به گزارش ایرنا، همچنین خرمای بافق و فرآورده های آن چون حصیر و بادبزن در کشور، شهره هست و حالا این شهر کهن، آماده است تا از مسافران و گردشگران نوروزی استقبال کند.
کهن شهر بافق از دیر باز در پی برگزاری جشنهای نوروز باستانی بوده و آنگونه که سالخوردگان این دیار بیان میکنند یک یا دو هفته پیش از آغاز نوروز، مردم دست به خانه تکانی میزدند و همه جا را تمیز میکردند و حتی کوچه و خیابان نیز از یادشان دور نمیماند.
یکی دو هفته پیش از عید خانه تکاتی یا رفت و روب انجام می گیرد و دوباره اثاثیه را جابجا و گردگیری میکنند و آنها را میچینند.
خانه تکانی از آداب مرسوم در بین مردم بافق است؛ در روزگار قدیم قبل از عید مردم خانه تکانی می کردند و اگر اتاقها به علت دودزدگی در ایام زمستان سیاه شده بود حتما آنها را مجددا کاهگل می کردند.
مردم براین باور بودند که اگر این کار را انجام ندهند تا پایان سال جدید همه چیز در زندگی برای آنها به شکل نامطلوبی اتفاق خواهد افتاد.
آماده کردن لباس نو از دیگر موارد مرسوم شب عید است به طوری که در گذشته اگر بزرگترها توانایی خرید لباس نو برای خودشان نداشتند حتما دست کم برای کودکان یک تکه لباس نو میخریدند.
در چند سده پیش ، شاخه های «مغ» درخت خرما را به رنگ سبز و گلی (سرخ) در میآوردند و دیوار کوچه ها را با آنها تزئین می کردند و شب پیش از سال نو، فانوسهایی روشن به دیوارهای کوچه آویزان می شد و تا هفت شبانه روز روشن می ماند.
از روز آخر اسفند، تا هفتم نوروز، آتشهایی درون سینی آماده می کردند و روی آتش اسپند می ریختند و درون خانه می چرخاندند سپس آن را جلو در خانه می گذاشتند و در این زمان همسایگان نیز با کمک یکدیگر، کوچه را جارو می کردند و آب می پاشیدند.
تا 200 سال پیش، مردی در بافق بوده که به بمون (بمان) سیاه شهرت داشته است، او چند روز پیش از آغاز سال نو، صورت، دست و پاهایش را سیاه می کرده و با پای برهنه ، اربونه (دایره) به دست، در کوچه و خیابان راه می رفته و شعر می خوانده است.
شعرهایی زیبا و محلی' بمان' درباره نوروز و آغاز بهار بوده، که متاسفانه هیچ کس آنها را به یاد ندارد و گذر زمان، هم او و هم این رسم را به فراموشی سپرده است.
***آجیل و شیرینی سال نو
خانواده ها پیش از تحویل سال، شیرینی می گرفتند، بیشتر مردم طرفدار شیرینی یزدی بودند و آنان که می توانستند از یزد تهیه می کردند، بدینگونه که یا خود می رفتند و می خریدند یا به دیگران سفارش می دادند و کانی که نمی توانستند یا نمی خواستند شیرینی یزدی داشته باشند، کلوچه های کوچک محلی درست می کردند.
این کلوچه ها از آرد بوداده، خرما و رازیانه تهیه می شد و بدینوسیله آجیل شب عید را، مردم خود درست می کردند و در طول سال، تخمه های خیار (خربزه) ، هندوانه و گل آفتابگردان را برای عید نگه می داشتند و نزدیک نوروز، آنها را بو می دادند( برشته می کردند) و با مغز پسته، بادام، بادام کوهی، تنئو ( هسته زردآلو) مخلوط میکردند و نزد مهمانهایشان می گذاشتند.
'سِهن' یکی دیگر از خوراکی های مخصوص عید نوروز در شهر و روستاهای بافق
ریختن و پختن کماچ و سمنو از جمله آداب قدیمی و مراسم خاص مردم شهرستان بافق قبل از ایام عید است و برای این کار گندم را دو سه روز در آب خیس می کردند و سپس آب را خالی کرده یک شب آن را در قابلمه در بسته قرار میدادند تا جوانه بزند سپس جوانه ها را داخل یک سبد یا کیسه قرار میدادند و هر روز آن را خیس می کردند تا جوانه ها کاملا در هم فرو روند، سپس جوانه های در هم تنیده شده را خشک و آرد می کردند و از آن نوعی کماچ به نام 'کماچ سِهن ' و 'سمنو' می پختند.
در مراحل بعد تخم مرغ رنگ کردن بود که آنها را آب پز میکردند و رنگهای شاد و متنوع روی آنها می زدند و در قدیم جوانان و نو جوانان بافقی با آنها نوعی بازی به نام 'تخم مرغ جنگی' انجام می دادند و هرکس با ضربه تخم مرغ خود تخم مرغ دیگری را در ناحیه سر و ته می شکست، تخم مرغ شکسته را از بازنده می گرفت.
***لحظه تحویل سال
سالها پیش از پیدا شدن رادیو و تلویزیون در بافق، هنگام تحویل سال، مردی وظیفه خبررسانی به مردم را بر عهده داشت، وی لباس سرخ و سبز می پوشید ، طبلی در دست می گرفت، در کوچه ها می گشت، طبل می زد و با فریاد و شاد باش آغاز سال نو را به مردم خبر می داد، وی پلاستیکی پر از نخود و کشمش به همراه داشت، به هر کس میرسید،مشتی از محتویات پلاستیک را به او می داد.
در قدیم کسانی که با سواد و یا در اصطلاح عامیانه ملا بودند هنگام تحویل سال قرآن می خواندند و سکه ای به عنوان برکت به بقیه می دادند.
**سفره هفت سین
سفره هفت سین بافقیها، پارچه ترمه بود و سفره ای سبز که روی ترمه انداخته می شد، سفره سبز از ترمه کوچکتر بود و وسایل درون سفره آئینه ای بزرگ بود که روی آن توری سبز می انداختند و جلو آئینه قرآن می نهادند و کنار قرآن، جایی که در آینه پیدا بود، شمعی روشن میگذاشتند یا با روغن و فتیله، درون ظرفی آتش روشن می کردند.
درون سفره، نان و سرکه همراه با سبدی میوه می گذاشتند و میوه های درون سبد، سیبهای سرخ بود و بوته های سیر و سنجد، قابی (دیسی) از خرما، همراه با شیرینی یا کلوچههای محلی و بشقابهای بزرگ سبزه که پیش از آغاز سال نو کاشته بودند، همه آنچه بود، درون سفره مینهادند و به آن سفره نوروز میگفتند.
سفره بافقیها تا روز نوروز پهن بود سپس آن را بر میچیدند و سبزه را همراه با ظرف میوه و شیرینی؛ جا می گذاشتند برای پذیرایی از مهمان و سبزه را سیزده نوروز، از خانه بیرون می بردند و در طبیعت جا می گذاشتند.
*** خوراک (غذای) روز نوروز
مردم بافق،نوروز را دوست داشتند و بیشتر میخواستند در نخستین روز سال مهمان داشته باشند،بنابراین کوچکترهای فامیل، بیشتر نوروزها، مهمان ریشسفیدان و بزرگان فامیل بودند. حتی خود دوست و آشنا را دعوت میکردند و مردم شهر ما در طول سال بیشتر از غذاهای محلی میخوردند که نان رکن اصلی آن بود. بنابراین برنج زیاد مصرف نمی کردند و بیشتر خانواده ها نوروز تا نوروز برنج می خوردند. غذای محلی که مردم دوست داشتند در نوروز بخورند و بیشتر برایشان عادت شده بود، می توان از پلو تکی نام برد، غذایی خوشمزه و دوست داشتنی که از برنج، تکی( ارزن پوست کنده)، گوشت، عدس سیاه، لوبیا و رب انار درست می کردند.
در قدیم مردم شهرستان بافق سالی یک بار پلو میخوردند و به همین دلیل آن یک بار را به شب عید اختصاص می دادند،آنها عقیده داشتند هرکس شب عید باید حتما در منزل خودش بسر ببرد و بر این باور بودند که اگر در موقع سال تحویل در خانه خودشان نباشند تا آخر سال بطور مرتب، این طرف و آن طرف خواهند بود.
دید و بازدید از روز پس از نوروز، دیدنی و به خانه یکدیگر رفتن، آغاز می شد و کوچکترها، همه راهی خانه بزرگترها می شدند و بزرگترها، لازم می دانستند از همان ابتدا، با عیدی دادن از مهمانانشان بخصوص بچه ها، استقبال کنند.
در بافق بیشتر خانوادهها ، وقتی یکدیگر را می دیدند و گفتگو می کردند، واجب نمی دانستند که برای بازدید، به خانه یکدیگر بروند، همان یکبار دیدن همدیگر کافی بود و نیازی برای بازدید در همان روزهای نوروز نبود.
عید دیدنی کوچکترها از بزرگان فامیل و به جای آوردن صله رحم و هدیه دادن بزرگان به بچه ها از دیگر آداب مرسوم عید نوروز در شهرستان بافق است.
**جاذبه های تاریخی بافق، در انتظار مسافران
فرماندار بافق جاذبه های گردشگری این شهرستان تاریخی را یاد آور شد و گفت : جاذبه های دیدنی و مردم خونگرم این شهرستان چشم انتظار مسافران نوروزی است.
محمد زاده رحمانی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، جاذبه های گردشگری بافق را با محوریت امام زاده عبدالله (ع) این شهر دانست و گفت : شهرستان تاریخی بافق از ظرفیت های زیادی برای بازدید گردشگران و مسافران نوروزی برخوردار است.
وی بازدید از معادن،مسجد جامع با سبک معماری و گنبد کم نظیر آن، هتل رستوران سنتی باغ تیتو ، خانه وحشی بافقی ،کمپ کویری شادن و تلماسه های کاراکال در منطقه صادق آباد، قلعه تاریخی باقر آباد، دریاچه تفریحی آهنشهر و مجموعه پارک آبشار را از مهمترین جاذبه گردشگری این شهرستان برشمرد.
فرماندار بافق به پنج روستای هدف گردشگری شهرستان بافق هم اشاره کرد و گفت: علاقمندان می توانند با استفاده از اقامتگاه های بوم گردی این شهرستان از دیدن طبیعت بکر و جذابیت های روستایی و طبیعت گردی روستاهای قطرم، شادکام، باقرآباد، صادق آباد و باجگان لذت ببرید.
وی، برگزاری جشنواره های ملی و استانی، همایش های گردشگری و برپایی نمایشگاههای صنایع دستی و گردشگری در شهرستان بافق را نشان از همدلی، تعامل و مشارکت دستگاههای اجرایی و بخش خصوصی دانست و گفت: مشارکت در بهسازی بنا های تاریخی و اجرای پروژه های گردشگری نظیر بوم گردی سبب گردشگری پایدار و معرفی هرچه بهتر شهرستان بافق، در این حوزه شده است.
زاده رحمانی با تأکید بر همکاری همه دستگاهها و همچنین فعال شدن کمیته های ستاد خدمات سفر قبل از نوروز و پر رنگ تر شدن بازارچه های صنایع دستی در این ایام، گفت: همه عزیزان باید سعی کنند با همکاری و اقدامات مشترک ایام خوبی برای مسافران نوروزی در این شهرستان فراهم شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از محورهای سند توسعه چشم انداز شهرستان بافق، بحث میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می باشد، افزود: با توجه به محورهای این سند بهسازی و مرمت بناهای تاریخی، ثبت آثار تاریخی و میراث معنوی، ارتقاء نمایندگی میراث شهرستان به اداره و گردشگری شهری از جمله مواردی است که مورد توجه و حمایت قرار گرفته است.
زاده رحمانی در پایان افزود: در خصوص ستاد خدمات سفر شهرستان بافق جلسات مربوطه در چندین نوبت برگزار شده و این شهرستان از هم اینک آماده پذیرایی از مهمانان نوروزی می باشد.
سال گذشته بیش از 200 هزار نفر مسافر و گردشگر از چاذبه های دیدنی و آثار تاریخی و طبیعی شهرستان بافق دیدن کردند.
مرکز شهرستان 50 هزار نفری بافق در فاصله 110 کیلومتری شرق یزد قرار دارد.
7543/ 6197
کهن شهر بافق از دیر باز در پی برگزاری جشنهای نوروز باستانی بوده و آنگونه که سالخوردگان این دیار بیان میکنند یک یا دو هفته پیش از آغاز نوروز، مردم دست به خانه تکانی میزدند و همه جا را تمیز میکردند و حتی کوچه و خیابان نیز از یادشان دور نمیماند.
یکی دو هفته پیش از عید خانه تکاتی یا رفت و روب انجام می گیرد و دوباره اثاثیه را جابجا و گردگیری میکنند و آنها را میچینند.
خانه تکانی از آداب مرسوم در بین مردم بافق است؛ در روزگار قدیم قبل از عید مردم خانه تکانی می کردند و اگر اتاقها به علت دودزدگی در ایام زمستان سیاه شده بود حتما آنها را مجددا کاهگل می کردند.
مردم براین باور بودند که اگر این کار را انجام ندهند تا پایان سال جدید همه چیز در زندگی برای آنها به شکل نامطلوبی اتفاق خواهد افتاد.
آماده کردن لباس نو از دیگر موارد مرسوم شب عید است به طوری که در گذشته اگر بزرگترها توانایی خرید لباس نو برای خودشان نداشتند حتما دست کم برای کودکان یک تکه لباس نو میخریدند.
در چند سده پیش ، شاخه های «مغ» درخت خرما را به رنگ سبز و گلی (سرخ) در میآوردند و دیوار کوچه ها را با آنها تزئین می کردند و شب پیش از سال نو، فانوسهایی روشن به دیوارهای کوچه آویزان می شد و تا هفت شبانه روز روشن می ماند.
از روز آخر اسفند، تا هفتم نوروز، آتشهایی درون سینی آماده می کردند و روی آتش اسپند می ریختند و درون خانه می چرخاندند سپس آن را جلو در خانه می گذاشتند و در این زمان همسایگان نیز با کمک یکدیگر، کوچه را جارو می کردند و آب می پاشیدند.
تا 200 سال پیش، مردی در بافق بوده که به بمون (بمان) سیاه شهرت داشته است، او چند روز پیش از آغاز سال نو، صورت، دست و پاهایش را سیاه می کرده و با پای برهنه ، اربونه (دایره) به دست، در کوچه و خیابان راه می رفته و شعر می خوانده است.
شعرهایی زیبا و محلی' بمان' درباره نوروز و آغاز بهار بوده، که متاسفانه هیچ کس آنها را به یاد ندارد و گذر زمان، هم او و هم این رسم را به فراموشی سپرده است.
***آجیل و شیرینی سال نو
خانواده ها پیش از تحویل سال، شیرینی می گرفتند، بیشتر مردم طرفدار شیرینی یزدی بودند و آنان که می توانستند از یزد تهیه می کردند، بدینگونه که یا خود می رفتند و می خریدند یا به دیگران سفارش می دادند و کانی که نمی توانستند یا نمی خواستند شیرینی یزدی داشته باشند، کلوچه های کوچک محلی درست می کردند.
این کلوچه ها از آرد بوداده، خرما و رازیانه تهیه می شد و بدینوسیله آجیل شب عید را، مردم خود درست می کردند و در طول سال، تخمه های خیار (خربزه) ، هندوانه و گل آفتابگردان را برای عید نگه می داشتند و نزدیک نوروز، آنها را بو می دادند( برشته می کردند) و با مغز پسته، بادام، بادام کوهی، تنئو ( هسته زردآلو) مخلوط میکردند و نزد مهمانهایشان می گذاشتند.
'سِهن' یکی دیگر از خوراکی های مخصوص عید نوروز در شهر و روستاهای بافق
ریختن و پختن کماچ و سمنو از جمله آداب قدیمی و مراسم خاص مردم شهرستان بافق قبل از ایام عید است و برای این کار گندم را دو سه روز در آب خیس می کردند و سپس آب را خالی کرده یک شب آن را در قابلمه در بسته قرار میدادند تا جوانه بزند سپس جوانه ها را داخل یک سبد یا کیسه قرار میدادند و هر روز آن را خیس می کردند تا جوانه ها کاملا در هم فرو روند، سپس جوانه های در هم تنیده شده را خشک و آرد می کردند و از آن نوعی کماچ به نام 'کماچ سِهن ' و 'سمنو' می پختند.
در مراحل بعد تخم مرغ رنگ کردن بود که آنها را آب پز میکردند و رنگهای شاد و متنوع روی آنها می زدند و در قدیم جوانان و نو جوانان بافقی با آنها نوعی بازی به نام 'تخم مرغ جنگی' انجام می دادند و هرکس با ضربه تخم مرغ خود تخم مرغ دیگری را در ناحیه سر و ته می شکست، تخم مرغ شکسته را از بازنده می گرفت.
***لحظه تحویل سال
سالها پیش از پیدا شدن رادیو و تلویزیون در بافق، هنگام تحویل سال، مردی وظیفه خبررسانی به مردم را بر عهده داشت، وی لباس سرخ و سبز می پوشید ، طبلی در دست می گرفت، در کوچه ها می گشت، طبل می زد و با فریاد و شاد باش آغاز سال نو را به مردم خبر می داد، وی پلاستیکی پر از نخود و کشمش به همراه داشت، به هر کس میرسید،مشتی از محتویات پلاستیک را به او می داد.
در قدیم کسانی که با سواد و یا در اصطلاح عامیانه ملا بودند هنگام تحویل سال قرآن می خواندند و سکه ای به عنوان برکت به بقیه می دادند.
**سفره هفت سین
سفره هفت سین بافقیها، پارچه ترمه بود و سفره ای سبز که روی ترمه انداخته می شد، سفره سبز از ترمه کوچکتر بود و وسایل درون سفره آئینه ای بزرگ بود که روی آن توری سبز می انداختند و جلو آئینه قرآن می نهادند و کنار قرآن، جایی که در آینه پیدا بود، شمعی روشن میگذاشتند یا با روغن و فتیله، درون ظرفی آتش روشن می کردند.
درون سفره، نان و سرکه همراه با سبدی میوه می گذاشتند و میوه های درون سبد، سیبهای سرخ بود و بوته های سیر و سنجد، قابی (دیسی) از خرما، همراه با شیرینی یا کلوچههای محلی و بشقابهای بزرگ سبزه که پیش از آغاز سال نو کاشته بودند، همه آنچه بود، درون سفره مینهادند و به آن سفره نوروز میگفتند.
سفره بافقیها تا روز نوروز پهن بود سپس آن را بر میچیدند و سبزه را همراه با ظرف میوه و شیرینی؛ جا می گذاشتند برای پذیرایی از مهمان و سبزه را سیزده نوروز، از خانه بیرون می بردند و در طبیعت جا می گذاشتند.
*** خوراک (غذای) روز نوروز
مردم بافق،نوروز را دوست داشتند و بیشتر میخواستند در نخستین روز سال مهمان داشته باشند،بنابراین کوچکترهای فامیل، بیشتر نوروزها، مهمان ریشسفیدان و بزرگان فامیل بودند. حتی خود دوست و آشنا را دعوت میکردند و مردم شهر ما در طول سال بیشتر از غذاهای محلی میخوردند که نان رکن اصلی آن بود. بنابراین برنج زیاد مصرف نمی کردند و بیشتر خانواده ها نوروز تا نوروز برنج می خوردند. غذای محلی که مردم دوست داشتند در نوروز بخورند و بیشتر برایشان عادت شده بود، می توان از پلو تکی نام برد، غذایی خوشمزه و دوست داشتنی که از برنج، تکی( ارزن پوست کنده)، گوشت، عدس سیاه، لوبیا و رب انار درست می کردند.
در قدیم مردم شهرستان بافق سالی یک بار پلو میخوردند و به همین دلیل آن یک بار را به شب عید اختصاص می دادند،آنها عقیده داشتند هرکس شب عید باید حتما در منزل خودش بسر ببرد و بر این باور بودند که اگر در موقع سال تحویل در خانه خودشان نباشند تا آخر سال بطور مرتب، این طرف و آن طرف خواهند بود.
دید و بازدید از روز پس از نوروز، دیدنی و به خانه یکدیگر رفتن، آغاز می شد و کوچکترها، همه راهی خانه بزرگترها می شدند و بزرگترها، لازم می دانستند از همان ابتدا، با عیدی دادن از مهمانانشان بخصوص بچه ها، استقبال کنند.
در بافق بیشتر خانوادهها ، وقتی یکدیگر را می دیدند و گفتگو می کردند، واجب نمی دانستند که برای بازدید، به خانه یکدیگر بروند، همان یکبار دیدن همدیگر کافی بود و نیازی برای بازدید در همان روزهای نوروز نبود.
عید دیدنی کوچکترها از بزرگان فامیل و به جای آوردن صله رحم و هدیه دادن بزرگان به بچه ها از دیگر آداب مرسوم عید نوروز در شهرستان بافق است.
**جاذبه های تاریخی بافق، در انتظار مسافران
فرماندار بافق جاذبه های گردشگری این شهرستان تاریخی را یاد آور شد و گفت : جاذبه های دیدنی و مردم خونگرم این شهرستان چشم انتظار مسافران نوروزی است.
محمد زاده رحمانی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، جاذبه های گردشگری بافق را با محوریت امام زاده عبدالله (ع) این شهر دانست و گفت : شهرستان تاریخی بافق از ظرفیت های زیادی برای بازدید گردشگران و مسافران نوروزی برخوردار است.
وی بازدید از معادن،مسجد جامع با سبک معماری و گنبد کم نظیر آن، هتل رستوران سنتی باغ تیتو ، خانه وحشی بافقی ،کمپ کویری شادن و تلماسه های کاراکال در منطقه صادق آباد، قلعه تاریخی باقر آباد، دریاچه تفریحی آهنشهر و مجموعه پارک آبشار را از مهمترین جاذبه گردشگری این شهرستان برشمرد.
فرماندار بافق به پنج روستای هدف گردشگری شهرستان بافق هم اشاره کرد و گفت: علاقمندان می توانند با استفاده از اقامتگاه های بوم گردی این شهرستان از دیدن طبیعت بکر و جذابیت های روستایی و طبیعت گردی روستاهای قطرم، شادکام، باقرآباد، صادق آباد و باجگان لذت ببرید.
وی، برگزاری جشنواره های ملی و استانی، همایش های گردشگری و برپایی نمایشگاههای صنایع دستی و گردشگری در شهرستان بافق را نشان از همدلی، تعامل و مشارکت دستگاههای اجرایی و بخش خصوصی دانست و گفت: مشارکت در بهسازی بنا های تاریخی و اجرای پروژه های گردشگری نظیر بوم گردی سبب گردشگری پایدار و معرفی هرچه بهتر شهرستان بافق، در این حوزه شده است.
زاده رحمانی با تأکید بر همکاری همه دستگاهها و همچنین فعال شدن کمیته های ستاد خدمات سفر قبل از نوروز و پر رنگ تر شدن بازارچه های صنایع دستی در این ایام، گفت: همه عزیزان باید سعی کنند با همکاری و اقدامات مشترک ایام خوبی برای مسافران نوروزی در این شهرستان فراهم شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از محورهای سند توسعه چشم انداز شهرستان بافق، بحث میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می باشد، افزود: با توجه به محورهای این سند بهسازی و مرمت بناهای تاریخی، ثبت آثار تاریخی و میراث معنوی، ارتقاء نمایندگی میراث شهرستان به اداره و گردشگری شهری از جمله مواردی است که مورد توجه و حمایت قرار گرفته است.
زاده رحمانی در پایان افزود: در خصوص ستاد خدمات سفر شهرستان بافق جلسات مربوطه در چندین نوبت برگزار شده و این شهرستان از هم اینک آماده پذیرایی از مهمانان نوروزی می باشد.
سال گذشته بیش از 200 هزار نفر مسافر و گردشگر از چاذبه های دیدنی و آثار تاریخی و طبیعی شهرستان بافق دیدن کردند.
مرکز شهرستان 50 هزار نفری بافق در فاصله 110 کیلومتری شرق یزد قرار دارد.
7543/ 6197
کپی شد