امروزه همچنان کتابخوانی به عنوان یک فعالیت فرهنگی و نه صرفا در جهت سوادآموزی و تحصیلات رسمی ، بصورت پدیده ای در دست عده کمی از افراد جامعه باقی مانده است.
مساله جهان امروز عدم دسترسی به کتاب نیست بلکه مساله اصلی این است که کتابخوانی در سایه سرگرمی های جهان مدرن قرار گرفته است.
برخی گسترش روزافزون شبکه ها و کانال های مجازی را عاملی در کاهش میزان کتابخوانی عنوان می کنند در حالی که این گفته را به سادگی نمی توان تایید کرد زیرا این مساله نیز همانند عصر ارتباطات موضوعی پیچیده و چند بعدی است از طرفی مزیت هایی اعم از سرعت و دسترسی آسان را به همراه دارد و از طرفی باید از این فضا با دانایی استفاده مطلوب داشت.
نگاه شیک و لوکس یه کتاب و کتابخوانی ریشه در یک ارزش دارد اینکه زمانی خواندن ، کتاب و مطالعه ، علم و دانش بعنوان یک ارزش در جامعه نهادینه شده بود و پیرو همان ارزش بسیاری در ظاهر تظاهر به تعلق خاطر به کتاب می کردند اما اکنون شاید همان نگاه ظاهری و دکوری به کتاب هم کمرنگ شده است.
بهانه برای نخواندن و تحلیل نخواندن کتاب فراوان است اینکه ، کتاب گران است ؛ اینکه کتاب لازم نیست چونکه فضای مجازی تمام اوقات را پر کرده است اینها می تواند تشدید کننده نخواندن کتاب باشد اما در نگاهی عمقی تر ، خانه از پای بست ویران است و زمانیکه مطالعه و رفتن به دنبال مقاله های روز، مطالبه و نیاز و خواسته مردم نباشد یعنی دانستن و خواندن در آن جامعه ارزش خود را از دست داده است.
یکی از شیوه های رایج برای نشان دادن اوضاع کتابخوانی در هر جامعه استناد به سرانه مطالعه در آن جامعه است که این رقم در کشور از چنان طیف وسیعی برخوردار است که از 2 دقیقه تا 70 و چند دقیقه را در برمی گیرد.
کارشناسان بر این نکته تایید می کنند که تفاوت در ارائه میزان سرانه مطالعه علاوه بر اینکه نشان دهنده تنوع نهادهای مرتبط با موضوع کتاب و کتابخوانی است نشان دهنده عدم تفاهم قابل مشاهده دیدگاه های دستگاه ها و نهادهای مختلف مرتبط با موضوع کتاب و کتابخوانی و مطالعه در کشور می باشد.
در مجموع آنچه عیان است و نیاز به ارائه شاخص ساعت و دقیقه ندارد اینکه وضعیت مطالعه و کتابخوانی مردم مطلوب نیست و این عدم مطلوبیت در اوضاع مطالعه در عصر ارتباطات و گسترش فضای مجازی هم تداوم پیدا کرده است.
در لرستان اما نسبت به میانگین کشوری اوضاع بدتر بوده بطوریکه مدیرکل کتابخانه های عمومی استان می گوید: بنا بر استاندارهای موجود باید به ازای هر 25 هزار نفر یک کتابخانه وجود داشته باشد که در این شاخص استان لرستان کمبود 16 کتابخانه دارد.
فرشته طهماسبی افزود: در مجموع تعداد 75 کتابخانه در استان باید وجود داشته باشد تا بتوانیم به وضعیت مطلوب سرانه فضای کتابخانه ای در استان برسیم در حالیکه اکنون 33 کتابخانه در استان وجود دارد و چهار باب کتابخانه آن نیز تعطیل است.
وی گفت: به ازای هر صد نفر باید هشت مترمربع فضای مطالعه وجود داشته باشد که در لرستان این میزان زیر یک مترمربع است.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان لرستان همچنین گفت: در استان شهرهای ویسیان، فیروزآباد، طرهان، کونانی و شول آباد فاقد کتابخانه هستند.
وی با تاکید بر ایجاد کتابخانه های سیار در استان لرستان گفت: لرستان استانی با جمعیت روستایی بالاست که هم اکنون 600 هزار نفر از این جمعیت روستایی فاقد هرگونه کتابخانه ای هستند که برای آنها کتابخانه های سیار باید پیگیری شود چیزی که تاکنون محقق نشده است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری لرستان نیز در این باره گفت: دغدغه ها در مورد نبود فرهنگ کتاب و کتابخوانی و دراولویت نبودن کتابخوانی کاملا بجا و در واقع یک درد فراگیر است که باعث شده تا کتاب و کتابخوانی مهجور بماند و آنچه وجود دارد مطالعه کتب آموزشی ، کنکور و کتاب های کمک آموزشی است.
حبیب الله خجسته پور اظهار داشت: ارائه راهکاری ارتقای فرهنگ مطالعه و افزایش سطح مطالعه مفید در استان نیازمند برگزاری نشست ها و جلسات هم اندیشی با حضور کارشناسان و اهل فن است که باید از طریق اداره کل کتابخانه های عمومی استان پیگیری و برگزار شود.
اما فرماندار خرم آباد که خود دانش آموخته جامعه شناسی است همواره به موضوعات فرهنگی و اجتماعی نگاهی عمقی تر و فراتر از نگاه های متداول اجرایی دارد و همیشه هم بر انجام اقدامات اصولی و بنیادی در حل برخی معضلات و مشکلات اجتماعی و شهری دارد.
اسد عبدالهی در خصوص وضعیت کتابخوانی با انتقاد از رویه نگاه سلیقه ای به کتاب و کتابخوانی می گوید: این نوع نگاه به کتاب و کتابخوانی باعث می شود برنامه های مرتبط با این حوزه نیز بدرستی هدف گذاری نشود.
به گفته وی ؛ زمانی کتابخانه 17 شهریور در مرکز شهر برای ایجاد خیابانی مقابل استانداری تخریب می شود و زمانی دیگر گفته می شود شهرداری ها باید بنا بر قانون نیم درصد به کتابخانه ها کمک کنند در حالیکه با توجه به وضعیت درآمدی شهرداری ها امیدی به آنها وجود ندارد.
فرماندار خرم آباد یادآور شد: در جامعه ای که تشنه کتاب و کتابخوانی نیست نمی توان تنها ژست آن را نگه داشت جامعه ای که تشنه کتابخوانی باشد مردم در سفر با خود کتاب همراه می برند و یا اینکه جدیدترین مقالات روز را پیگیری می کنند.
عبدالهی گفت: اکنون فضا به گونه ای است که حتی کتاب هایی هم که با هزینه هایی منتشر می شوند کتاب های مناسبی نیستند در حالیکه افراد تشنه کتاب و کتابخوانی هم نداریم.
فرماندار خرم آباد با اشاره به این که جامعه ای که اهل کتاب نباشد، دچار افزایش آسیب های اجتماعی خواهد شد، گفت: افزایش سرانه مطالعه و کتابخوانی، کاهش آسیب های اجتماعی را به دنبال دارد.
محمد گودرزی عضو کمیته نهضت مطالعه مفید شهرستان بروجرد نیز می گوید: در زمینه سرانه مطالعه در کشور آماری دقیق که حاصل کاری علمی ، تحقیقاتی، کلاسیک و دانشگاهی باشد وجود ندارد و یا اگر انجام شده تحقیقی که به طور کامل نهادهای مرتبط با کتابخوانی و کتاب را در برگیرد نبوده است.
وی افزود:در نتیجه چنین رویکردی نمی توان به صورت عدد و رقم ، به میزان سرانه مطالعه دست یافت اما آنچه که غیرقابل انکار است میزان اندک مطالعه در بین اقشار مختلف جامعه و نگاهی فضیلت گونه، شیک و دکوری به موضوع کتاب و مطالعه است که از گذشته تاکنون وجود داشته است.
عضو کمیته نهضت مطالعه مفید شهرستان بروجرد گفت: این شیوه نشان می دهد موضوع کتاب و مطالعه هنوز به یک ضرورت و اولویت در زندگی مردم نرسیده و این عدم ضرورت را در نبود و یا میزان کم سهم کتاب در سبد خرید خانواده می توان مشاهده کرد.
گودرزی با اشاره به اینکه اولویت زندگی های امروزی تامین نیازهای اقتصادی و مالی است اظهار کرد: در چنین شرایطی مسائل و نیازهای فرهنگی ضروری به نظر نمی رسند و عملا نیز جایگاهی برای مطالعه و کسب علم و دانش در نظر گرفته نخواهد شد.
به گفته وی مطالعه و خواندن که باید به صورت رسمی در دانشگاهها و مدارس پرداخته شود نیز امروز بیشتر از گذشته جنبه ظاهری پیدا کرده بخصوص در شرایطی که مقالات علمی، تحقیق و پژوهش خرید و فروش شود ،قشر دانشجو و تحصیل کننده های در مدارس و دانشگاه نیز پیگیر مطالعه و خواندن نمی شوند.
عضو کمیته نهضت مطالعه مفید بروجرد با اشاره به این که مطالعه و کتابخوانی اولویت امروز جامعه ما نیست گفت: مطالعه و خواندن در برهه ای از تاریخ مثلا در اوایل انقلاب بسیار جدی و بااهمیت بود اما به مرور زمان از اهمیت آن کاسته و به حاشیه رانده شد.
وی با بیان اینکه جایگاه خرید کتاب در سبد خرید خانوار نزدیک به هیچ است افزود: اصلاح این وضعیت نامطلوب تنها با عزمی جدی امکان پذیر است و با یک راهکار و چند راهکار نمی توان به وضعیت مطلوب رسید.
این کارشناس حوزه کتابداری گفت: اگر مردم به مطالعه و کتابخوانی در زندگی خود اولویت دهند در بسیاری از شیوه های نادرست زندگی خود که اثرات نامطلوبی بر محیط پیرامون و محیط زیست دارد ، تجدید نظر می کردند.
وی افزود: بدون شک اگر مردم مطالعه ای چه بصورت خواندن کتاب و مقاله در خصوص بحران آب و خشک شدن سفره های آب زیر زمینی داشتند از بسیاری از رفتارهای تهدید آمیز و آسیب زا به طبیعت خودداری می کردند.
گودرزی با تاکید بر این که در دنیای توسعه یافته، مطالعه و خواندن یک ضرورت است اظهار کرد: در دنیای امروز فضای مجازی نیز واقعیتی غیرقابل انکار است که وارد نشدن به فرصت های این عرصه در زمینه های مختلف و بخصوص مطالعه و خواندن، نوعی دور شدن از واقعیت است.
در هر حال در جامعه ای که هنوز خواندن تبدیل به ارزش نشده و نگاه غالب بر فضای کتاب و کتابخوانی سلیقه ای است ؛ برنامه های در دست اقدام در این عرصه هم متاثر از همان نگاه سلیقه ای می شود و نمی تواند هدفی منسجم و دوراندیشانه را ترسیم کند.
1920/6060
انتهای پیام مساله جهان امروز عدم دسترسی به کتاب نیست بلکه مساله اصلی این است که کتابخوانی در سایه سرگرمی های جهان مدرن قرار گرفته است.
برخی گسترش روزافزون شبکه ها و کانال های مجازی را عاملی در کاهش میزان کتابخوانی عنوان می کنند در حالی که این گفته را به سادگی نمی توان تایید کرد زیرا این مساله نیز همانند عصر ارتباطات موضوعی پیچیده و چند بعدی است از طرفی مزیت هایی اعم از سرعت و دسترسی آسان را به همراه دارد و از طرفی باید از این فضا با دانایی استفاده مطلوب داشت.
نگاه شیک و لوکس یه کتاب و کتابخوانی ریشه در یک ارزش دارد اینکه زمانی خواندن ، کتاب و مطالعه ، علم و دانش بعنوان یک ارزش در جامعه نهادینه شده بود و پیرو همان ارزش بسیاری در ظاهر تظاهر به تعلق خاطر به کتاب می کردند اما اکنون شاید همان نگاه ظاهری و دکوری به کتاب هم کمرنگ شده است.
بهانه برای نخواندن و تحلیل نخواندن کتاب فراوان است اینکه ، کتاب گران است ؛ اینکه کتاب لازم نیست چونکه فضای مجازی تمام اوقات را پر کرده است اینها می تواند تشدید کننده نخواندن کتاب باشد اما در نگاهی عمقی تر ، خانه از پای بست ویران است و زمانیکه مطالعه و رفتن به دنبال مقاله های روز، مطالبه و نیاز و خواسته مردم نباشد یعنی دانستن و خواندن در آن جامعه ارزش خود را از دست داده است.
یکی از شیوه های رایج برای نشان دادن اوضاع کتابخوانی در هر جامعه استناد به سرانه مطالعه در آن جامعه است که این رقم در کشور از چنان طیف وسیعی برخوردار است که از 2 دقیقه تا 70 و چند دقیقه را در برمی گیرد.
کارشناسان بر این نکته تایید می کنند که تفاوت در ارائه میزان سرانه مطالعه علاوه بر اینکه نشان دهنده تنوع نهادهای مرتبط با موضوع کتاب و کتابخوانی است نشان دهنده عدم تفاهم قابل مشاهده دیدگاه های دستگاه ها و نهادهای مختلف مرتبط با موضوع کتاب و کتابخوانی و مطالعه در کشور می باشد.
در مجموع آنچه عیان است و نیاز به ارائه شاخص ساعت و دقیقه ندارد اینکه وضعیت مطالعه و کتابخوانی مردم مطلوب نیست و این عدم مطلوبیت در اوضاع مطالعه در عصر ارتباطات و گسترش فضای مجازی هم تداوم پیدا کرده است.
در لرستان اما نسبت به میانگین کشوری اوضاع بدتر بوده بطوریکه مدیرکل کتابخانه های عمومی استان می گوید: بنا بر استاندارهای موجود باید به ازای هر 25 هزار نفر یک کتابخانه وجود داشته باشد که در این شاخص استان لرستان کمبود 16 کتابخانه دارد.
فرشته طهماسبی افزود: در مجموع تعداد 75 کتابخانه در استان باید وجود داشته باشد تا بتوانیم به وضعیت مطلوب سرانه فضای کتابخانه ای در استان برسیم در حالیکه اکنون 33 کتابخانه در استان وجود دارد و چهار باب کتابخانه آن نیز تعطیل است.
وی گفت: به ازای هر صد نفر باید هشت مترمربع فضای مطالعه وجود داشته باشد که در لرستان این میزان زیر یک مترمربع است.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان لرستان همچنین گفت: در استان شهرهای ویسیان، فیروزآباد، طرهان، کونانی و شول آباد فاقد کتابخانه هستند.
وی با تاکید بر ایجاد کتابخانه های سیار در استان لرستان گفت: لرستان استانی با جمعیت روستایی بالاست که هم اکنون 600 هزار نفر از این جمعیت روستایی فاقد هرگونه کتابخانه ای هستند که برای آنها کتابخانه های سیار باید پیگیری شود چیزی که تاکنون محقق نشده است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری لرستان نیز در این باره گفت: دغدغه ها در مورد نبود فرهنگ کتاب و کتابخوانی و دراولویت نبودن کتابخوانی کاملا بجا و در واقع یک درد فراگیر است که باعث شده تا کتاب و کتابخوانی مهجور بماند و آنچه وجود دارد مطالعه کتب آموزشی ، کنکور و کتاب های کمک آموزشی است.
حبیب الله خجسته پور اظهار داشت: ارائه راهکاری ارتقای فرهنگ مطالعه و افزایش سطح مطالعه مفید در استان نیازمند برگزاری نشست ها و جلسات هم اندیشی با حضور کارشناسان و اهل فن است که باید از طریق اداره کل کتابخانه های عمومی استان پیگیری و برگزار شود.
اما فرماندار خرم آباد که خود دانش آموخته جامعه شناسی است همواره به موضوعات فرهنگی و اجتماعی نگاهی عمقی تر و فراتر از نگاه های متداول اجرایی دارد و همیشه هم بر انجام اقدامات اصولی و بنیادی در حل برخی معضلات و مشکلات اجتماعی و شهری دارد.
اسد عبدالهی در خصوص وضعیت کتابخوانی با انتقاد از رویه نگاه سلیقه ای به کتاب و کتابخوانی می گوید: این نوع نگاه به کتاب و کتابخوانی باعث می شود برنامه های مرتبط با این حوزه نیز بدرستی هدف گذاری نشود.
به گفته وی ؛ زمانی کتابخانه 17 شهریور در مرکز شهر برای ایجاد خیابانی مقابل استانداری تخریب می شود و زمانی دیگر گفته می شود شهرداری ها باید بنا بر قانون نیم درصد به کتابخانه ها کمک کنند در حالیکه با توجه به وضعیت درآمدی شهرداری ها امیدی به آنها وجود ندارد.
فرماندار خرم آباد یادآور شد: در جامعه ای که تشنه کتاب و کتابخوانی نیست نمی توان تنها ژست آن را نگه داشت جامعه ای که تشنه کتابخوانی باشد مردم در سفر با خود کتاب همراه می برند و یا اینکه جدیدترین مقالات روز را پیگیری می کنند.
عبدالهی گفت: اکنون فضا به گونه ای است که حتی کتاب هایی هم که با هزینه هایی منتشر می شوند کتاب های مناسبی نیستند در حالیکه افراد تشنه کتاب و کتابخوانی هم نداریم.
فرماندار خرم آباد با اشاره به این که جامعه ای که اهل کتاب نباشد، دچار افزایش آسیب های اجتماعی خواهد شد، گفت: افزایش سرانه مطالعه و کتابخوانی، کاهش آسیب های اجتماعی را به دنبال دارد.
محمد گودرزی عضو کمیته نهضت مطالعه مفید شهرستان بروجرد نیز می گوید: در زمینه سرانه مطالعه در کشور آماری دقیق که حاصل کاری علمی ، تحقیقاتی، کلاسیک و دانشگاهی باشد وجود ندارد و یا اگر انجام شده تحقیقی که به طور کامل نهادهای مرتبط با کتابخوانی و کتاب را در برگیرد نبوده است.
وی افزود:در نتیجه چنین رویکردی نمی توان به صورت عدد و رقم ، به میزان سرانه مطالعه دست یافت اما آنچه که غیرقابل انکار است میزان اندک مطالعه در بین اقشار مختلف جامعه و نگاهی فضیلت گونه، شیک و دکوری به موضوع کتاب و مطالعه است که از گذشته تاکنون وجود داشته است.
عضو کمیته نهضت مطالعه مفید شهرستان بروجرد گفت: این شیوه نشان می دهد موضوع کتاب و مطالعه هنوز به یک ضرورت و اولویت در زندگی مردم نرسیده و این عدم ضرورت را در نبود و یا میزان کم سهم کتاب در سبد خرید خانواده می توان مشاهده کرد.
گودرزی با اشاره به اینکه اولویت زندگی های امروزی تامین نیازهای اقتصادی و مالی است اظهار کرد: در چنین شرایطی مسائل و نیازهای فرهنگی ضروری به نظر نمی رسند و عملا نیز جایگاهی برای مطالعه و کسب علم و دانش در نظر گرفته نخواهد شد.
به گفته وی مطالعه و خواندن که باید به صورت رسمی در دانشگاهها و مدارس پرداخته شود نیز امروز بیشتر از گذشته جنبه ظاهری پیدا کرده بخصوص در شرایطی که مقالات علمی، تحقیق و پژوهش خرید و فروش شود ،قشر دانشجو و تحصیل کننده های در مدارس و دانشگاه نیز پیگیر مطالعه و خواندن نمی شوند.
عضو کمیته نهضت مطالعه مفید بروجرد با اشاره به این که مطالعه و کتابخوانی اولویت امروز جامعه ما نیست گفت: مطالعه و خواندن در برهه ای از تاریخ مثلا در اوایل انقلاب بسیار جدی و بااهمیت بود اما به مرور زمان از اهمیت آن کاسته و به حاشیه رانده شد.
وی با بیان اینکه جایگاه خرید کتاب در سبد خرید خانوار نزدیک به هیچ است افزود: اصلاح این وضعیت نامطلوب تنها با عزمی جدی امکان پذیر است و با یک راهکار و چند راهکار نمی توان به وضعیت مطلوب رسید.
این کارشناس حوزه کتابداری گفت: اگر مردم به مطالعه و کتابخوانی در زندگی خود اولویت دهند در بسیاری از شیوه های نادرست زندگی خود که اثرات نامطلوبی بر محیط پیرامون و محیط زیست دارد ، تجدید نظر می کردند.
وی افزود: بدون شک اگر مردم مطالعه ای چه بصورت خواندن کتاب و مقاله در خصوص بحران آب و خشک شدن سفره های آب زیر زمینی داشتند از بسیاری از رفتارهای تهدید آمیز و آسیب زا به طبیعت خودداری می کردند.
گودرزی با تاکید بر این که در دنیای توسعه یافته، مطالعه و خواندن یک ضرورت است اظهار کرد: در دنیای امروز فضای مجازی نیز واقعیتی غیرقابل انکار است که وارد نشدن به فرصت های این عرصه در زمینه های مختلف و بخصوص مطالعه و خواندن، نوعی دور شدن از واقعیت است.
در هر حال در جامعه ای که هنوز خواندن تبدیل به ارزش نشده و نگاه غالب بر فضای کتاب و کتابخوانی سلیقه ای است ؛ برنامه های در دست اقدام در این عرصه هم متاثر از همان نگاه سلیقه ای می شود و نمی تواند هدفی منسجم و دوراندیشانه را ترسیم کند.
1920/6060
کپی شد
