امروزه جمع زیادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی به خیل جمعیت بیکاران در کشور پیوسته اند و در انتظار یک معجزه برای یافتن فرصت شغلی هستند، این در حالی است که استخدام در دولت دارای ظرفیت محدودی است و جمع بسار اندکی از این قشر امکان اشتغال در ادارات و دستگاه های دولتی را دارند و از سوی دیگر بخش زیادی از این قشر با وجود تقاضای بازار کار، از توانمندی و مهارت فنی لازم برای حضور در بازار کار نیز برخوردار نیستند.
طی دهه های گذشته فرهنگ غلط مدرک گرایی موجب شد تا جمع زیادی از جوانان تنها بواسطه فشار اجتماعی و خانواده و کسب پرستیژ راهی دانشگاه ها شده و به تحصیلات آکادمیک و تئوری بپردازند اما به دلیل نبود ظرفیت لازم برای اشتغال زایی دانشگاهیان در رشته های مورد نظر و همچنین فقدان مهارت، این افراد به صف بیکاران پیوسته و به معضلی برای جامعه تبدیل شده اند و از دولت انتظار و توقع دارند که برای آنها اشتغال ایجاد کنند، انتظار و توقعی که در دنیای امروز به نظر نامعقول به نظر می رسد.
در شرایط فعلی به نظر می رسد یکی از راهکارهای اساسی و مهم برای کاستن از معضل بیکاری در جامعه توجه بیشتر جوانان و افرادی جویای کار به کسب مهارت و دانش فنی باشد.
بخشی از آموزش های فنی و حرفه ای در مراکز آموزشگاهی دولتی هر ساله به شکل رایگان برای متقاضیان برگزار می شود و بخش دیگر نیز از سوی آموزشگاه های آزاد ارایه می شود که جویندگان کار با حضور در آنها و کسب مهارت از شانس بالایی برای شاغل شدن و خلاص شدن از شر بیکاری برخوردار می شوند.
حجت الله امینی مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای قزوین با حضور در ایرنا به سوالات خبرنگار این خبرگزاری در حوزه های مختلف مربوط به مهارت و نقش این حوزه در کمک به کاهش معضل بیکاری پاسخ داد که ماحصل این گفت و گو در ادامه آورده شده است.
ایرنا: توضیحی در خصوص رسالت ها و وظایف آموزش فنی و حرفه ای و جامعه هدف آن ارایه کنید.
تربیت نیروی انسانی ماهر و توانمند رسالت اصلی آموزش فنی و حرفه ای است. ما ۲ نوع آموزش داریم که یکی رسمی و دیگری غیررسمی است، آموزش های رسمی همانی است که در مدارس و دانشگاه ها ارایه می شود و غیررسمی نیز آموزش های خارج از این فضاها از جمله مهارتی و فنی و حرفه ای و ... است.
تعیین صلاحیت فنی و مهارتی افراد نیز از دیگر وظایف ما به شمار می رود.
مبنای فعالیت های آموزشی ما براساس استانداردهای جهانی تعریف شده و مشخص است و همین باعث شده تا گواهینامه های فنی و حرفه ای در سطح بین المللی و خارج از کشور دارای اعتبار باشد.
آموزش های ما برای اقشار مختلف جامعه پیش بینی و تدارک دیده شده به نوعی که گستره فعالیت های ما برای افراد شاغل و بیکار، دانشجویان، دانش آموزان، صاحبان کارگاه ها و مشاغل و صنوف مختلف؛ روستاییان، افراد آسیب دیده اجتماعی، زندانیان و سربازان و ... است.
در استان قزوین ۱۱ مرکز ثابت آموزشگاهی دولتی داریم و علاوه بر این تعداد ۱۷۷ آموزشگاه فنی و حرفه ای نیز توسط بخش خصوصی به ارایه آموزش های مهارتی می پردازند.
آموزش ها در بخش دولتی کاملا رایگان است و نزدیک به ۲۰۰ حرفه و رشته را آموزش می دهیم.
تلاش شده تا با برنامه ریزی لازم آموزشگاه های بخش خصوصی در موازی با مراکز آموزشگاهی دولتی فعالیت نکنند و حرفه ها و رشته های متفاوتی را آموزش دهند تا توانایی لازم برای فعالیت را داشته و بتوانیم از ظرفیت این بخش به خوبی استفاده کرده و از آنها حمایت کنیم.
ایرنا: آموزش های مهارتی آیا محدود به مراکز آموزشگاهی شما هستند؟
با تحولات پیش آمده از نظر علمی و فناوری امروزه برای آموزش های خود دیگر نمی توانیم متکی به مکان و زمان خاص و مشخصی باشیم و بر همین اساس آموزش های خود را به فضای مجازی کشانده ایم.
آموزش ها در این فضا الزاما تئوریک نیستند و در این فضا دوره های کوتاه و مختصر تدارک دیده شده که افراد را برای حضور در دوره های تکمیلی و بلند مدت فنی و حرفه ای ترغیب می کند.
در فضای مجازی حتی فیلم های سه دقیقه ای آموزشی ساخته شده و به معرفی دوره ها و توانمندی های موجود در مراکز فنی و حرفه ای پرداختیم تا علاقه مندان را جذب دوره های مهارتی کنیم.
ایرنا: مهارت در ایجاد شغل در جامعه چقدر نقش دارد و افراد مهارت دیده نسبت به کسانی که مهارتی دارند چه میزان شانس بیشتری برای شاغل شدن دارند؟
بدون شک افراد مهارت دیده و ماهر از شانس بالایی برای اشتغال نسبت به کسانی که هیچ مهارت و فنی ندارند برخوردار هستند و باید اذعان کرد در دنیای امروز و در شرایطی که دولت دیگر توان استخدام و اشتغالزایی برای افراد را نداریم چاره ای جز توسعه فرهنگ مهارت آفرینی و خود اشتغالی و کارآفرینی را نداریم.
شاید در دهه های قبل با وجود صندلی های خالی در بخش های مختلف افراد حتی می توانستند از بین چند حرفه شغل خود را انتخاب کنند اما امروز دیگر چنین شرایطی وجود ندارد و یافتن شغل نیازمند الزاماتی از جمله داشتن مهارت کافی و مناسب است.
فرهنگ غلط مدرک گرایی از سال های قبل در بین جامعه رواج پیدا کرده است در حالی که امروز دیگر داشتن مدرک دانشگاهی تقریبا شانس چندانی برای یافتن شغل ایجاد نمی کند.
تلاش کرده ایم همه کارگاه های آموزشی دولتی و خصوصی خدمت محور و یا محصول محور باشند و فعالیت آنها تنها به برگزاری یک دوره آموزشی بی هدف ختم نشود.
در راستای تحول بخشی به فعالیت های خود، پرورش ایده های خلاقانه و تبدیل آنها به یک خدمت یا محصول در ابعاد آموزش مهارتی را در آموزشگاه های خود با جدیت دنبال می کنیم.
آموزش های خود را مطابق با نیاز بازار کار و بخش صنعت و خدمات ارایه می دهیم.
ایرنا: در زمینه تجهیزات و امکانات آموزشی آیا مشکل و کمبودی متوجه مراکز دولتی فنی و حرفه ای هست؟
تلاش شده تا امکانات روز و تجهیزات با فناوری روز و متناسب با نیاز آموزشی را تهیه کنیم با این وجود با توجه به تنگناهای مالی تامین و فراهم ساختن همه تجهیزات و ادوات آموزشی مورد نیاز برای برگزاری دوره های آموزش مهارتی ناممکن است بنابراین سعی کرده ایم از ظرفیت صنایع استفاده کرده و در این راستا دوره های آموزشی در محیط کار واقعی را برپا و راه اندازی کرده ایم.
آمادگی لازم نیز وجود دارد تا نهاده های آموزشی لازم در اختیار صنایع علاقه مند برای برگزاری دوره های آموزشی قرار بگیرد.
شعار ما این است که همه جا حتی یک خانه نیز می تواند به یک کارگاه آموزشی تبدیل شود تا شاهد تقویت فرهنگ کار و مهارت در سطح جامعه باشیم.
آموزش های ما صرفا مهارتی نیست بلکه توجه به نیازهای روز جامعه و برطرف ساختن آنها را نیز دنبال می کنیم و در همین راستا یک زنجیره مهارت تعریف کرده ایم و خلاقیت ها و نوآوری های افراد را نیز در برنامه ریزی آموزشی خود وارد کرده ایم بنابراین دوره های ما دیگر تنها به آموزش هایی با استانداردهای شغلی مشخص محدود نیست.
ایرنا: برخی دستگاه ها خود اقدام به برگزاری دوره های مهارتی می کنند، این موازی کاری به سود یا ضرر شماست؟
بحث موازی کاری برخی نهادها و دستگاه ها با فعالیت های آموزش فنی و حرفه ای از سال های قبل مطرح بود و اینکه متولی اصلی در حوزه مهارت سازمان آموزش فنی و حرفه ای است یک اصل پذیرفته محسوب می شود اما امروزه مشکلی با سایر نهادها برای برگزاری دوره های مهارتی به شرط رعایت استانداردهای آموزشی نداریم و حتی از این مقوله استقبال کرده و آنها را شرکای آموزش مهارتی خود می دانیم چرا که در شرایط فعلی توان مالی لازم برای ایجاد و راه اندازی کارگاه های جدید وجود ندارد و باید از امکانات و توان سایر دستگاه ها بهره مند شد.
فنی و حرفه ای متولی اشتغال نیست اما بستر ساز آن است و در این حوزه از وزن زیاد و نقش مهمی برخوردار است چرا که یک فرد آموزش دیده ماهر و متخصص شانس و امکان زیادی برای شاغل شدن دارد.
امسال بیش از ۲ میلیون نفر ساعت در کارگاه ها و مراکز ثابت یا دولتی به متقاضیان آموزش ارایه کرده ایم و در مجموع در بخش دولتی و خصوصی ۲۵ هزار نفر در استان آموزش های مهارتی دیده ایم.
ایرنا: در دهه های گذشته تمرکز بیشتر جوانان به تحصیل در دانشگاه و یادگیری مباحث تئوریک بوده و جمع کمتری به مهارت اموزی و یادگیری فن روی آورده اند، این موضوع در مشکل بیکاری که امروز گریبان خیلی از جوانان را گرفته موثر بوده، نظر خود را بگویید.
به موضوع مهم و درستی اشاره شد، یک خلاء در بین آموزش های مهارتی و بازار کار وجود دارد که ریشه آن به عدم تناسب بین آموزش های مهارتی و آموزش های دانشگاهی و تئوریک بازمی گردد، متاسفانه وزن آموزش های مهارتی و فنی با آموزش های دانشگاهی و تئوریک همسان و همسو نیست.
متاسفانه امروزه سطح خیلی از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی پایین آمده و تمرکز آنها بیشتر جذب دانشجو و دریافت شهریه است و به مقوله کیفیت آموزشی توجه خاصی نمی شود و در اینجا آینده افراد در نظر گرفته نمی شود.
باید در نظر داشت فردی که چندین سال وقت خود را صرف حضور در دانشگاه می کند و مدرک تحصیلی دانشگاهی دریافت می کند در انتظار یافتن شغلی مناسب و مورد نظر است که با شرایط امروزی شانس فارغ التحصیلان دانشگاهی در این خصوص بالا نیست.
ما برای حل این مشکل و این که جمعی از جامعه دانشگاهیان بتوانند فرصت بهتری برای حضور در بازار کار داشته باشند در پی تاسیس مراکز مهارت آموزی در دانشگاه ها هستیم که کار آنها تکمیل کننده آموزش های ارایه شده در دانشگاه و تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص است و در همین رابطه امسال سه مرکز را در داتشگاه های استان ایجاد و راه اندازی کرده ایم.
همه دستگاه ها باید برای کمک به اشتغال جوانان پای کار بیایند چرا که متولی ایجاد شغل تنها یک یا چند دستگاه نیست و یک دست صدا ندارد.
سالانه باید ۳۵ هزار شغل در استان قزوین ایجاد شود که بدون شک دولت به تنهایی قادر به تحقق آن نیست و باید همه اعم از بخش خصوصی و خانواده ها به این موضوع کمک کنند، کمکی که خانواده ها در این خصوص می توانند انجام دهند ترغیب فرزندان خود به مهارت آموزی و یادگیری حرفه و از بین بردن فرهنگ غلط مدرک گرایی است.
ایرنا: بخشی از صاحبان صنایع در قزوین از نبود نیروی متخصص و ماهر گلایه دارند و در یافتن افراد مورد نظر خود دارای مشکل هستند، چه کمکی به آنها می توانید داشته باشید؟
بزودی سامانه و تا قبل از پایان سال سامانه تقاضای صاحبان حرف و صنایع و خدمات در استان قزوین راه اندازی می شود.
این سامانه که از سوی سازمان آموزش فنی و حرفه ای ایجاد می شود، رابطی بین افراد مهارت دیده و ماهر با بنگاه های اقتصادی است و نیاز شغلی آنها را برآورده می کند و مشکل حلقه مفقوده بین نیروی کار با صنایع و بخش خدمات را مرتفع می کند.
ایرنا: برای فرهنگ سازی تقویت روحیه و فرهنگ خود اشتغالی و کارآفرینی و مهارت آموزی به ویژه در نسل نو اقدامی انجام داده اید؟
اخیرا به سمت ارایه آموزش های فنی در مدارس روی آورده ایم و با برگزاری دوره های آموزشی در دبیرستان ها دانش آموزان را برای مهارت آموزی ترغیب می کنیم و تلاش می کنیم روحیه و فرهنگ کارآفرینی و خود اشتغالی در آنها را شکوفا سازیم.
در کنار آموزش در مدارس، استارت آپ هایی را نیز برای جلب توجه جوانان به مهارت آموزی و شناسایی خلاقیت های افراد تدارک دیده ایم که از جمله آنها استارت آپی با موضوع کاربرد گیاهان دارویی بود و در ماه جاری نیز شاهد برگزاری استارت آپ فنی باقلوای قزوین هستیم که اگر این صنعت رونق بگیرد و مهارت ساخت با کیفیت آن در افراد ایجاد شود می توان اشتغال قابل توجهی را در قزوین ایجاد کنیم.
بدون شک اگر فرهنگ غلط مدرگ گرایی جای خود را فرهنگ خود اشتغالی و مهارت آموزی بدهد و در خانواده های ایرانی جا بیافتد، بخش زیادی از مشکل بیکاری در جامعه ما حل خواهد شد و با توجه به اینکه یکی از زیرساخت های اقتصاد موفق و پایدار نیروی انسانی متخصص و توانمند است، این موضوع در رونق و بهبود وضع اقتصادی کشور نیز موثر واقع خواهد شد.
