قزل اوزن را با توجه به اینکه در دره ها و کوه های مسیر حرکت خود ، شکل و شمایلی همچون ماری در هم پیچیده است قزل اوزن خوانده اند ، رودخانه ای با 660 کیلومتر طول که از کوه های چهل چشمه دیواندره کردستان سرچشمه گرفته و پس از گذر از استان زنجان از ارتفاعات قافلانکوه وارد منطقه خلخال می شود.
مساحت این رودخانه 64 هزار کیلومتر مربع می باشد ، پتانسیل آبی این حوزه 3.7 میلیارد متر مکعب است و حوزه آب ریز آن بین هشت استان شامل اردبیل ، زنجان ، قزوین ، گیلان ، آذربایجان شرقی ،همدان، تهران و کردستان قرار دارد.
طرح تامین آب برای دشت در بحران اردبیل با مصارف تامین آب شرب ، کشاورزی و صنعت از رودخانه قزل اوزن از مدت ها پیش جز مطالبات استان بوده و تاکنون وعده هایی بسیاری از زبان مسوولان دولت های مختلف در این زمینه طرح شده که هنوز اجرایی نشده است.
به گفته کارشناسان، آب قزل اوزن می بایست از سال ها پیش در خدمت کشاورزی ، صنعت و دیگر بخش های اقتصادی و نیز تامین آب شرب استان می بود که تاکنون از آن استفاده کافی نشده است، حتی 2 شهرستان جنوبی استان اردبیل یعنی شهرستان های خلخال و کوثر در کناره قزل اوزن نیز تاکنون نتوانسته اند برای تامین ذخیره آبی مطمئن از این رودخانه پرآب سهمی داشته باشند.
تامین قسمت ناچیزی از آب کشاورزی مورد نیاز روستاهای مزرعه و نمهیل آن هم به روش سنتی و قسمتی از آب شرب مورد نیاز هشجین و روستای کزج تنها سهم خلخال از این رودخانه می باشد.
به علت ارتفاع نسبتا زیاد روستاهای اطراف ، استفاده از آب قزل اوزن به روش سنتی نیز میسر نمی باشد و همچنین دشت ها و اراضی کشاورزی بسیار زیادی در حواشی رودخانه خروشان قزل اوزن وجود دارند که تاکنون از وجود این نهر بی بهره هستند.
در روستاهای مشکول ، دایی کندی ، منامین ، کمر، سوجاهرو، کجل خلخال و کوثر در اطراف رودخانه مناطقی تحت عنوان 'چم' قرار گرفته که برای پرورش ماهی، ایجاد کشت و صنعت ، توسعه باغ های ارگانیک و غیره بسیار مناسب می باشد ولی تاکنون به جز چراگاههای دامداران استفاده دیگری از آنها نمی شود.
رودخانه قزل اوزن دارای پتانسیل عظیمی بوده و می تواند کمک حال حرکت توسعه ای اقتصاد استان اردبیل با انتقال آب ، ایجاد کشت و صنعت های مختلف با استفاده از آب آن ، ساخت سد، توسعه باغ های ارگانیک و نیز جاذبه های گردشگری باشد اما تاکنون از مواهب این رود استفاده ای حاصل استان نشده و تخریب اراضی حاشیه رودخانه ، تنها ارمغانی است که این رود خروشان برای اهالی منطقه و روستاهای حاشیه داشته است.
به گفته کارشناسان ، با توجه به اینکه 95 کیلومتر از مسیر رودخانه قزل اوزن در منطقه خلخال قرار دارد سالانه حدود چهار میلیارد متر مکعب آب از طریق این رودخانه وارد منطقه ‌می شود که بدون هیچ استفاده ای از استان خارج می‌شود.
این در حالی است که سالانه بیش از 500 میلیون متر مکعب آب تولیدی در منطقه خلخال نیز پس از ریختن به قزل اوزن از این شهرستان خارج می شود و این در حالی است که حتی با ایجاد سدهای کوچک بتنی یا خاکی نیز می شود از هدر رفت آب قزل اوزن جلوگیری کرد.
به گزارش ایرنا ، در سال های گذشته بسیاری از مسوولان و نمایندگان استان با توجه به وجود مشکل آب در شهرستان های مختلف خواستار تخصیص حق آبه از رودخانه قزل اوزن شده اند که با تمام تلاش های صورت گرفته هنوز این امر عملیاتی نشده است.

** حق‌آبه استان اردبیل از قزل ‌اوزن عادلانه تخصیص یابد
آیت الله سید حسن عاملی ، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل از جمله افرادی است که بیشترین حساسیت در این زمینه را داشته و بارها خواستار تخصیص حق آبه عادلانه از این رودخانه شده است.
وی می گوید: شایسته است حق‌ آبه مردم استان اردبیل از قزل ‌اوزن به شایستگی تخصیص یافته و رضایت اهالی تامین شود.
آیت‌الله عاملی همچنین در سفر 2 هفته پیش اعضای کمیسیون کشاورزی ، آب و منابع طبیعی مجلس به اردبیل تاکید کرد که باید حق ‌آبه استان از رودخانه قزل اوزن صیانت شده و مردم هم از آن بهره مند شوند.
وی با اشاره به اینکه سهم اختصاصی استان از قزل ‌اوزن به هیچ وجه مناسب با حجم تولید آب جنوب استان نیست از وزیر نیرو خواست در این مورد تجدید نظر صورت گیرد.
وی اضافه کرد: شایسته نیست از نزدیک 500 میلیون متر مکعب آب جنوب استان که به حوزه قزل ‌اوزن ریخته می‌ شود تنها 50 میلیون متر مکعب حق ‌آبه برای استان اردبیل با اولویت جنوب استان اردبیل اختصاص یابد.

** سهم جنوب استان اردبیل از آب قزل اوزن ناچیز است
بشیر خالقی ، نماینده مردم شهرستان های خلخال و کوثر در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است که سهم آب این 2شهرستان جنوبی استان از آب رودخانه قزل اوزن ناچیز و غیرقابل قبول است.
وی افزود: در حالی که سالانه نزدیک به 500 میلیون متر مکعب آب از منابع آبی شهرستان خلخال تولید و بلااستفاده روانه رودخانه قزل اوزن می شود وزارت نیرو تنها اجازه برداشت کمتر از 10 میلیون متر مکعب آب را برای احداث سدهای مطالعه شده شهید عمران پستی و 2 سد دیگر با گنجایش 9 میلیون متر مکعب صادر کرده است.
خالقی بیان کرد: یکی از معدود نقاطی از این رودخانه که بکر و دست نخورده باقی مانده حاشیه این رودخانه در منطقه خلخال و کوثر می باشد و تاکنون جز تخریب اراضی حاشیه رودخانه، سودی برای اهالی منطقه و روستاهای حاشیه آن نداشته است.

** طرح انتقال آب قزل اوزن در مرحله مطالعات نهایی است
اصغر سلیمان زاده ، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل هم در این باره گفت: طرح انتقال آب از حوزه رودخانه قزل اوزن به اردبیل یکی از راه های تامین آب استان است که در مرحله مطالعات نهایی قرار گرفته است.
وی افزود: برای اینکه استان در آینده با بحران کم آبی مواجه نشود چند طرح برای تامین آب در دست اجرا و مطالعه است که از جمله آن انتقال آب از حوزه قزل اوزن به استان به میزان 50 میلیون متر مکعب می باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل اضافه کرد: برای اجرای این طرح نیاز به سرمایه گذاری دست کم 110 میلیارد تومان اعتبار می باشد.
وی گفت: اجرای طرح انتقال آب از روخانه قزل اوزن به استان اردبیل تنها با هدف حل مشکل کمبود آب شرب صورت می گیرد.
سلیمان زاده افزود: برداشت سالانه 50 میلیون متر مکعب آب از رودخانه قزل اوزن و انتقال آن به شهر اردبیل تنها با هدف تامین آب شرب این شهر اجرا و این آب هیچ گونه مصارف کشاورزی و صنعتی در آینده نخواهد داشت.
وی اظهار کرد: سه گزینه انتقال آب از دریای خزر ، رودخانه ارس و قزل اوزن برای تامین آب شرب مورد نیاز مردم شهر اردبیل به وزارت نیرو پیشنهاد شده بود که گزینه انتقال آب از رودخانه قزل اوزن به دلیل پایین بودن هزینه های اجرای طرح و نزدیک بودن محل انتقال آب به اردبیل مورد قبول وزارت نیرو واقع شده است.
در این حال کارشناسان هشدار می دهند که هر گونه برداشت و انتقال آب از رودخانه قزل اوزن و هر منبع آبی دیگر باید با انجام طرح های مطالعه ای و توجه به دورنمای سالیان آتی صورت گیرد تا بعدها شاهد مشکلات زیست محیطی در منطقه نباشیم.
به گفته آنها ، هر گونه دخالت در طبیعت باید با مطالعه و دوراندیشی صورت گرفته و در این زمینه با احتیاط و مطالعات علمی دقیق عمل شود.
گزارش: یعقوب شاددل / سیفعلی موسی زاده
7110/6016
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.