بسیاری از پیام‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود بدون کمترین بررسی و تامل توسط کاربران بازنشر داده می‌شود و در این میان حتی بعضی خبرنگاران و اهالی رسانه نیز برای از دست ندادن زمان، سرعت را فدای دقت می‌کنند.
به گزارش جماران؛ فارس نوشت: حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور چند سال پیش در یادداشتی ماجرای شیخ هادی، امام جماعتی را تعریف کرد که به دلیل قضاوت اشتباه (درباره اقامه نماز بدون وضوی امام جماعت)کم کم باعث بی‌اعتمادی مردم و نمازگزاران نسبت به شیخ هادی شد و کار تاجایی پیش رفت که وی از محله و حتی شهر رفت.
این حکایت آشنا، حکایت این روزهای فضای رسانه‌ای و بخصوص فضای شبکه‌های اجتماعی کشورمان شده؛ کافی است تا مطلبی در یکی از کانال‌های تلگرامی، پیج‌های اینستاگرامی و یا صفحات توئیتری منتشر شود، آن وقت است که بدون اطلاع از صحت و سقم آن، خیل نظرات و هشتگ‌های مختلف درباره آن منتشر می‌شود.
در واقع بسیاری از پیام‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود بدون کمترین بررسی و تامل توسط کاربران بازنشر داده می‌شود و در این میان حتی بعضی خبرنگاران و اهالی رسانه نیز برای از دست ندادن زمان، سرعت را فدای دقت می‌کنند و در این دام گرفتار می‌شوند. متاسفانه چنین نمونه‌هایی کم نیستند و به رسانه‌های یک جناح سیاسی هم اختصاص ندارد.
مشکل اساسی از جایی آغاز می‌شود که اغلب این مطالب عجولانه‌ای که در رسانه‌های رسمی منتشر می‌شود و درباره آن حتی گزارش و مصاحبه گرفته می‌شود، با آبروی مستقیم افراد در ارتباط است؛ موضوعی که اسلام برای آن احترام زیادی قائل است و حتی امام صادق(ع) حرمت آن را از حرمت کعبه بالاتر می‌داند. (المومن اعظم حرمة من الکعبه)
بد نیست مروری به تعدادی از این اقدامات شتابزده بیاندازیم و برای یک بار هم که شده به خودمان بیاییم و ببینیم که اشتباهات ما چگونه با آبروی افراد بازی می‌کند.
* ماجرای عمل گردن خانم نماینده!
انتشار بخشی از صحبت‌های پروانه سلحشوری در یک خبرگزاری دولتی، با این مضمون که سر کردن چادر باعث شده تا وی گردن‌درد بگیرد و گردنش را جراحی کند، با واکنش شدید کاربران روبه‌رو شد؛ این خبرگزاری صحبت‌های این نماینده مجلس را جوری وانمود کرد که گویا وی علیه حجاب موضع گرفته است.
این درحالی بود که متن کامل صحبت‌های پروانه سلحشوری چنین چیزی را به مخاطب القا نمی‌کرد.
* طرح شایعه تجاوز به دنیا ویسی
دنیا ویسی دانش‌آموز کلاس اول دبستان، چند ماه پیش بر اثر فروریختن دیوار مدرسه در روستای گرماش استان کردستان جان خود را از دست داد ، اما برخی از کاربران و در پی آن برخی نشریات و سلبریتی‌ها شایعه تجاوز به وی را مطرح کردند.
این شایعه آن قدر بی‌اساس بود که هم طرح کننده آن مجبور به پاک کردن توئیتش شد و هم مسئولان پزشکی قانونی آن را رد کردند و پدر دنیا اعلام کرد که از منتشرکنندگان شایعه شکایت می‌کند.
هرچند این شایعه تکذیب شد اما فشار روحی که به خانواده دنیا آمد مگر با یک عذرخواهی و پاک کردن مطلب و به قول رسانه‌ای رذها دادن تکذیبیه تسکین پیدا می‌کند؟
* نسبت اشرافی‌گری به آیت‌الله جنتی
چندسال پیش تصویری از آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان در فضای مجازی تحت عنوان «صندلی شاهانه آیت‌الله جنتی» منتشر شد و برخی وی را متهم کردند که برخلاف سخنرانی‌هایش، زندگی ساده‌ای ندارد. این تصویر، همچنان هم توسط صفحات و کانال‌های ضدانقلاب به‌عنوان شاهدی بر اشرافی‌گری رئیس مجلس خبرگان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما واقعیت این ماجرا این بود که این تصویر مربوط به سفر ایشان به عراق بوده و عکس نیز در پاویون فرودگاه گرفته شده و ربطی به زندگی شخصی ایشان نداشته است.
* تنها جلوه دادن آیت‌الله جنتی هم دیگر موردی بود که به آیت‌الله جنتی نسبت دادند؛ اواخر تیرماه امسال تصویری از جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام پخش شد که یکی از موضوعات آن، بررسی عضویت اقلیت‌های دینی در شوراهای شهر بود. این عکس در لحظه رای‌گیری گرفته شده و ظاهرا آیت‌الله جنتی تنها مخالف موضوع به رای گذاشته شده است. بلافاصله برخی رسانه‌ها این تصویر را با عنوان «آیت‌الله جنتی، تنها مخالف بازگشت سپنتا نیکنام» منتشر کردند و عده‌ای نیز به همین دلیل از ایشان انتقاد کردند.
اما ساعتی بعد مشخص شد این تصاویر اصلا مربوط به موضوع عضویت اقلیت‌های دینی در شوراها نبوده و اساسا در زمان رای‌گیری برای این دستورجلسه، هیچ عکاسی در جلسه حضور نداشته بود.
* ماجرای لاکچری بودن سیداحمد خمینی
اخیرا تصویری از سیداحمد خمینی (فرزند سیدحسن خمینی نوه امام راحل) در رسانه‌ها منتشر شد و بسیاری از کاربران بدون کمترین بررسی شروع به موضع‌گیری علیه وی کردند و رفتار احمدخمینی را لاکچری خواندند؛ برخی‌ها حتی قیمت نگهداری اسب را هم محاسبه کردند!
اما پس از مدتی سیداحمد خمینی توضیح داد که تصویر مربوط به بیش از یک سال قبل بوده که به دعوت یکی از دوستانش به یک باشگاه ورزشی در کرج رفته و خودش تا همین روزها هم این عکس را ندیده بوده. وی توضیح داد که اسبی ندارد که بخواهد پولی برای هزینه‌اش بدهد و در عمرش بیش از یکی دوبار سوار اسب نشده است.
حتی عده دیگری شایعه کردند خانم حاضر در عکس، همسر احمد خمینی است که قبل از ازدواج نیز با او رابطه دوستی داشته. اما این شخص، یکی از افرادی است که تمایل داشته عکسی به یادگار با او داشته باشد. خمینی جوان در توضیح این شایعه گفته وقتی کسی از او تقاضای عکس کند، اگر حداقل مسائل شرعی را رعایت کرده باشد، امتناع نمی‌کند و به همین دلیل با هزاران نفر از آشنا و غریبه عکس دارد.
* دست دادن ابتکار با وزیر مرد آلمانی!
یکی از معروفترین قضاوت‌های زودهنگام مربوط به دست دادن معصومه ابتکار با وزیر مرد آلمانی بود. فیلم این مصاحفه سر و صدای زیادی به راه انداخت و معترضان فراوانی داشت.
این اشتباه از سوی رسانه‌ها و کاربران درحالی صورت گرفته بود که شخص مذکور، خانم باربارا هندریکس، وزیر محیط زیست آلمان بوده نه وزیر مرد آلمانی!
* آیت‌الله علم‌الهدی و شایعات بی‌پایان
حجت‌الاسلام علم الهدی یکی از شخصیت‌هایی است که معمولا صحبت‌هایش به‌صورت غرض‌ورزانه تقطیع و در فضای مجازی منتشر می‌شود و جالب اینجاست که بسیاری بر همین اساس در مورد وی قضاوت می‌کنند.
به عنوان نمونه فیلمی از صحبت‌های امام جمعه مشهد در فضای مجازی منتشر شد با این مضمون که «اگر این زن‌ها با عرب‌های عراقی مباشرت جنسی کنند، ثواب دارد، چون اینها از کربلا می آیند». این فیلم به سرعت در میان کاربران بسیاری دست به دست شد و منشا قضاوت خیلی‌ها قرار گرفت در صورتی که واقعت چیز دیگری بود. این صحبت‌ها بخشی تقطیع شده از صحبت‌های آیت‌الله علم‌الهدی بود که در آن، ایشان در حال نقل قول از دیگران و البته نفی و تقبیح این قبیل جملات بود.
انتشار صحبت‌هایی با این مضمون که «قانون اساسی غلط کرده که گفته مجلس خبرگان باید بر رهبری و عزل او نظارت کند»، هم یکی دیگر از این شایعات بود که قضاوت‌های نادرست را در پی داشت. چرا که آیت‌الله علم‌الهدی «نظارت بر بقای شرایط رهبری» را جزو وظایف اصلی مجلس خبرگان می‌دانند.
شایعات پیرامون تدفین همسر آیت‌الله علم الهدی، انتساب فیلمی از مدح درباریان توسط یک روحانی قبل از انقلاب، تعریف از اوضاع مردم در نابسامانی‌های اقتصادی اخیر، دستور تخریب مجسمه‌های فردوسی در شاندیز همه و همه شایعاتی بود که برای بردن آبروی آیت‌الله علم‌الهدی منتشر شد و واکنش‌های عجولانه افراد مختلف و از جمله سلبریتی‌ها را درپی داشت.
* گلزار و وام ۱۰ میلیاردی!
البته این قضاوت‌های زودهنگام تنها مختص چهره‌های سیاسی نیست و صابون این شایعات به تن برخی از هنرمندان هم خورده است.
انتشار نامه‌ای خطاب به معاونت اعتبارات بانک انصار مبنی بر تسریع وام ۱۰ میلیارد تومانی محمدرضا گلزار چندین روز در رسانه‌ها منتشر شد و بسیاری گلزار را به گرفتن رانت متهم کردند.
اما مدتی بعد بانک انصار در اطلاعیه‌ای ضمن تکذیب این نامه، تصریح کرد که اصلاً معاونتی با عنوان «معاونت اعتبارات» در بانک انصار وجود ندارد.
* فیش حقوق مدیر شرکت گاز!
انتشار فیش حقوقی منتسب به حمیدرضا حقوقی، مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز نیز از آخرین اخبار غیردقیقی بود که منتشر شد و مدتی سروصدای زیادی در فضای مجازی به پا کرد.
اما مدتی بعد وی توضیح داد که این فیش حقوقی برای یک ماه وی نبوده و بلکه دریافتی ۶ماه‌اش، آن هم قبل از کسر مالیات بوده است.
* توئیت‌های عجولانه یک نماینده مجلس
گاهی اوقات هم به‌دلیل دعواهای سیاسی عده‌ای در این دام میافتند، مثلا در زمان انتخابات ریاست جمهوری، محمود صادقی نماینده مجلس شورای اسلامی توئیتی را راجع به عدم استفاده آستان قدس از کالای ایرانی منتشر کرد تا به زعم خودش حجت‌الاسلام رئیسی را زیر سوال ببرد.
اما یک سرچ ساده نشان داد که مارکی که صادقی می‌گفته ایرانی بود.
ماجرای انتشار عکسی از مسعود ده‌نمکی در پشت صحنه اخراجی‌ها بجای حوادث کوی دانشگاه در سال۷۸ و یا انتساب یکی از بدهکاران بانکی به آیت‌الله مکارم شیرازی هم نمونه‌های دیگری ازاین دست بودند.
* صفحه جعلی که بسیاری را به اشتباه انداخت
انتشار مطلبی در صفحه توئیتری منتسب به شهیندخت مولاوردی، دستیار ویژه وقت رئیس‌جمهور در امور حقوق شهروندی باعث به وجود آمدن اشتباهاتی شد، حتی برخی از افراد خبره‌تر هم به اشتباه بر اساس این توئیت اظهار نظر کردند.
شباهت دو اکانت ساخته شده، موجب این قضاوت‌ها شد و پس از مشخص شدن این موضوع که این صفحه مربوط به مولاوردی نیست، برخی از افراد بابت اشتباه خود عذرخواهی کردند.
* قضاوت در سطح شهر یا روستا
گاهی اوقات دامنه یک قضاوت از یک فرد هم بیشتر می‌شود و یک شهر را در بر می‌گیرد؛ مانندادعای خوردن گوشت گربه و کلاغ مرده در روستاهای حاشیه زابل در ابتدای خردادماه که توسط یکی از خبرنگاران صداوسیما منتشر شد و اهالی آن روستا را به شدت ناراحت کرد. اما پس از مدتی مشخص شد که این غذا سیرابی بوده و نه آنچه که ادعا می‌شده!
* روی آوردن به جعلیات برای حمله به نهادها
حتی ناچار باید بگوییم که بسیاری از فیلم‌های منتشر شده را هم تا زمانی که از مبادی رسمی و رسانه‌ای معتبر منتشر نشده، نباید به سرعت باور کرد مانند ماجرای بریدن گوش کودک کارگر که بعدها مشخص شد برای تخریب ماموران شهرداری یک منطقه ساخته شده بود.
شوخی‌هایی که جدی می‌شود
انتشار فیلمی با عنوان کولی گرفتن رئیس سازمان برق دشت آزادگان از نگهبان اداره هم قضاوت زودهنگام دیگری بود که در جریان سیل اخیر اهواز در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و صحت نداشت چرا که هیچ یک از آن دو فرد حاضر در فیلم، اصلا عضو این اداره نبودند و برای شوخی فیلم را گرفته بودند.
البته به این فهرست بلندبالا می‌توان نمونه‌های دیگری هم اضافه کرد که مخاطبان دربخش نظرات همین مطلب می‌توانند به آن اشاره کنند تا توسط کارشناسان خبرگزاری فارس مورد بررسی قرار گیرد. اما نکته مهم و توصیه رسانه‌ای به خصوص به همکاران رسانه‌ای و کاربران شبکه‌های اجتماعی این است که هرمطلب جذاب و وسوسه برانگیزی را که دیدند بلافاصله منتشر و یا بازنشر نکنند. بخصوص درمورد مطالبی که با آبروی مردم در ارتباط است با دیده شک بنگرند و دقت را فدای فرصت نکنند.
