نمک نامی عام از کلرور سدیم است که مقادیر مناسب مصرف آن برای سوخت و ساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام های عصبی و کارکرد صحیح عضلات لازم است.
سرانه مصرف نمک در جهان سه کیلوگرم عنوان شده که این شاخص در ایران ۶ کیلوگرم است و با وجود اینکه استانداراد مصرف نمک سه تا ۵ گرم در روزبرای هر بزرگسال عنوان شده ایرانی ها ۱۲ تا ۱۵ گرم از این ماده را روزانه می خورند که این عادت غذایی مولود بسیاری از بیماری ها از جمله پرفشاری خون، امراض قلبی و عروقی و کلیوی است.
این عادات مصرف در حالیست که نوع نمک مصرفی نیز از لحاظ ترکیبات اهمیت زیادی دارد و بهترین نمک مصرفی تصفیه شده و حاوی ید می باشد.
بدن انسان برای حفظ سلامتی علاوه بر پروتئین، چربی و ویتامین ها به املاحی مانند کلسیم، منیزیوم، سدیم، ید، آهن و روی نیز نیاز دارد.
ید می تواند در فعل وانفعالات بدن و عملکرد برخی هورمون ها شرکت کرده و باعث سلامتی شود و در بدن برای تنظیم سوخت و ساز و متابولیسم نقش آفرینی می کند، غده تیروئید برای تولید هورمون‌هایی نظیر تیروکسین و تری ید و تیرونین از ید استفاده می‌کند و این ماده به سلامت دستگاه تناسلی کمک کرده و باعث تقویت دستگاه ایمنی بدن و تنظیم هورمون‌ها می شود.
مصرف مناسب و دقیق ید می‌تواند باعث کاهش خطر تولد نوزاد با وزن کم، زایمان زودرس، مرده‌زایی، اوتیسم، و بسیاری دیگر از مشکلات مرتبط با بارداری می‌شود.
ید باعث پیشگیری از کم کاری تیروئید می شود و به درمان تغییرات فیبروسیستی پستان کمک کرده و حفظ توانایی‌های شناختی و محافظت از بدن در برابر تشعشعات شده و استحکام ناخن‌ها و سلامت پوست و مو را تضمین می کند.
در صورتی که مقادیر لازم از ید به بدن کودکان نرسد می تواند باعث عقب ماندگی ذهنی و ولوچی چشم شود و اگر مادران باردار در دریافت ید نقص داشته باشند کر و لالی، معایب لوله عصبی در جنین و یا سقط جنین و یا مرده زایی را تجربه می کنند.
در کودکان و نوجوانان نیز کمبود ید باعث کاهش رشد جسمی نامناسب (کوتاهی قد ویا لاغری ) و یا کاهش ضریب هوشی می شود و در بزرگسالان و سالمندان ضعف حافظه و آلزایمر را رقم می زند.
با توجه به روند فرسایش خاک کشور، ید موجود در خاک و موادغذایی کاهش یافته است و سهم مورد نیاز روزانه بدن از این ماده ( به اندازه سرسوزن) برای عملکرد طبیعی وحفظ سلامت باید از طریقی وارد بدن شود که یکی از بهترین و راحت ترین راه ها افزودن ید به نمک است تا با مصرف روزانه نیازها تامین شود.
نمک های ید دار می تواند تامین کننده سلامت باشند چرا که به شیوه بهداشتی از مواد مضر و ناخالصی عاری شده و علاوه بر آن با ید موجود در خود در صورت مصرف متعادل کمکی برای سلامت فرد هستند.
نمک دریا که در سال های اخیر توسط سودجویان به نادرست مصرف آن تبلیغ می شود مملو از انواع ناخالصی ها ومواد مضر نظیر گچ، شن، ماسه، سرب، جیوه، کادمیوم، ارسنیک ، مواد محلول سخت شامل کلسیم و منیزیوم و سولفات است که مصرف آن می تواند مشکلات زیادی را در بدن ایجاد کند.
ناخالصی های موجود در نمک دریا می تواند منجر به بروز عوارض نامطلوب در دستگاه گوارش، کلیه، کبد و ریه شده و در مواردی ایجاد مسمومیت کند، آرسنیک یک ماده سمی است که باعث ایجاد سلول های سرطانی در بدن می شود.
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی برنامه نمک تصفیه یددار را در سال های قبل کلید زده و در رصد نتایج این طرح با توجه به غنی سازی نمک با ید، عقب ماندگی ذهنی، لوچی چشم ، کری ولالی، گواتر و سقط جنین ومرده زایی کاهش قابل توجهی داشته است که این مسئله موفقیتی مهم محسوب می شود.
در سال ۱۳۶۸ شیوع گواتر در کشور ۷۰ درصد بود که این شاخص در سال ۱۳۷۸ به هفت درصد و اکنون به کمتر از پنج درصد رسیده است و این موفقیت حاصل غنی سازی نمک با ید است و از نتایج دیگر آن نیز حذف تولد کودک عقب مانده ناشی از کمبود ید است.
شاخص بررسی آگاهی و نگرش و عملکرد مردم در سال ۹۶ نشان می دهد که در استان مرکزی هشت و ۹۵ درصد خانوارها در روستا از نمک تصفیه شده یددار ، ۶۷ و یک دهم درصد از نمک دریا و پنج و ۲ دهم درصد از نمک های غیریددار و در مناطق شهری ۹ و ۹۴ صدم درصد از نمک تصفیه شده یددار و ۹ و ۲ دهم درصد از نمک دریا و ۹۸ و ۲ دهم درصد از نمک های غیر یددار استفاده می کنند.
با توجه به اینکه انسان سالم محور توسعه پایدار است تمامی تلاش باید بر این قرار گیرد که حذف مصرف نمک دریا در اولویت باشد چرا که تمامی تبلیغاتی که از سوی سودجویان در رابطه با تاثیر مثبت نمک دریا می شود سرابی بیش نیست و رسانه های جمعی و نهادهای آموزشی در کنار سمن های سلامت برای آگاهی بخشی به جامعه در این خصوص و فرهنگ سازی رسالت سنگینی برعهده دارند.
۶۰۱۳/
