استاندار کرمان از احیاء صنعت در حال مرگ شالبافی در کرمان خبر داد.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی استانداری کرمان، صنعت شالبافی در کرمان بیشینه هزار ساله داشته و طبق اسناد تاریخی در دوره قاجار پایه اصلی اشتغال در کرمان بوده و برخی جهانگردان و شرق شناسان من جمله تاورنیه فرانسوی، از درآمد سالانه 60 هزار لیره استرالینگ شالبافی در کرمان سخن گفته است و شال کرمان زینت بخش لباس دولتمردان ایرانی و سوغاتی ارزشمند و کالایی گرانقیمت بوده است به‌گونه‌ای که در لیست اموال یکی از خلفای عباسی(المتکفی) در سال 333 هجری قمری از 18 هزار طاقه شال کرمان نام برده شده است.
شال کرمان، دست بافته طبیعی است که به دلیل استفاده از مواد، رنگ و الیاف ارگانیک، آسیب ناشی از الیاف شیمیایی و مصنوعی را در تولید لباس به صفر رسانده و به دلیل خاصیت گرمازایی در زمستان و خنک بودن در تابستان، مشتریان فراوانی در داخل و خارج از کشور می‌تواند داشته باشد اما حدود 140 سال پیش بعد از جنبش اعتراضی شال‌بافان این صنعت منسوخ و از گردونه‌ی اقتصاد خارج شد، حال استاندار کرمان در راستای اقتصاد مقاومتی مردم پایه به احیای این صنعت توجه کرده است.
رییس مرکز کرمان شناسی شال را یکی از صنایع دستی بسیار ارزشمند و معتبر تاریخی استان کرمان دانست و گفت: پیشینه این صنعت به هزار سال یا بیش از این می‌رسد، به‌طوری‌که در تاریخ ذکر شده است، پس از فوت المکتفی خلیفه عباسی 18 هزار طاقه شال کرمانی در پستوی خانه‌اش وجود داشت، لذا این مهم نشان دهند اهمیت شال در وضعیت اقتصادی کرمان را دارد.
"سید محمدعلی گلاب‌زاده" ادامه داد: تلگرافچی فرنگی در سال 1297 هجری قمری وقتی به کرمان سفر می‌کند، بیان می‌کند که 15 هزار نفر به طور مستقیم به کار شال باف مشغول بوده‌اند یا هیات بازرگانی که حدود 1904 میلادی از بریتانیا به جنوب ایران سفر می‌کنند میزان تولید شال کرمان را 60 هزار لیره استرلینگ (360 هزار تومان) برآورد می‌کنند که اگر به قیمت امروز محاسبه کنیم چند هزار میلیارد تومان ارزش شال‌های آن زمان در کرمان می‌شود.
رییس مرکز کرمان شناسی بیان کرد: رقم‌های که در تاریخ درباره تاثیر تولید شال کرمان در اقتصاد کرمان عنوان شده رقم‌های بسیار قابل توجه‌ای است.
وی با اشاره به دیگر اسناد تاریخی درباره شال کرمان افزود: مقطعی از تاریخ داریم که قیمت یک شال کرمانی 80 تومان بوده و این زمانی است که با این مبلغ می‌توانستند حدود 300 من(900 کیلو) گندم خریداری کنند.
گلاب‌زاده به نقش شالبافی در اقتصاد کرمان پرداخت و مطرح کرد: در دوره قاجار تعداد کارگاه‌های شالبافی در کرمان را بیش از 3 هزار که حتی تا 5 هزار کارگاه شالبافی ذکر می‌کنند به‌طور‌مثال در محله میدان قلعه در این دوره 70 کارگاه شالبافی وجود داشته، در می‌یابیم که صنعت شالبافی در کرمان چه میزان اشتغال در استان در آن دوره ایجاد کرده بوده است.
وی معتقد است: شال تنها صنعت دستی است که در همه بخش‌های زندگی جامعه آن روز ایران تاثیرگذار بوده است، همچنین در ادبیات نیز در خصوص شال نگاشته شده است.
رییس مرکز کرمان شناسی درباره قیام شال‌بافان گفت: شال و شالبافی در کرمان یک سابقه طولانی دارد و با مسایل سیاسی پیوند خورده که یکی از این مسایل مربوط به میرزارضا کرمانی و قتل ناصرالدین‌شاه است.
وی به تشریح داستان میرزارضای کرمانی پرداخت و ادامه داد: پدر میرزارضای کرمانی در بازار کرمان پارچه فروشی داشته است، میرزارضا کرمان به تجارت شال به تهران مشغول بود، یک شال از وی برای ولیعهد تهران خریداری کردند اما پول شالی که برای نایب السلطنه از او خریداری کرده بودند، پرداخت نشده بود. هر چه مراجعه می‌کرد پول آن را به او نمی‌دادند تا اینکه یک روز نایب‌السلطنه نشستی داشت، میرزا رضای کرمانی در آن جلسه رفت و عنوان کرد این شالی که به کمر بسته‌ای پول آن را به من هنوز نداده‌اند، نایب‌السلطنه آقا بالا خان را فرا خواند و گفت پول شال را پرداخت کن و بابت هر یک تومانی که پرداخت می‌کنید یک پس گردنی به میرزا رضای کرمانی بزنید.
رییس مرکز کرمان شناسی به اتفاق دوم سیاسی که با شال کرمانی پیوند خورد اشاره کرد و افزود: براساس خاطرات جهانگرد «سرپرسی سایکس»در زمانی بیش از 15 هزار دستگاه شال بافی در کرمان وجود داشته است و در واقع از هر 5 خانواده کرمانی یک خانواده به امر شالبافی مشغول بوده است.
وی بیان کرد: درآمد شالبافی بیشتر نصیب دلالان و واسطه‌گران بود و وضعیت معیشت شال‌بافان چندان مناسب نبود، به‌طوری‌که در زمان« محمد اصفهان خان نوری» شخصی به نام «علی محمد شال‌باف» توانست از محل درآمد شالبافی 12 هزار تومان به دولت وقت قرض دهد که این رقم به ارزش امروز بیش از 120 میلیارد تومان کنونی بوده است، این یک نمونه از میزان درآمد یک واسطه‌گر شالبافی بوده است.
گلاب‌زاده با بیان این مطلب که شال‌بافان زندگی را در نهایت تنگدستی می‌گذراندند، تصریح کرد: شال‌بافان زندگی سختی را می‌گذراندند و مشکلات عدیده‌ای داشتند و به هر دری که می‌زدند کسی به مشکلات آنها رسیدگی نمی‌کرد و در زمان «شهاب‌الملک» اتفاقی رخ داد که «نایب مریم» در بازار کرمان «میرزا مهدی‌خان کلانتر» را به قتل رساند و این جرقه یک قیام بود گرچه این قیام سرکوب شد و «نایب مریم» به قتل رسید.
وی اضافه کرد: در زمان «مرتضی قلی‌خان وکیل الملک دوم» بالاخره شال‌بافان در سال 1294 هجری قمری قیام کردند و یک حرکت وسیع و گسترده‌ای در کرمان اتفاق افتاد به‌گونه‌ای که تمام امنیت شهر به مخاطره افتاد و مشکلات عدیده‌ای در شهر بوجود آمد و سرانجام در سال 1295 هجری قمری حکومت «مرتضی قلی‌خان وکیل‌الملک» سقوط کرد.
"علیرضا رزم حسینی" استاندار کرمان با اشاره به اولین ایده ها برای احیای صنعت شال بافی در استان کرمان اظهار کرد: دو سال گذشته و در بازدید از روستای هوتک در دیداری با این صنعت در حال مرگ آشنا شدم و متوجه شدیم صنعت شال بافی که ریشه در یک هزار سال قبل در ایران و کرمان داشته در حال از بین رفتن است.
وی افزود: در آن روستا که هم اکنون حدود 60 نفر در زمینه شال بافی مشغول به کار بودند مشکلات عدیده ای در فروش، تهیه مواد اولیه و دستگاه شال بافی داشتند که تصمیم گرفتیم این مشکلات را حل و شال بافی را احیاء کنیم.
رزم حسینی با اشاره به ورود شرکت کرمان مجازی در این حوزه و انجام آموزش و تحقیقات لازم در این راستا افزود: امروز بعد از ٢ سال سماجت و ایستادگی ها توانستیم اولین محصول این صنعت را رونمایی کنیم، ضمن آنکه در سفر معاون فناوری رییس جمهور به کرمان نیز اولین شرکت دانش بنیان این حوزه افتتاح شد.
استاندار کرمان با تاکید بر اینکه صنعت در حال مرگ شالبافی در کرمان هم اکنون احیاء شده و باید با همه توان در جهت تقویت این صنعت تلاش کنیم تصریح کرد: ٥٠ درصد شغل مردم دیار کریمان در گذشته شال بافی بود به طوری که ٣٠٠٠ دستگاه شالبافی در کرمان وجود داشت و خوشحال هستیم توانستیم مهر احیای این صنعت را به نام دولت تدبیر و امید بزنیم.
عالی ترین مقام اجرایی دولت در استان کرمان با اشاره به علاقه گردشگران خارجی به صنایع دستی ایرانیان افزود: باید به گونه ای عمل کنیم که بتوانیم این صنعت را در معرض دید گردشگران خارجی قرار دهیم و در این راستا نیازمند حضور بخش خصوصی هستیم که علاوه بر درآمدزایی می تواند سبب ایجاد اشتغال پایدار در استان کرمان شود.
بازار تضمین شده سبب بازگشت به دوران طلایی شال بافی خواهد شد
استاندار کرمان با تاکید بر ایجاد شبکه زنجیره تولید و فروش این محصول در استان خاطرنشان کرد: بازار تضمین شده سبب بازگشت به دوران طلایی این محصول خواهد شد ضمن آنکه باید این محصول را ثبت ملی کرده تا شالبافی به‌عنوان یک برند برای استان کرمان تبدیل شود.
رزم حسینی خاطر نشان کرد: اتاق بازرگانی استان که معین اقتصادی جیرفت و عنبرآباد است، متعهد شده 10 کارگاه شال بافی در جیرفت و عنبرآباد راه اندازی کند و این مهم نشان می دهد اگر پشتیبانی همگان از جمله دولت و بخش غیردولتی باشد، می توانیم صنعت هایی که در گذشته برای مردم درآمد داشته و زندگی آنان را اداره می کرده، مجددا فعال کنیم و مردم به روزگار طلایی خود افتخار می کنند و از سوی دیگر صنایع دستی ایران مورد اقبال گردشگران خارجی است. متاسفانه هرچه تلاش کردم نتوانستم با پدر صنعت شالبافی کرمان مصاحبه کنم لذا با یکی از آشناسان وی که خود نیز در این مورد تجربیات زیادی دارد به گفتگو نشستم.
محسن میراحمدی هنرمند با سابقه شالبافی کرمان نیز گفت: قریب به دو سال گذشته اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تعدادی دار و مواد اولیه به صورت رایگان در اختیار هنرمندان رشته شالبافی قرار داد که متاسفانه به دلیل نبود بازار فروش، هنرمندان دلسرد شده و بار دیگر شالبافی از رونق تولید افتاد.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته هنرمندان انگیزه زیادی برای تولید این نوع هنر دستی و ارزشمند داشتند، اظهار کرد: در حال حاضر تعداد کمی به تولید شال می‌پردازند.
میراحمدی با اشاره به اینکه کهن سال ترین هنرمند شالبافی کرمان 80 سال سن دارد، تصریح کرد: این هنرمند به علت علاقه خود به این هنر سنتی همچنان به تولید شال می‌پردازد.
وی با بیان اینکه در گذشته دارهای شالبافی به صورت زمینی بودند و قابل جابه جایی نبودند، بیان کرد: در حال حاضر این دارها به صورت فلزی طراحی شده اند و به راحتی جابه جا می شوند.
همچنین مدیرعامل شرکت کرمان مجازی می‌گوید: زمان تولید هر شال به نوع طرح و مهارت بافنده بستگی دارد که زمان تولید یک شال بین یک روز تا یک ماه متغییر است، باید مدنظر داشت که شالبافی یک هنر کار دست است لذا زمان دقیق تولید یک طرح نمی‌توان بیان کرد.
محمدرضا آریان با اشاره به اینکه قیمت شال را بازار تعیین می‌کند، اظهار کرد: ما سعی داریم که با کمترین سود شال را به مردم ارایه دهیم و قیمت شال نیز به نوع بافت و جنس الیاف آن بستگی دارد ضمن آنکه تا کنون ما سودی از شالبافی تا کنون نگرفته‌ایم و فقط قیمت تمام شده آن را دریافت کرده‌ایم.
مدیر عامل شرکت کرمان مجازی بین 300 هزار تومان تا 20 میلیون تومان را قیمت شال‌های تابلویی دانست و بیان کرد: به جزی میزان فروش مورد تقاضای مردم نیز معین‌های اقتصادی، اتاق بازرگانی، همه ادارات کرمان قول مساعد برای خرید این کالا داده‌اند و مقرر شده است که شال کرمان جزی هدایایی این دستگاه‌ها به مهمانان داخلی و خارجی باشد.
وی با بیان اینکه دنبال آن هستیم که شال کرمان به‌عنوان یک کالای نفیس کرمانی و ایرانی در جهان عرضه شود، اظهار کرد: یک غرفه در موزه بانو حیاتی داریم و افراد می‌توانند در آنجا از محصولات ما بازدید کرده و خریداری کنند.
آریان شال کرمان را یک کالای لوکس دانست و بیان کرد: در کارگاه‌های متمرکز شالبافی را احیا کنیم و دستگاه، مواد و آموزش همه را در اختیار بافنده قرار می‌دهیم اما همواره باید یک مربی در کارگاه حضور داشته باشد لذا تولید شال باید در کارگاه‌های متمرکز تولید شود.
وی با تاکید برآنکه بلافاصله پس از آموزش افراد جذب کار می‌شوند ادامه داد: هر ارگان و اداره‌ای که یک فضا مناسب و نیرو در اختیار ما قرار دهند ما این قابلیت را داریم که ماهیانه اشتغال10 نفر را فراهم کنیم.
مدیر عامل شرکت کرمان مجازی با تاکید برآنکه هیچ محدودیتی برای آموزش و تولید نداریم، اظهار کرد: در چشم انداز برنامه پنج ساله (فاز اول) به دنبال آن هستیم که بتوانیم برای حدود یک هزار و 200 نفر در سطح استان اشتغال‌زایی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه اگر فضای لازم را داشته باشیم به نیروهای آزاد نیز آموزش خواهیم داد که همین امر سبب خواهد شد این افراد بلافاصله وارد بازار کار این حوزه خواهند شد، عنوان کرد: جمعیت هلال احمر استان کرمان تا کنون پیشنهاد داده که در شهرستان‌های ماهان و بردسیر فضا و نیرو در اختیار ما قرار دهد تا ما به امر آموزش آنها و ایجاد کارگاه تولید شال در این دو شهرستان بپردازیم.
آریان ادامه داد: ساختمان 4 فنی و حرفه‌ای که اکنون در یک قسمت آن در حال فعالیت هستیم، در سال 1304 کارگاه شالبافی بوده است که در بعدها منسوخ شده است، برنامه ما این است قسمتی از این ساختمان را به امر آموزش، تولید و رنگ‌رزی اختصاص می‌دهیم و یک قسمتی از آن را به موزه و فروشگاه تبدیل کنیم لذا وقتی افراد از مرحله آموزش تا تولید محصول در یک مکان مشاهده کند حتما تاثیر زیادی در جذب گردشگر خواهد داشت. ما به فضا و نیرو نیاز داریم تا این صنعت را رونق بیشتری ببخشیم. در حال حاضر 10 نفر مشغول بکار هستند.
