به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از یاسوج،جمعیت استان برپایه سرشماری مرکز آمار ایران درسال ۱۳۹۰ برابر با ۶۵۸۶۲۹ نفر می باشد.
استان کهگیلویه وبویراحمد سرشار از ذخایر و منابع آبی بی نظیر با پوشش گیاهی فراوان و جنگل های گسترده دارای دو اقلیم آب و هوایی متفاوت می باشد.
این استان پر آب ترین منطقه جنوب غربی ایران و دومین تولید کنند آب کشور قلمداد می شود.
از جاذبه های طبیعی استان کهگیلویه وبویراحمد به منابع آبی، رودخانه های پر آب، آبشارهای زیبا، پوشش گیاهی بی نظیر، با تنوع بسیار از درختان مختلف جنگلی به همراه گونه های جانوری متعدد می توان اشاره کرد.
طبیعت استان کهگیلویه و بویراحمد
از ویژگی های ارزشمند اقتصادی استان می توان به جایگاه رفیع استان دربخش صنعت نفت اشاره نمود. بنا برآمارهای رسمی کشور ۲۵ درصد نفت کشور از میادین نفتی این استان استخراج می شود. از این رو استان کهگیلویه و بویراحمد را می توان یکی از مناطق بسیار مهم و دومین تولید کننده نفت کشور قلمداد کرد.
نفت
استان کهگیلویه و بویراحمد دارای بزرگترین معدن فسفات به همراه معادن سیلیس، گوگرد، مس، سنگ های تزئینی به همراه ذخایر عظیم خاکهای نسوز و صنعتی کشور است، این استان با وجود منابع آبی فراوان و اقلیم بی نظیر، سد خاکی شاه قاسم و سد بزرگ کوثر به همراه سایر زیر ساخت های صنعتی شرایط مناسبی جهت رشد و توسعه و سرمایه گذاری گسترده دربخش صنعت و معدن را فراهم آورده است.
این استان برخوردار از هزار گونه گیاهی، حدود شصت درصد کل تیره های گیاهی کشور و ۲۵ درصد تیره های گیاهی شناخته شده در جها ن را داراست. مساحت جنگلهای استان شصت درصد مساحت کل استان است که از این حیث مقا م اول کشور را داراست. در مورد بناهای تاریخ و باستانی استان می توان به جاذبه های باستانی استان مربوط به ادوار ایلامی، اشکانی، هخامنشی، ساسانی و اسلامی اشاره کرد.
هم مرز بودن استان کهگیلویه وبویراحمد با استان بوشهر از ویژگی های برجسته ای است که امکان دسترسی آسان و سریع استان به خلیج فارس و آب های آزاد را فراهم آورده است.
تاریخ کهگیلویه و بویراحمد
بر اساس اطلاعات کتاب حدود العالم در نیمه دوم سده چهارم هجری قمری اولین بار به کوه ها و مناطق کوهستانی این منطقه کوه جیلو یاگیلو گفته شد. (حدود العالم،ص ۳۲)
همچنین ایل بویراحمد از دوره تیموری نام خود را با شجاعت و جسارت به میان آورده است. در دوره قاجاریه این ایل قدرت فراوانی کسب کرده سپس در دوره پهلوی اول و دوم طی دو نبرد سنگین خصوصا جنگ تنگ تامرادی را رقم زده و همین امر باعث گردید که از سال۱۳۴۲خورشیدی به بعد این منطقه به فرمانداری کل تبدیل شده و رسماً نام کهگیلویه وبویراحمد اطلاق شود و سر انجام در خرداد ماه ۱۳۵۵به استان تبدیل گردید.
طبق آخرین تقسیمات کشوری دارای ۷ شهرستان، ۱۷ بخش و۴۳ دهستان میباشد.
وضعیت جغرافیایی و طبیعی
استان کهگیلویه وبویراحمد با جمعیتی افزون بر ۶۵۰۰۰۰ تن و مساحتی حدود ۱۶۲۶۴ کیلومترمربع واقع در ادامه سلسله جبال زاگرس درجنوب غربی ایران قراردارد،که از شمال به استان چهارمحال وبختیاری، ا ز جنوب به استانهای بوشهر و فارس و از شرق به استانهای اصفهان و از مغرب به استان خوزستان محدود میشود این استان سرشار از ذخایر و منابع آبی بی نظیر با پوشش گیاهی فراوان و جنگلهای گسترده دارای دو اقلیم آ ب وهوایی متفاوت می باشد.
کهگیلویه وبویراحمد استانی است که به معنای واقعی دارای ۴ فصل بوده و بدلیل شرایط ویژه جغرافیایی دارای تنوع آب وهوای خاصی می باشد. بطور مثال درحالی که درفصل سرد زمستان بخش وسیعی ازشهرستانهای بویراحمد ودنا زیر انبوهی از برف قرار دارد، همزمان انواع میوه و سبزیجات درگچساران یافت میشود.
رودخانه های پرآب، قله های بزرگ و برف گیر، دامنه های زیبا، کوه های سر به فلک کشیده، جنگلهای انبوه و دشت های حاصلخیز از جاذبه های طبیعی و توریستی این استان است، ازنظرمیزان منابع آب جاری این استان پس از خوزستان دارای مقام دوم کشوری بوده است و از نظرپوشش های جنگلی پس از شمال کشور در جایگاه دوم قرار دارد. باید به شرایط خاص ذکرشده استان از حیث آب وهوایی و اقلیمی، اکوتوریسم را اضافه کرد. زیرا تنوع زیستی و جاذبه های اجتماعی وفرهنگی خود عاملی برای جذب گردشگر شده است بطوریکه همه ساله تعداد زیادی گردشگر داخلی وخارجی به این استان آمده و ضمن استفاده از مواهب طبیعی، از نزدیک با آداب و رسوم عشایر این منطقه از کشور آشنا می شود.
رودخانه ها
درحالی که ۱۸۰ رودخانه مهم درکشور شناسایی شده اند دراستان کهگیلویه وبویراحمد چهار رودخانه مهم دارای شناسنامه وجود دارد.
این رودخانه های مهم که بشار، مارون، زهره و خیرآباد نام دارند درحوزه آبریز خلیج فارس قرار دارند.
استان داری سه حوضه آبریز اصلی بنامهای حوضه آبریز خرسان، شامل رودخانه های بشار و مارون، حوضه آبریز زهره و خیرآباد شامل رودخانه های زهره، خیرآباد و شمس عرب و حوضه آبریز مارون شامل رودخانه جن، بابا احمد، تخ، لیرآب و لوداب می باشد.
ازجمله سدهای استان به سد کوثر و سدشاه قاسم می توان اشاره کرد.
جنگل‌ها
بررسی اجمالی نشان می دهد که ۷۲ گونه درختی متعلق به ۳۰ خانواده درجنگلهای منطقه وجود دارد که ترکیب درهم آنها سبب تنوع جامعه جنگلی منطقه شده است.
تنوع درختان جنگلی به گونه ای است که ۸۰ درصد آن زیر پوشش گونه غالب بلوط ایران و ۲۰ درصد باقیمانده شامل درختان و درختچه هایی نظیر بنه (پسته وحشی )، کیکم، بادام کوهی، زالزالک، شن (پلاخور)، گلابی وحشی، زبان گنجشک، ارس، دافنه و ... میباشد.
باغات کهگیلویه و بویراحمد
با توجه به تنوع شدید اقلیمی، منابع آبی کافی و منابع خاک مناسب دراستان (چهارفصل) ، زمینه برای کشت انواع محصولات باغی نظیر گردو، سیب، هسته داران، مرکبات، انگور، گلهای زینتی (گل رز، لاله، ..) زیتون و انار فراهم آمده است.
امکان ایجاد صنایع تبدیلی برای افزایش ارزش افزوده محصولات باغی همراه با توسعه کشت این محصولات باعث جلوگیری از تلفات محصولات خواهد شد و همچنین سرمایه گذاری و توسعه فعالیتهای تولیدی در بخش باغبانی به علت اینکه نیاز به نیروی کار کارگری زیاد دارد باعث ایجاد فرصتهای شغلی جدید خواهد شد و مشکل بیکاری را تا حدودی برطرف خواهد نمود .
صنایع دستی
صنایع دستی بیانگر صنعت و هنر نیاکان و نمایشگر ذوق و هنرمردم هر کشور است.
در ایامی که ماشین بوجود نیامده بود وحتی دردورانی که حضور آن به گستردگی امروزه نبود این صنعت بود که حامی تمامی استعدادها و آفرینشهای سازندگی بشر بود. به همین دلیل است که امروز با نگاه به صنایع دستی هر قوم و قبیله ای می توان دریافت آن قوم درچه مرحله ای از صنعتگری بوده است.
صنعتگران این رشته با دغدغه فراوان تلاش می کنند میراث گذشتگان را به تصویر بکشند.
صنایع دستی و سوغات محلی استان شامل :
قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، گبه، نمد، گچمه، سفره محلی، سیاه چادر، خور، زیربار، توبره، جای قران،گردو، عسل، روغن محلی،کره وکشک می باشد.
گیاهان دارویی
استان کهگیلویه وبویراحمد از لحاظ ویژگیهای آب وهوایی و اقلیمی، دارای پتانسیل های فراوانی در زمینه کشت انواع مختلف گیاهان بویژه گیاهان دارویی میباشد و از لحاظ داشتن گیاهان دارویی مقام اول درکشور را دارا می باشد. وفور صدها گونه گیاه ارزشمند دارویی، گیاهان رنگده، گونه های گیاهی معطر، گیاهان بهداشتی و پاک کننده، گونه های صمغی و صدها گونه گیاه ناشناخته در سراسر استان ثروت عظیمی است که با سرمایه گذاری و تاسیس کارخانجات فرآوری می توان با استفاده بهینه از این فرصت اقتصادی و صادرات فرآورده های مهم گیاهی شاهد رشد چشمگیری دراین بخش باشیم.
مهمترین گیاهان دارویی استان
به مهمترین گیاهان داریی استان می توان بهباریجه، آویش دنایی، کاسنی، شیرین بیان، گل گاوزبان، بابا آدم، بو مادران، شکر تیفال، ختمی، افدرا، دم اسب، بلوط و گلابی وحشی اشاره کرد.
پرورش آبزیان
امروزه به دلیل افزایش شدت برداشت آبزیان از منبع دریایی و اقیانوسها و همچنین باتوجه به اهمیت مصرف آبزیان از نظر بالا بودن کیفیت مناسب ماهی نسبت به سایر مواد گوشتی که با شعار ماهی غذای سلامتی نمود یافته است ضرورت تولید آبزیان جهت پاسخگویی به تقاضای روز افزون درشرایط کنترل شده را شدت می بخشد. ازسوی دیگر وجود نرخ بالای بیکاری دراستان، شناخت توانمندیها و سرمایه گذاری در بخش صنعت و همچنین بهترین منابع آب شیرین کشور پرورش آبزیان را به عنوان نوعی راهکار اشتغال زایی اجتناب ناپذیر می نماید تا بتوان تا حدودی از این نرخ بالای بیکاری استان کاست.
باتوجه به آب وهوای دوگانه (گرمسیر وسردسیری) ومنبع آبی بلاقوه از جمله ۱۸ رشته رودخانه کوچک و بزرگ، تعداد ۱۸۳ چمشه با دبی های مختلف و تعدادی برم و آبگیر و چاه و قنات محیط مساعدی را در این استان جهت مزارع پرورش ماهیان آب شیرین بخصوص خانواده آزاد ماهیان از جمله قزل آلای رنگین کمان، قزل آلای طلایی و ماهی آزاد فراهم نموده است.
آثار تاریخی
برخی از آثار تاریخی استان عبارتند از نقوش برجسته تنگ سولک در بخش لیکک شهرستان کهگیلویه، ستون سنگی دوگور دو پا در شهرستان گچساران، شهرتاریخی دهدشت، دژسلیمان درگچساران، پل پاتاوه،گور باستانی لما، قلعه کک کهزاد دنا، چهارطاقی خیر آباد، پل بریم و گنبد لیشتر.
گردشگری
استان کهگیلویه و بویراحمد درقلب بلندی های پر فراز ونشیب به عروس سرسبز و بهشت اکوتوریسم زاگرس تبدیل شده است.
صنعت گردشگری صنعت تولید و مصرف است که توسعه آن همواره به افزایش اشتغال و درآمد ملی کمک کرده است و موجب ایجاد تقاضا برای بسیاری از کالاها و خدمات می گردد.
یکی از اصلی ترین راههای برون رفت کشور از نفت سالاری رشد و توسعه صنعت توریسم در اقصی نقاط کشور است. دراین راستا استان زیبا و کوچک کهگیلویه وبویراحمد به سبب داشتن جنگلهای زیبای بلوط، مزارع سرسبز و قلل مرتفع دنا و چشمه سارهای جوشان و رودخانه های خروشان می تواند با توسعه گردشگری یکی از قطب های مهم جذب گردشگران داخلی و خارجی باشد زیرا دراین استان نه تنها نفت و گاز بلکه جنگل و مرتع و جاذبه های طبیعی می توند درآمد زا باشد. دراین زمینه همت مسئولین خدمت گذار و جوانان برومند را می طلبد که با رونق و توسعه فعالان بخش خصوصی ضمن ایجاد درآمد و افزایش اشتغال معرف خوبی از جاذبه های گردشگری استان برای جهانگردان باشیم.
فضای جغرافیایی و نوع آب وهوای یاسوج و دنا که در فصل بهار و تابستان از مراکز مهم تفریحی و گردشگری استان محسوب می شوند باعث گسترش صنعت توریسم این شهرستانها خواهد شد.
شهرستان بویراحمد:
بویراحمد از شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد و مرکز آن شهر یاسوج است که دردشتی خرّم ، سرسبز و محاط در کوههای پوشیده از درختان جنگلی قرار گرفته است. قبل از ایجاد شهر یاسوج شهرک قدیمی معروف به (تل خسرو) در حدود ۶ کیلومتری آن قرار داشته است که زمانی مرکز نفوذ خوانین بویراحمد علیا بوده و امروزه به جز تپه‌هایی چند از آن اثری باقی نمانده است. ابنیه جدیدی هم در بعد ازسال‌های ۱۳۰۹ تا سال ۱۳۲۳ خورشیدی احداث شد ، ولی پس از این تاریخ کاملاً متروک گشت.
شهرستان بویر احمد در شمال خاوری استان کهگیلویه و بویر احمد واقع شده و مرکز آن نیز شهر یاسوج است. صنایع دستی در این منطقه به علت وجود کشاورزی و دام‌داری دارای اهمیت زیادی است. قالیچه‌بافی، جاجیم‌بافی و جوال‌بافی از مهمترین صنایع‌دستی این شهرستان به شمار می‌رود. مردم این منطقه به زبان فارسی با گویش لری سخن می گویند و به علت کوچ قبایل و عشایر ایل بزرگ بویر احمد، جمعیت شهر در نوسان است. تل خسروی، تل مهره ای، تپه دم چنار، تپه ملا کانیه (کوشک ملا کانیه)، تل شهداء، قبرستان پای چل، بقعه امام زاده حسن،بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان،امام زاده عبدالله، تخت شاه نشین (پایه پل)، آثار تنگ سروک و پل های پاتاوه از جمله دیدنی های شهرستان بویر احمد محسوب می‌شوند.
روستای آب نهر - بویراحمد: پس از گذشتن از جنگلهای انبوه بلوط و راههای پرپیچ و خم کوهستانی که تا ارتفاعات (خطیر سوخته) امتداد می‌یابد ، چشم‌انداز روستای آب نهر پدیدار میشود. این روستا که در دامنه کوه (پازن پیر) واقع شده از مکان‌هایی است که در فصل‌های مختلف سال ، از تعداد زیادی از دوستداران ورزش‌های کوهستانی ، از جمله کوهنوردی وصخره نوردی پذیرایی می‌کند.
روستای مارگون - یاسوج: مارگون جزء شهرستان بویراحمد است و در فاصله ۲۴ کیلومتری غرب جاده یاسوج - بروجن قرار دارد. رودخانه (سقاوه) از جنوب غربی آن می‌گذرد و همچنین ارتفاعاتی مانند: کوه بنار در شرق ، کوه مارگون در شمال و کوه سقاوه در جنوب ، روستای مارگون را احاطه کرده است. وجود چشمه‌ها ، رودخانه‌ها ، کوهها ، آبشارها ، پوشش گیاهی و حیات وحش از جذابیت‌های طبیعی این روستا به شمار می‌روند. آبشار مارگون یکی از معروفترین و بزرگترین آبشارهای ایران است.
روستای میمند - بویراحمد: برای رسیدن به روستای میمند باید در امتداد جاده سیسخت در جهت شمال پیش رفت. این جاده که از میان جنگلهای انبوه بلوط می‌گذرد ، چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد و سرسبزی جنگل‌ها ، گلهای وحشی و سرسبزی حواشی رودخانه‌ها را به نمایش می‌گذارد. رودخانه خرسان که شالیزارهای این منطقه را سیراب می‌کند از جلوه‌های طبیعت بسیار زیبای این ناحیه به شمار می‌آید.
تپه های باستانی - استان کهگیلویه و بوبراحمد: تل‌ها و تپه‌های قدیمی استان عبارتند از: تل دم چنار در ۴۰۰ متری روستای دم چنار یاسوج ، تل‌شهدا در شمال شرقی یاسوج ، تل چگاه در مسیر باشت به چرام و تل گبر در مرکز شهرچرام.
امامزاده ها و بقعه ها - استان کهگیلویه و بویراحمد :
امام‌زاده‌های استان عبارتند از: امام‌زاده‌های سید عیسی ، مختار، محمود ، بقعه‌امام‌زاده حسن و قاسم ، شاهزاده قاسم و فرج الله در شهرستان بویراحمد ، امامزاده امیر المومنین (ع) امیر شهریار،علی سادات ، محمد باقر، معصوم و معصومه ، یحیی ، شاهزاده سلیمان ، سید عمادالدین و... در شهرستان کهگیلویه و امام‌زاده‌های امیرجوان و امیر حمزه ، پیرمؤمن ، سید فخرالدین ، علی جامی ، سلطان محمّد شاه ، میر حسین جلال و... در شهرستان گچساران.
نقاره خانه ها - کهگیلویه و بویراحمد:
در کهگیلویه و بویراحمد آثاری از دوران گذشته به جامانده است که از آنها تحت عنوان (نقاره‌خانه) یاد می‌کنند. این نقاره خانه‌ها بازمانده‌ای از سنت نقاره زنی قبل از اسلام ایرانیان است که در برج‌های مخصوصی در بلندای کوهها و تپه‌ها و در هنگام غروب و طلوع آفتاب و یا هنگام نواختن آهنگ‌ها و سرودهای مذهبی ، نقاره زنی می‌شده است. نقاره خانه‌های عشایری اکثراً در بلندی‌های برج‌های حفاظتی یا ارتفاعات مجاور اتراق‌گاه مرکز ایل قرارداشته است که در آنها با صدای ساز و کرنا ، سواران ایلات را از یک واقعه مهّم و یا جنگ احتمالی با دشمن یامراسم استقبال از پادشاه خبر می‌کردند و بر همین اساس نیز مردم از وقایع مهّم باخبر می‌شدند. برخی از این‌نقاره‌خانه‌ها عبارتند از: نقاره‌خانه میمند ، نقاره‌خانه روستای نقاره‌خانه و نقاره‌خانه روستای راک دشمن زیاری که به زمان محمّد شفیع خان نویی رئیس قدرتمند چهار طایفه کهگیلویه تعلّق دارد.
چشمه ها - استان کهگیلویه و بویراحمد :
چشمه‌ها و مراکز آب‌درمانی استان عبارتند از: چشمه خارلکون (خاک‌لدون) در ۱۵ کیلومتری یاسوج ، چشمه بابا احمد در امامزاده بابا احمد بخش بهمئی ، چشمه اوسل در بخش بهمئی و ۵ کیلومتری روستای شهر آسیاب ، چشمه بابکان در یاسوج ، چشمه تنگ سولک در تنگ سولک ، چشمه تولیان در روستای تولیان حومه دهدشت ، چشمه چوزک در سرفاریاب‌دهدشت ، چشمه دوگنبدان در یک کیلومتری دوگنبدان ، چشمه رئیسی (چشمه فارتک) در تنگ تاریک سادات طیبی ، چشمه آبگرم روستای کارند در یاسوج وچشمه زیرمورد در روستای راک دهدشت.
ارتفاعات - استان کهگیلویه و بویراحمد :
ارتفاعات و قله‌های استان عبارتند از: کوههای آب نهَر، بندگرد ، تاسک ، تامر، چال‌کلاغ ، دومازه ، دمه ، راه باریک ، سفید ، شبالیز، اشکر، البرز، پازنان ، پشه دون ، دوپشته ، دورشک ، دوگوش، گچ ، گچ‌هوس ، مرین ، نومبول ، تل محفظ ، اشکر، سفید ، سیاه ، گل ، گیلک ، نخجیر جوکار، آب گل ، آبگرم کوه و...
تنگه ها و دره ها - استان کهگیلویه و بویراحمد:
تنگ‌ها و تفرجگاه‌های استان عبارتند از: تنگ تکاب در حد مرزی بهبهان و کهگیلویه ، تنگ بالنگستان در حد مرزی طیبی گرمسیری و حومه بهبهان، تنگهای ابدال ، نایاب ، منگزور و گپ در بخش کت‌بهمئی ، تنگ چوی در بهمئی علاءالدین کهگیلویه ، تنگ بی‌سی‌تون در طیبی سردسیری ، تنگ لنده در بخش لنده ، تنگهای زی‌زی ، لوداب ، جوکار و دشمن زیاری در شهرستان بویراحمد ، تنگهای دالان ، دشمن زیاری ، گل‌اسفید در دشمن زیاری و برداسفید ، مونه عروه لنده در کهگیلویه ، تنگهای دیل و چی‌یار در شهرستان گچساران و....
غارها - استان کهگیلویه و بویراحمد :
غارهای استان عبارتند از: غار پیرزن و غار فی در دهدشت کهگیلویه ، غار مس درمحل (خونگاه) آب سیاه بویراحمد ، غار نی‌نه در مرز کهگیلویه و بویراحمد - خوزستان ، غار نِزل در کوه نوردهدشت ، غار شاه (اشکفت شاه) در بخش باشت ، اشکفت کک کوهزاد در ۲ کیلومتری روستای تراب وسطی ، اشکفت هوایی در یک کیلومتری شمال شرقی روستای تراب علیا ، غارهای تاریخی دنا ، غامین و خفاش در تنگ‌تکاب.
آبشارها - استان کهگیلویه وبویراحمد :
از آبشارهای زیبای استان می‌توان به آبشار تنگ تامرادی و آبشار طلسوج اشاره کرد.
شکارگاه ها - استان کهگیلویه و بویراحمد:
استان کهگیلویه و بویراحمد زیستگاه‌های تالابی فراوان با چشم‌اندازهای بسیار زیبا دارد. تالاب‌های برم الوان ، برم شیر، برم کوه گل زیستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومی می‌باشند. دیدار از مجموعه‌های تالابی ، قله‌ها وارتفاعات پیرامون آنها ، به ویژه قله دنا تجربه‌ای فراموش نشدنی است. در این تالاب‌ها انواع گونه‌های آبزیان وپرندگان از قبیل، مرغ‌ماهیخوار، غاز، اردک ، مرغابی ، خروس کولی ، لک لک ، باکلان ، کبک ، حواصیل ، درنا ، چنگر ومانند این‌ها زندگی می‌کنند که به ویژه برای طبیعت دوستان و علاقه‌مندان به حیات وحش جذاب و جالب توجه است.
پوشش گیاهی - استان کهگیلویه و بویراحمد:
پوشش گیاهی استان کهگیلویه و بویراحمد به ویژه به دلیل وجود دو نوع آب و هوای گرمسیری و سردسیری بسیار، متنوع است. درناحیه سردسیری ، به علّت آب فراوان ، پوشش گیاهی نسبتاً انبوه جنگلی به وجود آمده است. ولی در قلمرو گرمسیری ، پوشش گیاهی اغلب تنک و نیمه انبوه است. ۸۰ درصد از پوشش جنگلی را گونه بلوط و ۲۰ درصد باقیمانده را درختچه‌های بنه ، کیکمه ، ارس ، زالزالک ، زبان گنجشک و بادام وحشی تشکیل می‌دهد. مراتع استان نیز که در سالیان گذشته بسیار مرغوب بود ، در سال‌های اخیر به علّت چرای مفرط و عدم رعایت اصول فنی وچرای بیش از حد دام‌ها ، تخریب شده‌اند. در مراتع استان گیاهان دارویی و صنعتی به وفور یافت می‌شوند. بسیاری از این گروه گیاهان با پختن یا به صورت دیگر در درمان بسیاری از بیماری‌ها مثمر ثمر واقع می‌شوند.
مکان های دیدنی و تاریخی - یاسوج:
تل خسروی، تل مهره ای، تپه دم چنار، تپه ملا کانیه (کوشک ملا کانیه)، تل شهداء، قبرستان پای چل، بقعه امام زاده حسن،بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان،امام زاده عبدالله، تخت شاه نشین (پایه پل)، آثار تنگ سروک و پل های پاتاوه از جمله دیدنی های شهرستان بویر احمد محسوب می‌شوند.
صنایع و معادن - یاسوج:
بعد از این که یاسوج به مرکز استان کهکلویه و بویر احمد مبدل شد و اقداماتی جهت پایه ریزی شهر مدرن به عمل آمد، با احداث کارخانه قند یاسوج که مهم ترین صنعت این شهرستان می باشد بر رونق و وسعت شهر افزوده و مراکز متعدد کشاورزی نمونه در آن ایجاد شد. هم چنین معادن و کان های زیادی در این شهرستان وجود دارد که می توان سنگ، گچ، سنگ آهک و سنگ ساختمانی را نام برد. .
کشاورزی و دام داری - یاسوج:
شغل عمده و اول مردم این سرزمین دام‌داری است و کشاورزی نیز در کنار دام‌داری انجام می گیرد. آب کشاورزی از رودها، چشمه ها، کاریز ها و چاه های پیرامون آن تامین می شود. از عمده محصولات کشاورزی یاسوج می توان گندم، جو، چغندر قند، برنج، تره بار، گردو، بادام، انگور را نام برد. دام و فرآورده های لبنی از مهم ترین تولیدات دامی این منطقه به شمار می روند.
مشخصات جغرافیایی - یاسوج:
شهرستان بویر احمد یکی از شهرستان های استان کهگیلویه و بویر احمد، در خاور این استان واقع شده است. این شهرستان از شمال به استان اصفهان، از خاور به استان فارس، از باختر به شهرستان کهگیلویه و شهر دهدشت و از جنوب به شهرستان نورآباد از استان فارس محدود میشود. مرکز این شهرستان شهر یاسوج است که در ۵۱ درجه و ۳۶ دقیقه ی درازای خاوری و ۳۰ درجه و ۴۰ دقیقه پهنای شمالی و ارتفاع ۱۸۷۰ متری از سطح دریا واقع شده است. در سرشماری سراسری سال ۱۳۷۵ جمعیت این شهرستان ۲۶۳ ۲۱۲ نفر برآورد گردیده که از این تعداد ۱۳۳ ۶۹ نفر در مرکز شهرستان زندگی می کنند. مسیرهای ارتباطی و دسترسی به این منطقه عبارتند از:
- راه یاسوج- اردکان به درازای ۸۰ کیلومتر به سوی جنوب خاوری
- راه یاسوج - سمیرم به درازای ۱۶۰ کیلومتر، به سوی شمال که یاسوج از راه میمند به سمیرم و از همین راه به اصفهان متصل شده است.
- راه یاسوج - بروجن به سوی شمال باختری به درازای ۲۸۰ کیلومتر که یاسوج را از راه میمند، به بروجن پیوند می دهد.
- راهی به درازای ۷۲ کیلومتر به سوی جنوب که از این راه یاسوج به نور آباد- دو گنبدان پیوند یافته است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی - یاسوج:
نام محلی یاسوج، «یاسیج» یا «یاسیگ» به معنی «محل و ماوای یاس» بوده است که در کنار رود بشار در دامنه قله دنا قرار دارد. برخی عقیده دارند که «یاسیج» معرف سرزمینی می باشد که گل یاس فراوان در آن می روییده و برخی نیز بر این باورند که یاس نام قبیله ای از مردم یا مردمانی بوده است. پیش از ایجاد شهر یاسوج در ۶ کیلومتری آن، شهرک قدیمی به نام «تل خسرو» قرار داشت که زمانی مرکز نفوذ خان های بویر احمد علیا بود که جز تپه های پراکنده روستایی کوچک، اثری دیگر از آن قدیمی باقی نمانده است. «تل خسرو» بیش از دوهزار سال قدمت دارد. احداث ابنیه معاصر در پیرامون آن از سال ۱۳۰۹ شمسی شروع و تا سال ۱۳۲۳ ادامه یافته و پس از آن متروک شده است. یکی از عوامل ایجاد شهر، وضع مساعد جغرافیایی و طبیعی این محل است که آب و هوا و خاک مناسبی دارد و از فضاهای تفرجگاهی از جمله جنگل های سر سبز بلوط، دره ها، کوه ها و منابع آب کافی برخوردار می باشد.
اماکن مذهبی - یاسوج:
امامزاده عبد الله - یاسوج: در روستای نقاره‌خانه ، بقعه امامزاده عبد الله واقع شده و اطراف آن را مزارهایی با قدمت دیرینه فرا گرفته‌اند. نقوش بسیاری بر روی سنگ قبرها حجاری شده است. بر روی این سنگ قبرها نقوش سواران شمشیر به دست در حال رزم با شیر یا گاو و نشانه‌ها و علامت‌های نما دین دیگری مانند ستاره‌های چند پر، خورشید و اسلحه‌های سرد و گرم کنده‌کاری شده است. خطوط اکثر سنگ قبرها فارسی وعربی است. علائم و نشانه‌های سنگ قبرهای پیرامون این امامزاده جنس اشخاص مدفون و مقام شجاعت مردان در نبردها را نشان می‌دهد.
بقعه امامزاده پهلوان - یاسوج : در مسیر یاسوج ، خارج از جاده اصلی - در دل کوه ، آرامگاه امام زاده‌ای وجود دارد که در محل به آن امامزاده پهلوان می‌گویند. بنای این امامزاده از یک اطاق تشکیل شده است. دیوارخارجی و سطح گنبد آن با گچ سفید اندود شده است. در مجاورت امامزاده سنگ مزارهای زیبایی مشاهده میشود که نوشته‌ها و نقوش جالب توجهی دارد.
آثار تاریخی - یاسوج:
تخت شاه‌نشین (پایه پل) - یاسوج : این اثر که پایه‌ای از سنگ‌های حجاری شده دارد ، با آثار دوران هخامنشی در مسیر جاده قدیمی بین خوزستان و فارس (بهبهان - دهدشت - پاتاوه) قابل مقایسه است و در۵/۱ کیلومتری جنوب غربی روستای پاتاوه شهرستان یاسوج واقع شده است.
تل خسروی - یاسوج : در متون جغرافیای قدیم ، از محل فعلی شهر یاسوج ، با عنوان تل خسروی یاد شده است. این تل که امروزه تل خسرو نامیده میشود ، تپه‌ای در جنوب شهر یاسوج است. به جز این تل ، تمامی آثار برجای مانده در یاسوج کنونی ، با گذشت زمان از بین رفته است. براساس روایت‌های محلی ، کیخسرو کاخی بر سر این تل یا تپه بنا نهاده بود که آثار آن به صورت عمارتی باآجرهای زرد چهارگوش مشاهده گردیده است. این مکان به پیش از دوره هخامنشیان تعلّق دارد. بنیاد این تل که به هزاره سوم پیش از میلاد تعلّق دارد در سده نهم و دهم هجری قمری مورد استفاده قرار گرفته است. این تل در ۴ کیلومتری جنوب شهر یاسوج در نزدیکی روستای تل خسرو واقع شده است.
تل ملاکانیه (کوشک ملاکانیه) - یاسوج: این تپه تاریخی که به هزاره سوم پیش از میلاد تعلّق دارد و درسده هشتم تا دهم هجری قمری در مورد استفاده بوده است. یک کیلومتری روستای بادنگان علیای یاسوج واقع شده است. این مکان با تپه‌های شهدا ، تپه دم چنار، تل مهره‌ای و تل خسرو قابل مقایسه میباشد.
تل مهره‌ای - یاسوج : این تل یکی از تپه‌های ماقبل تاریخ استان است که به هزاره سوم و چهارم پیش ازمیلاد تعلّق دارد. از نظر تاریخی ، این تل با دیگر تپه‌های تاریخی منطقه ، به ویژه تپه دم چنار، قابل مقایسه میباشد. این تل در یک کیلومتری شرق روستای سقاوه یاسوج واقع شده است.
جغرافیای طبیعی - یاسوج:
دریاچه مور زرد زیلایی - بویراحمد : این دریاچه ، در ارتفاع ۲۱۸۰ متری از سطح دریا در جنوب لردگان ، نزدیک مرز استان خوزستان و در ۱۸۰ کیلومتری شمال غربی یاسوج واقع شده است. آب این دریاچه ازارتفاعات تنگ سیب و کوههای داربری سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسافتی حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر به دریاچه برم مور زرد سرازیر میشود. چشمه‌های متعددی نیز در اطراف دریاچه می‌جوشند. وسعت دریاچه مورزرد زیلایی بیش از ۳۵ هکتار برآورد شده است و ارزش دیداری فراوان دارد.
رودخانه خرسان - یاسوج :
رودخانه خرسان بزرگترین ریزابه رود کارون است و از کوههای تنگ سرخ در ۴۳ کیلومتری جنوب شرقی یاسوج سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه بشار به سوی شمال غربی جریان می‌یابد. این رودخانه ضمن عبور از دره غربی کوه تنگ سرخ ، روستاهای متعددی را سیراب می‌سازد. در یک کیلومتری‌غرب روستای تنگ سرخ با رود تنگ سرخ در هم می‌آمیزد و به دره میان کوههای توپ عبدالله در شرق و پازنان در غرب وارد میشود. در داخل دره مزبور پس از گذشتن از روستاهای متعدد و پیوستن به رودهای متفاوت درنهایت به نام رودخانه گرم و گاه به نام رود خرسان به ناحیه لردگان در چهارمحال و بختیاری وارد میشود. طول رودخانه خرسان ۲۳۰ کیلومتر است. سراسر این رودخانه یکی از مناسب‌ترین مسیرها برای انجام‌ورزش‌های آبی است.
رودخانه بشار - بویراحمد:
این رودخانه از جنوب شرقی بویراحمد علیا و از کوههای اردکان و ممسنی در فارس سرچشمه می‌گیرد و به سوی شمال شرقی بویراحمد سفلی پیش می‌رود. سرچشمه‌های اصلی این رود ، نهرهای گنجگون تیزآب و تنگ سرخ است. این رود پس از عبور از شمال شرقی منطقه و پس از ورود به رودخانه خرسان ، در دامنه شمالی دنا ، از شمال مناطق بویراحمد سفلی و طیبی گذشته ، با نام بارز به رود کارون می‌پیوندد و به سوی خلیج فارس سرازیر میشود.
رودخانه مارون - بویراحمد:
حوزه آبریز این رودخانه ، مناطق غربی بویراحمد سفلی و قسمت اعظم طیبی و دشمن زیاری است و لوداب معروفترین سرشاخه مارون است که پس از عبور از دم لوداب ، وارد مناطق دشمن زیاری و طیبی میشود و در مسیر خود شعبه‌های مهمّی را دریافت می‌کند و از آخرین نقطه کهگیلویه به نام تنگ تکاب گذشته و به سمت بهبهان و اهواز در استان خوزستان جریان می‌یابد و به نام رود جراحی به خلیج فارس می‌ریزد. سرچشمه‌های این رود به ویژه در دامنه کوهها از پتانسیل‌های تفرجگاهی قابل توجهی برخوردار است.
رودخانه مهریان - یاسوج:
این رودخانه از ارتفاعات دنا سرچشمه می‌گیرد و از تنگه آبشار (واقع در شمال یاسوج) وارد یاسوج میشود. مقداری از آب این رودخانه به مصرف شرب شهر یاسوج رسیده و بقیه آن ، ضمن‌آبیاری اراضی پیرامون یاسوج به رودخانه بشار می‌پیوندد. در مسیر این رودخانه آبشاری کوچک و جالب وفضای سبز مناسبی ایجاد شده است.
آبشار بهرام بیگی - بویراحمد:
آبشار بهرام بیگی با ارتفاع تقریبی ۳۰ متر در حد فاصل پاتاوه و لوداب بهرام بیگی در ناحیه جنوبی رشته کوه دنا ، جلوه‌ای از طراوت و شادابی و زیبایی را به نمایش می‌گذارد. این آبشار در دل دشت‌های سرسبز و جنگل بلوط ناحیه لوداب بویراحمد قرار دارد و تفرجگاهی مهم به شمار می‌رود.
آبشار یاسوج - یاسوج :
در چند کیلومتری شهر یاسوج در سمت راست جاده‌ای که از این شهر به سیسخت منتهی میشود ، نزدیکترین آبشار به مرکز استان با نام آبشار یاسوج در تنگهای به همین نام قرار گرفته است که ازجمله جاذبه‌های توریستی استان در فصل بهار و تابستان محسوب میشود. باغ‌های سرسبز اطراف آبشار و آب و هوای مساعد آن ، زیبایی و جذابیت ویژه‌ای را به این آبشار بخشیده است. زیبایی این منطقه در بهار و تابستان وصف‌ناپذیر است. وجود گونه‌های مختلف پرندگان و انواع گلهای زیبا ، پیرامون آن را به یکی از جاذبه‌های توریستی مهّم استان و ایران تبدیل کرده است.
هفت چشمه - یاسوج : در دهستان مارگون ، محلی به نام هفت چشمه وجود دارد که از آب آن ، آبشارهای دیدنی و زیبا به وجود آمده است. این چشمه ، موقعیت مناسبی برای ایجاد تفرجگاه دارد. این چشمه در روزهای تعطیلی به ویژه تابستان ، پذیرای تعداد زیادی از اهالی شهرستان‌های یاسوج ، لنده ، سیسخت و مسافرانی ازاستان‌های فارس ، اصفهان و چهارمحال و بختیاری است.
تالاب برم‌شیر - بویراحمد : این تالاب با ۵۰۰۰ متر مربع مساحت ، در دره تنگ شیر بویراحمد واقع شده است. این ناحیه از قابلیت تفرجگاهی جالبی برخوردار است و می‌تواند به محیطی مناسب برای گذران اوقات فراغت تبدیل شود. چشم‌انداز و پیرامون تالاب جذاب و بسیار دیدنی است.
کوه راه باریک - یاسوج: این کوه در فاصله ۵۸ کیلومتری شمال غربی یاسوج قرار گرفته است. ارتفاع آن حدود ۳۰۹۵ متر است. این کوه جنگلی جزو کوهستان زاگرس و سرچشمه رودخانه لوداب است. مناطق اطراف این کوه زیبا و دیدنی است.
کوه سفید - یاسوج :کوه سفید در فاصله ۴۶ کیلومتری شمال غربی یاسوج و در جنوب روستای سرچنار قرار گرفته است. ارتفاع این کوه ۳۱۰۲ متر و سرچشمه رودخانه‌های دیگکان و لوداب است.
کوه چال کلاغ - یاسوج : کوه چال کلاغ در فاصله ۱۴ کیلومتری شمال شرقی یاسوج قرار گرفته است.ارتفاع این کوه ۳۵۳۱ متر و سرچشمه رودخانه ماربر و رودخانه مهریان وجوب خاله است. این کوه ، دماغه جنوب شرقی کوهستان دینار میباشد.
تنگ براق - یاسوج: این تنگ در مسیر جاده سپیدان - یاسوج ، نزدیک به تنگ تیزاب واقع شده است .این تفرجگاه دارای جاذبه چشمگیری است و به ویژه از نظر ورزش کوهنوردی ، اهمیّت فراوان دارد. این تنگ پوشش گیاهی بسیار مناسبی دارد که زمینه مطلوبی را برای بهره‌برداری تفرجگاهی فراهم کرده است.
تنگ تیزاب - یاسوج: تنگ تیزاب که در نزدیکی جاده آسفالته سپیدان - یاسوج قرار دارد ، ازتفرجگاه‌های معروف استان است. این محل سرسبز و زیبا ، از اوایل اردیبهشت تا آذر، تفرجگاه گروه کثیری ازمردم استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد است که به این محل مسافرت می‌کنند. این تفرجگاه دارای برق ودسترسی آسفالته است و در فصول بهار و تابستان با کمپ‌های صحرایی تجهیز می‌گردد.
غار دوفیری - یاسوج : این اشکفت که یک غار طبیعی است با ساختمانی برجامانده از دوران‌صفویه ، در شمال روستای بن زرد یاسوج واقع شده است و حائز اهمیت جهانگردی و تاریخی است.
برخی از جاذبه های زیبای گردشگری استان به شرح ذیل است:
دریاچه کوه گل درشمال شرقی شهرتوریستی سیسخت
باغ چشمه بلقیس، ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر چرام
چشمه میشی، ۵ کیلومتری شهر سی سخت در دامنه کوه دنا
آبشار توف شاه، ۱۰ کیلومتری ارتفاعات جنوبی دنا
آبشار دره ناری، ۶ کیلومتری جنوب دنا
آبشار تنگ پونک، ۵/۳ کیلومتری دنا
آبشار خامی باشت
آبشار یاسوج
آبشار بهرام بیگی حد فاصل بین پاتاوه ولوداب
آبشار خیمه، در مسیر جاده سوق به لنده روستای طرف خیمه
تنگ تامرادی،۵۴ کیلومتری جنوب غربی یاسوج
پیست اسکی کاکان یاسوج
تنگ گنجه ای و مهریان
پارک جنگلی یاسوج
شهر تاریخی بلاد شاپور دهدشت
سد کوثرگچساران
بناهای تاریخی بهمئی و لیشتر
نقشه گردشگری استان
46
