حرکت به جهانی بدون اسکناس: آینده پول !

دنیای ما بیش از پیش به سمت دیجیتالی شدن پیش‌می‌رود. به عقیده دیوید وُلمن (David Wolman)، نویسنده کتاب «پایان پول» و یکی از سردبیران نشریه وایرد (Wired)، تاثیرگذارترین دستاورد در تلفن‌‌‌های همراه هوشمند، نرم‌افزارهایی هستند که دستگاه را به یک کیف پول یکپارچه و ابزار پرداخت تبدیل و به طرز بی‌سابقه‌ای برای میلیاردها نفر از مردم پرداخت‌ها را تسهیل می‌کنند.

پول کاغذی در طول هزاره گذشته به تبادل جهانی ارزش برای کالا و خدمات کمک کرده است و حالا زمان آن است تا سیستم پولی دنیا، خود را برای نیازهای امروزی به‌روز کند. این جریان بر ضد اسکناس خواهد بود.

برای انجام فعالیت‌های مجرمانه، مجرمین اسکناس را ترجیح می‌دهند. پیتر سندز، رئیس سابق دانشگاه هاوارد و یکی از مقامات ارشد مدرسه سیاسی جان‌اف‌کندی معتقد است که اسکناس بستری برای «اقتصاد مجرمانه» فراهم می‌کند. او در این خصوص می‌گوید:

هیچ مکانیستم پرداخت دیگری به اندازه این روش باعث ناشناس ماندن پرداخت کننده و دریافت کننده پول نمی‌شود.

بدون اسکناس و پول نقد فیزیکی، تا حد زیادی شناسایی فعالیت‌های مجرمانه آسان خواهد شد: در این صورت تراکنش‌های بانکی به سادگی قابل رهگیری خواهد بود.

بدیهی است که کاهش وابستگی به اسکناس می‌تواند جرائم و خشونت‌های خیابانی را هم بهبود بخشد. ریچارد رایت، قاضی و عضو دپارتمان جرم‌شناسی دانشگاه جرجیا، تحقیقی درباره ارتباط اسکناس و جرائم خیابانی ترتیب داد. او متوجه شد در مناطقی که مردم بیشتر از کارت‌های اعتباری به جای اسکناس و چک استفاده می‌کنند، شاهد افت ۱۰ درصدی جرائم هستیم.

چاپ پول هزینه‌بر است. صدور پول حتی در بعضی مواقع هزینه‌بر تر از ارزش واقعی آن است. طبق تحقیقات دانشگاه دیویس، ضرب یک سکه یک پنی (یک سنتی) حدود ۱.۴۳ سنت هزینه دارد و این در حالی است که تاثیرات زیست محیطی از قبیل استخراج فلزات، ذوب، ضرب و حمل و نقل در نظر گرفته نمی‌شوند.

پول نقد و اسکناس راه را برای «اقتصاد مخفی» باز می‌کند. دلیل این موضوع ساده است. می‌توان اسکناس کاغذی را به راحتی از دید بازرسان مالیاتی پنهان کرد. به عنوان مثال در آمریکا که قوانین مالیاتی سفت و سختی برقرار است، وقتی یک کارفرما پول کارمند خود را به صورت نقد و با اسکناس پرداخت کند، هر دوی این افراد پولی به عنوان مالیات پرداخت نخواهند کرد. (یا در ایران که در مطب برخی دکترها دستگاه کارتخوان وجود ندارد تا مراجعین مجبور به پرداخت اسکناس شوند.)

عدم دریافت گزارش صحیح از درآمد افراد یکی از بزرگترین عاملان شکاف مالیاتی است. فرار مالیاتی سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار به ایالات متحده خسارت وارد می‌کند که معادل یک درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور است.

کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی، به طور متوسط سالانه ۲ الی ۳ درصد درآمدهای مالیاتی خود را از دست می‌دهند و در کشورهای کم‌درآمد تر این میزان دو چندان می‌شود: حدود ۶ الی ۱۳ درصد!

شرکت‌های فناوری متخصص در پرداخت‌های همتا به همتای موبایلی، کمک‌ شایانی کرده‌اند تا حقیقت یک جامعه بدون اسکناس به جریان اصلی وارد شود. ونمو (Venmo) توسط پی‌پل، علی‌پِی (Alipay) توسط انت فایننشال، وی‌چت (WeChat) توسط تنسنت و گو‌پِی (Go-Pay) خدماتی هستند که توسط غول‌های بزرگ فناوری، به منظور امکان انجام تراکنش‌های بدون اسکناس و جهانی به میلیاردها نفر در سه یا چهار کشور پرجمعیت دنیا ارائه شده‌اند.

دولت‌ها هم در حال برداشتن قدم‌هایی برای پیشبرد جریان بدون اسکناس هستند. برای مثال دولت سنگاپور با پشتیبانی از چندین نوآوری پرداخت دیجیتال به دنبال کاهش معاملات فیزیکی است. یکی از این اقدامات، راه‌اندازی یک سیستم پرداخت الکترونیکی درون کشوری به نام پِی‌ناو (PayNow) بود که توسط بانک ABS سنگاپور اجرا می‌شود. از زمان راه‌اندازی پی‌ناو، حجم پرداخت‌های الکترونیکی سنگاپور در یک سال بیش از ۱۰ میلیارد دلار افزایش و برداشت‌ اسکناس از دستگاه‌های ATM در این بازه زمانی بیش از ۳۰۰ میلیون دلار کاهش یافته است.

این دولت‌شهر همچنین در حال آزمایش یک ارز دیجیتال مبتنی بر دلار سنگاپور است که با استفاده از فناوری دفترکل توزیع شده کار می‌کند. مجری این پروژه بانک مرکزی سنگاپور بوده و یوبین (Ubin) نام دارد.

در یکی از کنفرانس‌های اخیر مرتبط با فناوری، رئیس صندوق بین‌المللی پول، کریستین لاگارد، صدور ارزهای دیجیتال توسط بانک‌های مرکزی را راهکاری برای دستیابی به سیاست‌های عمومی دانست و اظهار داشت که شرکت‌های خصوصی انگیزه دستیابی به این اهداف را ندارند.

صدور ارز دیجیتال توسط بانک‌های مرکزی می‌تواند با کاهش نگرانی‌های حریم خصوصی، فراگیری، امنیت و محافظت بیشتری از مشتریان را به ارمغان آورد.

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، می‌توانند به منظور احراز هویت کاربران و داده‌های تراکنش و انجام پرداخت‌ها، طراحی شوند. لاگارد همچنین عنوان کرد که بانک‌های مرکزی باید برای ابداع راه‌حل‌های مالی جدید، همکاری شرکت‌های خصوصی و استارتاپ‌ها را نیز در نظر بگیرند:

مزیت‌های این کار واضح است. پرداخت شما فوری، امن، ارزان و به طور بالقوه نیمه ناشناس می‌شود و بانک‌های مرکزی به استواری در پرداخت‌ها ادامه می‌دهند. به علاوه، آن‌ها یک فضای رقابتی جذاب و یک پلتفرم برای نوآوری هم ارائه می‌دهند. در ضمن بانک شما یا کارآفرینان از یک تجربه کاربری دوست داشتنی و امن بر اساس آخرین تکنولوژی‌های روز بهره‌مند خواهند شد. به عبارت دیگر بانک مرکزی روی مزایای نسبی در پشت پرده تمرکز می‌کند. نهادهای مالی و استارتاپ‌ها آزاد خواهند بود که روی کار دلخواهشان مانند نوآوری و رابط کاربری تمرکز کنند. این بهترین نوع از همکاری بخش دولتی و خصوصی است.

بد یا خوب، حقیقت این است که به احتمال زیاد شاهد ورود ارزهای دیجیتال دولتی به اقتصاد خواهیم بود زیرا مزایای آن برای دولت‌ها به حدی هست که از آن چشم‌پوشی نکنند. با این حال، این حضور می‌تواند قدرتمند و هم می‌تواند ضعیف باشد.

شاید این موضوع خبر بدی برای سایفرپانک‌های طرفدار حریم خصوصی و افراد ضد سازمانی باشد اما ایجاد ارزهای دیجیتال توسط بانک‌های مرکزی، خود به خود به تسریع ظهور ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هم کمک می‌کند. در آینده احتمالا ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز در کنار ارزهای دیجیتال بانک مرکزی به صورت قانونی به فعالیت خود ادامه دهند.

زمانی که امکان معامله مستقیم و ارزان ارزهای دیجیتال بانک مرکزی و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز فراهم شود، ارزهای غیرمتمرکزی مانند بیت کوین می‌توانند به عنوان ارز بومی اینترنت مورد استفاده و پذیرش قرار بگیرند. همچنین این موضوع می‌تواند فعالیت‌های آنلاین مانند خرید، معامله و پرداخت را تسهیل کند. عدم وجود سیستم‌های بانکداری مناسب، هر روز بر لزوم وجود کیف پول‌های موبایل، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز و ارزهای دیجیتال بانک مرکزی می‌افزاید.

در این خصوص، جک دورسی مدیرعامل توییتر و بنیانگذار پلتفرم پرداخت با موبایل اسکوئر عقیده دارد که بیت کوین بهترین گزینه برای تبدیل شدن به ارز اصلی اینترنت است.

دورسی در پادکستی تحت عنوان Joe Rogan Experience یادآور شد که یک ارز جهانی امکان دسترسی بیشتر به خدمات مالی، ارائه خدمات به افراد بیشتر و تسریع فرایندها را در سراسر جهان فراهم خواهد کرد. او در این مورد گفت:

این (بیت کوین) چیزی است که روی اینترنت متولد شد، روی اینترنت توسعه داده شد، روی اینترنت آزمایش شد؛ حالا جزئی از وجود اینترنت است. اگر به اینترنت به عنوان یک کشور، بازار و ملت فکر کنیم، نیاز به یک ارز برای آن حس می‌شود. اگر به اینترنت به عنوان یک ملت نگاه کنیم، نکته جالب اینجاست که تمام دنیا را شامل می‌شود. بنابراین تمام دنیا به یک ارز واحد می‌رسد. به یک چیز واحد برای ارتباطات و این برای من حس آزادی و هیجان را به ارمغان می‌آورد.

انقلاب مالی و اقتصادی اجتناب‌ناپذیر است. ارزهای دیجیتال از بین نخواهند رفت. در این برهه کنونی دولت‌ها و شرکت‌های فناوری دست به دست هم هر فرد دارای تلفن همراه هوشمند را به سمت آینده بدون اسکناس سوق می‌دهند. بنابراین اسکناس‌هایتان را در کیف پول نگه‌ دارید تا شاید یک روز به کودکانتان نشان دهید و داستان آن‌ها را برایشان بازگو کنید.