اغلب کشورهای دنیا به ویژه جهان سوم و در حال توسعه به دلایل مختلف از جمله گسترش شهرنشینی، افزایش مهاجرت، افزایش فقر و کاهش فرصت‌های شغلی با مساله‌ای به نام سکونتگاههای غیررسمی یا حاشیه‌نشینی مواجه هستند و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با توسعه شهرنشینی از ۲ دهه گذشته این مقوله روند روبه رشدی در کنار اکثر شهرهای بزرگ داشته است.
در استان کردستان بویژه شهر سنندج طی سال‌های اخیر شاهد افزایش مهاجرت به شهر و رشد حاشیه نشینی هستیم بطوریکه اکنون سیل جمعیت مهاجر یا قشر ضعیف جامعه به سمت حاشیه و نواحی منفصل شهری بویژه نایسر گسیل شده‌اند.
رشد بی‌رویه جمعیت در مناطق حاشیه شهر سنندج طی ۲ دهه گذشته و فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم، در کنار پایین بودن شاخص‌های زندگی و عدم امکان ارائه خدمات مطلوب به ساکنان این نواحی، موجب بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی شده که بر دیگر مناطق شهر نیز تاثیر منفی داشته است.
در سال های اخیر مصوبه‌هایی در زمینه موضوع حاشیه شهرها تصویب شد که از جمله آن می‌توان به مصوبه سال ۸۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام که در آن بر جلوگیری از توسعه حاشیه‌نشینی و ساماندهی این سکونتگاه‌ها به عنوان یکی از محورهای سیاست‌گذاری شهری کشور توجه شده بود و یا سند توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی که اسفند ۸۲ توسط هیات وزیران تصویب شده اشاره کرد، ضمن اینکه در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز در این خصوص تاکید شده است.
اهمیت این موضوع و ضرورت توجه به ساماندهی مناطق حاشیه شهر، خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز سنندج را بر آن داشت میزگردی با حضور مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان، معاون خدمات شهری شهرداری، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج و کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان برگزار کند تا دیدگاه های خود در خصوص مسائل و مشکلات این مناطق را تشریح و راهکارهای رفع این معضلات را نیز ارائه کنند.
۲۴۰ هزار و ۹۱۵ نفر از جمعیت کردستان در مناطق حاشیه شهر ساکن هستند
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان در این میزگرد گفت: یکی از اولویت‌های مهم آسیب‌های اجتماعی حاشیه نشینی است که خود دامنه گسترده‌ای از مسائل و مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه است وباید ویژه به آن توجه شود.
فرانک قدسی با بیان اینکه حاشیه نشینی در میان پنج اولویت مهم امور اجتماعی مطرح شده است، افزود: این موضوع در تمام استان‌های کشور وجود دارد و فقط مختص به کردستان نیست، ضمن اینکه در هر استانی برای آن برنامه ریزی‌های مختلف انجام شده است.
وی اظهار داشت: براساس آمارهای موجود در سنندج ۱۷ محله حاشیه نشین وجود دارد که ۱۶۸ هزار و ۳۳۶ نفر در این مناطق ساکن هستند، ضمن اینکه در بانه ۱۳ محله، سقزهفت محله، مریوان پنج محله، بیجار پنج محله، قروه یک محله، دیواندره ۲محله و کامیاران یک محله حاشیه شناسایی شده است.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان اضافه کرد: در مجموع ۲۴۰ هزار و ۹۱۵ نفر طبق جمعیت استان در مناطق حاشیه زندگی می‌کنند که اگر باز هم اطلاعات را به روز کرده و طبق برخی آیتم‌ها استانداردسازی شود بسیاری از نقاط دیگر حاشیه به شمار رفته و به این آمار اضافه می‌شوند.
قدسی یادآور شد: با توجه به اینکه استان کردستان زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی آنچنانی ندارد، قطعا این آسیب را پر رنگ‌تر و برجسته تر می‌کند، ضمن اینکه با تغییراتی که از نظر مسائل اجتماعی داده شده است، برخی از آسیب های اجتماعی نوپدید بوجود آمده که شاید پنج سال پیش آنها را نداشتیم.
مناطق حاشیه شهرها از سه لایه تشکیل شده است
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج نیز گفت: مناطق حاشیه از سه لایه تشکیل شده که یکی از لایه ها به بافت میانی بر می گردد و در دل شهر وجود دارد و مردم آن را با نام بافت فرسوده شهری می شناسند.
لقمان حیدری افزود: لایه بعدی بافت ناکارآمد میانی است که به محله هایی همانند حاجی آباد، کانی کوزله، عباس آباد و غفور اطلاق می شود و این لایه ها در دهه های ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ شکل گرفته اند.
وی یادآور شد: لایه سوم به نواحی اطلاق می شود که در حریم شهرها بوده و امروز با عنوان نواحی منفصل شهری شناخته می شوند و طبق قانون نواحی حریمی که جمعیت آن در شهرها افزایش یابد به نواحی منفصل شهری تبدیل می‌شوند و در کشور ۲ استان قزوین و کردستان(شهر سنندج) پیک این کار را دارند.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج اظهار داشت: شهرهایی که پتانسیل رشدشان از چهار جهت باشد ایده آل است و هر چه جهت ها محدود شود مدیریت شهری نیز مشکل تر شده و حرکت به سمت نظم دهی آن با هزینه های بیشتر توام می شود.
حیدری با اشاره به وضعیت توپوگرافی شهر سنندج، گفت: درحال حاضر قسمت غرب شهر به آبیدر محدود شده که نمی تواند پیشرفت داشته باشد، جبهه ای که می توانست پیشرفت کند و پتانسیل آن را داشت جبهه شمال غربی بود که پادگان آن را دربر گرفته و بازهم پیشرفتی در آنجا نمی توان ملاحظه کرد.
وی اضافه کرد: قسمت دیگر شهر نیز که به رودخانه ورود پیدا می کند و رودخانه نیز خود جنبه گردشگری دارد و در آنجا نیز باید پتانسیلی را محفوظ نگه داریم و اگر قرار باشد به سمت صلوات آباد برویم آن هم کوه است و کاری نمی شود انجام داد.
حیدری یادآور شد: در حل حاضر تنها نقطه حرکتی ما به سمت کرمانشاه و شهرک بهاران است که باید سال ها پیش کاملتر و جامع تر در این مسیر حرکت می شد، امروز با جمعیتی در حدود ۲۰۰ هزار نفر در این نقطه از شهر مواجه نمی شدیم.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج افزود: این مسائل موجب می شود که محدودیت های خاص شهر سنندج با یک سری پارامترها توام شود و یکی از پارامترهای اصلی بحث نگهداری است که بسیار تاثیرگذار است.
وی اظهار داشت: وقتی موضوع نگهداری پیش می آید در قسمت های دیگر سطح شهر با مشکلاتی همانند گران شدن زمین مواجه می شویم و قطعا مردمی که در آن قسمت شهر زندگی کرده و یا افرادی که از جاهای دیگر ورود پیدا می کنند و به جمعیت شهر اضافه می شوند از نقاطی استفاده می کنند که کمترین مبلغ ممکن را برای خرید زمین بدهند و یا اینکه مدیریت شهری زمین را رها کرده که تصرف کنند و ساخت و سازی در آن انجام دهند.
حیدری تاکید کرد: این ها جبهه دیگری از نحوه شکل گیری نواحی اسکان غیررسمی است چرا که در نواحی منفصل شهری اگر جمعیت نزدیک شهر شود بی شک مردم از جاهای دیگری به آنجا ورود پیدا کرده اند نه اینکه خود آن روستا آنقدر قدرت جمعیت‌زایی داشته باشد.
وی یادآور شد: به عنوان مثال ناحیه منفصل شهری نایسر از اغلب شهرهای اطراف جمعیت پذیری داشته و این مساله موجب شده کسی که قصد داشته باشد در سنندج زندگی کرده و پتانسیل ریالی و مالی کمی هم داشته باشد، نایسر را برای زندگی انتخاب و موجب افزایش بی رویه جمعیت آن شود.
معاون خمات شهری شهرداری سنندج اظهار داشت: طبق قانونی که سال ۱۳۸۸ مصوب شد، روستاهایی که جمعیت شهری داشته و در قسمت های حریم شهر قرار گرفته باشند با کارکرد فعالیت‌های روستایی جزو نواحی منفصل شهری قرار می گیرند.
طرح جامع شهری ناکارآمد است
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج نیز با اشاره به اینکه در بحث مسائل شهری انواع طرح‌های توسعه ای داریم، اظهار داشت: طرح جامع یکی از این مواردی است که در صورت اجرای صحیح، می تواند نقش مهمی در ایجاد توسعه شهری داشته باشد.
مجید شاه ویسی ازعدم اجرای مناسب طرح جامع شهری انتقاد کرد و افزود: با وجود اینکه افق طرح جامع پایان یافته است و ۱۰ سال از اجرای آن می‌گذرد اما طرحی جدید تدوین و جایگزین یا برنامه قبلی بازنگری نشده است که همین عامل سبب شده این کار به درستی صورت نگیرد.
وی طرح جامع شهری را ناکارآمد دانست و یادآور شد: با توجه به اینکه این طرح دیر(۱۰ سال یک بار) بازنگری می‌شود و در حین اجرا تغییرات زیادی در بحث رشد جمعیت و مهاجرت به شهر روی می‌دهد، بنابراین کارآمدی لازم را برای توسعه شهری ندارد.
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج به رشد جمعیت این شهر از ۳۵۰ هزار نفر سال ۸۵ به ۴۱۸ هزار نفر در سال ۹۵ اشاره کرد و گفت: در یک دهه سرریز جمعیت جای خود را در شهر پیدا می‌کند و به واسطه ساخت و سازهای قانونی یا غیرقانونی، محلات و مناطق حاشیه‌ای به شهر ملحق می‌شوند.
شاه‌ویسی تاکید کرد: طرح جامع که بالاترین سند در بحث توسعه شهری است کمترین توجه به آن می‌شود و این در حالی است که به صورت مقطعی به تدریج شاهد اضافه شدن الحاق به شهر هستیم.
وی با بیان اینکه ما طرحی برای تعاونی‌های مسکن نداریم بلکه تعاونی‌ها به شهرداری طرح ارائه می دهند، افزود: در تدوین طرح جامع در کنار متخصصان معماری و شهرسازی، به وجود جامعه شناس و متخصص علوم اجتماعی هم نیاز است.
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج یادآور شد: نمی‌توان جلوی مهاجرت و سیل جمعیت به شهر را گرفت اما می‌توان با برنامه ریزی مناسب، مانع از افزایش بی‌رویه حاشیه نشینی شد.
نظارت اجتماعی بر مناطق حاشیه نشین کم است
کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان هم اظهار داشت: آسیب‌های اجتماعی در استان به ویژه مناطق حاشیه شهر افزایش یافته است و نمی توان این موضوع را انکار کرد.
صابر پرویزی افزود: آسیب‌های اجتماعی مربوط به قشر خاصی نیست و این روند روبه رشد تمام اقشار جامعه را در برگرفته اما آسیب‌ها در مناطق حاشیه شهر بیشتر متمرکز است.
وی با بیان اینکه حاشیه‌نشینی خود یک آسیب اجتماعی است، اضافه کرد: با انجام مطالعات میدانی به این نتیجه رسیده‌ایم که نظارت اجتماعی بر این مناطق کم است.
کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان یادآور شد: نظارت اجتماعی باعث می‌شود فرد مقداری خویشتن‌داری کرده و از علنی کردن آسیب‌ها خودداری کند اما در نقاط حاشیه شهر این نظارت کم است و افراد خود را مقید و مورد قضاوت و انتقاد نمی بینند.
پرویزی افزود: اغلب افراد مناطق حاشیه شهرغیربومی هستند و ابایی از رفتارهای غیرمتعارف و آسیب‌های اجتماعی ندارند، بنابراین باید انتظار گسترش هر نوع آسیبی را داشت.
وی از فعالیت چهار پایگاه خدمات اجتماعی در حاشیه شهر سنندج خبر داد و گفت: ۲ پایگاه در ناحیه منفصل شهری نایسر، یک پایگاه در محله فرجه و پایگاهی دیگر در عباس آباد قرار دارد.
کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان اظهار داشت: کار پایگاه‌های خدمات اجتماعی، آموزش‌های پیشگیرانه و توانمندسازانه به مردم ساکن در این مناطق است و تمرکز ما بر مادران و کودکان است تا بتوانیم آموزش‌ها را گسترش کنیم.
وی با اشاره به اینکه در طول ۶ سال گذشته اقدامات خوبی انجام داده و اعتماد مردم را جلب کرده‌ایم گفت: مردم حاشیه شهر دچار فقرمحیطی، فقرمهارت های ارتباطی و عدم اعتماد به نفس هستند بنابراین به محض ورود ارگان‌های حمایتی، حرف دلشان را می‌گویند و جذب آنان می‌شوند.
مناطق حاشیه را نمی توان مانند شهر دید
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان در ادامه اظهار داشت: برخی از کسانی که در حاشیه هستند انتظار دارند همانند سایر نقاط شهر دیده شوند در حالیکه نمی توان چنینی تصوری برای آنان داشت، چرا که ساخت و سازهایی که دارند شکل و شمایلی با ساخت و سازهای داخل شهر ندارد.
قدسی گفت: همچنین از نظر مشاغل اقتصادی نیز برخی شغل ها در حاشیه وجود دارند که نمی توان از آن تعریف اقتصادی کرد و آن را جزو شغل به حساب آورد و این مسائل به مرکز شهرها نیز سرایت کرده است.
وی اظهار داشت: در این نواحی از نظر اجتماعی نیزهیچ زیرساختی برای آنان تعریف نشده است و حتی از نظر فرهنگی با مشکلاتی مواجه بوده و همین امر منجر به هجوم آوردن آنان به داخل شهر شده و منجر به تراکم جمعیت می شود.
مدیرکل امور اجتماعی کردستان اضافه کرد: مسائل اجتماعی و فرهنگی موجود در مناطق حاشیه شهر کل استان را در بر گرفته و باعث می‌شود بسیاری از سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها و حتی اعتبارات به سمت کم کردن مشکلات این مناطق سوق داده شود در حالیکه اگر این مسائل نبود بر روی مسائل اصلی همانند زیرساخت ها بیشتر کار می شد.
هیچکدام از نواحی منفصل شهری کارکرد روستایی ندارند
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج گفت: به جرات می توان گفت هیچکدام از نواحی منفصل شهری ما کارکرد روستایی خود را حفظ نکرده است و بازتولید یا اشتغالزایی ندارند بنابراین افرادی که آنجا سکنی گزیده‌اند، مجبورند به جاهایی که از نظر شغلی تامین شوند نقل مکان کنند.
حیدری اظهار داشت: این مسائل تاثیراتی در نقاط دیگر شهر گذاشته است از جمله بر روی بیکاری، دستفروشی معابر وبا توجه به اینکه این سیکل در قانون معیوب شده است (حفظ پیشنیه روستایی) جا دارد قانون گذاران سمت و سویی به آن داده و یا همانند شمال کشور تعدادی از شهرها مستقل شده و حریم کمتر شود.
وی یادآور شد: به عنوان مثال اگر مساحت شهر سنندج ۴۴هزار و ۵۰۰ هکتار است مساحت حریم حدود ۲۰ هزار است و به معنی دیگر چهار برابر مساحت شهر به حریم تبدیل شده است و در این راستا شهرداری به این نواحی ورود پیدا کرده و هرکجا با مشارکت مردم همراه بوده مشکلات کمتر شده است.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج افزود: نواحی منفصل شهری دریک شهر قرار دارند اما هر کدام ویژگی های خاص خود را داشته و با توجه به اینکه فرهنگ های مختلف در مکان های مختلف شکل دهی پیدا کرده اند، شهرداری با یک برنامه واحد نمی تواند این فرهنگ ها را هم جهت و هم راستا کند.
وی با اشاره به اینکه شهرداری در این مناطق اقدامات مشترکی انجام داده است، اظهار داشت: وقتی شهرداری به قسمتی از این مناطق ورود پیدا می کند، تغییر ماهیتی از کارکرد روستایی به شهری داده می شود و آن منطقه دچار تغییراتی شده و برروی قیمت زمین، امکاناتی که سیستم مجبور است برای راحت تر بودن مردم تزریق کند.
حیدری افزود: درگذشته چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب مکانیزم های مختلف در مدیریت های مختلف شکل گرفت و یکی از چیزهایی که به ذهن دولتمردان وقت رسید، بحث تخریب و پاک کردن صورت مسأله بود وتخریب های زیادی انجام شد اما بعدها به این نتیجه رسیدند که این روند نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا جوابگو نیست.
وی اضافه کرد: در این راستا به گزینه های دیگر روی آوردند و زمین های در اختیار مردم قرار می گرفت و یا وام هایی به مردم داده می شود که ساخت و ساز انجام دهند و حتی در دهه‌های اخیر هم کسانی ازمسکن مهر استفاده کردند، قشر ضعیف جامعه بودند.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج اظهار داشت: این موارد نیز چون با مشارکت مردم خیلی همراه نبود با مشکل مواجه شد، لذا ستاد بازآفرینی شهری راه اندازی شد و این ستاد نواحی که از نظر فرهنگی، اجتماعی، سیما و منظر، ساخت ساختمانی و اقتصادی برخوردار از امکانات شهری بودند را در برمی گیرد.
اجرای طرح بازآفرینی شهری در ساماندهی مناطق حاشیه تاثیرگذار است
شاه ویسی در ادامه اجرای طرح بازآفرینی شهری را در ساماندهی مناطق حاشیه شهرها بسیار موثر ارزیابی کرد و گفت: این طرح باید جدی گرفته شود چرا که مصوبات بسیار خوبی برای اجرا دارد.
وی با بیان اینکه این طرح در سنندج کُند پیش می‌رود، اضافه کرد: طبق بند ۲ طرح ذکر شده، بر الزام دستگاه های دولتی به واگذاری رایگان اراضی در اختیار خود برای اجرای طرح بازآفرینی شهری تاکید شده است.
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج با بیان اینکه اجرای این طرح نیازمند همکاری و مشارکت مردم است، اظهار داشت: جلسات برخی کمیته‌های طرح بازآفرینی شهری برگزار نمی‌شود و جدیت لازم برای اجرای آن وجود ندارد.
شاه ویسی عملکرد شهرداری سنندج به عنوان دبیرخانه ستاد اجرایی طرح بازآفرینی شهری را نامطلوب توصیف کرد و افزود: برنامه های طرح بازافرینی شهری در تمام ابعاد به ویژه کمیته امور اجتماعی بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه دستورالعمل، قانون و آیین نامه های زیادی در بحث توسعه شهری داریم، اضافه کرد: مهمترین مشکل عدم اجرای این دستورالعمل ها و جدیت در توجه به این برنامه‌ها است.
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج بر توجه جدی‌تربه ستاد بازآفرینی شهری تاکید کرد و یادآور شد: دستگاه‌های اجرایی باید زمین رایگان در اختیار این ستاد قرار دهند و با یک نقشه راه جلو برویم.
شاه‌ویسی به واگذاری انشعاب‌های گاز، تلفن، برق و تلفن به ساختمان‌های بدون مجوز در سال‌های اخیر به عنوان یک قانون اشاره کرد و گفت: این کار باعث افزایش و توسعه سکونتگاههای غیررسمی و حاشیه شهر شده است و باید مورد بازنگری قرار گیرد.
وی تاکید کرد: در چند سال اخیر برخی قوانین نه تنها به ستاد بازآفرینی شهری کمک نکرده بلکه مانع از اجرای درست این طرح مهم و زمینه ایجاد مشکل برای آن شده است.
آموزش های پیشگیرانه کلید رفع مشکلات حاشیه شهر
کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان با بیان اینکه مشکلات حاشیه شهرها خاص یک فرد یا دستگاه نیست، افزود: تمام ارگان‌ها و خود مردم این نواحی باید وارد عمل شده و در راستای ساماندهی و رفع مشکلات آن گام بردارند.
پرویزی آموزش‌های پیشگیرانه را کلید رفع مشکلات نقاط حاشیه نشین عنوان کرد و افزود: آشنا کردن مردم با نیازهای خود و راه درخواست نیازها و دریافت حق به روش منطقی و معقول، از جمله اهداف بهزیستی در این نقاط است.
وی به ایجاد پایگاه‌های خدمات اجتماعی بهزیستی در این نواحی اشاره کرد و افزود: هدف اصلی این طرح توانمندسازی ساکنان سکونت گاه‌های غیررسمی و کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی در این مناطق است، و این پایگاه ها مکانی دولتی یا غیردولتی است که در سکونتگاه واقع شده و تمام اقدامات اجرایی از طریق ان ارائه می شود.
کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان به اهداف جزئی ایجاد پایگاه‌های خدمات اجتماعی اشاره کرد و گفت: شناسایی مشکلات و مسائل گروه‌های هدف، ارتقای سلامت اجتماعی، کیفیت زندگی، رفاه اجتماعی و آگاه سازی گروه‌های هدف برای شناخت نیازها، مشکلات و تلاش در جهت رفع آنها، از جمله این اهداف است.
وی یادآور شد: آشنایی گروه‌های هدف با منابع موجود، دسترسی برابر به خدمت اجتماعی، گسترش روحیه خودباوری و خوداتکایی، ایجاد زمینه مشارکت مردم و سازمان‌های غیردولتی، کاهش تصدی‌گری و ارتقای نقش تسهیلگری دولت و کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی، از دیگر اهداف این پایگاه ها است.
پرویزی یادآور شد: گروه‌های هدف این طرح، افراد در معرض آسیب اجتماعی یا آسیب دیده اجتماعی شامل زنان و دختران، زنان سرپرست خانوار، زوج های متقاضی طلاق و افراد فاقد مهارت‌های زندگی هستند.
کارشناس معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان اظهار داشت: کودکان خیابانی، کودکان کار، کودکان بدسرپرست، کودکان بازمانده از تحصیل، بچه‌های طلاق، کودکان دارای والدین معتاد و همه کودکان زیر ۶ سال منطقه مورد نظر از دیگر گروه‌های هدف هستند.
پرویزی به ایجاد دفاترتسهیل‌گری در مناطق حاشیه شهر اشاره کرد و گفت: این دفاتر را به دستگاه‌های خدمات‌رسان و مرتبط پیوند داده‌ایم تا خدمات بهتری به ساکنان این مناطق ارائه شود.
وی تاکید کرد: بنا داریم امور مردم به دست خود مردم انجام شود و در این راستا تیم‌های داوطلبی در محلات تشکیل شده که معمولا از جوانان هستند، ضمن اینکه این افراد را با منابع موجود آشنا و به ارگان های ذیربط پیوند می‌دهیم.
شغل های کاذب در مناطق حاشیه و نابسامانی اقتصادی
قدسی افزود: در مناطق حاشیه شغل های کاذبی وجود دارد که خود منجر به ایجاد بسیاری ازمشکلات و معضلات می شود چرا که هیچ ساختار اقتصادی قانونمندی وجود ندارد.
وی اظهار داشت: در سرشماری که دراین مناطق ایجاد شده بنگاه‌های اقتصادی خُرد در آن مناطق وجود دارند که یا خیلی کارآمد نیستند یا مجوز ندارند که این مساله خود نابسامانی اقتصادی ایجاد می کند و وقتی برای مقابله با اینگونه شغل‌ها قرار باشد اقدامی انجام شود، مدعی می شوند که مردم را از نان خوردن می اندازید.
مدیرکل امور اجتماعی استاندار کردستان بیان کرد: بسیاری از دستفروشانی که در میادین وجود دارند مربوط به مناطق حاشیه بوده و کسانی هستند که به امید زندگی بهتر از روستا به شهر آمده اند و با رها کردن شغل خود(کشاورزی و دامداری) ضربه ای به اقتصاد وارد کرده اند و از طرف دیگر به دستفروشی پناه برده اند که بازهم از لحاظ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آسیب زا است.
صدور پروانه برای اراضی قولنامه ای
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج افزود: یکی از مشکلاتی که در سال های گذشته با آن روبرو بودیم و مردم اعتراض داشتند مشخص نبودن مالک بود و در این راستا یکی از کارهایی که برای بحث ستاد بازآفرینی انجام شد، تصویب مکانیزم صدور پروانه برای اراضی قولنامه ای است.
حیدری اضافه کرد: با توجه به اینکه درستاد بازآفرینی در راستای احیا کردن بافت ها، مکانیزم‌هایی وجود داشت، دستورالعملی تهیه شد و به تصویب اعضای شورای شهر رسید که پس از طی کردن مراحل مختلف، مصوبه صدور پروانه اراضی قولنامه ای با مکانیزم هایی تصویب شد و اقداماتی نیز انجام گرفته است.
وی اظهار داشت: در بند ۳۰ کمیسیون ماده پنج مورخه ۱۸ بهمن ۹۷ محدوده ستاد بازآفرینی شهرستان سنندج تصویب شد که در آن محدوده پروانه اراضی قولنامه ای صادر می شود و در مجموع ۳۶ درصد سطح شهر سنندج را شامل خواهد شد و در این چهارچوب اقدامات و کارهای اجرایی انجام شده است.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج افزود: کارگروه‌های مختلف در ستاد بازآفرینی تشکیل شده است و یکی از توصیه ها راه اندازی دفاتر تسهیل گری بود که وزارت کشور این کار را انجام داده و در استان نیز حدود ۹ مورد در نواحی اسکان ستاد بازافرینی معرفی شده اند که ضمن اینکه شناسایی مشکلات انجام خواهد شد، بحث مشارکت مردم نیز بیشتر می شود.
لزوم ایجاد حس تعلق خاطر در ساکنان حاشیه شهر
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج اظهار داشت: طبق برنامه ستاد بازآفرینی شهری شهرت و هویت نواحی منفصل شهری باید احیا شود و توانمندسازی ساکنان این نواحی و ساماندهی سکونت گاه‌های غیررسمی ضروری است.
شاه ویسی با بیان اینکه برای توانمندسازی این مناطق دفاتر تسهیلگری پیش‌بینی شده است، اضافه کرد: تجربه نشان داده که مردم خود می‌توانند وارد میدان شده و بسیاری از مشکلات را رفع کنند.
وی رفع مشکلات سکونتگاههای غیررسمی را نیازمند توانمندسازی ساکنان و ساماندهی بافت کالبدی این مناطق عنوان کرد و گفت: اگر هر سازمانی مسئولیت اجتماعی خود را انجام دهد، ساماندهی این مناطق آسان‌تر خواهد بود.
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سنندج تاکید کرد: وظیفه کارشناسان اجتماعی، معماری و شهرسازی این است که حس تعلق خاطر مردم را نسبت به شهر بیشتر کنند و این مهم با کارهای فرهنگی قابل تحقق است نه با اقدامات عمرانی.
شاه ویسی اظهار داشت: هر چقدر میزان تعلق خاطر شهروندان در سطح بالایی باشد، مشکلات کمتری در زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد، ضمن اینکه شهر را با هویت و فرهنگ می‌شناسند نه ساختمان ها، بنابراین اگر ریشه و اصالت شهر از بین برود چیزی از آن باقی نمی‌ماند.
وی اضافه کرد: نباید فقط به فکرایجاد توسعه شهر از لحاظ معماری باشیم باید در زمینه حفظ هویت و اصالت شهر و توانمندسازی ساکنان کار کنیم، زیرا هر چه هویت شهر را تقویت کنیم به توسعه و رشد آن کمک کرده‌ایم.
ایجاد دفاتر تسهیل گری در مناطق حاشیه
قدسی با بیان اینکه انجام کارهای فرهنگی و آموزشی در این مناطق بدلیل تعدد و تنوع فرهنگی بسیار دشوار است، گفت: در این زمینه تنها چاره این است که از خود مردم برای توسعه و آبادانی آن محله تلاش کنیم.
وی افزود: یکی از کارهایی که در امور اجتماعی انجام شده ایجاد دفاتر تسهیل گری در مناطق حاشیه است که در هر دفتر پنج کارشناس وجود دارند و با برنامه ریزی های مختلف بحث آموزش، توانمند سازی و توسعه محلی را انجام می دهند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان یادآور شد: انتظار نداریم کارشناسان در این دفاتر تمام مشکلات را حل کنند بلکه باید ساکنان را توانمند کرده و این مطالبه گری را در آنها ایجاد کنند که خود به عنوان شهروند در قبال محله و مردم آن احساس مسئولیت داشته باشند.
قدسی اظهار داشت: در حال حاضر ۹ دفتر تسهیل گری ایجاد کرده ایم که از ۱۷ محله حاشیه سنندج ۱۳ محله زیر پوشش قرار گرفته‌اند و اولین کاری که انجام شد، اعتماد آن محله را جلب کردن بود.
سکونتگاههای غیررسمی و حاشیه نشینی واقعیتی است که نمی توان آن را انکار کرد اما باید با اتخاذ تدابیر منطقی، اقداماتی موثر انجام داد و این اقدامات صرفا نباید برنامه ریزی فضای فیزیکی باشد بلکه برنامه ریزی‌های اجتماعی نیز باید صورت گیرد و مردم به صرف زندگی در این مناطق نباید از حداقل خدمات اجتماعی محروم شوند که در صورت محرومیت، می‌تواند پیامدهای منفی برای جامعه داشته باشد.
۷۳۵۵/۷۳۴۸ / ۳۰۳۴
