بیشتر ساکنان روستاهای زاگرس‌نشین نه از باب سودجویی بلکه تنها برای امرار معاش مجبورند با قطع درختان و تبدیل کردن آن‌ها به زغال زندگی خود را بگذرانند.
جنگل‌های بلوط ثروت‌های خدادادی هستند که به بهای کیسه‌ای چند هزار تومانی ناقابل دود می‌شوند.
علی تیرگیر، معلم مدرسه روستای شاه‌حسینی در منطقه پشت‌کوه میلاس شهرستان لردگان در گفت و گو با خبرنگار ایسنا – منطقه چهارمحال و بختیاری – با اشاره به اینکه بسیاری از مردم منطقه پشت‌کوه میلاس برای امرا معاش خود درختان کهنسال بلوط را قطع می‌کردند، اظهار کرد: مردم این منطقه به دلیل نداشتن شغل و سرمایه برای راه‌اندازی کسب و کار، مسیر سختی را در کوهستان طی کرده، درختان بلوط را قطع می‌کردند و با درست کردن زغال، آن را با قیمت ناچیز به فروش می‌رساندند.
تیرگیر ادامه داد: زمانی که مشاهده کردم مردم منطقه علی‌رغم میل باطنی دست به چنین کاری می‌زنند و از طرفی در خانه‌هایشان نیز قالی و گلیم دست‌‌بافت موجود بود، به آن‌ها پیشنهاد دادم که به جای قطع درختان بلوط به سمت بافتن گلیم و قالی رفته و از این طریق درآمدزایی داشته باشند.
وی افزود: با هزینه شخصی خود و به صورت پایلوت5 دار قالی و گلیم‌بافی با هزینه هریک 700 هزار تومان برای 5خانوار در روستای شاه‌حسینی تهیه کرده و در اختیارشان قرار دادم.
این معلم مدرسه با اشاره به اینکه این خانوارها توانستند پس از مدت حدود دو ماه گلیم‌ها را ببافند، ادامه داد: گلیم‌ها را به استان اصفهان برده و هر یک را به قیمت 3 میلیون تومان به فروش رساندم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 70 خانوار با اشتغال حداقل 150 نفر در منطقه پشت‌کوه میلاس کار قطع درختان بلوط را رها کرده و به کار گلیم‌بافی مشغول هستند، تصریح کرد: 500 خانم مستعد منطقه نیز آمادگی بافتن گلیم و قالی را اعلام کرده و پشت نوبت برای دریافت دار گلیم و قالی هستند.
تیرگیر اشتغال‌زایی در مناطق محروم و توانمندسازی خانوارها،جلوگیری از تخریب محیط زیست، افزایش اعتماد به نفس مردم منطقه، مهاجرت معکوس و جلوگیری از شغل‌های کاذب را از اهداف خود در انجام این اقدامات برشمرد.
این کارآفرین با اشاره به اینکه علی‌رغم تلاش‌های بسیار برای اخذ تسهیلات ارزان قیمت به مناطق روستایی، نتیجه‌ای حاصل نشد، خاطرنشان کرد: با اختصاص 20 میلیون تومان تسهیلات، زمینه اشتغال 40 نفر در این منطقه فراهم خواهد شد.
بیت‌الله محمودی، عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد نیز در خصوص اهمیت جنگل‌های زاگرس و بلوط، اظهار کرد: به طور کلی جنگل‌های واقع در رشته کوه‌های زاگرس که گونه غالب آن بلوط ایرانی است در 11 استان پراکنش دارند.
وی افزود: این جنگل‌ها 53 کارکرد مختلف از جنس چهار کلان خدمات تولیدی، تنظیم کنندگی، زیستگاهی و فرهنگی همچون ذخیره و تولید آب و حفاظت از خاک و کنترل فرسایش آن به ما عرضه می‌کنند که نقش این دو کارکرد در جنگل‌های چهارمحال و بختیاری به دلیل واقع شدن این استان در موقعیت بالادستی حوزه‌های بزرگ آبخیز کارون و گاوخونی بسیار حائز اهمیت است.
رییس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: برآوردها نشان می‌دهد در جنگل‌های تخریب شده استان در شهرستان لردگان که تراکم تاج پوشش آن‌ها کمتر از 5 درصد است، نرخ فرسایش خاک نزدیک به 50 برابر بیشتر از توده‌های جنگلی است که کمتر دچار تخریب شده‌اند.
وی تصریح کرد: بررسیها نشان می دهد که نرخ ذخیره و تولید آب در جنگل‌های کمتر تخریب یافته استان، 188 برابر در بارش‌های حداکثر روزانه بیشتر از جنگل‌های تخریب شده است.
محمودی با اشاره به اینکه طبق آخرین بررسی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، وسعت مناطق جنگلی 355 هزار هکتار و وسعت پوشش‌های جنگلی 311 هزار هکتار است، تاکید کرد: این موضوع بدین معنی است که حداقل 44 هزار هکتار از جنگل‌های استان در وضعیت بسیار تخریب یافته و با تراکم بسیار اندک درختان جنگلی قرار دارند.
بیش از 80 هزار هکتار از جنگل‌های چهارمحال و بختیاری با پدیده خشکیدگی درختان بلوط مواجه شده‌اند
وی با بیان اینکه مطالعات مقدماتی بررسی وضعیت خشکیدگی جنگل‌های استان نشان می‌دهد که بیش از 80 هزار هکتار از جنگل‌های استان با پدیده خشکیدگی درختان بلوط مواجه شده‌اند، تصریح کرد: فشارهای اکولوژیک و تخریب‌های مستمر در کنار تداوم خشکسالی‌ها عامل اصلی توسعه این رخداد در جنگل‌های زاگرس است.
این مدرس دانشگاه گفت: باید توجه داشت که در موضوع خشکیدگی جنگل‌ها، مسئله تنها خشک شدن درختان بلوط نیست بلکه مسئله اصلی زوال اکوسیستم جنگلی است که اجزاء بسیار متنوعی از زیست گیاهان، جانوران و میکروارگانیسم‌ها را در بر می‌گیرد که این موضوع مخاطره‌ای بسیار جدی برای زیست انسانی با از بین رفتن کارکردها و خدمات چندگانه اشاره شده جنگل‌ها در پی خواهد داشت و لذا توجه به همه جوانب و اثرات خشکیدگی هم در مقام بررسی نظری و هم در مقام اقدامات عملیاتی ضروری است.
وی با بیان اینکه دیدگاه سنتی در مورد نقش و جایگاه مردم در مدیریت جنگل‌ها این بوده که باید تلاش شود از طریق دور نگه داشتن مردم و جوامع محلی از عرصه‌های جنگلی، این منابع را به شکل فیزیکی حفاظت کرد، ادامه داد: امروزه این نگاه و رویکرد حفاظتی کاملا تغییر کرده است و به نوعی انسان خود جزئی از فرایند کلان یک اکوسیستم در نظر گرفته می‌شود که لازم است همزیستی پایداری با عناصر منابع طبیعی داشته باشد.
رییس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: هر چند وابستگی‌های مختلف افراد محلی در عرصه‌های جنگلی از جمله نیازهای سوختی، زراعت زیراشکوب و چرای دام از عوامل اصلی تحلیل رفتن ساختار جنگل‌های استان است، اما اگر این تقاضاها و وابستگی‌ها متناسب با ویژگی‌ها و قابلیت‌های اکوسیستمی جنگل برنامه‌ریزی، اصلاح و ساماندهی شوند می‌توان تا حدود بسیار زیادی از روند تخریب جنگل‌ها جلوگیری کرد.
وی تصریح کرد: یکی از نیازهای اساسی جوامع جنگل‌نشین استان به خصوص در برخی از روستاهای جنگلی شهرستان لردگان نیاز به چوب سوختی برای گرم کردن آب، پخت نان، طبخ غذا، گرم کردن شیر و دوغ و استفاده در بخاری هیزمی است.
محمودی گفت: تحقیقات کارشناسان در جنگل‌های منطقه سردشت لردگان نشان می‌دهد که به طور متوسط هر خانوار جنگلی در سال 18 متر مکعب چوب جنگلی برای مصارف سوختی و غیر سوختی نظیر تهیه زغال و برداشت هیزم برای فروش مصرف می‌کند.
توسعه معیشت‌های جایگزین؛ راهی برای کم کردن سرعت تخریب جنگل‌ها
این مدرس دانشگاه ادامه داد: با توجه به اینکه میزان رویش سالانه هر هکتار جنگل بلوط زاگرس به طور تقریبی 0.5 متر مکعب در سال است، می‌توان گفت هر خانوار جنگلی سالانه به طور متوسط 6.5 برابر میزان رویش سالانه عرصه مورد بهره‌برداری، برداشت چوب انجام می‌دهد و این موضوع به نوعی روند قهقرایی ساختار جنگل شناسی جنگل‌های منطقه را به خوبی نشان می‌دهد.
وی تاکید کرد: به حداقل رساندن نیازهای اولیه معیشت به عناصر چوبی و درختی در روستاهای جنگلی، توسعه معیشت‌های جایگزین، دخالت موثر مردم در فرایند برنامه ریزی و مدیریت جنگل، عمومی‌سازی فرهنگ حفاظت پویا از منابع جنگلی از طریق حساسیت‌زایی نسبت به کاهش کمیت و کفیت جنگل ها، از راهبردهای کلان کم کردن سرعت تخریب جنگل‌های استان است.
گزارش از: ساناز صیدی سامانی، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
انتهای پیام جنگل‌های بلوط ثروت‌های خدادادی هستند که به بهای کیسه‌ای چند هزار تومانی ناقابل دود می‌شوند.
علی تیرگیر، معلم مدرسه روستای شاه‌حسینی در منطقه پشت‌کوه میلاس شهرستان لردگان در گفت و گو با خبرنگار ایسنا – منطقه چهارمحال و بختیاری – با اشاره به اینکه بسیاری از مردم منطقه پشت‌کوه میلاس برای امرا معاش خود درختان کهنسال بلوط را قطع می‌کردند، اظهار کرد: مردم این منطقه به دلیل نداشتن شغل و سرمایه برای راه‌اندازی کسب و کار، مسیر سختی را در کوهستان طی کرده، درختان بلوط را قطع می‌کردند و با درست کردن زغال، آن را با قیمت ناچیز به فروش می‌رساندند.
تیرگیر ادامه داد: زمانی که مشاهده کردم مردم منطقه علی‌رغم میل باطنی دست به چنین کاری می‌زنند و از طرفی در خانه‌هایشان نیز قالی و گلیم دست‌‌بافت موجود بود، به آن‌ها پیشنهاد دادم که به جای قطع درختان بلوط به سمت بافتن گلیم و قالی رفته و از این طریق درآمدزایی داشته باشند.
وی افزود: با هزینه شخصی خود و به صورت پایلوت5 دار قالی و گلیم‌بافی با هزینه هریک 700 هزار تومان برای 5خانوار در روستای شاه‌حسینی تهیه کرده و در اختیارشان قرار دادم.
این معلم مدرسه با اشاره به اینکه این خانوارها توانستند پس از مدت حدود دو ماه گلیم‌ها را ببافند، ادامه داد: گلیم‌ها را به استان اصفهان برده و هر یک را به قیمت 3 میلیون تومان به فروش رساندم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 70 خانوار با اشتغال حداقل 150 نفر در منطقه پشت‌کوه میلاس کار قطع درختان بلوط را رها کرده و به کار گلیم‌بافی مشغول هستند، تصریح کرد: 500 خانم مستعد منطقه نیز آمادگی بافتن گلیم و قالی را اعلام کرده و پشت نوبت برای دریافت دار گلیم و قالی هستند.
تیرگیر اشتغال‌زایی در مناطق محروم و توانمندسازی خانوارها،جلوگیری از تخریب محیط زیست، افزایش اعتماد به نفس مردم منطقه، مهاجرت معکوس و جلوگیری از شغل‌های کاذب را از اهداف خود در انجام این اقدامات برشمرد.
این کارآفرین با اشاره به اینکه علی‌رغم تلاش‌های بسیار برای اخذ تسهیلات ارزان قیمت به مناطق روستایی، نتیجه‌ای حاصل نشد، خاطرنشان کرد: با اختصاص 20 میلیون تومان تسهیلات، زمینه اشتغال 40 نفر در این منطقه فراهم خواهد شد.
بیت‌الله محمودی، عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد نیز در خصوص اهمیت جنگل‌های زاگرس و بلوط، اظهار کرد: به طور کلی جنگل‌های واقع در رشته کوه‌های زاگرس که گونه غالب آن بلوط ایرانی است در 11 استان پراکنش دارند.
وی افزود: این جنگل‌ها 53 کارکرد مختلف از جنس چهار کلان خدمات تولیدی، تنظیم کنندگی، زیستگاهی و فرهنگی همچون ذخیره و تولید آب و حفاظت از خاک و کنترل فرسایش آن به ما عرضه می‌کنند که نقش این دو کارکرد در جنگل‌های چهارمحال و بختیاری به دلیل واقع شدن این استان در موقعیت بالادستی حوزه‌های بزرگ آبخیز کارون و گاوخونی بسیار حائز اهمیت است.
رییس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: برآوردها نشان می‌دهد در جنگل‌های تخریب شده استان در شهرستان لردگان که تراکم تاج پوشش آن‌ها کمتر از 5 درصد است، نرخ فرسایش خاک نزدیک به 50 برابر بیشتر از توده‌های جنگلی است که کمتر دچار تخریب شده‌اند.
وی تصریح کرد: بررسیها نشان می دهد که نرخ ذخیره و تولید آب در جنگل‌های کمتر تخریب یافته استان، 188 برابر در بارش‌های حداکثر روزانه بیشتر از جنگل‌های تخریب شده است.
محمودی با اشاره به اینکه طبق آخرین بررسی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، وسعت مناطق جنگلی 355 هزار هکتار و وسعت پوشش‌های جنگلی 311 هزار هکتار است، تاکید کرد: این موضوع بدین معنی است که حداقل 44 هزار هکتار از جنگل‌های استان در وضعیت بسیار تخریب یافته و با تراکم بسیار اندک درختان جنگلی قرار دارند.
بیش از 80 هزار هکتار از جنگل‌های چهارمحال و بختیاری با پدیده خشکیدگی درختان بلوط مواجه شده‌اند
وی با بیان اینکه مطالعات مقدماتی بررسی وضعیت خشکیدگی جنگل‌های استان نشان می‌دهد که بیش از 80 هزار هکتار از جنگل‌های استان با پدیده خشکیدگی درختان بلوط مواجه شده‌اند، تصریح کرد: فشارهای اکولوژیک و تخریب‌های مستمر در کنار تداوم خشکسالی‌ها عامل اصلی توسعه این رخداد در جنگل‌های زاگرس است.
این مدرس دانشگاه گفت: باید توجه داشت که در موضوع خشکیدگی جنگل‌ها، مسئله تنها خشک شدن درختان بلوط نیست بلکه مسئله اصلی زوال اکوسیستم جنگلی است که اجزاء بسیار متنوعی از زیست گیاهان، جانوران و میکروارگانیسم‌ها را در بر می‌گیرد که این موضوع مخاطره‌ای بسیار جدی برای زیست انسانی با از بین رفتن کارکردها و خدمات چندگانه اشاره شده جنگل‌ها در پی خواهد داشت و لذا توجه به همه جوانب و اثرات خشکیدگی هم در مقام بررسی نظری و هم در مقام اقدامات عملیاتی ضروری است.
وی با بیان اینکه دیدگاه سنتی در مورد نقش و جایگاه مردم در مدیریت جنگل‌ها این بوده که باید تلاش شود از طریق دور نگه داشتن مردم و جوامع محلی از عرصه‌های جنگلی، این منابع را به شکل فیزیکی حفاظت کرد، ادامه داد: امروزه این نگاه و رویکرد حفاظتی کاملا تغییر کرده است و به نوعی انسان خود جزئی از فرایند کلان یک اکوسیستم در نظر گرفته می‌شود که لازم است همزیستی پایداری با عناصر منابع طبیعی داشته باشد.
رییس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: هر چند وابستگی‌های مختلف افراد محلی در عرصه‌های جنگلی از جمله نیازهای سوختی، زراعت زیراشکوب و چرای دام از عوامل اصلی تحلیل رفتن ساختار جنگل‌های استان است، اما اگر این تقاضاها و وابستگی‌ها متناسب با ویژگی‌ها و قابلیت‌های اکوسیستمی جنگل برنامه‌ریزی، اصلاح و ساماندهی شوند می‌توان تا حدود بسیار زیادی از روند تخریب جنگل‌ها جلوگیری کرد.
وی تصریح کرد: یکی از نیازهای اساسی جوامع جنگل‌نشین استان به خصوص در برخی از روستاهای جنگلی شهرستان لردگان نیاز به چوب سوختی برای گرم کردن آب، پخت نان، طبخ غذا، گرم کردن شیر و دوغ و استفاده در بخاری هیزمی است.
محمودی گفت: تحقیقات کارشناسان در جنگل‌های منطقه سردشت لردگان نشان می‌دهد که به طور متوسط هر خانوار جنگلی در سال 18 متر مکعب چوب جنگلی برای مصارف سوختی و غیر سوختی نظیر تهیه زغال و برداشت هیزم برای فروش مصرف می‌کند.
توسعه معیشت‌های جایگزین؛ راهی برای کم کردن سرعت تخریب جنگل‌ها
این مدرس دانشگاه ادامه داد: با توجه به اینکه میزان رویش سالانه هر هکتار جنگل بلوط زاگرس به طور تقریبی 0.5 متر مکعب در سال است، می‌توان گفت هر خانوار جنگلی سالانه به طور متوسط 6.5 برابر میزان رویش سالانه عرصه مورد بهره‌برداری، برداشت چوب انجام می‌دهد و این موضوع به نوعی روند قهقرایی ساختار جنگل شناسی جنگل‌های منطقه را به خوبی نشان می‌دهد.
وی تاکید کرد: به حداقل رساندن نیازهای اولیه معیشت به عناصر چوبی و درختی در روستاهای جنگلی، توسعه معیشت‌های جایگزین، دخالت موثر مردم در فرایند برنامه ریزی و مدیریت جنگل، عمومی‌سازی فرهنگ حفاظت پویا از منابع جنگلی از طریق حساسیت‌زایی نسبت به کاهش کمیت و کفیت جنگل ها، از راهبردهای کلان کم کردن سرعت تخریب جنگل‌های استان است.
گزارش از: ساناز صیدی سامانی، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
کپی شد
