افول روستاها

در این مطلب که پیامدهای اقتصادی تغییرات کاربری اراضی در روستاهای پیراشهری ، دهستان جی اصفهان بررسی شده آمده است: افزایش سریع جمعیت کشور در شهرهای بزرگ، پیامدهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به همراه داشته که از آن جمله می توان به تغییر کاربری اراضی روستایی اشاره کرد. شهر اصفهان با توجه به رشد شتابان جمعیت و تقاضا برای مسکن و خدمات مورد نیاز با سرریز جمعیت به روستاهای پیرامون مواجه بود که به تغییر کاربری اراضی کشاورزی و اختصاص یافتن سطح زیادی از اراضی به ساخت و سازهای مسکونی و غیر مسکونی منجر شد. این موضوع باعث ایجاد تغییرات منفی بزرگی در فضای اطراف شهرها به ویژه از بعد اقتصادی برای جوامع روستایی پیرامون شهرها شده است.
نتایج پژوهشی که در سال95 توسط تعدادی از اساتید دانشگاه شهید بهشتی تهران انجام شد نشان می دهد در سال 94 نسبت به سال 80 در دهستان جی اصفهان، اراضی کشاورزی 9.8 درصد و مرتع ها 10.9 درصد کاهش یافته ولی ساخت و سازهای مسکونی 56.10 درصد افزایش یافته است. تغییر کاربری اراضی کشاورزی رابطه مستقیمی با تغییر عملکرد اقتصادی در بخش های مربوط به زمین و مسکن در روستاهای مورد مطالعه داشته است.
**افول روستاها
افزایش سریع جمعیت شهری و رشد کلانشهرها به همراه تقاضا و نیازهای جمعیت شهری و به دنبال آن گسترش فیزیکی شهرها و تغییر کاربری اراضی از جمله مشکلاتی است که بعد از انقلاب صنعتی گریبانگیر شهرهای کشورهای توسعه یافته و در حال رشد شد.ایران طی چند دهه گذشته شاهد تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستاها به کاربری مسکونی، تجاری، خدماتی و صنعتی در روستاهای اطراف کلانشهرها بوده که مجموعه ای از عوامل مختلف مانند مهاجرت جمعیت روستایی به شهرها و نیاز به گسترش و توسعه شهرها در آن تاثیرگذار بوده است. در اصفهان در قالب یکی از بزرگترین کلانشهرهای ایران، همزمان با رشد جمعیت و نرخ سریع رشد جمعیت شهری، تغییر وسیعی در الگوی کاربری اراضی روستاهای پیرامون آن ایجاد شد. روند سریع تغییر کاربری اراضی کشاورزی علاوه بر خلل در میزان تولیدات کشاورزی مورد نیاز اصفهان، آثار منفی طبیعی و اقتصادی نیز به دنبال داشت.
رشد بی رویه جمعیت کلانشهر اصفهان به واسطه افزایش مهاجرت ها و رشد تقاضای مسکن ارزان باعث شده تا اراضی کشاورزی اطراف شهر قربانی شود. البته کوتاه شدن فاصله روستاها تا شهر و دسترسی آسان آنها در این فرآیند بی تاثیر نبوده است. تغییر کاربری اراضی روستاها تغییرات اقتصادی زندگی روستاییان را در پی داشته که درنهایت باعث وابستگی زندگی روستاییان به شهرها شده است.
**حکایت روستاهای جی
بر اساس مطالعات انجام شده در ناحیه دهستان جی، شغل سابق روستاییان 48.4 درصد کشاورزی، 13.8 درصد دولتی،20 درصد آزاد و
17.8 درصد بیکار بوده اند، اما تغییر کاربری اراضی در روستاهایی که در فاصله کمی از شهر اصفهان قرار داشته اند باعث شد تا8درصد از کشاورزان به شغل آزاد روی آورند. بنابراین با تغییر در عملکرد اقتصادی روستاییان، دست اندازی به اراضی کشاورزی و تغییر در کاربری این اراضی اتفاق افتاد.
در دهستان جی، اراضی کشاورزی نسبت به سایر اراضی بیشترین کاهش را داشته است. اراضی این روستاها به دلیل نزدیکی به خوراسگان و اصفهان و الحاق تعدادی از روستاها به شهر در سالهای 2008تا 2015 و وقوع خشکسالی، دست خوش بیشترین تغییرات در حوزه اراضی کشاورزی شده است. با تغییر عملکرد اقتصادی این روستاها، تغییر کاربری و فروش زمین ها افزایش یافته و تغییرات نوع شغل نیز اتفاق افتاده است. این امر به محرکی برای مهاجرت جوانان به شهر و انجام مشاغل کاذب و زیرزمینی، تبدیل شده است.
سرریز جمعیت به روستاهای پیرامونی شهر اصفهان باعث شد تا سبک زندگی شهری در روستاهای مورد مطالعه افزایش یابد و خانوارها از تولید کننده به مصرف کننده تبدیل شوند.
در فاصله سال های 2008 تا 2015 روستاهای جی شیر، قلعه بریتانچی، شهرک زاینده رود،فنارت،راران، کوی روشن دشت به اصفهان الحاق شدند. بین سال های2001تا2015 بخش مسکونی بیشترین گسترش را در بخش کشاورزی داشت که مهمترین دلیل آن تغییر کاربری اراضی دهستان جی بوده است. در سال2008 مهاجرت از روستاها به شهر و سرریز جمعیت به روستاهایی که فاصله نزدیکتری به شهر اصفهان و خوراسگان داشتند باعث تغییرات عمده ای در کاربری مسکونی و افزایش آن شد. در این مناطق کاربری مسکونی در سال 2001 تنها 9.35 درصد بوده در حالی که این نرخ در سال2008 به 22.8 درصد رسید.
7141/6026/