قلم زدن در دیار هگمتانه تاریخ دارد و رسانه با این تاریخ پیوند دیرین؛ اما این روزگار نامراد عرصه بر صاحبان قلم و رسانه تنگ کرده؛ آنقدر که بال و پر زدن این پیک های خبررسان در آسمان غبار آلود امروز دشوار شده و هر دم بیم سقوطشان می رود.
در گپ و گفتی دوستانه با چند تن از مدیران و گردانندگان روزنامه ها و نشریات محلی و پایگاه های خبری آنچه که دل فعالان این عرصه را به درد آورده و خاطر مخاطب و خواننده را آزرده و مکدر کرده را به بحث و تبادل نظر نشستیم آنهم در روز مبارک خبرنگار در میزگرد خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز همدان.
جیب ها خالی؛ قلم ها خشک
سردبیر روزنامه همدان پیام ۸۰ درصد دلایل افول مطبوعات را مشکلات مالی می داند که نشریات استان را به لاک انزوا برده است. بی نظمی های اخیر در چاپ و نشر به اعتقاد یدالله طاقتی احسن ناشی از همین تنگدستی نشریات است و راهکاری برای برون رفت از این اوضاع پیشنهاد می دهد که به نظر معقول می رسد.
▲یدالله طاقتی احسن سردبیر روزنامه همدان پیام
کوچ رسانه های مکتوب به فضای مجازی را او بهترین کار می داند که به صرفه و صلاح است؛ هم نشریات از شر هزینه های کمرشکن کاغذ و چاپ و توزیع خلاص می شوند و هم با همان برند و لوگو می توانند مخاطبانشان را حفظ کنند.
اما طاقتی احسن ۲۰ درصد باقیمانده سهم گرفتاری های جامعه رسانه ای همدان را سعی می کند عادلانه بین کمبود نیروی انسانی کاربلد، فقر آموزش تخصصی و عملکرد جزیره ای رسانه ها تقسیم کند و می گوید در قیاس مطبوعات استان با دیگر مناطق کشور این واقعیت کاملا مشهود است که به لحاظ کیفیت محتوا و صفحه آرایی یک سر و گردن بالاتر از بقیه هستیم اما باید شجاعانه اعتراف کنیم که از داشتن نیروی انسانی ماهر و کاربلد کم بهره ایم.
رگ و ریشه این نوع کم و کاستی را سردبیر بزرگترین روزنامه خصوصی استان در فرار نخبه های خبری می داند که به دلیل مکفی نبودن حقوق و مزایا، عطای خبرنگاری را در دیار الوندنشینان به لقایش بخشیده و به جایی و کاری دیگر مشغول شده اند.
آموزش؛ پای لنگ خبرنگاری
طاقتی احسن از آموزش به عنوان یک اصل مهم در کار خبر یاد می کند که اگر مستمر و به روز نباشد یک پای خبرنگاری می لنگد؛ به گفته او بیشتر کسانی که وارد این حرفه می شوند، مبتدی هستند و با الفبای خبر کاملا بیگانه و سالها وقت و هزینه باید صرف آموختن راه و چاه خبرنویسی به این تازه واردها کرد. کاری که بیشتر به عهده رسانه بوده و ورود جدی فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه مطبوعات برای دانش افزایی فعالان عرصه خبر اقدام کنند که تاکنون به صورت دست و پاشکسته کارهایی صورت گرفته اما کافی نیست.
فارغ از گیر و گرفت های مالی که گریبان رسانه های همدان را چسبیده و مکتوب و غیر مکتوب هم نمی شناسد، کمرنگ بودن تعامل بین رسانه ها است که سردبیر همدان پیام از واژه "عملکرد جزیره ای" برای آن استفاده می کند و تاکید دارد اگر خواهان رشد و ترقی رسانه هستیم باید از نقد و تحلیل یکدیگر نهراسیم و محافظه کار نباشیم تا بزرگ و قوی شویم.
مردم داری یا مدیرمداری؟
حسین زندی که بیشتر اهل نوشتن است تا سخنرانی و این خوی و خصلت بیشتر اهالی رسانه است که زبانشان را به قلمشان قرض داده اند، نفر دومی است که در میزگرد ایرنا از چالش های فراروی رسانه ها سخن می گوید.
▲حسین زندی سردبیر هفته نامه همدان نامه
کجا با مردم بوده ایم؟ کی صدای مردم را رسانده ایم؟ چقدر بین خواسته های مردم و مسئولان پل زدیم و چقدر این پل های شکسته را وصله زدیم؟ این پرسش ها مطلع سخن سردبیر "همدان نامه" است که به هم صنفانش توصیه می کند و تاکید دارد که بهتر است به جای گلایه از بی تفاوتی مردم که چرا روزنامه نمی خَرند و نمی خوانند، به کردارمان بیاندیشیم که کی، کجا و چگونه مردمداری کرده ایم؟
زندی بر این باورش استوار است که بیش از اینکه با مردم باشیم همراه مدیران و مسئولان بوده ایم و همین موضوع اعتماد عمومی به رسانه ها را سلب کرده و در چنین هوای یاس آلودی انتظار نفس های گرم و امیدبخش از مردم داریم.
دهان کجی رسانه ای
آری "از همان دست بدهی از همان دست پس می گیری"؛ ضرب المثلی که لپ کلام زندی است و حکایت ناشاد رسانه های دیار دانایان است که به اعتقاد وی آنقدر وابسته به دولت و مدیرانش شده که نام بنگاه اقتصادی برایش زیبنده تر است تا رسانه و این بنگاه داری رسانه را وادار کرده تا مدیر مدار باشد تا مردم دار.
سردبیر همدان نامه گریزی به دهه ۳۰ و ۴۰ دیار هگمتانه می زند که تیراژ نشریه ها کمتر از یک هزار نبود و حالا با چند برابر شدن جمعیت شمارگان مطبوعات به عدد ۶۰۰ هم نمی رسد و هر روز هم آب می رود.
نبود ویراستار حرفه ای از نیازهای رسانه هاست که زندی جایش را در همدان بسیار خالی می بیند و نتیجه این حفره غلط های نگارشی است که تکرارش معنایی به جز دهان کجی به مخاطب ندارد.
روابط عمومی؛ گل نشکفته
گلایه و شکوه از روابط عمومی ادارت و نهادهای دولتی را از زبان مدیر پایگاه خبری "همدان پرس" می شنویم که دیگر میهمان میزگرد ایرنا است.
▲راحله مشتاق مدیر پایگاه خبری همدان پرس
روابط عمومی که هنر هشتم به حساب می آید و مهمترین رکن شکوفایی و نوآوری، به اعتقاد راحله مشتاق در استان همدان نشکفته یا دست کم زمینه شکفته شدنش فراهم نیست.
او می گوید: این هنرمندان در عرصه عملکرد و تعامل با رسانه ها به شدت دچار افت شده و این بی انگیزگی آنها در کاستن هیجان و اشتیاق رسانه ها تاثیر گذار بوده است.
مدیر پایگاه خبری همدان پرس خواستار ارتباط مستمر و موثر روابط عمومی ها با خبرنگاران است و به مدیران دستگاه های دولتی پیشنهاد می دهد: برای پست های روابط عمومی از خبرنگاران برجسته استفاده کنند که به خوبی با مقوله خبر و اطلاع رسانی آشنا هستند.
موریانه ای در تن رسانه ها
مدیر پایگاه خبری "همدان نیوز" که سطوح خبری از خبرنگاری تا سردبیری و مدیرمسئولی را تجربه کرده است، ورود آزاد و بدون فیلترینگ اشخاص به عرصه خبر را از چالش های عمومی رسانه ها برمی شمارد که همچون موریانه ای تنه رسانه ها را بیصدا می جود و نابود می کند.
▲علی ثقفی مدیر پایگاه خبری همدان نیوز
علی ثقفی به شدت خواستار درجه بندی خبرنگاران است تا هر کسی به فراخور تحصیلات و توانمندی در جایگاه خودش بایستد و این مُدرج کردن فعالان رسانه وظیفه ای است که او به خانه مطبوعات محول می کند که رزومه و پرونده کاملی از خبرنگاران دارد.
تراز نبودن کفه های دخل و خرج به ویژه در سال های اخیر او را هم به تعدیل نیرو مجبور کرده تا در محیط جمع و جورتری فعالیت کند و این سرنوشت شومی است که او برای پایگاه های خبری تصور می کند که بی هیچ پشت و پناهی پا به این عرصه نهاده اند و به شخص یا نهادی وابسته نیستند.
سر پا بمانیم؛ رونق پیشکش!
ثقفی معتقد است مدیران هنوز در حال و هوای سنتی سِیر کرده و رسانه های مکتوب را به فضای مجازی ترجیح می دهند و این نقطه ای است که پایگاه های خبری از آن بسیار آسیب دیده اند و کمتر مدیری برای تبلیغات در بستر اینترنت هزینه می کند و همیشه رسانه مکتوب در اولویت بوده و هست و به گفته وی این نگاه مشترک همه مدیران است و دولتی یا خصوصی هم نمی شناسد.
به اعتقاد وی این تنگ نظری ها عرصه را بر رسانه های مجازی تنگ کرده و چیستی و چگونگی رهایی از این بحران سوالی است که ما می پرسیم و همگان به سواد رسانه ربطش می دهند که همه لایه های جامعه باید با این مهم آشنا شوند تا حال رسانه ها خوب شود.
مدیر پایگاه خبری "همدان نیوز" می گوید بغیر از چند رسانه مطرح استان بقیه فقط تلاش می کنند سرپا بمانند؛ کسب درآمد و رونق هم پیشکش! به تعبیری رسانه های همدان با سیلی صورتشان را سرخ کرده و آبرو داری می کنند.
موج سواری رسانه ای
این فعال رسانه ای تاکید دارد که رسانه های همدانی به جای تائید و تکمیل، یکدیگر را خنثی می کنند و اگر رسانه ای به موضوع یا چالشی می پردازد به جای سوار شدن بر این موج و آفرینش امواج دیگر به هزار و یک ترفند متوسل شده تا ان موضوع را بی اثر و خنثی کنند.
او ایمان دارد که یک دست صدا ندارد و همه رسانه ها باید موج سواری بیاموزند و گرنه در سکوت و سکون ساحل دردی نه از مردم دوا می شود و نه خودمان.
دست رد به سینه رسانه مستقل
مهدی طاهری میهمان دیگر میزگرد ایرنا است که در بی پروایی و رک گویی زبانزد است و آمد و شد هفت وزیر و هفت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و هفت استاندار را به چشم خویش دیده.
وی می گوید که همین مشکلات و گرفتاری های رسانه ها را در دوره ها مطرح کرده ایم و افاقه نکرده است اما باز می گوییم شاید اثر کند.
▲مهدی طاهری مدیرمسئول نشریه نویسار
او که از سال ۱۳۷۶ وارد کار مطبوعات شده و تا کنون هشت نشریه را سردبیری کرده و حالا هفته نامه «نویسار» را رهبری می کند، می گوید: در هیچ دوره ای مطبوعات چنین افولی را تجربه نکرده بود که حال گرفتار آن است.
مدیرمسئول نویسار این افول و رکود رسانه ها را ناشی از تنبلی خود رسانه ها می داند که جسارت و شجاعت از تن و جانشان پرکشیده و "خود کرده را تدبیر نیست".
طاهری طرفدار رسانه مستقل، وزین و خود ساخته است که گویا به مذاق مدیران دولتی چندان هم خوش نمی آید و گاه و بیگاه دست رد به سینه این تیپ رسانه ها می زنند و هنوز پایبند نظام منسوخ ارباب و رعیتی هستند.
غم نان
او معتقد است که اگر غم نان نباشد و رسانه برای دخل و خرجش به دولت وابسته نباشد به افول و هبوط نمی نشیند اما چه باید کرد که غم نان نمی گذارد عده ای چنین بیندیشند.
او مخالف این است که دولت آبشخور رسانه باشد و می گوید: این تن پروری و تنبلی رسانه ها ناشی از همین وابستگی است، اگر پذیرفته ایم که رکن چهارم دموکراسی هستیم پس باید جسورانه بر این بدعت های غلط خط بطلان بکشیم و بازتعریفی درست از رسانه و خبرنگار بنویسیم و از بر کنیم.
مدیرمسئول نویسار به استناد آمارهای موجود اعلام می کند که تا سال ۱۳۹۲ بیشتر مجوزهای رسانه های مکتوب و مجازی با واسطه و بی واسطه متعلق به نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا یکی از رجال استان بوده و با آمدن روزنامه همدان پیام نشریات خصوصی هم از پیله درآمدند و در این فضا بال و پر گشودند.
طاهری که به صراحت بیان مشهور است و همین زبان سرخ بارها سر سبزش را به باد داده، داشتن حامی و اسپانسر برای رسانه را لازم می داند؛ رسمی که وی آن را در جهان مرسوم می داند و اشخاص متمکن می توانند یک نشریه را تا اوج قله های موفقیت یاری کنند اما به دور از افراط و تفریط.
او به ارزیابی رسانه های استان تاکید راسخ دارد و خواستار آسیب شناسی این حوزه است؛ کاری که نمی شود یا نمی گذارند که بشود.
سر مقاله حرفه ای، گزارش های تحلیلی عمقی و کارشناسانه و صفحه آرایی شکیل و جذاب ملاک و معیارهایی است که این مدیر خوش ذوق برای هر رسانه ای لازم می داند و به گفته وی در همدان کمتر به چشم می خورد.
قطع امید از مطبوعات
به اعتقاد طاهری سیستم عرضه و تقاضا در رسانه های همدان رعایت نشده و همه نشریات همشکل و یکسان و بی هیچ تفاوت چشم گیری چاپ و روی دکه های مطبوعاتی می نشیند و زیر نور آفتاب رنگ می بازد؛ بی هیچ خریدار و خواهانی.
نوگرایی نسخه ای است که این خبره مطبوعات برای دردهای مزمن رسانه ها می پیچد و تاکید می کند رسانه تشنه سخن تازه است تا بتواند عطش مردم را سیراب کند و گرنه با این رفتارهای کج دار و مریض باید از مطبوعات همدان قطع امید کرد.
انجمن آزاده و وارسته ام آرزوست
به باور این فعال رسانه تشکل های صنفی تا زمانی که در قید و بند تشکیلات دولتی باشند محکوم به فنا هستند و به سرنوشت جوامع کمونیستی دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی دچار می شوند؛ مگر اینکه کاملا خصوصی شوند.
او که زمانی خودش عضوی از تشکیلات خانه مطبوعات بوده مدعی است که انتخابات خانه مطبوعات همدان در هیچ دوره ای دموکراتیک نبوده و این نهاد نیازمند شایسته سالاری است و تا زمانی که با لابی گری صاحب رای و منصب می شویم محبوبیت و مقبولیتی نداریم.
▲زهرا زارعی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) همدان
تعدد انجمن های صنفی وارسته و مستقل آنهم با ساز و کارهای مشخص توصیه مدیر نشریه نویسار است که به گفته وی می تواند افزون بر ایجاد رقابت و انگیزه خانه مطبوعات را از حالت انفعالی و انحصاری بیرون بیاورد.
زیر تابلوی خبرنگار پارک نکنید
طاهری گریزی به عملکرد فعالان رسانه هم می زند به ویژه آنها که غوره نشده می خواهند مویز شوند؛ کسانی که عجولانه الفبای خبر را نیاموخته رویای سردبیری و مدیر مسئولی در سر می پرورانند و توقع تعظیم از مسئولان را جلوی پایشان دارند.
او تاکید می کند که خبرنگار باج بگیر نیست و به همه کسانی که آگاهانه یا ناخودآگاه از نام و نشان خبرنگار سو استفاده می کنند هشدار می دهد که "زیر تابلوی خبرنگار توقف نکنند".
روی دیگر سخن طاهری با دسته مدیرانی است که خبرنگاران را با جماعت باج بگیران اشتباه گرفته اند و برای حفظ میز و منافعشان در اندیشه تطمیع خبرنگار هستند؛ او هر دو گونه رانت در عرصه رسانه را ممنوع و ناسزا می داند و تاکید می کند بیش از این واژه مقدس خبرنگار را آلوده نکنیم.
▲عکس یادگاری در حاشیه میزگرد بررسی چالش رسانه های همدان
تنظیم از: زهرا زارعی
۷۵۲۷/۲۰۹۰
