنوان پاسخی به دخالت غرب در جنگ اوکراین است.  الجزیره در گزارشی در این باره می  نویسد: این اظهارات در زمانی بیان شد که روسیه در حال نبرد با حمله نظامیان اوکراینی به منطقه کورسک و در بحبوحه حملات فزاینده کی یف به خاک روسیه با استفاده از سلاح های غربی است.

دکترین هسته ای روسیه دقیقاً چیست، زرادخانه آن چقدر است، چه چیزی ممکن است تغییر کند و آیا دیگران نیز سیاست های خود را تغییر می دهند؟

دکترین هسته ای روسیه چیست؟

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه آخرین بار در ژوئن 2020 دکترین هسته‌ای این کشور را امضا کرد. این دکترین شش صفحه‌ای رسماً اصول اساسی سیاست دولتی در مورد بازدارندگی هسته‌ای نامیده می‌شود.این بیانیه می‌گوید روسیه سلاح‌های هسته‌ای را منحصراً ابزاری برای بازدارندگی می‌داند.این دکترین استفاده از سلاح های هسته ای را اقدامی افراطی  می داند. این بیانیه بر بازدارندگی از تجاوز به قدرت نظامی روسیه، از جمله سلاح های هسته ای آن  تاکید می کند. بر اساس این دکترین، روسیه می‌تواند از سلاح‌های هسته‌ای در «واکنش به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و سایر انواع سلاح‌های کشتار جمعی علیه خود و/یا متحدانش» استفاده کند. علاوه بر این، می تواند در صورت تجاوز به روسیه با سلاح های متعارف از آنها استفاده کند  یعنی در «زمانی که موجودیت دولت در خطر است.»

چرا روسیه دکترین هسته ای خود را تغییر می دهد؟

ریابکوف می گوید  که تصمیم برای تغییر دکترین هسته ای با روند تشدید تنش دشمنان غربی روسیه مرتبط است. در اواخر ماه اگوست، اوکراین تأیید کرد که از تسلیحات ارائه شده توسط ایالات متحده در تهاجم کورسک خود استفاده کرده است. کیر گیلز، مشاور ارشد برنامه روسیه و اوراسیا در اندیشکده چتم هاوس مستقر در لندن، به الجزیره گفت، اعلامیه روز یکشنبه روسیه «یک حلقه مجزا نیست.  این بخشی از کارزار روسیه است که مسیر اقدام مسکو را در طول این جنگ علیه اوکراین شکل داده است».

آیا پوتین قبلاً هشدارهای هسته ای داده است؟

در فوریه 2022، روسیه تهاجم تمام عیار به اوکراین را آغاز کرد. از آن زمان، کرملین بارها از تهدیدها و لفاظی هایی استفاده کرده است که به گفته کارشناسان با هدف جلوگیری از مداخله غرب در جنگ است.

در مارس 2023، شورای امنیت سازمان ملل متحد هشدار داد که خطر استفاده از سلاح های هسته ای بیشتر از هر زمان دیگری از زمان جنگ سرد است.

پوتین از زمان شروع جنگ چندین تهدید ضمنی مبنی بر حمله اتمی داشته است:

در 24 فوریه 2022، زمانی که او «عملیات نظامی ویژه » در اوکراین را اعلام کرد، گفت روسیه از مزایای خاصی در جدیدترین انواع تسلیحات برخوردار است. وی افزود: هرکسی که بخواهد مانع ما شود، یا کشور یا مردم ما را تهدید کند، باید بداند که واکنش روسیه فوری خواهد بود و شما را با عواقبی روبه رو خواهد کرد که هرگز در تاریخ خود با آن مواجه نشده اید.

 در سپتامبر 2022، پوتین گفت: اگر تمامیت ارضی کشور ما به خطر بیفتد، ما بدون شک از همه ابزارهای موجود برای محافظت از روسیه و مردم خود استفاده خواهیم کرد،  این یک بلوف نیست.

چند روز بعد، او گفت که ایالات متحده با پرتاب دو بمب اتمی بر ژاپن در سال 1945، یک سابقه استفاده از سلاح هسته ای  ایجاد کرد.

 در فوریه 2023، روسیه اعلام کرد که مشارکت خود در معاهده استارت جدید با ایالات متحده را که تعداد کلاهک‌های هسته‌ای هر طرف را محدود می‌کند، به حالت تعلیق در می‌آورد.

 در مارس 2023، روسیه اعلام کرد که با متحد خود بلاروس که با اوکراین مرز مشترک دارد، قراردادی برای استقرار سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در آنجا منعقد کرده است. سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در میدان نبرد از جمله در نبردهای نزدیک استفاده می‌شوند، بر خلاف سلاح‌های استراتژیک که قرار است در مسافت‌های طولانی برای نابودی شهرهای دشمن پیش بروند.

 در اکتبر 2023، پوتین گفت که نیازی به اصلاح دکترین هسته ای خود نیست زیرا اگر کشور دیگری با سلاح هسته ای به آن حمله کند، روسیه در کسری از ثانیه با صدها سلاح هسته ای پاسخ خواهد داد. او  گفت:  من فکر می‌کنم هیچ فردی با عقل و حافظه ای که خوب کار کند به استفاده از سلاح هسته‌ای علیه روسیه فکر نمی‌کند.

 در فوریه 2024، پوتین یک پرواز کوتاه با یک بمب افکن استراتژیک مدرن Tu-160M ​​انجام داد. چند روز بعد، او به کشورهای غربی هشدار داد که در صورت اعزام نیرو برای جنگ در اوکراین، خطر تحریک جنگ هسته ای را تهدید می کنند.

 در مارس 2024، هنگامی که در مصاحبه ای از پوتین پرسیده شد که آیا روسیه برای جنگ هسته ای آماده است، او پاسخ داد: از نقطه نظر نظامی-فنی، ما البته آماده هستیم. وی افزود: روسیه هرگز نیازی به استفاده از سلاح هسته‌ای در اوکراین احساس نکرده است.

تحلیلگران می گویند که تاکتیک ارعاب روسیه به نظر کارساز بوده است. در حالی که اوکراین از تسلیحات ایالات متحده در تهاجم خود به کورسک استفاده کرده ما از قبل این مسئله را به اطلاع امریکا نرسانده زیرا می ترسیده که واشنگتن از بیم واکنش روسیه، برنامه کی یف را متوقف کند.