نرگس سپه وند- با افزایش سن تغییرات متعددی در قسمت های مختلف بدن ایجاد می‌شود قلب , ریه ها, سیستم عصبی, عضلات و استخوان ها دچار تغییرات ناشی از افزایش سن می شوند.به گفته پزشکان یک راه مطمئن برای کنترل و به تاخیر انداختن عوارض پیری ورزش منظم است.
فعالیت و ورزش منظم در طول عمر، به خصوص سنین بالا عامل حفظ و حتی تقویت ظرفیت های قلبی، ریوی، عصبی و اسکلتی است.با فعالیت فیزیکی می توان مرگ و میر ناشی از بیماری های عروقی قلب، سرطان روده بزرگ و افزایش قند خون بزرگسالی را کاهش داد.فعالیت فیزیکی در کنترل چاقی، کلسترول بالا و فشار خون موثر است.ورزش یکی از عوامل مهم برای قرار گرفتن کلسیم در داخل استخوان و محکم شدن استخوان ها است.ورزش از افسردگی های دوران پیری جلوگیری می کند.
فواید زودرس ورزش، شامل بهبود تعادل و هماهنگی، افزایش قدرت عضلانی ، افزایش انعطاف‌پذیری و متابولیسم هوازی بدن است.پس اگر می خواهید کمتر به اطرافیان وابسته باشید،کارهای مورد علاقه تان را انجام دهید،زندگی شاداب داشته باشید وهزینه کمتری را صرف درمان کنید، ورزش کنید.همه ی ما، از کودکی تا سالمندی در هر سطحی از سلامتی به ورزش نیاز داریم.اگر دلایلی برای منع فعالیت فیزیکی وجود داشته باشد، مطمئناً افزایش سن و ضعف جسمانی جزو آنها نیست. امروزه حتی برنامه های ورزشی خاصی برای افرادی که به بیماری هایی نظیر نارسایی قلبی- عروقی، فشارخون بالا، افزایش قند خون ، پوکی استخوان، افسردگی ، سرطان دستگاه گوارش و چاقی مزمن مبتلا هستند، طراحی و آموزش داده می‌شود.
سوسن مرادی مربی باشگاه ایروبیک زنان در این راستا بیان داشت:شما می توانید با آموختن تمرین های ساده، حتی کارهای روزانه خود را به صورت ورزش در آورید.
-حتی افراد بسیار ضعیف و ناتوان نیز می توانند با فعالیت های فیزیکی مناسب سلامتی شان را به دست بیاورند و به دیگران وابسته نباشند.
-پس بیایید ورزش و فعالیت های بدنی را به عنوان بخشی از زندگی روزمره ی خود قرار دهیم.به یاد داشته باشیم ورزش زمانی مفیدخواهد بود که به‌طورمنظم انجام شود.
-ورزش میزان اکسیژن در ریه و قلب را افزایش می دهد.
انواع تمرینات ورزشی
انجام شش نوع تمرینات ورزشی برای بدن مفید است. تمرینات گرم کننده، تمرینات استقامتی (هوازی)، تمرینات انعطاف‌پذیری، تمرینات حفظ تعادل ، تمرینات قدرتی و تمرینات انقباضی ایستا.
الف) تمرینات گرم کننده :
تمرینات سادهی کششی هستند که با انجام آن بدن شما برای انجام سایر تمرینات آماده می‌شود. به خصوص قبل ازانجام تمرینات انعطاف‌پذیری و تمرینات قدرتی باید حتماً حرکات گرم کننده را انجام دهید.
قبل از انجام هر حرکت یک نفس عمیق بکشید.
۱- بایستید و دست ها را روی شانه بگذارید. در حالی که به روبرو نگاه می کنید، شانه ها را به سمت عقب بکشید. از یک تا شش بشمارید. به حالت اول برگردید.
۲ـ بایستید دست ها را روی شانه بگذارید. در حالی که به روبرو نگاه می کنید، شانه ها را به سمت جلو بکشید از یک تا شش بشمارید. به حالت اول برگردید.
ورزش موجب کاهش توده های چربی در بدن می‌شود.
۳- در حالی که دست ها در کنار بدن آویزان است، هر دو شانه را بالا ببرید از یک تا شش بشمارید. به حالت اول برگردید.
۴- دست راست را به سمت بالا ببرید. مثل اینکه می خواهید دستتان را به سقف بزنید. به حالت اول برگردید. این حرکت را با دست چپ تکرار کنید. ۴ تا ۸ بار این حرکت را تکرار کنید.
۵ - در حالی که دست ها در کنار بدن آویزان است،بیایستید. هر دو دست را به سمت جلو بیاورید. انگشتان دست را در هم فرو کنید. دقت کنیدکه کف دست ها رو به جلو وآرنج ها صاف باشند. از یک تا شش بشمارید. به حالت اول برگردید.همهٔ ما پیر می شویم، اما می توانیم سالم پیر شویم.
۶- دست ها را روی شانه بگذارید. شانه ها را از عقب به سمت جلو به صورت نیم دایره بچرخانید. در طی این حرکت آرنج ها خود به خود از پهلو به جلو می آیند. سعی کنید حرکت به آرامی و با کنترل انجام شود. این حرکت را ۳ تا ۵ بار تکرار کنید.
۷ - در ادامه حرکت قبل، شانه ها را از جلو به سمت عقب به صورت نیم دایره بچرخانید. در طی این حرکت آرنج ها خود بخود از جلو به پهلو می روند. سعی کنید حرکت به آرامی و با کنترل انجام شود. این حرکت را ۳ تا ۵ بار تکرار کنید.حرکات ۱ تا ۷ را می توان در حالت نشسته بر روی صندلی یا روی زمین هم انجام داد.طوری ورزش کنید که نفس کم نیاورید.
۸ - پشت به دیوار بایستید. به آرامی به سمت راست بچرخید و سعی کنید کف دست چپ را به دیوار برسانید. به حالت عادی برگردید. این حرکت را به سمت چپ نیز انجام دهید. این حرکت را ۳ تا۵ بار تکرار کنید.
۹- پشت یک صندلی بایستید. پشتی صندلی را با دو دست بگیرید. پای راست را جلو و پای چپ را به اندازهی یک گام، عقب قرار دهید. زانوی پای راست را خم کنید. در حالی که زانوی پای چپ صاف و کف پای چپ روی زمین است. پنجه پاها باید رو به جلو باشد. (اگر حرکت را درست انجام دهید در پشت ساق پای چپ احساس کشش می کنید)از یک تا شش بشمارید. به حالت عادی برگردید. این حرکت را در حالتی که پای چپ جلو و پای راست عقب است تکرار کنید.ورزش موجب استحکام استخوان ها می‌شود.
۱۰- دو دقیقه درجا راه بروید. پاها را بالا بیاورید و دست ها را آزادانه حرکت دهید مثل رژه رفتن. برای انجام این حرکت بهتر است کفش ورزشی بپوشید و یا اینکه زیر پایتان یک چیز نرم مثلاً چند لایه پتو یا یک تشک باشد.
ب) تمرینات (هوازی(
این تمرینات موجب افزایش تعداد ضربان قلب و تنفس می شوندو مصرف اکسیژن در طی این حرکات افزایش می یابد. در نتیجه کارایی قلب، ریه ها و سیستم گردش خون افزایش می یابد و توانایی شما را در انجام کارهای روزانه بیشتر می کند.
این تمرینات شامل ورزش‌هایی مثل پیاده روی ، دویدن، دوچرخه سواری، شنا و کوهنوردی است. در اینجا پیاده روی را که یکی از ساده ترین و مناسب ترین ورزش‌ها است، شرح می دهیم.ورزش ایجاد شادابی و رضایت می کند.
پیاده روی در خارج از منزل، خصوصاً اگر با هم سن و سالان باشد، سبب جلوگیری از انزواطلبی و افسردگی خواهد شد.
شما با یک برنامهی پیاده روی که به آرامی شروع شده و به‌طور تدریجی سرعت و مسافت آن افزایش یافته است، پس از مدتی می توانید توانایی های تنفسی خود را به حد یک فرد جوان برسانید. بهتــر است قبــل از شروع پیاده روی با حرکـــات کششی عضلات خود را گرم کنید. سپس برای مدت۱۰ تا ۱۵دقیقه پیاده روی کنید. مدت پیاده روی را به تدریج افزایش دهید، تا حداکثر به یک ساعت در روز برسد. بهتراست پیاده روی را در دو نوبت صبح و عصر و هربار ۳۰ دقیقه انجام دهید.اگر توانایی انجام ۳۰ دقیقه پیاده روی مداوم را ندارید می توانید به جای آن ۳ پیاده روی ۱۰ دقیقه ای داشته باشید. برای پیاده روی مسیری هموار و با هوای تمیز انتخاب کنید.یک بطری آب همراه خود داشته باشید.
برای انجام پیاده روی نکات زیر را رعایت کنید:
۱- کفش های راحت، کاملاً اندازه و بنددار بپوشید ، که پا را در خود نگهدارد و مانع تأثیر ضربه به پا شود. همچنین جوراب های ضخیم نخی که عرق پا را جذب وپاها را حفظ کند بپوشید.
۲- لباس های راحت، سبک و متناسب با دمای هوا بپوشید. در تابستان لباس های با رنگ روشن بپوشید. و در زمستان به جای یک لباس ضخیم، چند لباس نازکتر بپوشیدتا بتوانید به تدریج با گرم شدن بدن در حین پیاده روی، لباس های خود را کم کنید.
۳-پیاده روی را با سرعت کم شروع کنید.
۴- دریک وضعیت متعادل و راحت راه بروید. سر را بالا نگهدارید، به جلو نگاه کنید نه به زمین. در هر قدم بازوها را آزادانه در کنار بدن حرکت دهید. بدن را کمی به جلو متمایل کنید. گام برداشتن را از مفصل ران و با گام بلند انجام دهید. روی پاشنه فرود آمده و با یک حرکت نرم به جلو بروید. از برداشتن گام های خیلی بلند خودداری کنید.ورزش در هوای آلوده مضر است.
۵- راه رفتن را درصورت امکان بدون توقف انجام دهید. ایستادن مکرر و شروع مجدد پیاده روی مانــع تاثیرات مثبت آن می‌شود.
۶- در حین راه رفتن نفس های عمیق بکشید. با یک نفس عمیق از طریق بینی و با دهان بسته ریه ها را از هوا پرکنید و سپس هوا را از دهان خارج کنید.
۷- سعی کنید زمان خاصی از هر روز را برای پیاده روی در نظر بگیرید که خسته و یا گرسنه نباشید و در صورت امکان با دوستانتان پیاده روی کنید.
۸- اگردر سربالایی یا سراشیبی قدم می زنید، بــدن را به سمت جلــو متمایل کنیدوبرای حفظ تعادل ، قدم های کوتاه تری بردارید.
۹- مدت زمان پیاده روی و مسافتی که طی کرده اید را هر روز در تقویم خود یاد داشت کنید. هفته ای یک بار مدت زمان پیاده روی را افزایش دهید.
۱۰- در اواخر پیاده روی به تدریج قدم های خود را آهسته تر کنید. می توانید حرکات انعطاف‌پذیری را نیز انجام دهید و با این کار کم کم بدن خود را سرد کنید.
۱۱- اگر در حین پیاده روی دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس و یا پا درد شدید فوراً استراحت کنید و با پزشک مشورت نمایید.پیاده روی به علت تحریک ماهیچه ها واستخوان ها سبب افزایش قدرت عضلانی و استخــوانی می‌شود.زمانی که خسته یا گرسنه هستید ورزش نکنید.
ج) تمرینات انعطاف‌پذیری
آیا خم شدن و پوشیدن جوراب و کفش برای شما سخت است؟آیا به سختی پشت سر خود را شانه می کنید؟ آیا برداشتن اشیا از داخل قفسه برای شما مشکل است؟
سوالات بالا نمونه ای از مشکلات در انجام فعالیت های روزانه است. بسیاری از این فعالیت ها به دلیل خشکی و کم شدن حرکت مفصل ممکن است به سختی انجام شود. تمرینات انعطاف‌پذیری در این موارد کمک کننده است. این تمرینات با ایجاد کشش در عضلات و نسج نرم اطرف مفاصل، حرکت مفصل را راحت تر می کند و موجب آسانتر شدن حرکات اندام ها و تنه می‌شود. این حرکات به حفظ تعادل نیز کمک می کند.
دقت کنید اگر به تازگی دچار شکستگی استخوان، کشیدگی عضله یا پیچ خوردگی مفصل شده اید و یا هر مشکل دیگری در مفاصل و استخوان ها دارید از انجام این تمرینات خودداری کرده و به پزشک مراجعه کنید.
برای انجام تمرینات انعطاف‌پذیری نکات زیر را رعایت کنید:
۱ - قبل از انجام تمرینات انعطاف‌پذیری با حرکات گرم کننده خود را گرم کنید. انجام حرکات انعطاف‌پذیری بدون گرم کردن بدن باعث آسیب عضلات و مفاصل خواهد شد.
۲- به آرامی و در یک وضعیت راحت حرکت را شروع کنید.
۳- حرکت را به آهستگی انجام دهید. از انجام حرکت سریع یا پرتابی اکیداً خودداری کنید؛ زیرا حرکت سریع ممکن است باعث
سفتی و دردناک شدن عضلات و محدودیت حرکت مفصل شود.
۴- در پایان هر وضعیت ۱۰ تا ۲۰ ثانیه به همان حالت باقی بمانید.
۵- حرکت را به نحوی انجام دهید که احساس کشش یا فشار ملایم در مفاصل داشته باشید، نباید حرکت درحدی باشد که ایجاد درددر
مفصل نماید.
۶ - به آهستگی به حالت عادی برگردید.
۷ - هر حرکت را سه بار تکرار کنید.
تأثیر حرکات انعطاف‌پذیری وقتی بیشتر می‌شود که بدن ابتدا با سایر ورزش‌ها گرم شده باشد. به‌طور منظم ورزش کنید.
46
