در شرایط کنونی که تکیه بر داشته های داخلی در قاموس سیاست های اقتصاد مقاومتی و شعار سال مبنی بر رونق تولید مورد تاکید کارگزاران نظام و دولت هست باید به رفع کاستی های مناطق عشایری و روستایی به عنوان بن مایه های این داشته های داخلی توجه جدی تری شود.
در حالی صحبت از ضرورت ماندگاری ساکنان مناطق روستایی و عشایر یکجانشین، رونق تولید، خلق جدید شغلی و شکوفایی اقتصاد با بهره گیری از توان داخلی می کنیم که امروز در همجواری ما یعنی برخی از مناطق عشایری استانی چون کرمان از وجود زیرساخت های اولیه زندگی از راه و برق گرفته تا آب و گاز خبری نیست.
تعلیم و تربیت بچه های عشایر متناسب با سبک زندگی و جغرافیای مناطق عشایری است
مدیرکل آموزش و پرورش عشایری استان کرمان گفت : اداره اموزش و پرورش عشایری بنا به یک ضرورت با فلسفه تعلیم و تربیت بچه های عشایر متناسب با سبک زندگی و جغرافیای مناطق عشایری تشکیل و برنامه ریزی شده است.
منوچهر امیرتیموری در گفت و گو با ایرنا ضمن اشاره به اقدامات مهم مرحوم محمد بهمن بیگی بنیانگذار آموزش عشایری در ایران که نقش مهمی در توسعه و پیشرفت کشور در حوزه عشایر داشته است افزود: آموزش و پرورش عشایری کرمان که قبلاً بخشی از آموزش و عشایری کشور بود از سال ۱۳۷۱ به عنوان یک اداره مستقل درآمد.
وی با بیان اینکه تمام حوزه عشایر کل استان تحت پوشش ما نیست گفت: تنها ۱۷ شهرستان در قالب بخش هایی از غرب، جنوب غرب، شرق و جنوب و یک بخش نیز از مرکز استان را توانسته ایم پوشش دهیم و در این حوزه های تحت پوشش، هیچ فردی را نداریم که از تحصیل بازمانده باشد و بخشی از بحث های کمی محقق شده است.
حوزه عمل آموزش و پرورش عشایری گسترده تر شده است
امیرتیموری با اشاره به تغییر نام اداره آموزش و پرورش عشایری کشور به دفتر امور آموزشی و آموزش و پرورش عشایری کشور که در واقع هم بحث بچه های عشایر را دنبال می کند و هم بحث بچه هایی که به هر دلیلی مدارس عادی نتوانند پوشش دهند می توانند تحت پوشش این مدارس درآیند که از تحصیل باز نمانند.
این مسئول در ادامه با بیان اینکه بیشترین مدرسه عشایری را در استان کرمان داریم گفت: در استان کرمان حدود ۵۰۰ مدرسه داریم که در سطح کشور از لحاظ کلاس چند پایه ای کرمان رتبه اول را به خود اختصاص داده است به گونه ای که یک معلم ۷ پایه را در یک کلاس درس می دهد و این می تواند هم یک فرصت و هم یک تهدید به شمار رود.
وی همچنین با اشاره به اینکه کرمان بیشترین مرکز شبانه روزی را در سطح کشو در کرمان دارد گفت: ۳۷ مرکز شبانه روزی در استان فعال هستند که به لحاظ کمی در این حوزه کسی از تحصیل باز نمی ماند و پذیرش به صورت۱۰۰ در صدی انجام می گیرد.
رئیس آموزش و پرورش عشایری استان کرمان افزود: متاسفانه آمار نشان می دهد که در پوشش تحصیلی متوسطه اول و دوم به دلیل کمبود مدارس عشایری متوسطه و کمبود جا به خصوص در شمال و جنوب خیلی نتوانسته ایم موفق عمل کنیم و مساله فقر مالی و مسافت نیز دو عامل دیگر بازماندن از تحصیل بوده که تبدیل به یک آسیب جدی شده است.
امیرتیموری با بیان اینکه ۱۱۹ مدرسه سیار در حوزه عشایر کرمان وجود دارد گفت: این تعداد مدارس به دلیل مسائل خشکسالی و تغییر اقلیم که عشایر مجبور به انتخاب یکجانشینی اند در حال کاهش هستند.
وی خاطرنشان ساخت: رشد معناداری را در مقاطع اول و دوم متوسطه داریم و در مقطع ابتدایی بالای ۹۸ درصد پوشش تحصیلی را داریم و در متوسطه اول با یک کاهش محسوس به ۸۸ درصد و متوسطه دوم به ۸۶ درصد پوشش داریم که این نرخ براساس میانگین رشد سه ساله به دست آمده است.
رئیس آموزش و پرورش عشایری استان کرمان تصریح کرد: از ابتدای دولت تدبیر و امید یعنی از سال ۹۵ نزدیک به ۱۰۰ مدرسه توسط مجمع خیرین ساخته شده است و در اختیار بچه های عشایر قرار گرفته است و به طور کلی می توان گفت وضعیت مدارس عشایری وضعیت بدی نیست گرچه هنوز به نقطه عالی نرسیده ایم.
امیرتیموری همچنین با توجه به اینکه تجهیزات خوبی به مدارس در سال های اخیر تزریق شده است گفت: هنوز به خاطر بعضی از عوامل چون جمعیت کم کمبودهایی به خصوص در مدارس ابتدایی وجود دارد که باعث شده است امکانات مطلوبی ارائه نشود و طرح هایی چون طرح گچ و یا کتابخانه چمدانی شکل بگیرد که به صورت سیار خدمات رسانی کنند.
وی نبود امکاناتی چون برق را دلیل استفاده از فناوری سیار برای بچه های پایه ششم که کار فن آوری دارند نام برد و گفت: آزمایشگاه سیار و مشاوره سیار نیز از دیگر امکاناتی هستند که برای بچه های عشایر وجود دارد.
رئیس آموزش و پرورش عشایری استان کرمان افزود: مدارس شبانه روزی به لحاظ زیرساخت ها از امکانات نسبی برخوردارند و اما مدارس ابتدایی در داشتن برخی زیرساخت های بهداشتی به خاطر کم توجهی در گذشته چون سرویس بهداشتی ضعیف عمل کرده اند و از ۵۰۰ مدرسه ۳۰۴ مدرسه فاقد سرویس بهداشتی بوده اند که به کمک خیرین و نهادهای مختلف تنها ۲۰۰ مدرسه را سامان داده ایم و مابقی از سرویس سیار استفاده می کنند که عواقب منفی به دنبال دارد.
ضرورت توسعه مهارت آموزی در مدارس عشایری
وی یکی از مشکلات دیگر در جامعه عشایری را نداشتن فرصت مهارت آموزی برای بچه های عشایر دانست و بیان داشت: ایجاد مراکز فنی و هنری و راه اندازی کانون سیار با یک تا ۴ رشته با همکاری فنی و حرفه ای برای عشایر، بلااستثنا در تمام مراکز شبانه روزی با هدف پر کردن اوقات فراغت بچه ها و مهارت آموزی راه اندازی شده که از استقبال خوبی نیز برخودار بوده است.
امیرتیموری فرصت مهارت آموزی را برای حفظ میراث گران بهای هنرهای سنتی عشایر را مهم اعلام کرد و گفت: برخی از هنرهای سنتی عشایر متاسفانه به علت بی توجهی در حال از بین رفتن است بنابراین مهارت آموزی در راستای فعالیت های هنری و فرهنگی عشایر می تواند این هنرها را از جمله موسیقی سنتی و آثار دستی را زنده کند.
وی در ادامه افزود: به طور مثال آموزش بافت گلیم شیرکی پیچ سیرجان را در اولویت آموزش قرار داده ایم و در کهنوج و مناطق جنوبی و شرقی نیز با توجه به شرایط اقلیم منطقه رشته ها را تعیین و در اولویت برنامه های آموزشی قرار دهیم تا هنرها فراموش نشده و از لحاظ اقتصادی نیز بتواند رونق بخش جامعه باشد.
امیرتیموری همچنین با اشاره به مشکل ازدواج های زودرس و فقر در مناطق شرق کرمان در حوزه عشایر گفت: آموزش مهارت ها می تواند هم به ایجاد اشتغال کمک کند و هم می تواند بخشی از فقر را برطرف نماید.
این مسئول با توجه به حذف ۸۶ مدرسه شیفتی به خاطر بعد مسافت گفت: تعداد سربازمعلم ها را نیز به حداقل رسانده ایم که این موارد بیشتر مربوط به مناطق صعب العبور بوده است تا به بحث کیفیت آموزشی و عشایری کمک کرده باشیم.
وی در ادامه کیفیت آموزشی و عشایری را جزو بهترین ادارات آموزشی دانست و گفت: در بحث نیروی انسانی نیز توفیقات خوبی حاصل شده است اما در آینده با توجه به سیل بازنشستگان این خطر وجود دارد که دچار کمبود نیروی انسانی شویم بنابراین باید در جذب نیرو کمک کنیم.
وی با اشاره به توانمندسازی نیروها گفت: مدرسین بنام کشور به مدت ۷ روز از دفتر تالیف برای به روز شدن معلم ها در اختیار آنها هستند تا معلم ها را آموزش دهند.
امیرتیموری با اشاره به توزیع متوازن رشته ها در این حوزه گفت: در این زمینه تلاش شده مراکز فنی و حرفه ای را با توجه به نیاز مناطق عشایری گسترش و توسعه دهیم و از لحاظ کیفی آموزش و پرورش عشایری کرمان جزو برترین های کشور است و در کسب رتبه و مدال ها در بخش های فرهنگی، هنری و ورزشی توانستیم مدارج خوبی را دریافت کنیم.
وی از چالش های مهم پیش رو کمبود اعتبارات و عدم دریافت قیمت تمام شده را برای ارائه خدمات به مدارس عشایری دانست و گفت: متاسفانه به دلیل مسائل فرهنگی و اقتصادی مردم آنچنان کمک و مشارکتی ندارند و نیز اعتبارات لازم را به جز مدارس شبانه روزی که مورد حمایت جدی دولت قرار گرفته اند دریافت نکرده ایم.
مدارس عشایری نیازمند حمایت های مالی و امکاناتی
امیرتیموری اکثریت مدارس را ابتدایی عنوان کرد و گفت: در اداره این مدارس به دلایل فرهنگی و اقتصادی و نبود اعتبار با مشکل روبه رو هستیم.
رئیس آموزش و پرورش عشایری استان کرمان از نیروی انسانی بومی به عنوان دیگر چالش مدارس عشایری نام برد و گفت: اکثریت نیروهای حوزه عشایری غیربومی و کم تجربه هستند و بیشتر اصرار به رفتن دارند که این مساله آسیب هایی را وارد ساخته است در حالی که می شود از نیروهای بومی به لحاظ ضریب بالای ماندگاری شان در مناطق مربوط به خودشان استفاده کرد.
وی همچنین افزود: چالش بعد در آموزش و پرورش عشایری موضوع وسایل نقلیه مناسب برای رفت و آمد در مناطق عشایری است که اکثریت ماشین ها فرسوده و از رده خارج هستند و وقتی وسیله مناسب در اختیار نداشته باشیم نظارت خوبی هم نمی توان بر روی مناطق داشت.
فقر زیرساخت ها دسترسی به مناطق عشایری را دشوار کرده است
امیرتیموری افزود: دو مرکز رفاهی در منطقه رابر و یکی هم در مرکز استان برای پیگیری مسائل درمانی و راهی برای همکاران در نظر گرفته ایم و اما به دلیل اینکه این مراکز در کل استان توزیع نشده است و همه همکاران امکان استفاده از این امکانات را در همه مناطق ندارند با مشکل مواجه شده ایم.
وی با بیان اینکه بچه های عشایر سرمایه های بزرگ و با استعدادهای فراوان هستند گفت: بچه های عشایر بچه هایی با اعتماد به نفس بالاتر و و تلاشگر و فعال هستند که اگر حمایت ویژه برای آنان در نظر بگیریم می توانند برای خود و کشور بسیار موثر باشند.
وی در ادامه آماده نبودن زیرساخت های لازم در عشایر از جمله راه ها، آب، برق و مخابرات را از دیگر مشکلات عشایر دانست که مدارس عشایری را نیز دچار مشکل کرده است و گفت: نبود این زیرساخت ها باعث شده است که نتوانیم امکانات فن آوری و خدمات کمی و کیفی را برای مدارس فراهم کنیم.
امیر تیموری با اشاره به اینکه تمامی مدارس کپری جمع آوری شده و زیلو را نیز از مدارس عشایری حذف و صندلی را جایگزین آن کردیم گفت: مشکل دیگر نبود بخاری و بحث گرمایشی در برخی مدارس است که گاز و برق ندارند و زیرساخت ها نیز فراهم نیست و ما نیز ممی توانیم بخاری نفتی را پیشنهاد دهیم و مانده ایم که مشکل این بچه ها باید چگونه حل شود که بخاری های تابشی یا پنل های خورشیدی می تواند برای مدارس فاقد برق گزینه خوبی باشد.
امیرتیموری از روستاهایی با ۴۰ تا ۵۰ خانوار به نام کشیت و آمیس نام برد که در حوزه پشت سد نساء قرار داشته و فاقد جاده هستند و جمعیت دانش آموز آن ۲۰ نفر می باشد و گفت: برای شناسایی این مدارس در نقاط مختلف لازم دیدیم که نقشه الکترونیکی و اپلیکیشن از مدارس عشایری که تمام اطلاعات مدارس و موقعیت جغرافیایی را به شکل الکترونیکی داشته باشیم که در حال انجام است.
ضرورت معطوف شدن نگاه واقفین به مدارس عشایری
رئیس آموزش و پرورش عشایری استان کرمان افزود: از آنجا که بچه ها به دلایل مختلفی از جمله نداشتن کتاب، لباس، کیف و کفش ممکن است تحقیر و ترک تحصیل کنند باید نگاه خیرین به این سمت باشد که متناسب با نیازهای جامعه عشایری نیازسنجی کنند تا بسیاری از مشکلات بچه های عشایر در مدارس حل شود.
وی با توجه به اهمیت بحث تعلیم و تربیت تصریح کرد: باید کار فرهنگی کنیم و واقفین و خیرین را به این سمت بیاوریم و با تقویت مدارس می توان آن را پایگاه خوبی نیز برای کارهای مذهبی و فرهنگی خواهند شد.
امیرتیموری استقبال از مدارس شبانه روزی را از سال اول تاسیس در حال افزایش دانست و گفت: این مدارس در سال اول ۲۰۰ دانش آموز و در سال دوم ۳۰۰ دانش آموز که صد نفر هم هنوز در پشت در بودند که یکی از علت های اصلی استقبال از این مدارس مسئله تغذیه بوده است.
وی همچنین گفت: در جیرفت، کهنوج و شرق با این مشکل روبه رو هستیم و بچه ها چند مدرسه متوسطه عادی را رها کرده اند وبه سمت مدارس شبانه روزی می آیند و به نظر می آید باید این مدارس را ارتقاء دهند.
این مسئول آموزش در مدارس عشایری با اشاره به اینکه کلیه مدارس کپری جمع آوری شده و زیلو را نیز از مدارس عشایری حذف و صندلی را جایگزین آن کردیم گفت: مشکل دیگر نبود بخاری و بحث گرمایشی در برخی مدارس است که گاز و برق ندارند و زیرساخت ها نیز فراهم نیست و ما نیز مجاز نیستیم نمی توانیم بخاری نفتی را پیشنهاد دهیم و مانده ایم که مشکل این بچه ها باید چگونه حل شود که بخاری های تابشی یا پنل های خورشیدی می تواند برای مدارس فاقد برق گزینه خوبی باشد.
امیرتیموری از روستاهایی با ۴۰ تا ۵۰ خانوار به نام کشیت و آمیس نام برد که در حوزه پشت سد نساء قرار داشته و فاقد جاده است و جمعیت دانش آموز آن ۲۰ نفر می باشد و گفت: برای شناسایی این مدارس در نقاط مختلف لازم دیدیم که نقشه الکترونیکی و اپلیکیشن از مدارس عشایری که تمام اطلاعات مدارس و موقعیت جغرافیایی را به شکل الکترونیکی داشته باشیم که در حال انجام است.
گزارش خبری : معصومه قطب الدینی
