این روزها نام ویروس کرونا نه تنها برای زنده ها دردناک است، بلکه مرده نیز از دست آن امان ندارند، ویروسی که علاوه بر گرفتار کردن میلیون ها نفر و خسارات مالی و جانی به آنها ، تاکنون هزاران نفر در ایران و جهان را نیز به کام مرگ کشاند.
ویروس کرونا به اندازه کافی ترس در دل عموم مردم افکنده است و تقریبا تمامی فعالیت های اجتماعی و عادی جامعه را مختل کرده به اعتقاد برخی کارشناسان این پیامدهای شاید تا مدت‌های طولانی بر معیشت و حیات اجتماعی و اقتصادی مردم تاثیر گذار باشد، اما از مشکلات و چالش های دنیای زنده ها در برابر ویروس کرونا که بگذریم این ویروس شر خود را بر دنیای مرده ها و فوت شدگان نیز رسانده است که نه تنها مانع برگزاری مراسم خاکسپاری شد، بلکه شایعاتی را در مورد فوت شدگان کرونایی رقم زد.
از نخستین روزهای شیوع کرونا که با اعلام فوتی های مبتلا به این ویروس همراه بود، بحث بر سر چگونگی کفن و دفن فوت شدگان به یک دغدغه مهم تبدیل شد تا جایی که اعتراضات ، نارضایتی و نگرانی عمومی را به همراه داشت.
این مسئله در استان مازندران نیز همانند دیگر مناطق کشور به یکی از چالش های اساسی پیرامون ویروس کرونا تبدیل شد و چالش های پیرامون فوت شدگان در این استان به جایی رسید که در برخی مناطق بومیان حتی از دفن اجساد نیز به دلیل برخی شایعات جلوگیری کردند.
این شایعات که هنوز نیز در بسیاری از نقاط مازندران رواج دارد و دهان به دهان می چرخد ، علاوه بر ایجاد مانع برای اجرای مقدمات خاکسپاری اجساد یا همان غسل و کفن، داغ تازه ای بر روی درد خانواده های متوفیان می گذارد.
شایعات بی‌پایه و اساس علمی
یکی از این شایعات که این روزها در برخی از مناطق روستایی مازندران به خصوص بخش های مرکزی به وفور شنیده شده است، نازا شدن زنان در صورت دفن بیماران کرونایی در زمین روستایشان است. از جمله پرحاشیه ترین شایعات این روزهای کرونایی برای اجساد مبتلا ، انتقال ویروس از آنها به آب های سفره های زیرزمینی است که به صورت جدی حتی محافل علمی استان را در زورهای اخیر با خود درگیر کرد.
گفته می شود شایعات سبب شده تا حتی در یکی از مناطق حاشیه شهر مازندران به دلیل مجاورت آرامگاه با زمین کشاورزی برای جلوگیری از ورود ویروس به محصولات از دفن یکی از بومیان جلوگیری شد.
این شایعات که هنوز مشخص نیست از کجا سرچشمه گرفته و با چه هدفی پخش می شود ، آرامش را از اجساد و فوت شدگان ویروس کرونا گرفته است به طوری که حتی برخی از فوت شدگان در زمان حیات برای خود قبر خریده بودند اکنون در ملک خریداری شده خود نیز نمی‌توانند آرام بگیرند.
با همه این توصیفات آنچه به نظر دغدغه اصلی مردم نسبت به فوت شدگان می‌باشد ، احساس خطری است که به دلایل مختلف از جمله انتقال ویروس از مردگان به زنده ها منجر به اضطراب عمومی شده است.
داغی که تمام نمی شود
دختر یکی از فوت شدگان مبتلا به ویروس کرونا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت : پدرم در زمان حیاتش در روستایی اجدادیمان کنار مزار برادرم برای خود قبر خریده بود ، اما متاسفانه مردم محل پس از فوت پدرم اجازه ندادند جسد او را در کنار قبر برادرم در جایی که خود آرزو داشت آرام بگیرد دفن کنیم و مجبور شدیم او را در قبری که اداره بهداشت تعیین کرده بود دفن کنیم.
این دختر جوان که خواست نامش در گزارش ذکر نشود ، افزود : همه ما با غم مرگ پدر به نوعی کنار آمده ایم اما آنچه برای ما از مرگ پدر دردناک‌تر است عدم تحقق وصیتش بوده است.
همسر یک قربانی کرونا هم به خبرنگار ایرنا گفت : وقتی نیروهای جهادی می خواستند شوهرم را در غسالخانه روستا شست و شو و کفن کنند، متولی غسالخانه درهای قبرستان را قفل کرد و از محل گریخت که مجبور شدند همسرم را به جایی دیگر منتقل کنند.
وی افزود : شورای محل به ما گفت که دفن شوهرم عواقب بدی برای سلامتی مردم دارد ، اما نگفت این عواقب چیست و اجازه ندادند او در روستای آبا و اجدادیش دفن شود که برای من و فرزاندم به دردی تمام نشدنی تبدیل شده است.
این همسر داغدیده با اشاره به اینکه در مراسم کفن و دفن شوهرش نتوانسته شرکت کند ، گفت : به ما یک آدرس دادند که آنها جسد شوهرم را دفن کردند که از صحت و سقم آن اطلاعی نداریم.
حرمتی که باید حفظ شود
یکی از روحانییون بابلسری که همراه چند طلبه دیگر این روزها غسل و تدفین فوت شده های کرونایی را پذیرفته است ، گفت : در روزهای نخست شیوع کرونا به دلیل ناشناختگی ویروس افراد کرونایی که فوت می کردند سریع از بیمارستان توسط شبکه بهداشت بدون هیچگونه تغسیل و تکفین با همان کاورهای مخصوص بیماران کرونایی در قبرستان خاک می شدند.
علی گلی کریمی با اشاره به اینکه باید به جسد هر موجودی حرمت گذاشته شود ، افزود : متاسفانه این نحوه خاک کردن هم برای خانواده ها و هم برای جامعه دینی ناراحت کننده بود و از این رو عده ای از افراد داوطلب شدند تا برای اولین بار در مازندران اجساد مبتلا به ویروس کرونا را غسل و کفن کنند.
وی توضیح داد : متاسفانه یکسری شایعات در ابتدای امر به مساله کفن و دفن این اموات دامن زد تا بدون هیچگونه اعمالی این جنازه ها تدفین شوند. شایعاتی مانند این مساله که با غسل دادن اجساد کرونایی آب های زیر زمینی دچار مشکل خواهند شد.
این روحانی با بیان اینکه آنان نیز از این شایعات مضطرب شده بودند ، گفت : پیش از آغاز فعالیت خود با چندین پزشک مشورت کردیم و آنها این اطمینان خاطر را دادند که اگر فوتی قبل از تغسیل و تدفین ضدعفونی شود هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
وی افزود : خوشبختانه تاکنون هیچ یک از طلابی که به صورت داوطلب در انجام تغسیل و تکففن اجساد با ما همراهی می کنند به کرونا مبتلا نشدند.
پیشی گرفتن شایعات از علم
یکی از پزشکان عمومی مازندران که خود نیز به عنوان کادر درمانی در بیمارستان میزبانی مبتلایان به کرونا فعالیت می کند، گفت : از نظر علمی ممکن است ویروس کرونا از راه لمس به پوست جسد و یا بزاق انتقال یابد ، اما با رعایت نکات بهداشتی تاکنون هیچ مشکلی برای عوامل تدفین و نیروهای شبکه بهداشت که مسئولان اصلی انتقال اجساد هستند ، رخ نداده است.
صابر قربان‌نژاد در پاسخ به شایعات پیرامون اجساد مبتلا به ویروس کرونا افزود : مهم‌ترین این شایعات مربوط می شود به انتقال ویروس از طریق آب شست و شوی جنازه ها به سفره های زیر زمینی که کاملا نظریه غیر علمی است.
وی با اشاره به اینکه روزانه هزاران نفر مبتلا به ویروس کرونا در سراسر جهان اجابت مزاج می کنند، افزود: اگر قرار است از طریق سفره های زیر زمینی منتقل شود باید ابتدا در تمامی توالت ها را پلمب کرد.
این پزشک عمومی با تاکید بر این که هیچکدام از شایعات پیرامون انتقال ویروس کرونا مرجعیت علمی ندارد ، گفت: بسادگی و با رعایت نکات بهداشتی می توان اقدام به کفن و دفن اجساد کرد.
قربان‌نژاد با تاکید بر اینکه اجساد نیز همانند آدم زنده از شانیت و حقوق برخوردار هستند ، افزود : باید برای اجساد احترام قائل شد و آنان را بر اساس اخلاقیات انسانی دفن کرد.
وی با اشاره به اینکه مساله دفن اجساد مربوط به قربانیان ویروس کرونا را زیادی در افکار عمومی بزرگ کرده اند ، افزود: بخش قابل توجهی از شایعات به علت ترس عموم مردم ناشی از ناآگاهی است.
این پزشک عمومی حضور رسانه ها در این بخش را حائز اهمیت دانست و گفت : متاسفانه در این زمینه یا اصلا آگاهی سازی نشده است و یا آنقدر محدود بوده که مردم نسبت به آن قانع نشدند.
قربان‌نژاد همچنین آگاهی اندک کادرهای درمانی را نیز در دامن زدن به شایعات تاثیر گذار دانست و افزود : برخی از کارمندان شبکه های بهداشت نیز به دلیل عدم آگاهی مناسب و با رفتارهای خود منجر به ایجاد برخی شبهات در میان مردم شدند.
رعایت کامل نکات بهداشتی و ایمنی
حجت الاسلام قلی پور امام جمعه شهرستان بابلسر هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت : برای نخستین بار روحانیون و گروه های جهادی شهرستان های فریدونکنار و بابلسر با توجه به استفتاء رهبر معظم انقلاب و مراجع تقلید با تجهیزات ایمنی و رعایت اصول بهداشتی کفن و دفن متوفیان پیش قدم شدند.
وی افزود : در روزهای اول شیوع کرونا به علت ترس از سرایت آن برای نیروهای غسالخانه و نبود شرایط وآمادگی این امور برای خانواده های این متوفیان ، تغسیل و تدفین شرعی پیکر فوت شدگان کرونا را بلاتکلیف گذاشت .
او ادامه داد : با اعلام آمادگی گروهی از طلاب ، شبکه بهداشت موافقت کرد که غسل و کفن این متوفیان با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی انجام پذیرد.
امام جمعه شهرستان بابلسر با بیان اینکه محلی در فریدونکنار برای این کار آماده شده است ، گفت : ابتدا آموزش کامل توسط کادر بهداشتی داده شد و لباس های مخصوص نیز در اختیار غسال ها قرار گرفت. بر اساس پروتکل و آموزش داده شده ، ابتدا جنازه کاملا با کلر و مواد ضدعفونی کننده ای که به تایید شبکه بهداشت شهرستان رسیده است به مدت ۲۰ ثانیه ضدعفونی می شود سپس بعد از شست و شوی اولیه ، مراحل غسل انجام می شود و سپس کفن می شود و در داخل پلاستیک کاملا پوشیده می شود و در مرحله آخر نیز باز ضدعفونی می شود.
قلی پور افزود : لباس ها و وسایلی که همراه متوفی بوده است کاملا جداسازی و سوازنده می شود و همچنین خودرو حمل جنازه نیز قبل و بعد از ورود به غسالخانه کاملا ضدعفونی می شود.
وی با اظهار این که تمامی مراحل با نظارت مجموعه بهداشتی صورت می گیرد و مسائل بهداشتی و شرعی توامان رعایت می شود ، گفت همچنین بر روی جنازه نماز میت و زیارت عاشورا خوانده می شود و بعد با کمال احترام دفن می شود تا تسلی خاطری برای بازماندگان مرحوم باشد.
