پایگاه هوایی حمیمیم به عنوانم یک نقطه اتصال و پل ارتباط هوایی به روسیه این اجازه را داده است تا بخشی از نفوذ دوران جنگ سرد خود را در آفریقا، به ویژه در مناطقی مانند «جمهوری آفریقای مرکزی» و «سودان» نیز بازیابد.
به گزارش جماران به نقل از یورونیوز، سقوط سریع و ناگهانی دولت بشار اسد، پایگاه هوایی مهم روسیه در سوریه را تحت الشعاع خود قرار داده است و این در حالی است که مسکو برای ادامه نفوذ در سراسر آفریقا به این پایگاه وابسته است.
به گزارش بلومبرگ، پایگاه هوایی روسیه واقع در حُمَیْمِیم واقع در استان لاذقیه سوریه به عنوان مرکزی در جهت انتقال پرسنل و تدارکات نظامی مسکو به کشورهای آفریقایی همچون مالی، بورکینافاسو و نیجر عمل می‌کند. تمامی این ۳ کشور اخیرا یک کودتای نظامی را تجربه کردند و همچنان که از غرب فاصله می‌گیرند به مسکو نزدیک‌تر شده‌اند.
پایگاه هوایی حمیمیم به عنوانم یک نقطه اتصال و پل ارتباط هوایی به روسیه این اجازه را داده است تا بخشی از نفوذ دوران جنگ سرد خود را در آفریقا، به ویژه در مناطقی مانند «جمهوری آفریقای مرکزی» و «سودان» نیز بازیابد.
ترکیب پایگاه هوایی حمیمیم با پایگاه دریایی طرطوس که سوخت و تدارکات از طریق مسیرهای کشتیرانی به آن وارد می‌شود، به روسیه اجازه داد تا نفوذ نظامی، سیاسی و اقتصادی خود را در آفریقا به صورت مقرون به صرفه‌تر و موثرتر گسترش دهد.
حال با وضعیت جدیدی که پیش آمده است، اینگونه به نظر می‌رسد که آن شبکه عملیاتی که پشتیبانی فعالیت‌های روسیه در آفریقا را بر عهده داشت، اکنون برای پر کردن خلاء خروج نیروهای غربی از کشورهای آفریقایی یاد شده، به یک سازماندهی مجدد نیاز خواهد داشت.
انس قوماطی، مدیر اندیشکده لیبیایی «مؤسسه صادق» به بلومبرگ گفت: «فقدان یک پل هوایی قابل اعتماد، ظرفیت روسیه برای قدرت‌نمایی در آفریقا را فلج می‌کند.»
او افزود: «کل استراتژی عملیاتی روسیه در دریای مدیترانه و آفریقا به مویی بسته است.»
پایگاه‌های هوایی روسیه در لیبی؛ پل ناکارآمد برای عملیات در آفریقا
اگرچه که روسیه به عنوان حامی مقامات لیبیایی مستقر در شرق این کشور، توانایی‌های عملیاتی خود را در چهار پایگاه هوایی در شرق لیبی به نام‌های الخادم، الجفره، غرضابیه و براک الشاطی حفظ کرده است؛ اما فاصله این پایگاه‌ها و محدودیت‌های فضای هوایی اروپا، عملا آنها را به عنوان پل هوایی مسکو نامناسب می‌کند.
روسلان پوخوف، رئیس اندیشکده دفاعی «مرکز تحلیل راهبردها و فناوری» در مسکو در این خصوص اشاره می‌کند که از دست دادن پایگاه هوایی سوریه یک «شکست بزرگ» برای عملیات روسیه در آفریقا خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد که «همه تدارکات از طریق حمیمیم عبور می‌کرد که به ویژه برای کشورهای محصور در خشکی مانند جمهوری آفریقای مرکزی حیاتی است.»
نقشه دوم مسکو؛ جایگزین‌های احتمالی برای پل هوایی سوریه
تلاش مسکو برای بازگرداندن نفوذ خود در آفریقا به طور جدی در سال ۲۰۱۸ آغاز شد و مزدوران گروه واگنر برای محافظت از رئیس جمهوری آفریقای مرکزی در برابر حمله شورشیان به این کشورِ محصور در خشکی اعزام شدند.
این جنگجویان در سال ۲۰۱۹، در تلاش خلیفه حفتر، رهبر مناطق شرق لیبی برای تصرف طرابلس، پایتخت لیبی، نقش کلیدی داشتند.
روسیه از آن زمان این مزدوران و تسلیحات خود را به مالی، نیجر و بورکینافاسو اعزام کرده و گسترده‌ترین نفوذ خود را در خارج از اتحاد جماهیر شوروی سابق ایجاد کرده است.
این حمایت اکنون در خطر است، هرچند منابع نزدیک به این دولت‌ها معتقدند روسیه راه‌های جایگزینی برای ارائه کمک به آنها پیدا خواهد کرد.
فیدل گوانجیکا، مشاور رئیس جمهوری آفریقای مرکزی به بلومبرگ گفت: «روسیه برای دسترسی به جمهوری آفریقای مرکزی احتمالا یک نقشه دوم (پلن بی) خواهد داشت؛ چه با استفاده از لیبی به عنوان پایگاه مستحکم‌تر یا چه از طریق بنادر کامرون یا بندر برازاویل، پایتخت کنگو.» وی ادامه داد که «بنابراین مسیرهای عرضه روسیه به آفریقا دست نخورده باقی می‌ماند.» و تاکید کرد که «جمهوری آفریقای مرکزی هیچ پیامد منفی در این خصوصو را تجربه نخواهد کرد.»
آقای گوآنجیکا همچنین اظهار داشت که جمهوری آفریقای مرکزی آماده است در صورت لزوم به کرملین در ارسال تدارکات و سربازان از روسیه به دولت های ساحل کمک کند.
ترکیه و محدودیت‌های همکاری با مسکو در آفریقا
ابراهیم حمیدو، مسئول روابط عمومی دفتر «علی امین زین» که در سال ۲۰۲۳ توسط حکومت نظامی نیجر به عنوان نخست وزیر این کشور منصوب شد، نیز دیدگاه مشابهی داشت.
وی گفت: «سقوط اسد روابط ما را تغییر نخواهد داد. روسیه می تواند راه های دیگری از طریق ترکیه برای حمایت از نیجر بیابد.»
اگرچه ترکیه که یکی از کشورهای ناتو هم هست، به برخی از پروازهای باری روسیه اجازه عبور از حریم هوایی خود به سمت لیبی را داده است، اما بعید است که بتواند به عنوان جایگزینی برای پل هوایی سوریه برای مسکو عمل کند، به ویژه با توجه به اینکه منافع این روسیه و ترکیه در آفریقا اغلب متفاوت است.
اهداف بلندمدت روسیه در دریای سرخ در گرماگرم جنگ داخلی سودان
مونیک یلی کام، یک سیاستمدار در بورکینافاسو که از حکومت نظامی و اتحاد نزدیک‌تر آن با روسیه حمایت می‌کند، لیبی را به عنوان یک جایگزین بالقوه برای کمک به مسکو برای «حفظ نفوذ خود در آفریقا» پیشنهاد کرد.
علاوه بر این، روسیه توانسته است برای خود یک نقش کلیدی در جنگ داخلی ۲۰ ماهه سودان ایفا کند و اخیراً خود را با ارتش ملی سودان در برابر شبه‌نظامیان موسوم به «نیروهای پشتیبانی سریع» هماهنگ‌تر کرده است.
روسیه مصمم به ایجاد پایگاهی در سواحل دریای سرخ سودان است، رویای دیرینه‌ای که در تئوری می‌تواند شبکه لجستیکی مسکو را گسترش دهد.
سقوط اسد به طور گسترده عملیات نظامی روسیه در آفریقا را مختل خواهد کرد. تمام پروازها برای تامین مزدوران، چرخش نیروها، آوردن مهمات و تسلیحات تازه از طریق سوریه انجام شد. برای پرواز با یک هواپیمای ترابری کامل از روسیه به آفریقا خیلی دور است.
با این حال، به گفته اولف لاسینگ، مدیر گروه مطالعاتی کشورهای ساحل در اندیشکده آلمانی «بنیاد کنراد آدناوئر»، حفظ شبکه نفوذ گسترده روسیه در آفریقا آسان نخواهد بود.
او گفت: «سقوط اسد به طور گسترده عملیات نظامی روسیه در آفریقا را مختل خواهد کرد. تمام پروازها برای تامین مزدوران، چرخش نیروها، آوردن مهمات و تسلیحات تازه از طریق سوریه انجام شد. برای پرواز با یک هواپیمای ترابری کامل از روسیه به آفریقا خیلی دور است.»
سرنوشت پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه چه خواهد شد؟
لیسینگ خاطرنشان کرد که «روسیه مجبور خواهد شد مداخلات خود در آفریقا را کاهش دهد و این امر بسیار پرهزینه‌تر خواهد بود.»
