یک کارشناس نفت و انرژی: کاهش قیمت نفت نمی‌تواند آثار زیادی روی ایران داشته باشد

پایگاه خبری جماران، سعید گیتی آرا: در پی کاهش شدید تقاضای جهانی نفت در دو روز گذشته به دلیل بحران اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، نفت سبک تگزاس در کف قیمتی خود معامله شد. برخی گزارش های بین المللی نیز اشاره می کنند که ممکن است تقاضا برای نفت حتی تا ۲۹ میلیون بشکه در روز کاهش یابد.

در همین رابطه، یک کارشناس نفت و انرژی گفت: وقتی قیمت نفت کاهش می یابد و مازاد عرضه وجود دارد و آنهایی هم که قرار است از تولید نفت خود بکاهند چندان عزم راسخی ندارند، اتفاقی که رخ می دهد این است که در سررسید ماه می آمریکا، تمام مخازن سطحی مملو از نفت می شوند.

سعید ساویز کارشناس نفت و انرژی در گفت و گو با جماران، گفت: تحولات قیمتی اخیر نفت روندی منطقی را طی می کند. کشورهای اوپک و همکاران به علاوه کشورهای گروه 20 با یکدیگر توافق کردند که 19 میلیون بشکه از تولید نفت جهانی کم کنند. اما بحران کرونا و کاهش تقاضا بسیار عمیق تر از این ها است. تخمین زده می شود حداقل روزانه 30 میلیون بشکه از تقاضا کم شده است. البته به نظرم با توجه به شرایط موجود کاهش تقاضا فراتر از این مقدار است. 

وی افزود: از طرف دیگر، ما شاخصی به نام «شاخص ترس» داریم که باعث می شود قیمت ها پایین تر از قیمت واقعی در نظر گرفته شود. متأسفانه شاخص ترس بسیار در بازار نفت بسیار فعال است. بنابراین، توافق بر سر کاهش 19 میلیون بشکه از تولید روزانه نفت، توان اینکه ترمز سقوط قیمت نفت را بکشد، نداشت و بازار جهانی با توجه به سابقه کشورهای طرف توافق مانند عربستان، آمریکا، روسیه، برزیل و مکزیک به این باور نرسیده بود که این کشورها واقعا این مقدار از تولید خود را کم می کنند و آنها احتمالا هنوز از میزان تولید خود کم نکرده و یا برنامه ای برای کاهش آن ندارند. 

این کارشناس حوزه نفت ادامه داد: وقتی قیمت نفت کاهش می یابد و مازاد عرضه وجود دارد و آنهایی هم که قرار است از تولید نفت خود بکاهند چندان عزم راسخی ندارند. اتفاقی که رخ می دهد این است که در سررسید ماه می آمریکا، تمام مخازن سطحی مملو از نفت می شوند. در این موقعیت یکی از بازارهای هدف عربستان، آمریکا بود به این امید که نفت شیل تولید خود را کم کرده باشد. ولی بحث اینجاست که نفت تگزاس پلن سریعی برای اینکه عرضه نفت به بازار را کم کند، نداشت. لذا این مساله باعث پرشدن مخازن نفتی آمریکا و مازاد عرضه مواجه شدن بازار نفتی شد. به نحوی که جای خالی چندانی برای دلالی نفت وجود ندارد.

وی بیان کرد: وضعیت به گونه ای است که قیمت نفت به شدت افت کرده و هزینه انبارکردن آن بالا رفته است. در حالی که هنوز مشخص نیست فرد چه زمانی می تواند نفت خود بفروشد و از سوی دیگر محموله های بعدی نیز در راه هستند. این اتفاق خیلی از فروشندگان نفت را به این نتیجه رسانده که پول ترانسفر(حمل و نقل) و انبارداری را هم پرداخت کنند و نفت روی دست مانده شان را واگذار کنند. 

سعید ساویز گفت: کارشناسان بسیاری می گفتند که سال 2023 پیک تولید نفت جهان است و از آن سال به بعد تقاضای جهانی برای خرید نفت کم خواهد شد و از آنجا که کشورهای تولید کننده حاضر به کم کردن تولید خود نیستند، نفت های گران به دلیل به صرفه نبودن کنار گذاشته می شوند. عده ای معتقدند کرونا این پیک را جلو انداخته و به سال 2019 رسانده است. اگر این حرف درست باشد امروز ما با مازاد عرضه مواجه ایم و حتی اگر بازار هم برگردد خیلی از نفت های گران مانند نفت شیل دیگر نمی توانند تولید شوند. تا پیش از این امثال نفت شیل و نفت هایی که تولید هزینه بری دارند هر قدر که بازار ظرفیت داشت تولید می شدند. این نوع نفت ها آب های سطحی را به شدت آلوده می کنند و اگر ترامپ معاهده محیط زیستی پاریس را برهم نمی زد، نفت شیل  نمی توانست با این شدت تولید شود. 

وی ادامه داد: به نظرم آنقدر قیمت نفت نوسان پیدا خواهد کرد تا نفت هایی که به صرفه نیستند کنار زده شوند. بی تردید تولید نفت های گرانی که در فراساحل تولید می شوند دیگر به صرفه نخواهند بود. زیرا تقاضای جهانی پایین آمده است. با اینکه احتمالا بعد از کرونا تقاضا به سرجای خود برمی گردد، ولی اگر چنین فرض کنیم که بر اساس مطالعات برخی آژانس های مطالعه انرژی نظیر بلومبرگ ، سال 2019 سال پیک تولید نفت در جهان است و از آن به بعد دیگر تقاضا برای نفت مانند سابق نیست، باید خود را برای شرایط جدید آماده کنیم. هرچند ممکن است چنین اتفاقی نیفتد ولی به هرحال باید این تحلیل کارشناسان که مبتنی بر مطالعات آماری بوده را مدنظر داشته باشیم.

این کارشناس حوزه نفت گفت: بخشی از کاهش تقاضای نفت به دلیل شرایط قرنطینه ای است که دولت ها در خصوص مردم خود اعمال کردند. اما اگر این شرایط خاتمه یابد مسلما تمام صنایعی که در مدت اخیر سرمایه های خود را از بازار نفت و انرژی جمع کرده اند، بازنخواهند گشت و یکی از مواردی که باعث می شود تولید نفت افزایش پیدا کند، سرمایه گذاری در صنایع انرژی بر و وابسته به زیرساخت های انرژی کربن است.

وی بیان کرد: قطعا وقتی قرنطینه ها تمام شود و صنایع نفت به روال سابق خود بازگردد، سرمایه گذارها دیگر مانند سابق در این بخش ها سرمایه گذاری نخواهند کرد. بلکه ممکن است تغییراتی در سبد دارایی های خود انجام دهند. این مساله می تواند میزان تقاضا برای نفت را در آینده تعیین کند. اما کاهش قیمت نفت نمی تواند آثار زیادی روی ایران داشته باشد. زیرا ما قبلا به دلیل تحریم ها ضرر اصلی خود را متحمل شدیم. آنچه مسلم است؛ موج عوارض ناشی از کاهش قیمت نفت برای ایران کمتر از سایر کشورها خواهد بود. ما پیشتر از لیست تولیدکنندگان نفتی حذف شده بودیم و شاید یکی از محاسن حذف شدن از بازار نفتی این باشد که موج اخیر کاهش قیمت نفت ضرر کمتری به ایران بزند.

وی در پایان گفت: کشورهایی از کاهش این چنینی قیمت نفت بیشتر ضرر می کنند که اقتصادی به شدت نفتی دارند. برای نمونه کشوری مانند عراق مشکلات زیادی پیدا می کند. از این رو،  اگر نگاهی به نقشه ژئوپولتیک خاورمیانه در این پیک خشکسالی و کاهش قیمت نفت بیندازید، می بینید که تغییرات سیاسی بزرگی در آنها به وجود آمده است. کشورهایی مانند لیبی، سودان، نیجریه و حتی آذربایجان با پول نفت زنده هستند. بنابراین در چنین شرایطی ممکن است تنها یک پنجم از اقتصاد کشوری شبیه آذربایجان باقی بماند. ولی عربستان ذخیره ارزی خوبی دارد که می تواند در این شرایط کمکش کند. حتی اوضاع کشورهایی نظیر مکزیک نیز برهم می خورد.