شیوع کرونا علاوه بر واکنش‌های اجتماعی، اتفاقاتی را نیز در حوزه فرهنگ و هنر رقم زد و تولیدات هنری زیادی را در دسته‌های مختلف توسط هنرمندان در پی داشت. البته با توجه به زمان‌بر بودن تولید آثار سینمایی و تصویری هنوز کمتر اثر سینمایی شاخصی از هنرمندان در این مورد عرضه شده و احتمالاً در هفته‌های آتی یا ماه‌های آینده فیلم‌هایی از سوژه‌های مرتبط با کرونا در کشور تولید شود. اما «مهدی قربانپور» از میانه‌های اسفند ایده تولید مستندی متفاوت نسبت به آثار پیشین خود را در ذهن پرورش داد و از اواخر اسفند تصویربرداری من، زمین، کووید را در جزیره کیش آغاز کرد.
این مستندساز که از دی ۱۳۹۸ برای انجام چند پروژه فرهنگی و سینمایی در کیش برای یک بازه زمانی یک ساله ساکن این جزیره شد، این روزها به دلیل ممنوعیت رفت‌وآمدها به کیش امکان خروج از این جزیره را ندارد. او فرصت پیش آمده برای قرنطینه شدن در جزیره کیش را مغتنم شمرد و برای تولید یک مستند از مشاهدات شخصی خود با موضوع کرونا اقدام کرد.
روایت شخصی از رویدادی جهانی
کارگردان و مستندساز مازندرانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت : من، زمین، کووید یک مستند خودنگارانه است و فیلمی شخصی به حساب می‌آید. فیلم به شکل روایت اول شخص پیش می‌رود و خودم داستان را روایت می‌کنم. در واقع مشاهدات خودم از روزهای کرونایی در جزیره کیش است که با نگاه شخصی‌ام به اتفاقات پیرامون آمیخته شده است.
قربانپور افزود: این نخستین اثر من است که خودم در آن حضور مستقیم و پررنگی دارم و شاید وجوهی از من که تا کنون دیده نشده نیز در اثر دیده شود. بخشی از فضای ارتباطی با خانواده و ارتباطات مجازی من در فیلم دیده می‌شود. چون یک فیلم شخصی و مستند خودنگار است که کشف و شهود من از کرونا در کیش را روایت می‌کند.
وی با اشاره به حضور حدود سه ماهه‌اش در جزیره کیش ، توضیح داد : از دی ماه پارسال برای انجام یک سری پروژه‌های فرهنگی مربوط به معاونت فرهنگی هنری سازمان منطقه آزاد کیش برای مدت یک سال به این جزیره آمدم. مشغول انجام مقدمات چند طرح فرهنگی و هنری مانند همکاری در بخش محتوایی جشنواره بین‌المللی فیلم کیش و همچنین پژوهشی برای ساخت یک مستند درباره کیش بودم که ماجرای کرونا آغاز شد. با جدی شدن شیوع کرونا در کشور و درگیر شدن کیش، تصمیم گرفتم که روی این موضوع متمرکز شوم.
مسئولیت هنرمند
کارگردان مستند تحسین شده «زمناکو» بر این باور است که یک فیلمساز در هر موقعیتی از جامعه باید به کشف و ثبت رخدادها بپردازد تا به رسالت خود عمل کند.
قربانپور اظهار کرد: ماجرای شیوع کرونا بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران است. یک مستندساز نمی‌تواند نسبت به این قبیل اتفاقات انسانی بی‌تفاوت باشد یا کمرنگ ظاهر شود. این قبیل پروژه‌ها باید انجام شوند تا اسنادی از امروز در اختیار آیندگان قرار داشته باشد. من ممکن بود این روزها را در جای دیگری قرنطینه شوم و قطعاً در هر نقطه دیگری هم که بودم دوربین را روشن می‌کردم و فیلم می‌ساختم. یک فیلمساز یا یک هنرمند باید هر جا که زندگی می‌کند بتواند با استفاده از ابزار و موقعیت اثر خلق کند.
این هنرمند پس از جدی شدن شیوع کرونا در کشور و جزیره کیش، به واسطه نیاز به حضور چند کارگر تأسیسات در محل اقامتش برای رفع مشکلات زیرساختی بنا، ناچار به شکستن قرنطینه خانگی‌اش شد و از همان جا تصمیم گرفت که روایت‌های خود را در قالب یک مستند وارد ساختاری هنری کند.
کنترل متفاوت کرونا در کیش
وی گفت: پس از آغاز کار تصمیم گرفتم که کرونا را در کیش به شکل جزئی‌تری روایت کنم. به همین دلیل باید وارد بیمارستان جزیره می‌شدم. چهار روز در بخش ایزوله بیمارستان کیش حضور یافتم و حدود ۲۰ ساعت هم در آنجا بودم. لازم بود مقداری هم زیرلایه‌های کرونا در جزیره دیده شود. تیم پزشکی و کادر درمان در بیمارستان جزیره هم در روزهای نخست کار سختی داشتند.
کارگردان مستند من، زمین، کووید اظهار کرد: مدیریت مستقل جزیره کیش سبب شد که شکل کنترل بیماری در این جزیره متفاوت باشد و این موضوع در مستند مورد توجه قرار گرفته است. مقررات و محدودیت‌های ویژه روزهای کرونایی با توجه به این که کیش منطقه آزاد است و برخی تصمیم‌ها در آن توسط مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اتخاذ می‌شود، زودتر از سایر نقاط کشور اجرا شد. برای نمونه از ۲۰ اسفند همه پروازها به کیش لغو شد. اما به هر حال ویروس به شکلی وارد جزیره شد و تعدادی از شهروندان را درگیر کرد.
قربانپور با بیان این که شیوع کرونا در کیش خوب مدیریت شد، افزود: در مجموع ۷۷ نفر با علائم مشکوک به بیمارستان رفتند که ۳۳ نفر مثبت بودند و روند درمان را طی کردند. در حال حاضر هم سه نفر در بیمارستان کیش بابت ابتلا به کرونا بستری هستند. هر کدام از این آدم‌های مبتلا شده به کرونا داستانی دارند. برای همین باید چند نفر را که داستان جذاب‌تری داشتند انتخاب می‌کردم تا به روایت مستند اضافه کنم. در نهایت چهار شخصیت را برای اضافه کردن به مستند انتخاب کردم که هر کدام‌شان ماجرای مرتبط جذابی با کرونا دارند.
۱۰ هزار شهروند خارج از کیش
به گفته این مستندساز ، کار تدوین من، زمین، کووید از امروز شنبه ۱۶ فروردین آغاز شده و احتمالا تا ۳۰ فروردین به پایان می‌رسد. همچنین با توجه به حضور نداشتن بیش از ۱۰ هزار نفر از جمعیت کیش در خارج از جزیره، مدیریت کرونا همچنان در این منطقه ادامه خواهد داشت.
کارگردان مستند «من انرژی هسته‌ای نیستم» خاطرنشان کرد: احتمالاً در روزهای آتی نیز بسته به تصمیم‌ها و رخدادهای جدید مرتبط با کرونا در کیش تصویربرداری‌هایی انجام می‌دهم. چرا که حدود ۱۰ هزار نفر از شهروندان جزیره اکنون خارج از کیش حضور دارند؛ افرادی که بومی جزیره نیستند و در کیش کار می‌کنند و عمدتاً اهل شیراز، تهران یا بندرعباس هستند. این افراد پیش از ممنوعیت تردد به کیش از جزیره خارج شدند و اکنون در انتظار هستند تا ورود به جزیره آزاد شود. عده‌ای از افراد هم که در کیش خانه داشتند پیش از ممنوعیت ورود به جزیره خودشان را به کیش رساندند و فعلاً در همین شهر سکونت دارند.
قربانپور تصریح کرد : قوانین سختگیرانه‌ای برای رفت‌وآمد در کیش و ورود به این جزیره وجود دارد که سبب شده کرونا در آن تا امروز کنترل شود. برای ورود شهروندان کیش به جزیره هم تصمیم گرفته شده تا از همه افراد پس از تهیه کیت‌های تشخیص بیماری، تست کرونا گرفته شود. برنامه‌ریزی‌های قابل توجهی در کیش برای کنترل بیماری انجام شد. برای نمونه افرادی که قصد ورود به کیش دارند باید اطلاعات خود را در یک سامانه ثبت کنند. در خانه ماندن شهروندان با استفاده از جی‌پی‌اس رصد می‌شود.
وی یادآور شد: فعالیت‌های خلاقانه اجتماعی و فرهنگی هنری در فضای مجازی نیز زودتر از سایر نقاط کشور در کیش آغاز شد. برای مثال نهادهای مدنی و فعالان اجتماعی از دهه سوم اسفند پخش زنده اجراهای هنری در اینستاگرام را آغاز کرد. در مجموع نوع رفتار با کرونا و مدیریت وضعیت موجود در کیش نسبت به سایر نقاط کشور کاملاً متفاوت است.
حال خوب طبیعت بدون انسان
کارگردان سینمای مستند کشور بخشی از نگاهش به کرونا را در اثر جدید خود به پیامد رفتارهای مخرب انسان نسبت به طبیعت اختصاص داده است.
قربانپور با بیان این که واکنش زمین و طبیعت به سوءرفتارهایی که انسان نسبت به آن داشت برای من بسیار پررنگ است، گفت: این روزها حتی شرایط طبیعت در جزیره کیش که همواره متفاوت از سایر نقاط کشور بود نیز تغییر کرده است. پرنده‌ها با تعداد بیشتری در شهر دیده می‌شوند و حیوانات آزادانه‌تر در ساحل حضور می‌یابند. در فیلم به شکل پررنگی به این موضوع و تأثیر مثبت کرونا بر طبیعت اشاره شده است. چون معتقدم ما انسان‌ها نسبت به طبیعت و زمین بی‌احترامی کردیم و این ویروس حالا شرایط را برای بهتر شدن حال طبیعت فراهم کرده است.
کارگردان من، زمین، کووید درباره برنامه پخش این مستند نیز اظهار کرد: این فیلم باید در همین شرایط کرونایی اکران شود تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد. به همین دلیل تصمیم دارم که تا ۳۰ فروردین فیلم را کامل کنم. فعلا زمان بین ۵۰ تا ۷۰ دقیقه را برای مستند در نظر گرفته‌ام. برای پخش مستند هم با چند پخش‌کننده بین‌المللی مذاکراتی انجام شده تا اکران‌های بین‌المللی در نظر گرفته شود.
