رودخانه ها در حوضه های آبریز نقش های متعددی ایفا می کنند که از جمله اهم آن ها می توان به زهکشی اراضی حوضه و تنظیم عمق آب زیر سطحی، جمع آوری و هدایت آب سطحی به خارج از حوضه، تغذیه آبخوان های زیر زمینی و نظایر آن اشاره کرد.
رودخانه ها در زندگی انسان نقش مهمی ایفا کرده اند به نحوی که با تامین آب مورد نیاز در بخش های مختلف مصرف شامل شرب، کشاورزی و صنعت، تمدن ها در کنار رودخانه ها شکل گرفته و توسعه یافته اند.
رودخانه ها از زوایه نگرش های گوناگون به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند.
تقسیم بندی رودخانه ها به دایمی، فصلی و مسیل ها، تقسیم بندی رودخانه ها به جوان، بالغ و پیر، تقسیم بندی براساس شکل آبراه ها، تقسیم بندی براساس رتبه بندی در حوضه آبریز، تقسیم براساس قابلیت سیل خیزی، تقسیم بندی براساس کیفیت آب، تقسیم بندی براساس بالقوه یا بالفعل بودن مصرف آب آن ها دربخش های گوناگون شرب، صنعت، گردشگری، محیط زیست، کشاورزی و آبزی پروری، تقسیم بندی براساس تاسیسات مجاور آن ها (نقاط جمعیتی، تاسیسات زیربنایی،اراضی کشاورزی و..)، تقسیم بندی براساس قابلیت کشتیرانی، تقسیم بندی براساس مرزی یا مشترک بین دو یا چند کشور بودن یا نبودن، ازجمله تقسیم بندی های مختلف رودخانه ها به شمار می آیند.
در ایران مجموعا 146 هزار کیلومتر رودخانه جریان دارد که 2 درصد آن سهم استان گلستان با طول دو هزار و 850 کیلومتر است که در 45 رشته جریان دارد.
ذکر این نکته ضرورت دارد که از طرفی با توجه به وضعیت اقلیمی استان گلستان و از طرف دیگر با عنایت به استعداد ذاتی رودخانه ها در تغییرات دائمی و تغییر مسیر و دایر یا متروک شدن به نظر می رسد که طول رودخانه های استان احتمالا زیادتر بوده و این موضوع نیاز به بررسی و مطالعه بیشتری دارد.
از مجموع 2850 کیلومتر رودخانه های احصا شده در استان گلستان 650 کیلومتر در شهرها و روستاها جریان دارد؛ تاسیسات زیربنایی و راهها 800 کیلومتر دیگر از رودخانه ها را احاطه کرده و باقی مانده رودخانه ها به میزان 1400 کیلومتر در جنگل ها، مراتع و اراضی کشاورزی در جریانند.
رودخانه به جریان خود ادامه می دهد و تحت تاثیر عوامل طبیعی و اقلیمی تغییراتی بر آن اعمال می شود و اگر انسان نیز دست به تغییرات غیرعلمی به بستر رودخانه و پیرامون (حریم) آن بزند، از زبان های ناشی از آن در امان نخواهد ماند.
رودخانه ها به عنوان موجوداتی همواره در حال تغییر، نوعی موجود زنده تلقی می شوند و از این باب همیشه نیازمند توجه و نگهداری هستند.
در باور عامه نگهدای و مهندسی رودخانه به معنای لایروبی و دیواره سازی رودخانه است و این باور حتی در تفکر برخی مسئولین اجرایی و تصمیم گیر نیز وجود دارد و در بازدید از رودخانه ها به ویژه در زمان حوادثی مانند سیل تنها سخن و پرسش از دو مقوله لایروبی و دیواره سازی به میان می آید.
لیکن براساس ماخذ علمی و منابع قانونی در راستای حفاظت، مراقبت و نگهداری از رودخانه ها مجموعه عملیاتی می بایست صورت گیرد که عنوان مهندسی رودخانه به آن اطلاق می گردد و به 8 عنوان شامل موارد زیر تقسیم می شود:
1-نقشه برداری و کاداستر بستر و پیرامون رودخانه ها
2-تعیین حد بستر و حریم رودخانه ها و اعلان عمومی
3-علامتگذاری (رپرگذاری) حد نهایی بستر رودخانه ها
4-گشت و بازرسی دائمی جهت حراست بستر و حریم و پیشگیری و مقابله با تجاوزات
5-اخذ سند بستر رودخانه ها
6-آموزش های عمومی، نصب تابلوهای هشدار و تابلوهای مشخصات بستر و حریم
7-لایروبی، ساماندهی و اصلاح مسیر رودخانه ها
8-دیواره سازی و تثبیت بستر رودخانه ها
گزارش از سید محسن حسینی - کارشناس مسائل آب
انتهای پیام رودخانه ها در زندگی انسان نقش مهمی ایفا کرده اند به نحوی که با تامین آب مورد نیاز در بخش های مختلف مصرف شامل شرب، کشاورزی و صنعت، تمدن ها در کنار رودخانه ها شکل گرفته و توسعه یافته اند.
رودخانه ها از زوایه نگرش های گوناگون به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند.
تقسیم بندی رودخانه ها به دایمی، فصلی و مسیل ها، تقسیم بندی رودخانه ها به جوان، بالغ و پیر، تقسیم بندی براساس شکل آبراه ها، تقسیم بندی براساس رتبه بندی در حوضه آبریز، تقسیم براساس قابلیت سیل خیزی، تقسیم بندی براساس کیفیت آب، تقسیم بندی براساس بالقوه یا بالفعل بودن مصرف آب آن ها دربخش های گوناگون شرب، صنعت، گردشگری، محیط زیست، کشاورزی و آبزی پروری، تقسیم بندی براساس تاسیسات مجاور آن ها (نقاط جمعیتی، تاسیسات زیربنایی،اراضی کشاورزی و..)، تقسیم بندی براساس قابلیت کشتیرانی، تقسیم بندی براساس مرزی یا مشترک بین دو یا چند کشور بودن یا نبودن، ازجمله تقسیم بندی های مختلف رودخانه ها به شمار می آیند.
در ایران مجموعا 146 هزار کیلومتر رودخانه جریان دارد که 2 درصد آن سهم استان گلستان با طول دو هزار و 850 کیلومتر است که در 45 رشته جریان دارد.
ذکر این نکته ضرورت دارد که از طرفی با توجه به وضعیت اقلیمی استان گلستان و از طرف دیگر با عنایت به استعداد ذاتی رودخانه ها در تغییرات دائمی و تغییر مسیر و دایر یا متروک شدن به نظر می رسد که طول رودخانه های استان احتمالا زیادتر بوده و این موضوع نیاز به بررسی و مطالعه بیشتری دارد.
از مجموع 2850 کیلومتر رودخانه های احصا شده در استان گلستان 650 کیلومتر در شهرها و روستاها جریان دارد؛ تاسیسات زیربنایی و راهها 800 کیلومتر دیگر از رودخانه ها را احاطه کرده و باقی مانده رودخانه ها به میزان 1400 کیلومتر در جنگل ها، مراتع و اراضی کشاورزی در جریانند.
رودخانه به جریان خود ادامه می دهد و تحت تاثیر عوامل طبیعی و اقلیمی تغییراتی بر آن اعمال می شود و اگر انسان نیز دست به تغییرات غیرعلمی به بستر رودخانه و پیرامون (حریم) آن بزند، از زبان های ناشی از آن در امان نخواهد ماند.
رودخانه ها به عنوان موجوداتی همواره در حال تغییر، نوعی موجود زنده تلقی می شوند و از این باب همیشه نیازمند توجه و نگهداری هستند.
در باور عامه نگهدای و مهندسی رودخانه به معنای لایروبی و دیواره سازی رودخانه است و این باور حتی در تفکر برخی مسئولین اجرایی و تصمیم گیر نیز وجود دارد و در بازدید از رودخانه ها به ویژه در زمان حوادثی مانند سیل تنها سخن و پرسش از دو مقوله لایروبی و دیواره سازی به میان می آید.
لیکن براساس ماخذ علمی و منابع قانونی در راستای حفاظت، مراقبت و نگهداری از رودخانه ها مجموعه عملیاتی می بایست صورت گیرد که عنوان مهندسی رودخانه به آن اطلاق می گردد و به 8 عنوان شامل موارد زیر تقسیم می شود:
1-نقشه برداری و کاداستر بستر و پیرامون رودخانه ها
2-تعیین حد بستر و حریم رودخانه ها و اعلان عمومی
3-علامتگذاری (رپرگذاری) حد نهایی بستر رودخانه ها
4-گشت و بازرسی دائمی جهت حراست بستر و حریم و پیشگیری و مقابله با تجاوزات
5-اخذ سند بستر رودخانه ها
6-آموزش های عمومی، نصب تابلوهای هشدار و تابلوهای مشخصات بستر و حریم
7-لایروبی، ساماندهی و اصلاح مسیر رودخانه ها
8-دیواره سازی و تثبیت بستر رودخانه ها
گزارش از سید محسن حسینی - کارشناس مسائل آب
کپی شد
