آبیک به عنوان یکی از شهرستان‌های استان قزوین که در فاصله ۵۵ کیلومتری از مرکز استان قرار دارد، علاوه بر نداشتن آب شرب با کیفیت، اکنون با مشکل آلودگی هوا نیز دست و پنجه نرم می‌کند.
معضل آلودگی هوای این شهرستان موضوع چندان تازه‌ای نیست و تقریبا تمام مردم استان قزوین می‌دانند که فعالیت نیروگاه برق شهید رجایی، کارخانه سیمان و سیپورکس (بلوک‌های سبک بتنی)، معادن و دشت بیابانی الله آباد از عمده عوامل آلاینده و آلوده ساز این شهرستان هستند.
با این حال، مسؤولان استان قزوین به تازگی عوامل دیگری نظیر تردد خودروهای شخصی و عمومی و حتی فعالیت دامداری‌ها و بازیافت را به عنوان دیگر عوامل آلوده کننده این شهرستان مطرح می‌کنند.
جمالی پور استاندار قزوین: اگر شاخص کیفی هوای شهرستان آبیک از مرز ۱۴۰ عبور کند، باید نیروگاه برق شهید رجایی تعطیل شود.
در دوماه اخیر، شاخص کیفی هوای شهرستان آبیک بنا بر اعلام رسمی مسؤولان و اعلان تارنمای سازمان حفاظت محیط زیست کشور، برای چندین بار متوالی از مرز ناسالم عبور کرد و حتی در آستانه خیلی ناسالم قرار گرفت.
بر همین اساس، حسن عباس نژاد مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین اعلام کرد که در یک بازه زمانی سه هفته‌ای، هوای شهرستان آبیک، آلوده‌ترین هوا در کل کشور ارزیابی شده و دلیل عمده آن استفاده ۱۰۰ درصدی نیروگاه برق شهید رجایی از سوخت مازوت بوده است.
در همین میان هدایت الله جمالی پور استاندار قزوین در یک نشست خبری با اصحاب رسانه استان گفته بود که اگر شاخص کیفی هوای شهرستان آبیک از مرز ۱۴۰ عبور کند، باید نیروگاه برق شهید رجایی تعطیل شود که پس از آن دادخواستی با همین موضوع از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست در دستگاه قضایی به ثبت رسید و پس از آن به یکباره همه چیز در سکوت خبری به فراموشی سپرده شد.
چند روز پیش در فضای مجازی تلگرام و اینستاگرام، تصاویری از نیروگاه شهید رجایی منتشر شد که نشان می‌داد دود غلیظی از این مجموعه به هوا متصاعد می‌شود و به نظر می‌رسد که شرایط آلودگی چندان تغییر نکرده است.
تراکم معادن و فعالیت کارخانه سیمان
امیر دمیرچلی یکی از فعالان اجتماعی و محیط زیست استان به خبرنگار ایرنا گفت: اگرچه معضلات آلودگی آبیک به خاصر استفاده نیروگاه برق شهیدرجایی از سوخت مازوت افزایش یافته است اما تمام این مشکلات به یک نیروگاه یا کارخانه خلاصه نمی‌شود و باید برای ریشه‌یابی موضوع به دنبال علل اصلی رفت.
وی اضافه کرد: متاسفانه تعداد معادن و تردد خودرو در این محدوده بالاست و در کنار آن شرایط جغرافیایی و عوارض طبیعی زمین نیز باعث شده که در اغلب روزهای سال با جو پایدار هوا روبه رو باشیم و آلودگی در این ناحیه تثبیت شود.
دمیرچلی اظهار داشت: ۲۹ معدن در این شهرستان مجوز دارند که از این میان ۱۱ معدن فعال، ۲ معدن نیمه فعال و ۱۶ معدن نیز غیرفعال است، اما همین معادن فعال باعث می‌شوند که ذرات ریزگرد غبار به سمت شهر آمده و مدام هوای آبیک را تهدید کنند.
دمیرچای یک فعال زیست محیطی: ۱۱ معدن و یک کارخانه سیمان در شهرستان آبیک فعال است که باید هرچه سریع‌تر این موضوع تعیین تکلیف شود.
وی اضافه کرد: متاسفانه شهرستان آبیک به شدت نیازمند جریانات هوا است و پایدار بودن هوا نه تنها هیچ کمکی به دفع آلودگی نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود تا غلظت ناشی از مواد آلاینده در روی شهر افزایش یافته و نفس کشیدن را برای مردم شهر دشوار سازد.
دمیرچلی تصریح کرد: در کنار فعالیت معادن، متاسفانه بیشتر اراضی شهرستان آبیک در حدود ۱۴ هزار هکتار در حال بیابانی شدن است و تالاب خشک الله آباد خود به عنوان یکی از کانون‌های اصلی ریزگرد در استان محسوب می‌شود.
این فعال زیست محیطی به کارخانه سیمان آبیک اشاره کرد و یادآور شد: یکی از دردهای مزمن این شهرستان، وجود کارخانه سیمان است که پس از گذشته چند دهه هنوز تعیین تکلیف نشده و به عنوان یک عامل اصلی در تولید آلودگی به شمار می‌رود.
وی گفت: مسؤولان قضایی استان یکبار برای همیشه باید به این مساله خاتمه داده و تکلیف کارخانه سیمان را مشخص کنند، چون این کارخانه به غیر از ضرر و زیان هیچ سود و منفعتی برای استان قزوین ندارد و بهره اقتصادی آن روانه استان البرز می‌شود.
منتظر واکنش دستگاه قضایی هستیم
عباس نژاد مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین: ایستگاه سنجش کیفی هوای آبیک به علت آلودگی هوا از کار افتاد و مجددا با تعویض فیلتر راه اندازی شد.
حسن عباس نژاد مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین نیز به خبرنگار ایرنا گفت: ما تمام تذکرات لازم را به واحدهای آلاینده این شهرستان ابلاغ کرده‌ایم و در گام نهایی نیز با شکایت از نیروگاه برق شهید رجایی منتظر واکنش و برخورد قضایی مناسب هستیم.
وی افزود: این نیروگاه با توجه به اینکه مجبور است از سوخت مازوت استفاده کند باید ملاحظات زیست محیطی و استانداردهای خروجی دودکش را رعایت کرده و به اخطارهای زیست محیطی توجه کند، که عمدتا به این موضوع بی توجهی می‌شود.
عباس نژاد با بیان اینکه مسئولان این نیروگاه موظفند که یک برنامه زمان بندی شده برای کاهش آلودگی ارائه کنند، خاطرنشان کرد: ایستگاه سنجش کیفی هوای شهرستان آبیک به علت آلودگی بیش از حد هوا از کار افتاد و اکنون با تعویض فیلتر باید مجددا راه‌اندازی شود.
دلیل استفاده از سوخت مازوت در کشور، صادر نشدن این محصول است/ صنایع آلاینده به شهرداری عوارض نمی‌دهند
فرماندار شهرستان آبیک به خبرنگار ایرنا گفت: بارها گفتیم که عامل اصلی آلودگی در شهر آبیک، سوخت مازوت نیروگاه شهید رجایی و فعالیت کارخانه سیمان است که باید مورد توجه قرار گرفته و برای آن چاره اندیشی کرد.
شهرام احمدپور افزود: در شرایطی که کشور توان فروش و صادرات سوخت مازوت را ندارد، این سوخت به علت مقدار مازاد در کشور در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود، بنابراین اعتقاد ما این است که تنها راهکار موجود برای کاهش آلودگی هوا در این شهرستان، خارج کردن سوخت مازوت از چرخه نیروگاه و استفاده از سوخت گاز طبیعی است.
وی در توضیح اینکه چرا نیروگاه برق شهید رجایی از سوخت مازوت استفاده می‌کند، اظهار داشت: با هدف تقویت گاز طبیعی برای منازل مسکونی و جلوگیری از قطعی یا افت فشار گاز در فصل زمستان، سهم گاز نیروگاه برق شهید رجایی قطع شده و این شرکت ناچارا مجبور است که از سوخت مازوت استفاده کند.
احمدپور فرماندار آبیک: کارخانه سیمان و سیپورکس بر خلاف ادعای رسانه‌ای آلایندگی دارد و معضلات آن بر هیچ کس پوشیده نیست.
احمدپور در مورد کارخانه سیمان نظرآباد نیز بیان داشت: مدیرعامل این شرکت چندی پیش در یک نشست خبری با رسانه‌ها گفته بود که کارخانه سیمان آبیک هیچ آلودگی ندارد، اما مسؤولان استان قزوین چنین ادعایی را خلاف واقع می‌دانند.
وی گفت: انفجار ناشی از استخراج معادن در نزدیکی این شهر باعث ورود گرد و غبار به این شهر شده و تاثیر آن قابل چشم پوشی نیست؛ بنابراین نقش آلودگی کارخانه سیپورکس و سیمان آبیک بر هیچ کس پوشیده نیست و باید مورد توجه بیشتری باشد.
فرماندار شهرستان آبیک خاطرنشان کرد: مطالبه اصلی ما از مدیران و مسؤولان ارشد استان این است که اگر برخی صنایع و واحدهای تولیدی آلاینده در این شهرستان فعالیت می‌کنند، لااقل عوارض آلایندگی را به شهرداری پرداخت کنند چون در حال حاضر این واحدهای آلاینده نه عوارض می‌دهند و نه آلودگی را کم می‌کنند.
معضل کارخانه سیمان به سازمان مدیریت بحران کشور اعلام شده است/ ضرورت استفاده از سوخت یورو چهار در آبیک
مدیر کل مدیریت بحران استانداری قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: بنابر اظهارات مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین، علت اصلی و بیش از ۵۰ درصد آلودگی هوا در شهرستان آبیک، به تردد خودروها برمی‌گردد و مابقی آن مربوط به دشت الله آباد، کارخانه سیمان و نیروگاه برق شهیدرجایی است.
قدرت الله مهدیخانی افزود: برای حل این معضلات راهکارهای بسیاری در مدیریت بحران استان قزوین بررسی شده است، به عنوان مثال در مدل بلند مدت باید از توسعه کارخانجات و افزایش واحدهای آلاینده در اطراف شهرستان آبیک جلوگیری کنیم و تا جای ممکن سوخت بنزین و گازوییل خودروها به یورو چهار (سوخت با استاندارد بالا) تبدیل شود.
وی همچنین اضافه کرد: در راهکار کوتاه مدت نیز، طرح زوج و فرد خودروها را پیشنهاد دادیم و اینکه کارخانجات آلاینده فعلی در روزهای با شاخص کیفی ناسالم، تعطیل شده و از فعالیت تشدیدزا در این شهرستان خودداری کنند.
مهدیخانی تاکید کرد: توجه و پایش جدی روی فیلترینگ کارخانه سیمان و نیروگاه برق شهید رجایی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در دستور کار قرار بگیرد، در همین رابطه با اسماعیل نجار رییس سازمان مدیریت بحران کشور نشست‌های متفاوتی برگزار کردیم و در خصوص فعالیت کارخانه سیمان توضیح دادیم که این شرکت با فاصله خیلی کم از استان قزوین، در حوزه استحفاظی استان البرز قرار گرفته و به جای سود اقتصادی، فقط آلودگی را به استان قزوین روانه می‌کند.
این مسؤول فعالیت برخی واحدهای بازیافتی در طول ساعات شب را یکی دیگر از عوامل آلاینده در شهرستان آبیک عنوان کرد و گفت: بررسی‌ها نشان داده میزان آلودگی از ساعت ۲۲ تا بامداد افزایش می یابد که ما احتمال می‌دهیم واحدهای بازیافتی برای اینکه در طول روز کمتر مورد مشاهده شوند، فعالیت خودشان را به زمان تاریکی شب موکول کرده‌اند.
مهدیخانی با بیان اینکه اگر آلودگی در یک شهر تداوم داشته باشد، به عنوان یکی از مولفه‌های بحران محسوب می‌شود، اظهار داشت: اینکه گفته می‌شود آبیک به عنوان آلوده‌ترین شهر ایران ارزیابی شده، مربوط به یک بازه زمانی خاص است و این طور نیست که در تمام ایام سال شاهد آلودگی این شهر باشیم؛ در برخی از شهرهای کشورمان نظیر اراک، اصفهان و تهران میزان آلودگی در همین بازه زمانی به مراتب بیشتر از شهر آبیک خودنمایی می‌کند.
مهدیخانی مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین: بررسی‌ها نشان داده میزان آلودگی از ساعت ۲۲ تا بامداد افزایش می‌یابد که ما احتمال می‌دهیم واحدهای بازیافتی برای اینکه در طول روز کمتر مورد بازرسی قرار گیرند، فعالیت خودشان را به زمان تاریکی شب موکول کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: در کشورهای توسعه یافته برای کاهش آلودگی هوا از باران و بادهای مصنوعی استفاده می‌کنند تا حجم مواد آلاینده در هوا کاهش یابد، اما اکنون در استان قزوین تنها کاری که توانستیم به صورت ضرب الاجل انجام دهیم، افزایش سهم گاز نیروگاه شهید رجایی بود.
مهدیخانی یادآور شد: خیلی‌ها در مقام حرف و روی کاغذ معتقدند که نیروگاه برق شهید رجایی باید تعطیل شود، اما تعطیلی یک واحد راهکار دائمی برای حل معضل آلودگی نیست و این مجموعه که اکنون برق پنج درصد کشور را تامین می‌کند، برای ما از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
مشکلات آلودگی برق شهید رجایی به وزیر نیرو گزارش شده است
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قزوین در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس گزارش اداره کل محیط زیست استان قزوین در کارگروه هوای پاک و سهم میزان آلایندگی در این شهرستان که مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته بود، عمده مشکل این شهر در مرحله اول به وضعیت توپوگرافی (عارضه نگاری) برمی‌گردد.
علی فرخ زاد افزود: شکل کاسه‌ای شهرستان آبیک در محدوده‌ای محصور از کوهستان که به نوعی این شهر را درون یک گودال قرار داده است، رفت و آمد هوا را در این محدوده کاهش داده و باعث شده تا میزان آلودگی در این شهرستان بیشتر از اطراف آن باشد.
وی تصریح کرد: بر اساس کارشناسی‌های انجام شده از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین، بیش از ۵۰ درصد آلودگی‌های این شهرستان به خاطر تردد خودروهای شخصی و عمومی است که علت آن نیز قرار گرفتن آبیک در کنار آزادراه قزوین به تهران و وجود جاده قدیم این شهرستان به استان تهران است.
فرخ زاد ادامه داد: پنج درصد آلودگی به خاطر سوخت خانگی، ۱۵ درصد به علت فعالیت معادن، ۱۵ درصد به علت فعالیت صنایع و ۱۵درصد به خاطر وجود دامداری‌ها و سایر فعالیت‌های آلاینده در نواحی این شهرستان است.
این مسؤول سپس به فعالیت نیروگاه شهید رجایی و کارخانه سیمان آبیک اشاره کرد و گفت: این ۲ واحد صنعتی بخش عمده فعالیت‌های آلاینده را تشکیل می‌دهند که متاسفانه آلودگی فعلی بر اثر ذرات معلق ناشی از فعالیت کارخانه سیمان به اندازه بیش از ۲.۵ میکرون است.
فرخ زاد تاکید کرد: مسؤولان محیط زیست استان قزوین با مسؤولان محیط زیست استان البرز هماهنگ کرده‌اند که در خصوص کاهش این میزان آلایندگی در کارخانه سیمان اقدامات لازم را در دستور کار داشته باشند.
فرخ زاد معاون عمرانی استاندار قزوین: متاسفانه آلودگی هوای فعلی در شهرستان آبیک بر اثر ذرات معلق ناشی از فعالیت کارخانه سیمان به اندازه بیش از ۲.۵ میکرون است.
معاون عمرانی استاندار قزوین بیان داشت: در مورد نیروگاه شهید رجایی نیز لازم به یادآوری است که ۱۰۰ درصد این مجموعه هم اکنون از مازوت تامین می‌شود، از طرف دیگر، سهم گاز خانگی نیروگاه شهید رجایی به علت استفاده بیش از اندازه از این نوع گاز در فصل زمستان قطع شده و قبلا یک سوم سوخت این نیروگاه مازوت بود، اکنون تمام سوخت این نیروگاه به مازوت خلاصه شده است.
فرخ زاد تشریح کرد: چندی پیش مذاکره ای در رابطه با آلایندگی نیروگاه شهید رجایی با رضا اردکانیان وزیر نیرو انجام شد و تصمیم گرفتیم تا در قدم اول، سازمان حفاظت محیط زیست استان قزوین در مراجع قضایی دادخواستی تنظیم کرده و منتظر برخوردهای قانونی بمانیم.
وی خاطرنشان کرد: هم اکنون جریان هوا آلودگی شهرهای استان را تعیین می‌کند، به طوری که اگر وزش باد از سمت نیروگاه و کارخانه سیمان به سمت شهر آبیک یا قزوین باشد، به آلودگی بیشتر این شهرها دامن خواهد زد.
فرخ زاد سپس به اقدامات درون استانی برای کاهش میزان آلودگی در شهرستان آبیک اشاره کرد و گفت: مصوب کردیم که تا پایان سال جاری هیچ نوع طرح توسعه و جواز تاسیسی در حوره معادن صادر نشود که در همین رابطه چندین طرح معرفی شده از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت لغو شد.
وی یادآور شد: همچنین به محیط زیست استان قزوین تکلیف کردیم که نظارت بیشتری روی دامداری‌های اطراف شهرستان آبیک اعمال کرده و واحدهای صنعتی آلاینده نیز عوارض آلایندگی پرداخت کنند.
نیم نگاه: خبرنگار ایرنا برای پیگیری آخرین وضعیت پرونده قضایی در رابطه با نیروگاه برق شهید رجایی از دادستان عمومی و انقلاب قزوین درخواست مصاحبه کرد که طبق اعلام مسؤول روابط عمومی وی مایل به اظهار نظر در این رابطه نشد و پاسخ داد که پرونده باید پس از مطالعه و فرآیند قضایی اطلاع رسانی شود.
اگرچه موضع دستگاه قضایی نسبت به نیروگاه برق شهید رجایی مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که با تعطیلی این نیروگاه نمی‌تواند تمام معضلات و مشکلات آلودگی هوای آبیک را برطرف کند و هنوز عوامل دیگری مانند تردد خودروها و فعالیت معادن و کارخانه سیمان به قوت خود باقی است.
با توجه به موقعیت جغرافیایی این شهرستان که در میان رشته کوه‌ها محصور شده است، اقدامات باید زیربنایی‌تر دنبال شود.
