به گزارش ایرنا دست آفریده های ماندگارهرمزگان هم از گذشتگان تا به امروز نسل به نسل منتقل شده و همچنان برخی ازاین صنایع دستی این روزها مورد توجه گرشگران و نوروز گردان است.
در ایام نوروز که خیل عظیمی از مسافران و گردشگران از داخل و خارج از کشور به سمت هرمزگان سرازیر می شوند، صنایع دستی اصیل و زیبای این استان می تواند به عنوان بهترین سوغاتی برای آنان باشد.
استان هرمزگان با توجه به بافت سنتی و فرهنگی خود، از همان دوران قدیم بخش مهمی از صنایع دستی را به خود اختصاص داده و امروزه بیش از پیش مورد توجه محققان و تاریخ شناسان قرار گرفته است.
صنایع دستی که یادگار گذشتگان ما بوده، از منظر فرهنگی، تاریخی و هویتی دارای جایگاه ویژه ای برای ملت ها است و تاریخ گواه می دهد نسل بشری همواره از ابتدای خلقت تاکنون برای رفع نیازهای اولیه خود و بهتر زندگی کردن، به ساخت و ساز این هنر دستی روی آورده است.
با وجود اینکه بسیاری از صنایع هرمزگان به فراموشی سپرده شده ولی هم اکنون 68هزارنفر در 45 رشته صنایع دستی مشغول تولید انواع مصنوعات دستی در استان هستند.
حصیر بافی، جهله سازی، خوس دوزی، گلابتون دوزی، بُرقع دوزی، خوس بافی، گرگور بافی، تراش صدف، سواس بافی، گلیم بافی و شک بافی هم اکنون از رایج ترین و شاخص ترین رشته های صنایع دستی هرمزگان است که آن را به مسافران و گردشگران نوروزی بازگو می کنیم.

**حصیر بافی
هنرحصیربافی به عنوان رایج ترین و کهن ترین رشته صنایع دستی استان هرمزگان محسوب می شود، چرا که ماده اولیه مورد نیاز آن از برگ درخت خرما (پیش مُغ)، ضایعات درخت خرما و گیاهی به نام مور بوده که به حد زیادی در اختیار صنعتگران است.
حصیربافی کاری تفریحی برای زنان هرمزگانی بوده که ضمن کسب درآمد، بخشی از اوقات فراغت آنها را نیز پر کرده و به علت وجود نخلستان‌های زیاد در استان این شغل نیز به موازات شغل کشاورزی در این مناطق رواج داشته است.
هنوز هم با وجود آن که از میزان حصیربافی به خاطر بی توجهی به این هنر کاسته شده اما کم و بیش بویژه در بین زنان خانه‌ دار رواج دارد و در کنار فعالیت‌های زندگی به آن می‌پردازند.
در روستاهای قدیمی هرمزگان از جمله روستای شهوار، محمود آباد، حکمی، تزرج و علی آباد میناب توسط زنان هنوز صنایع دستی حصیر بافی رونق دارد.
روستاهای میناب، بشاگرد، بندرلنگه و اطراف آن از مناطق مهم بافت حصیر در هرمزگان هستند که بیشتر کار آن توسط زنان و دختران منطقه صورت می گیرد.

**جهله سازی
«جهله سازی» با قدمتی چند هزار ساله از شاخص ترین صنایع دستی استان هرمزگان است، جهله یا همان کوزه آبخوری به شکل کروی و غیرایستا، در حال حاضر تنها در شهرستان میناب تولید می شود.
این کوزه با توجه به ویژگی، فرم خاص و سایر مواد افزودنی موجود در گِل سفال (خاکستر) در خنک نگه داشتن آب کارایی خارق العاده ای دارد.
جهله قرن ها فرم باستانی خود را حفظ کرده و همواره مورد توجه و علاقه پژوهشگران تاریخ هنر و باستان شناسی است.
کارگاه سفال سازی (جهله سازی) در روستای شهسوار در شهرستان میناب است.

**خوس دوزی
«خوس دوزی» نیز از مهم ترین رشته های صنایع دستی و هنرهای سنتی استان هرمزگان است که یکی از مشاغل خانگی زنان بوده وهمواره مورد توجه مشتریان است.
این هنر به کمک نوارهای نقره ای باریک و بر روی پارچه توری ریزبافت تجلی یافته و گاه ستاره هایی فلزی بر روی پارچه می نشانند و از آن برای تزیین مقنعه و دستار (چادر زنانه) استفاده می شود.
پارچه مصرفی به طور معمول به رنگ های سیاه، سفید، سبز و زرشکی است که هر دو روی پارچه شکل یکسان دارند.

**گلابتون دوزی
«گلابتون دوزی» یا «زَر دوزی» که در نقاط مختلف ایران به «کم دوز»، »گَلدوزی»، «برو دری دوزی» و «کمان دوزی» شهرت دارد، به عنوان یکی از مهم ترین رشته های صنایع دستی و هنرهای سنتی در استان هرمزگان بویژه شهرهای بندرلنگه، بندرعباس و میناب رونق بسیار دارد.
از گلابتون دوزی برای تولیدات دمپایی، شلوارهای زنانه، سرآستین، پیش سینه، دوریقه، لبه پرده، دیوار کوب، پشتی، کوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو استفاده می کنند.

**برقع دوزی
«بُرقع دوزی» از دیگر رشته های صنایع دستی استان هرمزگان محسوب می شود، دامنه ی تولید و استفاده از برقع در کشور ایران مربوط به مناطق جنوب و جنوب شرقی است.
برقع (Borqe) پوشش نقاب مانندی است که دارای تزیین رنگی و سوزن دوزی های بسیار زیبا است. در گویش محلی مناطق هرمزگان بُرکه (Borke) و در مناطی از بندرلنگه بَتوُله (Batoole) می نامند.
روبند در کشورهای افغانستان، پاکستان و حتی حوزه خلیج فارس متفاوت از آنچه در استان هرمزگان است.

**خوس بافی
«خوس بافی» یکی دیگر از رشته های صنایع دستی و هنرهای سنتی استان هرمزگان است.
خوس بافی یا «تَلی بافی» عبارت از بهم پیوستن چند نوع زَری با یکدیگر است، به صورتی که زری بزرگ در وسط و زری های کوچک در اطراف قرار می گیرند.
بادله به شکلِ نوارهایی با پهنای 15 سانتیمتر تولید می شود که به طور معمول برای لبه شلوارهای زنانه مورد استفاده قرار می گیرد.

**گرگور بافی
«گَرگُوربافی» به قفس های ماهیگیری ساخته شده از تار و پودهای به هم تنیده شده سیمی گفته می شود که جز رشته های مهم صنایع دستی هرمزگان محسوب می گردد.
گرگور قفسی توری است که با بند، آن را به ته دریا می فرستند و به سر بند یک قطعه چوب بلند می بندند تا محل قرار گرفتن گرگور را گم نکنند.
ماهی ها از یک دریچه وارد شده و راه برگشت را پیدا نمی کنند و در درون قفس گیر می کنند.
بخش زیادی از ماهی های استان هرمزگان به واسطه گرگور صید می شود.

**تراش صدف
از دیگر رشته های صنایع دستی هرمزگان می توان به تراش صدف مروارید که چند سالی در استان راه اندازی شده است، اشاره کرد.
فرآیند تولید آن مشابه تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است اما مواد اولیه آن صدف مروارید ساز است و تولیدات این رشته بیشتر در صنعت جواهرسازی کاربرد دارد.
یکی از رشته های پرطرفدار و پول ساز صنایع دستی استان هرمزگان محسوب می شود.

**سواس بافی
«سُواس بافی» یکی دیگر از شاخه های صنایع دستی حصیری ایران و رشته های بومی استان هرمزگان است.
در این صنعت، با استفاده از رشته هایی که در برگ درخت خرمای وحشی وجود دارد، نوعی پای افراز (پاپوش) به نام سواس بافته می شود که توسط برخی از مردم منطقه همچنان مورد استفاده قرار می گیرد.
استان هرمزگان، مهم ترین مرکز سواس بافی در ایران است.این محصول بیشتر در مناطق شرق هرمزگان از جمله بشاگرد و میناب ساخته و استفاده می شود.

**گلیم بافی
«گلیم بافی» یکی دیگر از رشته های مهم صنایع دستی فعال در منطقه شمال هرمزگان (حاجی آباد) است که در سایر نقاط استان از جمله بندرعباس نیز رواج دارد.
گلیم شیرکی پیچ و سوزنی نوع بافت این گلیم ها است اما گلیم های قشقایی نیز در بخشی از استان هرمزگان تولید می شود.

**شک بافی
هنرهای دستی و ترسیمی «شک بافی» از مهم ترین هنرهای دستی استان هرمزگان محسوب می شود.
این هنر بوسیله نوعی هاون چوبی که جوغن نام دارد و چند قرقره ی مخصوص که به قالب معروف است و یک بالش کوچک پارچه ای انجام می شود.
نحوه کار به این صورت است که بالش را روی جوغن گذاشته و بر روی آن الیاف نخ دارای روکش فلزی و نوار خوسی را که دور قرقره های قالب پیچیده شده است با کمک دست می بافند.
شک به نسبت نیاز مصرف کننده از 6 میلیمتر تا 5 میلیمتر پهنا دارد.

**50 اقدام برای رونق گردشگری هرمزگان
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان گفت: 50 اقدام عملی برای رونق و توسعه گردشگری در استان تهیه شده بود که برخی سال 97 انجام شد.
رضا برومند روز در گفت و گو با ایرنا افزود: یکی از این اقدام ها اختصاص بخشی از بندر شهید حقانی به گردشگران است، که با این اقدام گردشگران به قسمت خاص خود هدایت و سوار بر شناورهایی که برای این منظور در نظر گرفته شده می شوند.
وی ادامه داد: هم اکنون چهار شناور برای گردشگران در نظر گرفته شده که گردشگران از آنها برای گردش در خلیج فارس و سفر به جزیره ها استفاده خواهند کرد.
وی ادامه داد: چنانچه اسکله گردشگری وجود داشته باشد گردشگر با مراجعه به آن خدمات مناسب خود را دریافت می کند که در حال پیگری برای تحقق این اسکله هستیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان اظهار داشت: همچنین ظرفیت های درون سازمانی و برون سازمانی برای رونق و پیشرفت گردشگری وجود دارد که در زمینه ظرفیت های درون سازمانی چاره ای جز پیوند زدن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با یکدیگر نداریم.
برومند خاطر نشان کرد: میراث فرهنگی یکی از ظرفیت های مغفول مانده است که اگر این ها را به هم متصل باشند می توانند همدیگر را حمایت کنند.
وی تصریح کرد: درحال حاضر از میراث فرهنگی برای رونق و پیشرفت صنایع دستی استفاده می شود، یعنی تولید، عرضه و فروش برخی صنایع دستی در محل بناهای تاریخی انجام می شود، همچنین برخی اماکن باید برای رونق و جذب گردشگر واگذار شود که درحال واگذاری است.
بنا به گفته برومند، درخصوص ظرفیت های برون سازمانی هم می توان به ظرفیت های سایر اداره های دولتی اشاره کرد، به عنوان مثال با شیلات استان برای حضور گردشگران در مزارع پرورش ماهی و میگو مذاکره شده است.
وی ادامه داد: بر این اساس گردشگران یک هفته در طول سال در مزارع حضور می یابند و علاوه بر این از آیین ها و سنت های محلی که برگزار می شود بهره می برند و می توانند خرید هم داشته باشند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان افزود: در حال حاضر سه نقطه در شهرستان های بندرلنگه، قشم و سیریک برای این منظور در نظر گرفته شده است.
وی اضافه کرد: همچنین مدرسه های بدون استفاده مانند مدرسه ای در بنگلایان و مدرسه شریعتی در جزیره هرمز با هماهنگی اداره کل نوسازی مدارس هرمزگان به مرکز بوم گردی و نمایشگاه صنایع دستی تبدیل می شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان بیان داشت: همچنین ایجاد و رونق بخشیدن به گردشگری دریایی و بهره گیری افزون تر از ظرفیت ساحل و ورزش های ساحلی در برنامه های این اداره کل قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: برنامه ای هم برای بهره گیری از فضای کنار سدها برای ایجاد تاسیسات گردشگری وجود دارد که برای این منظور با آب منطقه ای هرمزگان مذاکره هایی انجام شده است.

**نقش 90درصد زنان در صنایع دستی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان نیز در این زمینه گفت:هم اکنون بیش از 90 درصد صنایع دستی استان به دست بانوان تولید می شود.
سهراب بناوند در گفت و گو با ایرنا افزود: شهرستان های بندرعباس، بندرلنگه، حاجی آباد، میناب، رودان و بندرخمیر بیشترین شاغلان صنایع دستی در هرمزگان هستند.
وی ادامه داد: درسال 97 همچنین 17میلیارد ریال تسهیلات بانکی مشاغل خانگی به 340 صنعتگر صنایع دستی در استان پرداخت شد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان اظهار داشت: گلابتون دوزی، گلیم بافی، حصیربافی، صنایع دستی دریایی، تراش صدف، البسه محلی و سوزن دوزی از رشته های رایج و شاخص صنایع دستی در هرمزگان است که امسال 939 نفر این رشته ها را آموزش دیدند.
بناوند تصریح کرد: رشته هایی مانند عبا بافی و چادر شب بافی به علت نداشتن صرفه اقتصادی تولید کننده ای ندارد اما تولید آنها در شهری مانند یزد به صورت کارخانه ای و دستی رونق دارد.
وی ادامه داد: حضایه بافی (نوار برای تزیین لباس) و جهله سازی از جمله رشته های در حال فراموشی بود که با برگزاری کارگاه های آموزشی از فراموشی آنها جلوگیری شده است.
این مسوول ادامه داد: از طریق ایجاد قفسه های شیشه ای در اداره های دولتی مانند استانداری که درون آن ها صنایع دستی نهاده شده و اهدای صنایع دستی به افراد و شخصیت ها برای معرفی تولیدهای استان اقدام شده است.
گزارش از رقیه غلامی زاده
7195/6048
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.